به نقل از «ایرنا»

چهارشنبه سوری، آیینی برای ستایش امید و روشنایی

تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۱۶۵۲۵۳

تهران- ایرنا- جشن چهارشنبه سوری، به عنوان آیینی قدیمی وباستانی شناخته می شود که در سال های اخیر به دلیل برخی رفتارهای نابهنجار پیامدهای غیرقابل جبرانی را برای افراد ایجاد می کند. از این رو بایستی با مهندسی فرهنگی و همکاری نهادهای اجتماعی مسوول، شیوه مدیریت صحیح رفتارها در جامعه را در میان نوجوانان و جوانان نهادینه ساخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، چهارشنبه سوری از جمله آیین های باستانی ایرنیان به شمار می رود که در چند دهه اخیر با تحریف های بسیاری مواجهه شده است و برخی افراطی گری ها هم در برگزاری و هم در منع آن بر سوء تفاهم های پیرامون آن دامن زده است.

چهارشنبه سوری قدمت دیرینه ای دارد که نمادی از شادی و سرخی است و در بسیاری از متون کهن از آن به عنوان بزم آخر سال برای استقبال از بهار یاده کرده اند.
طبق آیین باستان در این شب آتش بزرگی برپا می کنند که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود.

به رسوماتی همچون پریدن از روی آتش، خوردن آجیل و تنقلات، نقل داستان و خاطره در این شب می توان اشاره کرد که برخی از این موارد هنوز هم در میان مردم مرسوم است.

در جامعه امروزی برخلاف گذشته برخی از افراد که بیشتر شامل نوجوانان و جوانان می شوند این جشن ملی را به شبی پرمخاطره تبدیل کرده اند. به کار بردن انواع ترقه های خطرناک و نارنجک های دست ساز که به آسیب و قطع عضو منجر می شود همگی از جمله ناهنجاری هایی محسوب می شود که امروزه بسیار مرسوم شده است.

زیبایی این شب می تواند برای همه ماندگار و خاطره انگیز باشد اما چرا برخی ناخواسته یا از روی عمد در صدد هستند تا زیبایی های آن شب را به تشویش و کابوسی وحشتناک برای خانواده ها تبدیل کنند. باید گفت این افراد که رفتارهای هیجانی کاذب و هنجار شکنانه از خود بروز می دهند در واقع نخستین قربانیان آن هستند. نتیجه رفتارهای غلط عده ای در چهارشنبه سوری دغدغه بسیاری می شود که از یک هفته قبل از چهارشنبه سوری برای هر گونه حرکتی ترس از بیرون رفتن از منزل را دارندکه مبادا اتفاق ناگواری برایشان رقم بخورد.

از این رو ضروری است که خانواده ها کنترل و نظارت بیشتری بر رفتار فرزندان خود داشته باشند تا شادی این روزهای آخر سال مردم به حادثه ای ناگوار تبدیل نشود.

«مرجان دلاوری» پژوهشگر و رفتارشناس اجتماعی در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا ضمن بیان این موضوع که چهارشنبه سوری یک رسم دیرین و برای استقبال از بهار انجام می شود گفت: «چهارشنبه سوری جشنی به یادگار مانده از نیاکان ما است که در سال های اخیر با تحریف هایی همراه شده است. ریشه ‌یابی رفتارهای مخرب از طرف جوانان امری حیاتی به شمار می رود که توجه دقیق کارشناسان را طلب می‌کند. باید رشیه یابی کرد که چرا آیینی که برای دوری از بیماری و بدحالی به واسطه از روی آتش پریدن و سرخی تو از من، زردی من از تو گفتن برگزار می شده است، اینچنین با اعمال خشونت آمیز در هم تنیده و وسیله ای برای تخریب سلامت جسم و جان تبدیل شده است.» در ادامه متن گفت و گو را می خوانیم.

** ایرنا: برگزاری آداب و رسوم ملی و نیاکان ما تا چه اندازه در حفظ بقای جامعه ایرانی موثر بوده اند و اکنون با چه تحولاتی روبرو شده است؟
*** دلاوری: تمامی جوامع یکسری آیین و رسم و رسوماتی برای بقای هویت ملی خود دارند و برای برگزاری باشکوه آنها برنامه ریزی های مدونی را انجام می دهند. ایران نیز با قدمت چندین هزارساله خود ارزش ها و رسومی دارد که در انتقال آنها به آیندگان همیشه کوشیده است. جشن چهارشنبه سوری سابقه دیرینه در جامعه ایرانی دارد. خاستگاه چهارشنبه سوری شادی و هیجان آفرینی از راه مشارکت در جشن ها بوده است. جشن چهارشنبه سوری، سازگاری و همخوانی با فرهنگ و روح دارد چون هم می‌تواند شادی‌آفرین باشد و هم موقعیت ‌های اجتماعی برای مصرف کردن بیشتر و همچنین امکان تغییر و تحول در سبک زندگی را فراهم کند اما به نظر می رسد برای تحقق کارکردهای جدید و به منظور سازگار شدن با بستر مدرن، چهارشنبه سوری ناگزیر تحولاتی را پذیرفته است.

چهارشنبه سوری چندین آیین مانند آتش افروختن و دور هم گرد آمدن اقوام را در خود دارد که این ویژگی نیز تغییر مهم و معناداری کرده است. در گذشته ها با روشن کردن بوته ها در مکان هایی به خصوص این آیین را اجرا می کردند اما امروز آتش را در هر کوچه و خیابانی که با تولید صداهای ناهنجار همراه است، روشن می کنند. انفجار پدیده جدیدی است که دنیای مدرن به جشن سوری اضافه کرده که تا حدودی شاید متاثر از آیین‌های موجود در غرب باشد. آتش و نور هم در برخی آیین ایرانیان به‌ عنوان امر مقدس است و هم در دین اسلام نور نماد خدای متعال به شمار می رود. بنابراین روشن شدن هوا هنگام ظلمات شب یک امر زیبا و مقدس محسوب می شود.

** ایرنا: مهمترین کارکردهای اجتماعی جشن چهارشنبه شامل چه چیزهایی است؟
*** دلاوری: گرد هم آمدن خانواده ها یا به نوعی صله رحم از جمله مهم ترین کارکردهای این جشن ملی به شمار می رود. برگزاری چهارشنبه سوری با کارکرد اصلی آن نه تنها حادثه تلخی به دنبال ندارد بلکه یکی از بهترین جشن ها برای شادی، گردهمایی خانوادگی و تخلیه هیجان های مردم وجوانان است که اگر مثل گذشته برگزار شود، هیچ مشکلی در پی نخواهد داشت. چهارشنبه سوری برای ایرانیان یک سرمایه اجتماعی است که در طول این سال ها از این سرمایه طلایی استفاده بهینه ای صورت نگرفته است. باید از این فرصت در راستای کارکردهای مثبت بهره برداری کرد. نگاه جامعه شناختی از چهارشنبه سوری جای خود را به نگاه آسیب شناختی تغییر داده که باید این تغییر نگاه در جامعه برطرف شود. نگاه جامعه شناختی نگاهی مثبت و رو به آینده است و باید با چنین نگاهی با سنت های ایرانی برخورد کرد.

** ایرنا: در سال های اخیر برگزاری آیین های سنتی و ملی همچون جشن چهارشنبه سوری با تغییر کارکردها روبرو شده است، این مساله از کجا نشأت می گیرد، آیا این موضوع به فراموشی این آیین ها نمی انجامد؟
*** دلاوری: برگزاری آیین های ملی مانند چهارشنبه سوری در زمان های گذشته با انجام تمام رویه هایی که مرسوم بود انجام می شد و هیچ آسیبی به دنبال نداشت اما به مرور زمان و به خصوص در این سال های اخیر تمامی کارکردهای آن به قدری تغییر پیدا کرده که بسیاری رسیدن این روز نگران می شوند. برپایی این جشن با حوادث گوناگون جانی و مالی همراه شده است. این آیین نماد همبستگی اجتماعی در میان ایرانیان به شمار می رفت که با کارکردهای اجتماعی زیادی از جمله تحکیم پیوندهای خانوادگی و نشاط و... همراه بوده است. در جامعه امروزی از چند روز قبل از رسیدن این سنت ملی خبرهایی از مصدومیت و خطرهای ناشی از آن به گوش می رسد که بسیار تاثرآور است. نهادهای اجتماعی از خانواده گرفته تا رسانه های جمعی و نیروی انتظامی همه به دنبال راه هایی برای کاهش صدمات ناشی از هنجارشکنی های اجتماعی در این مراسم هستند. استفاده از ترقه و مواد محترقه دست ساز از جمله مواردی هستند که در این چندسال اخیر به این جشن ورود کرده که در گذشته نمی توان نشانی از آنها پیدا کرد.

** ایرنا: جشن چهارشنبه سوری متعلق به همه سنین بوده است اما در این سال ها مشاهده می شود که تنها دانش آموزان و جوانان این جشن را برگزار می کنند، به نظر شما این مساله به عنوان چالش میان نسل ها نیست؟
*** دلاوری: برخی از رفتارها و کنش‌های نابهنجاری که در جشن سوری رخ می‌دهد گاهی با مبالغه و بزرگ ‌نمایی منعکس می‌شود. در دنیای امروزی این جشن را تنها به نوجوانان و جوانان نسبت می دهند در صورتیکه این مراسم متعلق به همه گروه های سنی است. در وضعیت چالش میان نسل‌ها که برخی از آن به عنوان شکاف نسل‌ها یاد می‌کنند، جشن چهارشنبه سوری به مثابه نماد هویت جوانی و نوجوانی در تقابل گروه‌ها و بزرگسالان و سالمندان قرار می‌گیرد. جشن چهارشنبه سوری فضای اجتماعی برای بازنمایی ویژگی‌های جوانان و نوجوانان و برای بازنمایی تقابل‌های شکاف نسلی است که وجود دارد و این بدان معنا نیست که نوجوانان، آگاهانه در تلاش‌ هستند تا به تقابل‌هایشان در قالب این جشن دامن بزنند. افزون بر اینها فرآیندهای مدرنیته هم چهارشنبه‌ سوری را تحت تاثیر قرار داده‌ است. چرخه تولید و توزیع نمادها به وسیله رسانه‌ها صورت می‌گیرد، یعنی رادیو، تلویزیون‌، ماهواره‌ها، اینترنت و فناوری‌های جدید ارتباطی... چهارشنبه ‌سوری را مثل دیگر آیین‌های ایرانی، به ‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است .

** ایرنا: راهکارهای پیشگیری از آسیب های چهارشنبه سوری شامل چه مواردی است ؟
*** دلاوری: نگاه جامعه شناختی به بی هنجاری های اجتماعی می گوید که مراسم چهارشنبه سوری در جامعه نیازمند یک مهندسی فرهنگی است و باید ریشه های بی مدیریتی در این زمینه را در نهادهای اجتماعی مسوول جامعه پذیری از جمله خانواده ها، رسانه های جمعی، نظام آموزشی، نیروی انتظامی، شهرداری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، گروه های همسالان و ... دنبال کرد. بایستی شیوه مدیریت صحیح رفتارها در این مراسم در جامعه و در میان نوجوانان و جوانان نهادینه شود.
نهادهای اجتماعی و فرهنگی برای برگزاری بهتر این مراسم باید همکاری و هماهنگی لازم را داشته باشند. صدا و سیما می تواند در این زمان برنامه های آموزنده ای پخش کند تا گروه های مختلف اجتماعی از منازل خود خارج نشوند و فرزندان خود را کنترل کنند. نیروی انتظامی هم به عنوان متولی امنیت می تواند برخوردهای فیزیکی را از حیطه وظایف خود حذف کند و با همیاری شهرداری های، آموزش های مناسبت شهروندی را در دستور کار خود قرار دهد. اگر شهروندان در سطح شهر با نمادهای فرهنگی حاوی پیام هایی هشدار آمیز در این ارتباط برخورد کنند متوجه خواهند شد آسیب های ناشی از رفتار ناصحیح در این جشن غیرقابل جبران است.

پژوهشم**9117**9131

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اجتماعي مناسبتها جشن چهارشنبه سوري

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۶۵۲۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شکل‌گیری مفهوم محیط‌زیست در تفکر اجتماعی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در همه ادوار تاریخ انسان‌ها در زندگی همیشه تحت تاثیر دو عامل، جهان طبیعی اطراف خود و محیط زیست کل جهان بوده‌اند. 

نرگس آذری (دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه عالمه طباطبایی) در مقاله‌ای با عنوان «در باب ضرورت یک انقلاب شناختی در جامعه‌شناسی ایرانی» می‌نویسد در تاریخ اجتماعی ایران، برهه‌ای را می‌توان بازشناخت که در آن مفهوم محیط‌‌‌زیست ازدغدغه‌های محیطزیستی ملهم از رمانتیک‌گرایی یا دغدغه‌های نخبه‌گرایانه در میان روشنفکران به موضوعی عمومی و به تعبیر دیگر موضوعی سیاسی بدل شد.

از نظر این پژوهشگر زمینه‌های مادی وقوع چرخش هستی‌شناختی را می‌توان در بحران‌های اجتماعی مربوط به محدودیت‌های دسترسی به منابع مشترک آب و زمین و وقوع بحران‌های مربوط به آلودگی محیط‌‌زیست پی‌گرفت که به مفهوم جدید و مدرن محیط‌زیست در مقابل مفهوم قدیم طبیعت یا اقلیم معنا بخشید و فهم نقش قدرت از سوی جامعه در این میان امکان یافت.

* ارتباط محیط‌‌زیست و جامعه

امر سیاسی محیط‌زیست در حیطە هستی‌شناختی شکل می‌گیرد

این نویسنده این‌گونه ادامه می‌دهد که این روایت به دنبال ساختن تاریخی است که در آن، امر سیاسی محیط‌زیست در حیطە هستی‌شناختی شکل می‌گیرد و در ادامه ضرورت شناخت‌شناسانه‌ای در حوزه علوم اجتماعی طرح می‌شود که تاکنون به تعویق افتاده است.

به زعم آذری این ضرورت، شکل‌گیری نوعی جامعه‌شناسی است که محیط‌زیست را نه به منزله موضوعی پیرامون جامعه برای شناخت درنظر می‌گیرد بلکه، طبیعت و کنش‌هایش را به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد، سیاست و جامعه می‌بیند و جامعه را موجودی می‌پندارد که در کنش‌های سیاسی‌اش با محیط‌زیست نسبت پیدا می‌کند.

* ماهیت سیاسی و اجتماعی محیط‌زیست

آذری می‌نویسد در تاریخی که روایت می‌شود، یک پیشاتاریخ گسترده نیز مفروض است که در آن چرخش‌های هستی‌شناسی زیادی روی داده تا شکل‌گیری مفهوم محیطزیست در تفکر اجتماعی ما امکان یافته است.

در جامعه‌شناسی کل‌نگرانه، طبیعت به عنوان ابژ‌ه‌ای تاریخ‌مند و نیت‌مند مدنظر است که مانند سایر وجوه اجتماعی انسان در یک پارادایم هستی‌شناختی شکل گرفته و شناخت آن نیز تابع اقتضائات این پارادایم است

این پژوهشگر در این مقاله مبداء تاریخ را در پساشکل‌گیری مفهوم محیطزیست به مثابه مسئله‌های اجتماعی قرار داده‌ است و بنابراین از شرح پیش از آن چشم‌پوشی کرده است. درواقع برای ساختن تاریخ مدنظر به برهه‌هایی پرداخته است که مسیر این تاریخ را روشن می‌سازد.

او در ادامه با اشاره به این موضوع که در هریک از این برهه‌ها نوعی فهم محیط‌زیستی حاکم شده و مبتنی بر رویکرد طبیعت‌گرایانه از بوم‌شناسی است، فهمی که مجال شناخت جامعه‌شناختی به معنای کل‌نگرانه را از میان می‌برد یا گامی برای شناخت ماهیت سیاسی و اجتماعی محیطزیست و شکل‌گیری کل‌نگری شناختی است.

آذری توضیح می‌دهد که در جامعه‌شناسی کل‌نگرانه، طبیعت به عنوان ابژ‌ه‌ای تاریخ‌مند و نیت‌مند مدنظر است که مانند سایر وجوه اجتماعی انسان در یک پارادایم هستی‌شناختی شکل گرفته و شناخت آن نیز تابع اقتضائات این پارادایم است.

او در پایان می‌نویسد: در این بستر، زمانی که جامعه‌شناسی از محیط‍زیست سخن می‌گوید و به ویژه از منظر دفاع از محیط‌زیست در برابر تأثیرات مدرنیته و صنعتی‌شدن به جامعه می‌نگرد، سنت و رویکرد خود را نیز آشکار می‌سازد و دیگر بی‌طرف به نظر نخواهد رسید.  

  

انتهای پیام/