Web Analytics Made Easy - Statcounter

جمعی از کارشناسان اقتصادی با تاکید بر اینکه نیروی انسانی جوان و دانشمند سرمایه های اصلی کشور هستند، گفتند: تکیه بر اقتصاد نفتی بزرگترین مشکل ما در طول تاریخ است، در سایه اقتصاد مقاومتی می توانیم به رشد اقتصادی دست یابیم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از عصرهامون، در حالی انقلاب اسلامی ایران، چهلمین سالگرد پیروزی خود را پشت سر گذاشت و قدم به دهه‌ پنجم حیات خود نهاد که حضور میلیونی مردم در راهپیمایی 22 بهمن جواب یاوه گویی دشمنان را داد و منجر به خشمگینی دشمنان نظام و انقلاب شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!



در چنین نقطه‌ی عطفی، رهبر حکیم انقلاب اسلامی با صدور «بیانیه‌ی گام دوم انقلاب» و برای ادامه‌ی این راه روشن، به تبیین دستاوردهای شگرف چهار دهه‌ی گذشته پرداختند که بخشی از آن به محور اقتصاد بر می گردد. ایشان با بیان اینکه اقتصاد یک نقطه‌ی کلیدیِ تعیین‌کننده است، فرمودند: مهم‌ترین عیوب، وابستگی اقتصاد به نفت، دولتی بودن بخشهایی از اقتصاد که در حیطه‌ی وظایف دولت نیست، نگاه به خارج و نه به توان و ظرفیّت داخلی، استفاده‌ی اندک از ظرفیّت نیروی انسانی کشور، بودجه‌بندی معیوب و نامتوازن، و سرانجام عدم ثبات سیاستهای اجرائی اقتصاد و عدم رعایت اولویّتها و وجود هزینه‌های زائد و حتّی مسرفانه در بخشهایی از دستگاه‌های حکومتی است. نتیجه‌ی اینها مشکلات زندگی مردم از قبیل بی‌کاری جوانها، فقر درآمدی در طبقه‌ی ضعیف و امثال آن است.

در همین خصوص نیز جمعی از کارشناسان اقتصادی و اعضای هیئت علمی دانشگاه در سیستان وبلوچستان با بیان اینکه نیروی انسانی جوان و دانشمندسرمایه های اصلی کشور هستند، گفتند: تکیه بر اقتصاد نفتی بزرگترین مشکل ما در طول تاریخ است، در سایه اقتصاد مقاومتی می توانیم به رشد اقتصادی دست یابیم.
 
نیروی انسانی جوان و دانشمندسرمایه های اصلی کشور هستند
یعقوب کریمی کارشناس سیاسی در گفت و گو با عصر هامون اظهار کرد: بیانات رهبر معظم انقلاب بعد از راهپیمایی 22 بهمن شور و نشاط ویژه ای به کشور بخشید و تعبیر گام دوم انقلاب نشان داد که رهبر انقلاب چشم انداز وسیعی را برای آینده کشور پیش بینی کرده است و با تکیه بر توان کشور و نیروی جوانان کشور به قله های بزرگ پیشرفت دست پیدا کنیم.

وی افزود: یکی از موضوعاتی که به انقلاب اسلامی رنگ و بویی خاص بخشید شعار استقلال و آزادی بود که شهدای بسیاری را برای رسیدن به آن تقدیم انقلاب کردیم و انقلاب اسلامی بر پایه آزادی از وابستگی به شرق و غرب بنا شده است، ایران اسلامی در سایه استقلال و آزادی توانست موجودیت خود را حفظ کند و هویت خود رابه جهانیان معرفی کند و برپایه این استقلال و آزادی اجازه نمی دهیم مانند قبل از انقلاب، ابرقدرت ها برای کشور ما تصمیم گیری کنند.

وی خاطرنشان کرد: بازگشت به هویت انقلابی کشور که در شعارهای انقلابی مردم نهفته بود اساس فرمایشات مقام معظم رهبری را تشکیل می دهد و درسایه این هویت انقلابی می توانیم به تمام آرمان های انقلابی کشور دست پیدا کنیم.

کریمی تاکید کرد: کشور ما در سایه استقلال و آزادی به جایی رسیده است که می توانیم با تکیه بر توان داخلی به اقتصادی پویا دست یابیم اما این به معنای عدم رابطه اقتصادی با کل دنیا نیست بلکه می توانیم با تکیه بر توان داخلی و ارتباط اقتصادی با سایر کشورهای دوست به رشد اقتصادی کشور کمک کنیم.

این کارشناس سیاسی، نیروی انسانی جوان را سرمایه های اصلی کشور دانست و اذعان کرد: آزادی کشور را باید در چهار چوب قوانین دینی و الهی حفظ کنیم و هیچ زمان قوانین الهی باعث محدودیت ما نبوده بلکه ما رابه رشد و پیشرفت در برابر دشمنان تشویق کرده است، امروز آزادی به معنای واقعی در کشور وجود دارد و می توانیم در سایه این آزادی به تمام آرمان های انقلاب دست پیدا کنیم.

وی تصریح کرد: اقتصادمقاومتی مدنظر رهبر معظم انقلاب به خوبی در کشور پیاده نشده اقتصاد مقاومتی می تواند ما را بی نیاز از خارج از کشور کند و در سایه اقتصاد مقاومتی می توانیم به رشد اقتصادی دست یابیم ، ما با تکیه بر نیروی انسانی جوان و دانشمند کشور در صنعت هسته ای به رشد و شکوفایی و خودکفایی رسیدیم و بدون شک در تمامی عرصه ها می توانیم به این رشد و خودکفایی دست پیدا کنیم.

وی بیان کرد: تکیه بر اقتصاد نفتی بزرگترین مشکل ما در طول تاریخ است و دشمنان از همین موضوع سو استفاده کرده اند و تنها راه حل، روی آوردن به اقتصاد بدون نفت است ما باید بتوانیم با سرمایه گذاری روی بنگاه های اقتصادی کوچک و سرمایه گذاری در بخش های مختلف به تولید کننده و صادر کننده تبدیل شویم و از وابستگی اقتصادی به نفت رها شویم.
 
توجه به منابع انسانی بهترین سیاست گذاری در اقتصاد مقاومتی است
محمود محمدی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با عصر هامون با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم در اقتصاد مقاومتی، توجه به منابع انسانی و ظرفیت های داخل و سرمایه گذاری روی منابع انسانی است، اظهار کرد: اگر به سمت سیاست های اقتصاد مقاومتی در راستای اهداف انقلاب حرکت کنیم، بهترین نوع سیاست گذاری سرمایه گذاری روی منابع انسانی است.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب راهبر را مشخص کرده اند که مسئولین در حوزه اجرا  و دانشگاه ها در حوزه تئوری سازی مبانی نظری باید بر اساس راهبردها اقدام کنند.

کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر بخواهیم آنچه که در گام دوم انقلاب مشخص شده است عمل کنیم، باید بحث اقتصاد مقاومتی و نقش مردم در اقتصاد مقاومتی جدی گرفته شود.

محمدی اضافه کرد: در بحث عدم وابستگی به اقتصاد نفت و توجه به سایر ظرفیت های اقتصاد، با توجه به ظرفیت کشور در حوزه  گردشگری، تولیدات محصولات کشاورزی، تولیدات محصولات صنایع دستی، معادن، تولید و فناوری می توان از تک محصولی و تک بعدی بودن اقتصاد خارج  شویم.

 کمک به اشتغال در سایه توجه به کارگاه ها و تولیدی های کوچک
وی در تکمیل مطلب فوق با توجه به کمتر شدن وابستگی به اقتصاد نفت در سایه توجه و برنامه ریزی به حوزه گردشگری، اضافه کرد: با سرمایه گزاری بیشتر و مطالعات آمایش سرزمین می توان در سایر حوزه ها و ظرفیت های موجود در کشور بهترین استفاده را کرد.

کارشناس مسائل اقتصادی اذعان کرد: بهترین نوع و پاک ترین درآمد، درآمد مالیاتی است که با توجه به این موضوع از خروج منابع مالی کشور جلوگیری می شود که می توان بخش اعظم درآمد ها را از این حوزه تأمین کرد.

محمدی تصریح کرد: توجه به کارگاه هاوتولیدی های کوچک می تواند به بحث اشتغال و استفاده از ظرفیت هر منطقه بر اساس نیاز همان منطقه کمک کند.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: خصوصی سازی باید به گونه ای باشد که تصدی گر دولت برداشته شود و حالت نظارت و کمک کننده داشته باشد.

اقتصاد مردمی؛ زمینه ساز توسعه و خلق ارزش اقتصادی می شود
محمدعلی رحیمی پور کارشناس اقتصادی در گفت و گو با عصر هامون اظهار کرد: تدوین برنامه ریزی و نظارت اصولی در جهت تغییر رویکرد صنایع به طرف ارتقای کیفیت تولید کالا و خدمات و دسترسی به توان طراحی و فناوری، لازم و ضروری به نظر می رسد.
 
وی افزود: در کشورهای مختلف نیز برنامه ریزی، تامین زیرساخت ها و نظارت از جمله راهبردهای موثر در تقویت کارگاه های به شمار می روند.
 
کارشناس امور اقتصادی با اشاره به این موضوع که تقویت صنایع در اشتغالزایی و اقتصاد کشور تاثیر مستقیمی دارد، بیان کرد: بی شک پایه و ستون‌های هر اقتصادی صنایع آن اقتصاد هستند که اتخاذ سیاست های مالی و پولی دولت می تواند آنها را به رونق یا رکود برساند.

احیاء صنایع کوچک در ایران؛ مقدمه‌ای برای خروج از رکود
وی با اشاره به اینکه مردم رکن اصلی اقتصاد جامعه که به عنوان تولید کننده، سرمایه گذار و مصرف کننده هستند تصریح کرد: مردم و گروه های مردمی به عنوان تولیدکننده در قالب های مختلف می توانند حضور پیدا کرده و به این شکل در اقتصاد کشور نقش داشته باشند؛ در واقع گروه های مردمی با اطلاع از نیازهای کشور می توانند در کارگاه های کوچک و بزرگ، در این زمینه تولید داشته باشند.
 
رحیمی پور ادامه داد: همچنین مردم می توانند به عنوان سرمایه گذار، به جای سرمایه گذاری در بانک در پروژه های بزرگ و ملی سرمایه گذاری کنند تا علاوه بر سوددهی، نیاز حاکمیت به منابع مالی را کاهش دهند.
 
به گفته وی؛ مردم به عنوان مصرف کننده با استفاده از الگوی مصرف صحیح می توانند به کاهش مصرف در کشور کمک کنند.
 
کارشناس امور اقتصادی با اشاره به اینکه در ایران با وجود این که بیش از 95 درصد کل واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند گفت: این بنگاه ها سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ایجاد ارزش افزوده کسب نکرده اند و از کمبودهای شدیدی رنج می برند، به نظر می رسد کاهش موقعیت و مزیت بنگاه های کوچک و متوسط نسبت به صنایع بزرگ، متأثر از عوامل درون بنگاهی و برون بنگاهی متعددی باشد.

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری که فرموده اند: « اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‏شود، مردم‌بنیاد است» افزود: شکل گیری اقتصاد مردمی در بحث اقتصاد مقاومتی یعنی همین که مردم به خودشان ،کشورشان، به اقتصادشان دل بسوزاند فکر نکند اقتصاد با دولت است فرق اقتصاد مقاومتی با اقتصاد ریاضتی دقیقا همین است.

وی با بیان این که کشورمان با توانایی مهندسی بالا پروژه‌های خوبی در دست انجام دارد، خاطرنشان کرد: اقتصاد کشور ما تا مردمی نشود؛ شرایط مناسب را پیدا نمی‌کند. باید باور کنیم که پول نفت کشور را از مشکلات رها نخواهد کرد و ما باید باور کنیم که مغز‌ها و دست‌های مردم است که کشور را آباد می‌کند.
 
انتهای پیام/

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۷۶۴۷۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مشارکت مردم در تولید، چگونه؟|حسین سرآبادانی

حسین سرآبادانی تفرشی پژوهشگر هسته عدالت اجتماعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در یادداشتی با عنوان «راه چند طرفه مشارکت» نوشت: برای ورود مردم در عرصه ساخت اقتصادی کشور، نیازمند نوآوری‌های نهادی هستیم. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حسین سرآبادانی تفرشی پژوهشگر هسته عدالت اجتماعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری تسنیم با عنوان «راه چند طرفه مشارکت» نوشت: برای ورود مردم در عرصه ساخت اقتصادی کشور، نیازمند نوآوری‌های نهادی هستیم.

متن یادداشت به شرح زیر است: 

مقدمهای در مورد جهش تولید

اقتصاد ایران در سال صفر دو، به روایت آمار، نسبت به ارقام یک دهه اخیر وضعیت چندان بدی نداشت: نرخ‌های مثبت رشد اقتصادی (ولو به کمک نفت)، کاهش تب تورم نسبت به دو سال گذشته، کنترل افزایش قیمت دارایی‌ها و تخصیص در بودجه عمرانی و تشکیل سرمایه مثبت. اما اقتصاد ایران از حیث فاصله با وضع مطلوب و البته به روایت افکار عمومی حال و اوضاع مساعدی ندارد. این برداشت عمومی البته یک فراواقعیت و برساخت صرف ذهنی نیست؛ همچنان فشار معیشتی بر طبقات متوسط و کم درآمد بالاست و نرخ تورم در برخی کالاهای اساسی و مورد نیاز روزمره مردم، آن‌ها را خارج از قدرت خرید عامه مردم قرار داده است.

آنچه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از سال 1396 مجدد بر روی آن به‌عنوان راهبرد اصلی در عنوان سال مدنظر قرار داده‌اند، تمرکز بر نهاد «تولید ملی» است. برای افزایش سطح مقاوم‌پذیری اقتصاد ملی و کاهش یا تسکین فشارهای دشمن بر اقتصاد ایران، همچنان تقویت بنیه تولید ملی یک ضرورت راهبردی است. وجه اهمیت «تولید ملی«، اولاً معلول آسیب­پذیری این بخش در کشور ماست. «تولید» از سویی به لحاظ ساختاری و تاریخی، دارای ضعف­هایی در کشور است که ازجمله آن بهره­وری پایین، وابستگی به خارج در مواد اولیه و کالاهای واسطه­ای و از همه مهم‌تر اتکای به بخش نفت و گاز به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بوده است. این ضعف­ها، امیدی را برای دشمن در جنگ اقتصادی جهت ضربه به این بخش ایجاد کرد. تحریم، از کانال کاهش درآمدهای ارزی دولت، محدودیت در ساختار تولید و صادرات صنایع سنگین و مرتبط با بخش نفت و ممانعت­ها در سازکارهای انتقال منابع پولی و ارزی، در دهه 90 به‌صورت هدفمند ستون فقرات و موتور محرک نظام اقتصادی را نشانه رفت. سوی دیگر، اهمیت فی‌نفسه «تولید» است. خصلت ذاتی و توسعه­گرا تولید، در شکل­گیری ساخت مستحکم و درونی اقتصاد ملی غیرقابل‌انکار است.

 در صورت کاهش و اُفت تولید ملی با افزایش عمق رکود، نرخ بیکاری و با افزایش نااطمینانی و سطح عمومی قیمت­ها، نرخ تورم افزایش پیدا می­کند و بدین طریق، سطح رفاه خانوار و عموم افراد جامعه کاهش پیدا می­کند که پیامد آن سرایت بحران از اقتصاد به عرصه اجتماع است. ازاین‌جهت، رهبر انقلاب اسلامی، تحرک در بخش تولید را ازجمله مسائل اولویت­دار و درجه‌یک نظام اسلامی دانسته و «تولید»، کلیدواژه اصلی ایشان در مباحث اقتصادی در دهه نود شد.

مقوله «تولید»، در نقطه­ای کاملاً ریشه­ای، ساختاری و ناظر بر شکوفایی ظرفیت­ها و استعدادهای داخلی و ملی قرارگرفته است و مهم­تر از آن با زیست، معیشت و زندگی روزمره طبقات مختلف اجتماعی مرتبط است و به همین دلیل از نگاه رهبری، شاخص تحقق «جهش تولید» ایجاد حس تغییر ملموس در زندگی مردم دانستند. این تغییر ملموس در زندگی مردم می­تواند خود را تحقق اشتغال پایدار، کاهش نرخ تورم و افزایش سطح رفاه جامعه نشان دهد. تغییر ملموس در زندگی مردم درنهایت منجر به حیات ملی، استقلال اقتصادی، عزت و امنیت ملی و افزایش تاب­آوری در برابر شوک­های گوناگون می­شود.

از سوی دیگر ایشان، از «جهش» در تولید ملی مانند سال 1399 سخن گفتند که غیر از «رونق تولید» است. به نظر می‌رسد رونق تولید به معنای تحرک در بخش تولید و خروج از رکود است که اعداد فصلی دو سال اخیر گویای آن است؛ اما برای تغییر شرایط این حد از بهبود در نظام تولید کشور مطلقاً کافی نیست (خاصه که این بهبود نیز به دلیل خصلت نفتی و شبه نفتی) از کیفیت پایینی برخوردار است). تحول اساسی در بخش تولید درگرو تغییر بنیادین در «سطح تولید» است. توضیح آنکه در دانش اقتصاد وقتی روند رشد یک متغیر مانند «میزان تولید بالفعل» را در بستر زمان و با حرکت بر روی منحنی یا سیکل تجاری مطالعه کنیم، درواقع ردیابی کوتاه‌مدت تولید بالفعل یک اقتصاد در اثر نوسانات درون­زا اقتصادی را انجام می­دهیم که عمدتاً هم‌ریشه در بخش تقاضای کل دارد و به همین جهت نقاط صعود «رونق» و نقاط نزول «رکود» اقتصادی تعبیر می­شود. ازاین‌جهت، رونق و رکود با حرکت بر روی سیکل­های تجاری، اصالتاً پدیدهایی کوتاه‌مدت و ناظر بر نوسانات تقاضای کل اقتصاد هستند. اما گاهی در اثر یک متغیر و عامل برون­زا، کل منحنی و سیکل تجاری اقتصاد به سمت بالا یا پایین انتقال(Shift) می­یابد که در آن صورت نوعی «جهش» یا تغییر بنیادین در سطح تولید بالفعل شکل‌گرفته است. تغییر محسوس گاه غیرقابل‌پیش‌بینی و گاه به‌صورت هدفمند رقم می­خورد و عمدتاً معلول تغییرات در سطح و میزان بهره­وری در بلندمدت و البته تغییرات برون‌زا در نهاده­های تولید از قبیل ارتقای سرمایه فیزیکی، بهبود کیفیت سرمایه انسانی، افزایش سرمایه اجتماعی، کارایی اثربخش در بهره­گیری از منابع طبیعی، فناوری و تکانه­های ناشی از شوک تکنولوژی‌های نوظهور و جدید است که منجر به تغییرات اساسی در ساختار تولید، قیمت­های نسبی و در نهایت سطح تولید بالقوه و بالفعل می­شود. بنابراین رونق ضد رکود است؛ اما جهش موقعیتی علیه قرار گرفتن در تله‌های مداوم رکود و رونق موقتی است.

رونق حرکت صعودی روی سیکل تجاری (Business cycle) است؛ اما جهش «انتقال» (shift) منحنی است. «رکود» عمدتاً بدین معناست که اقتصاد توان عرضه دارد اما تقاضای کل به دلیل وضعیت مالیه دولت یا درآمد خانوار تقاضا دچار کاهش شده است؛ اما در اقتصاد امروز ایران، تحریم به بخش عرضه اقتصاد ضربه وارد کرده و کاهش عرضه به‌صورت نسبتاً پایدار ایجاد کرده است. در این حالت، اقتصاد از یک تعادل بالاتر به یک تعادل پایین­تر رسیده است. معادل این تعادل پایین‌تر، اُفت تولید بالقوه است و ازاین‌جهت، انتقال جهش‌گونه تولید برای بازگشت به حالت اولیه ضروری است.

راهبرد جهش تولید: اقتصاد مردمی

اما در عنوان سال صفر سه، رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بر یکی از بنیادین‌ترین اصول نظام اقتصادی اسلامی برای تحقق جهش تولید توجه کردند: مشارکت عامه مردم در عرصه اقتصادی با تأکید بر حوزه تولید. در این زمینه محورهای زیر قابل‌بحث است:

2.1: اقتصاد مردمی؛ مبنای نظام اقتصادی اسلام

پیشرفت مردم پایه، بنیان نظریه اسلامی عدالت اجتماعی است. در تفکر رهبران انقلاب اسلامی، یکی از مؤلفه‌های اصلی قدرت، اتکای آن به نیروی پرقدرت توده‌های مردم و مشارکت فعالانه مردم در عرصه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. در این مبنا، اولاً مشارکت عمومی یک اصل چندضلعی در اقتصاد، سیاست و فرهنگ است؛ بدین معنا نمی‌توان مردم در سیاست و فرهنگ در حاشیه نگه داشت و در عرصه اقتصاد انتظار کنشگری عامه مردم در وسط میدان تولید داشت؛ ثانیاً مشارکت عمومی مردمی یک تمایز هویتی با ایدئولوژی پرطرفدار روزگار ما، یعنی بازارگرایی و خصوصی‌سازی دارد (بخش مردمی مترادف بخش خصوصی نیست هرچند تباین هم نیست) ثالثاً غایت این مشارکت‌گرایی در عرصه اجتماعی در نظام فکری اسلام، جلوگیری از وابستگی فکری و فرهنگی جامعه است.

به باور امام خمینی (ره)، رمز استقلال ملی و رهایی از انواع وابستگی‌های ذلت‌آور، اتکای به مشارکت عامه مردم در اداره کشور است. همین باور بود که موجب شد امام (ره) استراتژی اصلاحی خود را در دوران مبارزه از دهه 40 شمسی، «قیام توده‌ای مردم» برگزید و لذا هم با مشی‌های اصلاحی جزء‌نگر و هم با مشی مبارزه مسلحانه چریکی مخالفت کرد. این مردم‌گرایی امام ریشه در نگاه تربیتی امام به امر سیاسی نیز داشت؛ این عام‌گرایی در نگاه به امر سیاسی تا آنجا بود که به باور او، امر سیاسی متعلق به هیچ قشر، گروه یا طبقه خاصی نیست و همچون جریان علم‌آموزی، یک جریان گسترده و عمومی است. بدین‌جهت بود که نهضتی به‌کلی متفاوت از سایر جنبش‌های تاریخ معاصر ایران شکل داد و بر این مقوله تأکید داشت که این مشارکت گسترده، رمز اصلی پیوند میان دولت و ملت است. مردم‌گرایی در نظام اسلامی، غایت­مدار و در مسیر تکامل‌خواهی برای حیات فردی و جمعی ماست. واضح است برای خط‌مشی مکتبی که ضد وابستگی است، تحول از درون می‌جوشد. رویکرد درون‌زا و اتکای به ظرفیت‌ها و استعدادهای درونی ملت برای تحول از خطوط بارز مکتبی ماست که خود مبنایی انسان‌شناسی دارد. اعتماد به مردم، حاصل باور به استعدادها و سرمایه‌های معنوی ملت برای هر تحول اجتماعی است. لازمه ایجاد تحول در عرصه تولید ملی نیز، داشتن چنین نگرش مثبتی به مردم است.

2.2 اقتصاد مردمی: راه سوم نظامسازی

امام خمینی(ره) خط اصلی نظام اقتصادی اسلام را دخیل کردن توده‌های مردم در عرصه تولید کشور می‌دانستند: «ثروتمندان هرگز به خاطر تمکن مالی خود نباید در حکومت و حکمرانان و اداره‌کنندگان کشور اسلامی نفوذ کنند؛ و مال و ثروت خود را به بهانۀ فخر فروشی و مباهات قرار بدهند، و به فقرا و مستمندان و زحمتکشان، افکار و خواسته‌های خود را تحمیل کنند؛ و در نتیجه، همیشه عده‌ای در فقر و تنگدستی و گرسنگی و در انتظار مرگ بنشینند، و گروهی اندک و زالوصفت با تسلط و به جیب زدن درآمدها و دسترنج‌های پابرهنگان عالم در تعیش غوطه‌ور گردند و درصورتی‌که نظام اسلامی با جهت‌گیری کلی بتواند دست زالوصفتان را از حریم رنجدیدگان و گرسنگان کوتاه نماید، و مستضعفان را بر مقدرات خودشان حاکم و مسلط گرداند، و توده‌های میلیونی مردم محروم را در تولید و تلاش و خلاقیت و ابتکار دخیل نماید، این خود بزرگ‌ترین عامل تعاون و دخالت دادن آنان در امور، و گرایش آنان به اخلاق کریمه و ارزش‌های متعالی و فرار از تملق‌گویی‌ها می‌گردد؛ و حتی بعضی ثروتمندان را از اینکه تصور کنند که مال و امکاناتشان دلیل اعتبار آنان در پیشگاه خداست متنبه می‌کند» (صحیفه امام، جلد 20، ص 340).

در زمان تنظیم قانون اساسی در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، برخی از مهم‌ترین چهره‌های ایدئولوگ نظام اسلامی تلاش کردند تا برای اقتصاد ایران راه سومی فراتر از اقتصاد دولتی (سوسیالیستی) و اقتصاد بازاری (سرمایه‌داری) ارائه دهند. این تلاش نظری و عملی خود را در اصول 43 تا 55 قانون اساسی که صبغه اقتصادی دارند، نشان داد. در این میان، مهم‌ترین اصل برای ارائه این راه سوم در میان این 13 اصل، اصل 43 قانون اساسی بود که با نوعی بی‌مهری تاریخی، کمتر مورد خوانش و مطالبه عمومی قرارگرفته است. بندهای 9 گانه اشاره‌شده در اصل 43 با هدف استقلال اقتصادی کشور و ریشه‌کن کردن فقر و محرومیت یک روح واحد دارد: ایجاد ظرفیت برای مشارکت عامه مردم در عرصه اقتصاد کشور با تأکید بر بخش تولید (نه صرفاً مصرف یا توزیع که دهه‌های بعد محوریت یافت). روش پیشنهادی برای تحقق این اصل نیز از سوی متفکر بزرگ دکتر شهید بهشتی، مقوله تعاونی‌ها بود. شهید بهشتی در یک نوآوری و ابتکار نظری قابل‌توجه، ظرفیتی را برای نظام‌سازی اقتصاد اسلامی حول راهبرد اقتصاد مردمی پیشنهاد داد. او تلاش داشت با تأکید بر عنصر همکاری، آزادی انسان از شرایط اقتصادی و تأمین شرایط و امکانات (وسایل) کار برای عامه مردم، ضمن ایجاد زمینه‌های «شاغل مالکی» موجبات ساخت یک نظام اقتصادی منهای اجیر شدن را فراهم آورد (اجیر شدن فردی برای فرد دیگر گرچه به لحاظ فردی کراهت دارد؛ اما از حیث طراحی یک نظام اقتصادی مبتنی بر نهاد اجرت حرام است زیرا زمینه بهره‌کشی و استثمار انسان را فراهم می‌کند).

2.3 اقتصاد مردمی و راه آینده

اما ارزش اقتصاد مردمی، چگونه از یک شعار به یک واقعیت روی زمین تبدیل می‌شود؟ به نظر می‌رسد اجمالاً تأکید بر دو محور به‌صورت سلبی و ایجابی ضروری است:

از جهت سلبی، مقابله با مزاحم‌های مشارکت دادن مردم در مالکیت ضروری است. ترجمه مشارکت عموم مردم به واگذاری فعالیت‌ها به صاحبان سرمایه در قالب روابط بازاری اولین مزاحم هویتی و نظری این رویکرد است. نهادهای حاکمیتی و عمومی که گاه با نیت‌های خوب مزاحم دخیل کردن عامه مردم در جریان تولید و خلق ارزش هستند، مزاحم دیگرند.

از جنبه ایجابی، نیازمند نوآوری‌های نهادی برای امکان‌سنجی فناوری‌ها و ابزارهای دخیل کردن مردم در عرصه تولید ملی هستیم. طرح ابتکاری نیم‌قرن قبل شهید بهشتی، به اذعان خود او، صرفاً یک نقطه شروع است؛ متأسفانه با گذشت 5 دهه، نوآوری‌های نهادی برای ایجاد ظرفیت‌های مشارکت‌بخشی عمومی پایین است. فقدان یا کیفیت پایین این نوآوری‌های نهادی موجب شده تا اندک چیزی که در قالب اقتصاد مردمی با روش اقتصاد تعاونی در کشور ایجادشده، عملاً با تغییر مؤلفه‌های بنیادین آن، به ضد خود تبدیل شود. 

امام خمینی (ره) وظیفه علما و دانشمندان را در این‌ خصوص با این تعبیر مطرح می‌کنند: «ارائه طرح‌ها و اصولاً تبیین جهت‌گیری اقتصاد اسلام در راستای حفظ منافع محرومان و گسترش مشارکت عمومی آنان و مبارزه اسلام با زراندوزان» (صحیفه امام، جلد 20، ص 340). رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیز همین مطالبه را از جامعه علمی کشور در اولین روز سال 1402 مطرح کردند: «یکی از اشکالات مهمی که ما داریم، این است که روی راه‌های مشارکت مردم فکر نکرده‌ایم. من همین‌جا به مسئولین محترم، به صاحب‌نظران اقتصادی، به کسانی که علاقه‌مند به سرنوشت کشورند توصیه می‌کنم بنشینند راه‌های مشارکت عموم مردم در مسائل اقتصادی را پیدا کنند....» (بیانات در 01/01/1402)

این مطالبه رهبران انقلاب اسلامی امروز پیش روی حوزه و دانشگاه ماست: نوآوری‌های نهادی با امتداد و گسترش آنچه در تلاش‌های نظری نسل اول متفکرین بزرگ معاصر ما همچون دکتر شهید بهشتی ارائه‌شده است.

انتهای پیام/

دیگر خبرها

  • منظومه اقتصادی رهبر انقلاب در نامگذاری سال‌ها
  • نظرات برخی نمایندگان مجلس درباره شعار سال ۱۴۰۳
  • مالکیت دولت و مدیریت مردم، بهترین الگو برای مردمی‌سازی اقتصاد است
  • مشارکت مردم یک عنصر کلیدی در تحقق اهداف اقتصادی و ملی است
  • مشارکت مردم در تولید، چگونه؟|حسین سرآبادانی
  • بدون توجه به فرهنگ امکان پیشرفت وجود ندارد/ رونمایی از سند مشترک تعامل فرهنگ و اقتصاد
  • مردمی کردن اقتصاد باید با جدیت دنبال شود
  • توجه به بایسته های مشارکت مردم در عرصه جهش تولید
  • مردمی کردن اقتصاد منجر به جلوگیری از فساد و رانت می‌شود
  • بهترین نسخه برای پیشرفت ایران مشارکت مردم در تولید و اقتصاد است