به نقل از «خبرگزاری آریا»

بازرگان مي‌گفت جنگ ما جنگ حجت است، نه قدرت

تاریخ انتشار: ۴ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۸۶۱۲۰۷

خبرگزاري آريا - تهران - ايرناپلاس - بخش سوم گفت‌وگوي ايرناپلاس با مهندس محمد توسلي، دبيرکل نهضت آزادي ايران و اولين شهردار تهران پس از انقلاب، به بازخواني مواضع فکري و سياسي مهندس بازرگان در دوره پس از دولت موقت مي‌پردازد.

*مبارزه بازرگان با فرهنگ استبدادي و خرافات مذهبي
ايرناپلاس: با نگاه به گذشته به نظر مي‌رسد آقاي بازرگان به لحاظ منشي و بينشي بيش از اينکه سياستمدار باشد يک روشنفکر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طبيعتاً يک سياستمدار به جوانان نمي‌گويد برويد پي درس خواندنتان و وارد سياست نشويد و سياست را به ما بسپاريد. يا يک سياستمدار نمي‌گويد برويد خانه‌هايتان و به يک معنا کنشگري سياسي را از جامعه سلب کند. ارزيابي شما از اين موضوع چيست؟
توسلي: مهندس بازرگان قبل از اينکه يک کنشگر سياسي باشد، به تعبيري روشنفکر ديني است. کسي که از شهريور 20، براي تحول اجتماعي وارد عرصه فرهنگي و اجتماعي جامعه شده است. او مشکل اصلي جامعه ما را استبداد و پيرامون خرافات مي‌بيند، و اين آيه قرآني را سرلوحه خدمات خود قرار مي‌دهد: إ«ِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَومٍ حَتّي يُغَيِّروا ما بِأَنفُسِهِم». هميشه دو مشکل اساسي در جامعه ما بوده ‌است. يکي فرهنگ استبدادي و ديگري خرافات مذهبي، که ما را از سرچشمه زلال اسلام دور کرده‌ است. بنابراين مهندس بازرگان دنبال يک تحول اساسي و زيربنايي در جامعه ماست. لذا قبل از اينکه دنبال قدرت و آن ابزارهايي که ديگران براي رسيدن به قدرت استفاده مي‌کنند باشد، به دنبال حاکميت حجت است. اين جمله معروف بازرگان که در دهه شصت مطرح مي‌کنند که جنگ ما جنگ حجت است و جنگ قدرت نيست، به همين موضوع دلالت دارد. چرا؟ براي اينکه ما مي‌خواهيم به‌طور راهبردي ريشه مشکلات و دلايل عدم توسعه‌يافتگي جامعه ايران را شناسايي کنيم و راهکارهايي واقع بينانه براي رفع اين مشکلات ارائه کنيم. حالا اين بحث‌هايي که شما مطرح کرديد، هر کدام يک زمينه اجتماعي دارد و آنچه شما اشاره مي‌کنيد، بازي جوانان با سياست در شرايطي است که حزب توده و مارکسيست‎ها در دانشگاه سلطه دارند.
ايرناپلاس: ولي اين نگاه ادامه دارد.
توسلي: ايشان معتقد است که فعلاً اولويت با خودسازي به‌لحاظ اجتماعي و فرهنگي است. همچنان که امروز ما پيام مهندس بازرگان در حوادث سال 60 را بهتر مي‌فهميم. خرداد 60 بزرگ‌ترين ضربه را بعد از انقلاب به جمهوريت نظام زده‌ است. براي اينکه موجب شده فضاي سياسي بسته شود و آن فضاي سياسي که سال 58 و 59 بود، طوري تحول پيدا کند که يک نگاه راست سنتي در جامعه ما حاکم شود؛ همان نگاه شيخ فضل‌الله نوري که در مشروطه بود. اين وضعيت سبب شد تا بسياري از اصولي که در قانون اساسي به‌صورت شفاف مطرح شده است، نتواند مورد عمل قرار بگيرد. دو مثال مي‌زنم: اصول شوراها در فصل هفتم قانون اساسي تصويب شده است. ما در اسفند 57 براي شهر تهران در اين زمينه مطالعات راهبردي انجام داديم و نهايتاً مديريت واحد شهري در يک فرآيند با همکاري وزارت کشور و دولت موقت نهايي شد، و در مهرماه 58 ما اين را تصويب کرديم. همان قانون در مجلس اول تصويب شد و وزارت کشور اجرا نکرد. در مجلس دوم و سوم و چهارم و پنجم اين قانون شوراها کم‌رنگ شد، تا اينکه بعد از دوم خرداد، آقاي خاتمي در سال 77 انتخابات شوراها را انجام دادند و اين نهاد شکل گرفت. چرا؟ چون کساني در قدرت قرار گرفتند که به حقوق شهروندي و نقش مردم در مديريت شهر تهران و کل کشور باور داشتند. ولي وقتي باور ندارند، قانون را اجرا نمي‌کنند. شما قانون احزاب را نگاه کنيد. اصل 26 قانون اساسي خيلي شفاف و روشن مي‌گويد تمامي احزاب و گروه‌ها و انجمن‌ها علي‌الاطلاق آزاد هستند. هيچ تبصره‌اي هم ندارد . اگر قانون است و جنبه حقوقي دارد، آيا بعد از خرداد 60 قانون احزاب اجرا شد؟
*بازرگان دنبال قدرت نبود
ايرنا پلاس: بيانيه هشت ماده‌اي که پيش از سال 60 و 30 خرداد منتشر شد، آن هم عملاً واکنشي بود به وقايع روزهاي ابتداي انقلاب.
توسلي: اما به آن هم عمل نکردند. مي‌خواهم بگويم که به هر مقطعي نگاه کنيد، بازرگان و نهضت آزادي ايران در راستاي منافع ملي کوشش کردند تا به وظيفه ديني و ملي و به رسالت آگاهي‌بخشي خودشان هم عمل کنند. هيچ‌وقت دنبال قدرت نبودند. بنابراين جوري عمل نکردند که به‌دنبال حمايت توده‌اي باشند که به قدرت برسند. در واقع به‌دنبال تحولات زيربنايي بودند تا موانع توسعه کشور برطرف شود.
ايرناپلاس: من نمي‌توانم قضاوت کنم که آيا همه گروه‌هاي ديگر لزوماً به فکر منافع ملي بودند يا نبودند. من فکر مي‌کنم که شايد گروه‌هاي مخالف نهضت آزادي هم از معبر نگاه خودشان داشتند از منافع ملي دفاع مي‌کردند. ولو اينکه منافع ملي از معبر و از طريق به قدرت رسيدن خودشان محقق شود. مسئله من اين است که هنر سياستمدار اين است که در زمان خودش بتواند کار را پيش ببرد. من بازرگان دهه 60 و بازرگان سال 57 را بيش از اينکه بازرگان مردم ببينم، بازرگان تاريخ مي‌بينم. اگر بخواهيم امروز قضاوت تاريخي کنيم شايد بگوييم که خيلي از اين حرف‌ها، حرف‌هاي درستي بود. ولي بازرگان نمي‌تواند ايده‌هاي خودش را در زمان خودش پيش ببرد و در زمان خودش حرفش شنيده نمي‌شود. لذا به نظر مي‌رسد که بازرگان در واقع در قامت يک روشنفکر است، نه سياستمدار. و جامعه ما به سياستمدار نياز دارد تا روشنفکر. فرضاً ممکن است امام و بقيه گروه‌ها تصميمي بگيرند که امروز مورد نقد باشد، ولي در آن دوره مي‌بينيم که تصميم، تصميم قابل‌پذيرشي بوده است، ولو اينکه تبعاتي هم داشته باشد.
توسلي: بله با يک تعبيري، اين نگاه درست است که کنش مهندس بازرگان در ابتداي انقلاب موفق نبوده است. اما بايد ببينيم که مهندس بازرگان با چه ديدي به سياست نگاه مي‌کرده است. امروز بسياري از نسل جوان و فرهيخته و آکادميک بيان مي‌کنند که آنچه مهندس بازرگان در خشت خام مي‌ديد، امروز ما در آينه هم نمي‌بينيم. در ادبيات علوم سياسي، وقتي نيروهاي سياسي تشکيل مي‌شوند، بايد وارد قدرت شوند. شما در کشورهاي اروپايي توسعه يافته و جوامع دموکراتيک که انتخابات آزاد و سالم است، احزابي که برنامه‌هاي مختلفي دارند، در انتخابات شرکت مي‌کنند و هر حزبي که برنامه‌اش راي بيشتري بياورد، آن برنامه را اجرا مي‌کنند. ولي ما تا رسيدن به آن درجه از جامعه دموکراتيک، فاصله خيلي زيادي داريم. همان‌طور که عرض کردم، مهندس بازرگان مي‎گفتند که جنگ ما، جنگ حجت است و جنگ قدرت نيست، که ما بخواهيم وارد قدرت شويم. مهندس بازرگان همواره نگاه جامعه‌محور داشت و رويکردش تحول در جامعه و نهادهاي مدني و بالابردن آگاهي جامعه بود. بر اساس همان نگاهي که همه انبيا و مسلمانان تاريخ دارند که جامعه را براي کنشگري آماده کند.
ايرنا پلاس: آماده کردن جامعه در نگاه بازرگان وجه نخبه‌گرايانه دارد يا بخش مشارکتي؟
توسلي: مهندس بازرگان با نگاه راهبردي که از قبل داشتند حرکت کردند. در دهه 60 يک سؤالي را مطبوعات از مهندس بازرگان کردند و گفتند که خودتان را نقد کنيد. من از مهندس بازرگان اين جمله را ديدم که گفت: من مهم‌ترين نقدي که مي‌توانم از خودم بکنم اين است که نتوانستم همه مسائلي را که مي‌دانستم، بيان کنم. اين خيلي مهم است و جمله‌اي کليدي است. مهندس بازرگان خيلي خويشتن‌دار بود و کوشش مي‌کرد که در حد ظرفيت هر زماني، مطالب خود را بيان کند. مهندس بازرگان در همان انتخابات رفراندوم 12 فروردين که مسئوليت داشت، گفتند که ما بايد به جمهوري دموکراتيک اسلامي راي دهيم. چرا مهندس بازرگان بر جمهوري دموکراتيک اسلامي تأکيد داشت؟ براي اينکه ايشان به لحاظ تاريخي شناخت داشت و مي‌دانست در جمع روحانيت کساني هستند که از درون آموزه‌هاي اسلامي، حاکميت ملت و آزادي و حقوق شهروندي را درنمي‌آورند و باور ندارند. اين گام اولي است که مهندس بازرگان تلنگر مي‌زند. شما تمام رويدادها را ببينيد. در تمام مقاطع مهندس بازرگان تلنگر مي‌زند که انحراف به وجود آمده است. سال 61 مهندس بازرگان کتاب «انقلاب ايران در دو حرکت» را مي‌نويسند. اينکه انقلاب ايران در دو مرحله انجام گرفته است و گام اول همه با هم بوديم و همه شعار مرگ بر شاه مي‌داديم و همه مخالف استبدادي بوديم، همه دنبال آزادي و حاکميت ملت بوديم.
ايرناپلاس: و آن جمله معروف که شاه انقلاب کرد.
توسلي: بله، جمله معروف اين است که رهبري اصلي را شاه کرد و او باعث شد که انقلاب شود. ولي در مرحله دوم اختيارات ملت ايران در اختيار يک فرد قرار گرفت. در سال 61 است که اين نگاه را دارند و در سال 62 کتاب گمراهان را نوشتند و چاپ شده است و در اختيار همه هم هست. بازرگان در اين کتاب توصيف مي‌کند که وضعيت کليسا و روحانيت در چند قرن اخير اروپا چگونه بوده و چه هزينه‌هاي سنگيني را به ملت‌هاي اروپايي تحميل کرده است. تا اينکه در اثر آن فرآيند و هزينه‌هاي سنگيني که پرداخت مي‌شود، نهايتاً روحانيت مسيحي و کليسا مي‌پذيرد که بايد خارج از قدرت قرار بگيرد و از آنجا است که سوابق تاريخي نشان مي‌دهد که زمينه‌هاي توسعه انساني و پيشرفت فراهم مي‌شود. با ارزيابي اين مجموعه‌ها مي‌بينيم نهضت آزادي ايران و مهندس بازرگان نقش آگاهي بخشي و پاسداري از آرمان‌هاي انقلاب و مطالبات تاريخي ملت ايران را داشتند و طبيعي است که در اين فرآيند هزينه‌هاي سنگيني را هم تقبل کنند.
ادامه دارد
گفت‌وگو از سيد عمادالدين محمودي
انتهاي پيام /*

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۸۶۱۲۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ورزش زنجان سال گذشته ۳۷۰ مدال رنگارنگ کسب کرد

جواد بازرگان مدیرکل ورزش و جوانان استان زنجان با بیان اینکه ورزش زنجان سال گذشته ۳۷۰ مدال رنگارنگ کسب کرد گفت: بر این اساس سال گذشته ورزشکاران این استان با حضور در مسابقات و رقابت های مختلف کشوری ۳۰۹ مدال کسب کردند.

وی اضافه کرد: ورزشکاران زنجانی طی مدت یاد شده توانستند در مسابقات قهرمانی جهان هشت مدال، قهرمانی آسیا ۲۰ مدال و در سطح بین المللی نیز ۲۵ مدال کسب کنند.

این مسوول به حضور ورزشکاران شایسته این استان در رقابت های آسیایی و پاراآسیایی اشاره کرد و گفت: در این رخداد مهم نیز این استان توانستند در کارنامه فعالیت های ورزشی خود هشت مدال ثبت کند.

وی با بیان اینکه این استان از ظرفیت های بی بدیلی در رشته های مختلف ورزشی برخوردار است، اظهار داشت: اداره کل ورزش و جوانان استان تلاش دارد متناسب با عملکرد هیات های ورزشی حمایت لازم را از آنها داشته باشد.

این مسوول ادامه داد: سال گذشته با همدلی که در هیات های ورزشی ایجاد شد، به اهداف ترسیم شده خود دست یافتیم.

وی با تاکید بر اینکه سال ۱۴۰۲ سخت ترین سال کاری بود اظهار داشت: تعدادی از هیات های ورزشی پای کار آمده و حمایت کردند تا پرچم ورزش استان زنجان بر افراشته باشد.

بازرگان به طرح آمایش ورزشی استان نیز اشاره و خاطرنشان کرد: هیات بدمینتون استان جزء هیات ‌های مورد هدف این طرح است که امیدواریم حامیان مالی استان نگاه ویژه‌ای به این ورزش حرفه‌ای داشته باشند.

باشگاه خبرنگاران جوان زنجان زنجان