به نقل از «مهر»

«شیاخ»؛ بزرگترین قلعه تاریخی استان ایلام در انتظار گردشگران

تاریخ انتشار: ۲۶ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۱۳۷۱۸۲

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: با توجه به وجود رودخانه‌ها و تپه ماهورهای تقریباً هم سطح، این منطقه قابلیت شکل‌گیری سکونتگاه‌هایی چون قلعه شاخ و محوطه‌های پیرامونی آن در زمان آبادانی قلعه را داشته و شرایط بسیار مناسبی برای دامپروری فراهم آمده است.

ساکنان قلعه و محیط اطراف آن بیشتر از طریق دامپروری و شکار امرار معاش می‌کرده‌اند، البته به صورت محدود کشاورزی نیز داشته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از دیگر منابع غذایی ساکنان منطقه می‌توان به تنوع گونه‌های جانوران قابل شکار در منطقه اشاره کرد.

شرایط محیطی قلعه بسیار سوق‌الجیشی است و تنها ورودی آن از سمت شمال بوده که آثار برج‌های ورودی تا حدودی برجای مانده است. اما دیگر بخش‌ها در چهار طرف به صورت ترانشه های دره‌ای و صعب‌العبور هستند. در خارج از قلعه در پیرامون آن به طور پراکنده آثار معماری و استقرارهایی وجود دارد که در ارتباط با ساکنان قلعه است.

تاکنون بررسی‌ها و مطالعات باستان شناسی از قبیل گمانه زنی، تعیین حریم، نقشه برداری و برداشت پلان قلعه انجام نگرفته است که شاید مهمترین دلیل آن عدم دسترسی به قلعه بوده است. فقط تنها جاده خاکی عشایری زرین آباد دهلران در دهۀ ۶۰ ایجاد شده که بخش شمال شرق قلعه را نیز تا حد زیادی تخریب کرده است. منبع آبی قلعه همانگونه که ذکر شد رودخانه شاخ است که در فاصلۀ حدود یک کیلومتر بر روی تپه ماهورهایی منطقه آب را به داخل منطقه هدایت کرده‌اند که هنوز آثار بخش‌هایی از کانال انتقال آب باقی است.

ویژگی‌های معماری قلعه

ساختمان قلعه به صورت شمال- جنوبی به طول تقریباً ۸۰۰ متر و عرض آن به صورت غربی- شرقی به تناسب توپوگرافی از ۷۰ تا ۱۵۰ متر متغیر است.

مصالح به کار رفته در بنا شامل سنگ لاشو و گچ نیم کوب است. یکی از خصوصیات اصلی و بارز بنا ساخت باروی آن در چند مرحله است که ارتفاع آن در بعضی از قسمت‌ها به ۷ متر می‌رسد.

مرحله‌ای بودن ساخت بارو بدین شکل است که ابتدا ارتفاع ۲ متر از بارو را به طور سراسری ساخته و در مرحله بعد ارتفاع ۱.۵ تا ۲ متر دیگر را بر روی آن ایجاد کرده‌اند و در مرحله پایانی باز هم به طور سراسری ۲ متر دیگر به ارتفاع بارو افزوده شده است.

بدنۀ داخلی بارو با سنگ‌های قلوه، لاشه و ملاط گل و گچ سست ساخته شده و دارای استحکام زیادی نیست. نمای بارو در مرحله بعدی به صورت نسبتاً منظم و صاف با استفاده از سنگ‌های لاشه و گچ به صورت محکم‌تری ساخته شده است.

دور تا دور قلعه دارای برج‌هایی است که به صورت نیم دایره، به صورت جداگانه به بدنۀ بارو الحاق شده‌اند که دارای چفت و بست نیستند و به همین دلیل درصد تخریب آنها بیشتر بوده است تا دور قلعه دارای برج‌هایی است که به صورت نیم دایره، به صورت جداگانه به بدنۀ بارو الحاق شده‌اند که دارای چفت و بست نیستند و به همین دلیل درصد تخریب آنها بیشتر بوده است. در قسمت‌های مختلف برج و بارو محل‌های سوراخ داربست‌ها که در حین ساخت برج و بارو به کار رفته‌اند وجود دارد.

قلعه به دو بخش کلی شمالی و جنوبی تقسیم شده است که بخش جنوبی کوچک‌تر و احتمالاً حاکم نشین قلعه بوده است. در داخل قلعه به طور پراکنده آثار معماری وجود دارد که بعضی از آنها با سنگ و گچ ساخته شده‌اند. به نظر می‌رسد ساختمان‌های داخل قلعه در بیشتر قسمت‌ها از خشت و گل ایجاد و به مرور زمان از بین رفته‌اند. بر اساس شواهد موجود می‌توان به حوض آبی (انبار) در داخل بنا اشاره کرد که آب را از طریق یک کانال به این حوض منتقل می‌کرده‌اند.

در مورد ساختارهای سازه‌ای داخل قلعه با توجه به از بین رفتن آنها و عدم مطالعات گمانه زنی، کاوش و نوع کاربری آنها نمی‌توان اظهار نظر کرد. تنها می‌توان به دیوار سراسری که بخش جنوبی قلعه (حاکم نشین) را از بخش شمالی جدا می‌کند اشاره کرد. به نظر می‌رسد در بخش شمالی قلعه که عموم مردم در آن زندگی می‌کرده‌اند از سازه‌های خشتی استفاده شده است. پیرامون قلعه دارای آثار استقرارهایی است که به نظر می‌رسد محل زندگی کوچ‌نشینان بوده و به طور فصلی در اطراف قلعه اطراق می‌کرده‌اند. با توجه به وجود قبرهایی در داخل قلعه به نظر می‌رسد قبرستان این منطقه داخل قلعه باشد که نیاز به گمانه زنی و بررسی بیشتر دارد.

با توجه به سبک معماری قلعه می‌توان به یقین گفت که بنای قلعه در دوره ساسانیان ساخته شده و بررسی شواهد موجود در آن نشان دهنده ادامه زندگی در آن تا قرن پنجم هجری قمری است.

ملاط گچ به کار رفته در بعضی از بناهای داخل قلعه با ملاط گچ استفاده شده در بارو متفاوت است که احتمالاً متعلق به بناهای دورة اسلامی داخل قلعه است.

از مواد فرهنگی یافت شده در قلعه می‌توان به جوش‌های فلزی کوره اشاره کرد که وجود کوره‌ها و کارگاه‌های ذوب و ساخت اشیا فلزی را در این منطقه تأیید می‌کند. از شاخص‌ترین سفال‌هایی یافت شده در محوطه قلعه، سفال‌های لعاب‌دار قرون اولیه اسلامی است.

کد خبر 4569825

منبع: مهر

کلیدواژه: میراث فرهنگی ایلام گردشگری ایلام نوروز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۳۷۱۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماجرای انتقال اشیا تاریخی بروجرد به مخزن نگهداری قلعه فلک‌افلاک چه بود؟

چند روزی در فضای مجازی شهرستان بروجرد، مطالبی در مورد انتقال اشیای تاریخی بروجرد به قلعه فلک‌افلاک خرم‌آباد سوژه کاربران فضای مجازی و واکنش شهروندان بروجردی شده است. 
میراث فرهنگی و اشیا تاریخی هر شهر، متعلق به آن دیار می‌باشد و ارزش و اعتبار آن در همان آب و خاک است، سنت‌های قدیمی، آثار تاریخی، اشیا کهن در کنار مردم هر شهر ارزش و اعتبار دارد. 
بروجرد یکی از شهرستان‌های استان لرستان است که دارای بیشترین بافت تاریخی در لرستان و در کشور نیز در رده سوم و یا چهارم است، اماکن تاریخی بروجرد مانند مسجد جامع و مسجد تاریخی امام (ره) قدمتی هزاران ساله دارند، امامزاده جعفر (ع) نیز طبق شواهد تاریخی یکی از قدیمی‌ترین گنبد‌های مخروطی کشور را دارد. 
بروجرد دارای ۵۰ خانه تاریخی است که چند خانه آن بازسازی و مرمت شده است و خانه‌های تاربخی، افتخارالاسلام و حاج‌آقا کمال، در ایام مختلف سال پربازدیدترین اماکن تاریخی شهر هستند. 
مردم شهرستان بروجرد به میراث فرهنگی و اشیا تاریخی آن بسیار حساس هستند و چند روزی است که مطالبی درباره انتقال اشیا تاریخی بروجرد به مخزن نگهداری اشیا تاریخی در قلعه فلک‌افلاک در فضای مجازی منتشر شده است، که مردم خواستار توضیح مسئولان میراث فرهنگی در این رابطه هستند. 
مردم بروجرد می‌خواهند، اشیا قدیمی و تاریخی بروجرد در همین شهر نگهداری و در معرض دید عموم با شرایط مطلوب قرار گیرد.
در این راستا به عنوان خبرنگار خبرگزاری فارس لرستان موضوع را از رئیس میراث فرهنگی بروجرد به عنوان یک مطالبه جدی مردم بروجرد پیگیری کردم. 
رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد گفت: انتقال ۳۲ قلم اشیا تاریخی بروجرد به مخزن نگهداری موزه قلعه فلک‌افلاک لرستان به با دستور سازمان بازرسی و نظارت فرمانداری ویژه بروجرد انجام شده است. 
کامران حسینی افزود: با توجه به بازدید بازرسان سازمان میراث فرهنگی لرستان، مخزن نگهداری اشیا تاریخی در میراث فرهنگی بروجرد استاندارد نبود و فردی با سمت، امین اموال فرهنگی در اداره میراث فرهنگی بروجرد وجود ندارد. 
وی اظهار داشت: لذا سازمان بازرسی لرستان تصمیم گرفت ۳۲ قلم اشیا تاریخی متعلق به موزه مردم شناسی میراث فرهنگی بروجرد که مربوط به دوران معاصر هستند به صورت موقت به مخزن نگهداری اشیا تاریخی موزه قلعه فلک‌افلاک لرستان منتقل شوند. 
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری بروجرد گفت: اقدامات لازم برای استاندارد سازی مخزن نگهداری اشیا تاریخی در میراث فرهنگی بروجرد در حال انجام و فردی نیز به عنوان امین اموال فرهنگی در اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری بروجرد به استان لرستان معرفی تا آموزش‌های لازم را فرا بگیرد. 
حسینی افزود: اشیا تاریخی نیز که به مخزن نگهداری اشیا تاریخی قلعه فلک‌افلاک لرستان منتقل شده بعد از استاندارد سازی مخزن نگهداری به زودی به میراث فرهنگی بروجرد بازگشت داده خواهد شد. 
وی اظهار داشت: اشیا انتقال داده شده با حضور مسئولان حفاظت از میراث فرهنگی لرستان و بروجرد و نماینده فرمانداری بروجرد صورتجلسه شده است که بدون کم و کاستی دوباره به بروجرد انتقال داده شود.
به گزارش خبرنگار فارس از بروجرد اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری لرستان نیز بیانیه‌ای درباره این موضوع صادر کرد که به شرح زیر می‌باشد. 
در این بیانیه آمده است؛ در پی گفتگو و انتشارکلیپی از طرف مدیر سابق میراث فرهنگی شهرستان بروجرد در فضای مجازی و موضوع جابه‌جایی اشیا تاریخی شهرستان بروجرد به گنجینه قلعه فلک‌افلاک خرم‌آباد، به استحضار مردم شریف و فرهیخته بروجرد می‌رساند این اداره کل در راستای رسالت اصلی خود که همانا صیانت و نگهداری از اشیا تاریخی به عنوان بخشی از مواریث و هویت ملی ایران عزیز هستند، اقدام به جابه‌جایی چند قلم از اموال مردم شناسی شهرستان بروجرد نموده است که دلیل آن به شرح زیر جهت تنویر اذهان عمومی به سمع و نظر مردم می‌رسد. 
در ابتدا این جابه جایی به دستور نهاد‌های نظارتی اداره کل بازرسی استان بوده که به خاطر محرمانه بودن از بیان دلایل 
آن معذوریم، ثانیا بر خلاف ادعای مطروحه هیچگونه شی تاریخی نفیس یا گرانبها از بروجرد خارج نشده بلکه تنها ۳۲ قلم اموال مردم شناسی مربوط به دوران معاصر به صورت موقت به مرکز استان منتقل شده که به محض راه‌اندازی مخزن استاندارد، امن، حفاظت شده و انتصاب امین اموال فرهنگی پس از سیر مراحل قانونی به محل خود بازگردانده خواهد شد.
در خصوص دیگر ادعای مطرح شده مبنی بر اهدا اشیا از سوی مردم به میراث فرهنگی بروجرد لازم به توضیح است که هیچگونه صورتجلسه‌ای مبنی بر تحویل اشیا اهدایی از سوی مردم با شرط نگهداری در بروجرد در لحظه انتقال اشیا وجود خارجی نداشته و این ادعا کذب محض است. 
اداره کل میراث‌فرهنگی و گردشگری لرستان، ضمن پیگیری قضایی از کسانی که با نشر اکاذیب، موجب تشویش اذهان عمومی شده و با ادعا‌های کذب و اهداف تفرقه افکنانه و مغرضانه، آب را به آسیاب دشمن سرازیر می‌کنند و در این برهه حساس از تاریخ ایران به جای همدلی و وفاق ملی، دم از جدایی طلبی و نفاق بین اقوام ایرانی می‌زنند، به اطلاع می‌رساند ادعای مطرح شده از سوی کسی است که مدت ۱۵ سال رئیس اداره میراث فرهنگی شهر بروجرد بوده و در این مدت حتی یک مکاتبه در خصوص 
راه‌اندازی گنجینه ایمن، استاندارد و مناسب و همچنین معرفی امین اموال فرهنگی جهت سیر مراحل قانونی به اداره کل موزه‌ها، تعیین صلاحیت و سیر مراحل قانونی نداشته است. 
در پایان ضمن سپاس از دغدغه و حساسیت مردم شریف بروجرد نسبت به سرنوشت آثار تاریخی و فرهنگی خود در آینده نزدیک در خصوص راه اندازی مخزن اشیا در خور شان و مقام و منزلت آن دیار اقدامات لازم صورت خواهد گرفت. 
به گزارش خبرنگار فارس از بروجرد، با توجه به اتفاقات پیش آمده و روشن شدن موضوع انتقال اشیا تاریخی بروجرد به مخزن نگهداری قلعه فلک‌افلاک لرستان تا زمان استاندارد سازی مخزن نگهداری اشیا تاریخی در میراث فرهنگی بروجرد و گماردن فردی به عنوان امین اموال فرهنگی در این اداره، این موضوع توسط خبرنگار فارس در بروجرد پیگیری خواهد شد.

منبع:فارس

باشگاه خبرنگاران جوان لرستان خرم آباد