به نقل از «ایرنا»

سفری به گذشته در گنجینه های تاریخی خراسان شمالی

تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۲۱۹۴۵۹

بجنورد- ایرنا- موزه های خراسان شمالی گنجینه ای از 6 هزار شی تاریخی است که این امر فرصتی آسان و ارزان برای مسافران و گردشگران نوروزی فراهم کرده است تا به زمان های دور سفر کنند.

6 موزه فعال این استان همانند پل هایی بین بازدیدکنندگان و تاریخ هستند و موجبات رشد و افزایش دانش و آگاهی از گذشته و تاریخ کشور را فراهم می کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگرچه سالانه حدود 12 هزار بازدید کننده داخلی و خارجی از موزه های استان خراسان شمالی دیدن می کنند اما این گنجینه باید بیش از این ها گردشگر به خود جذب کند و این در حالی است که به واسطه تاریخ چند هزارساله سرزمین مان و تنوع آب و هوایی و تعدد اقوامی که در این خطه زندگی می کنند، موزه های استان گنجینه های شگفت انگیز، زیبا، قیمتی و غرور آفرین هستند که تماشای آنها احساس خوبی به بازدیدکننده ها می دهد.

* موزه آیینه خانه مفخم
بنای معروف به آیینه خانه یکی از یادمان های برجسته دوره قاجار خراسان شمالی است که از دوره قاجار به یادگار مانده است.
بنای آیینه خانه همراه با بناهای دیگری از جمله عمارت مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر، در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می داده است.
این بنا در دهه 1300 هجری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمد خان شادلو ساخته شد و به عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می گرفت.
معروف است که نقشه ساختمانی آیینه خانه به دست میرزا مهدی خانشقاقی اولین مهندس معمار ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ التحصیل شده بود، طراحی شده است. ساختمان آیینه خانه در دو طبقه ساخته شده که در مجموع 9 اتاق دارد.
یکی از اتاق های طبقه فوقانی تالاری است که تمام دیوارها و سقف آن با طرح های زیبایی آیینه کاری شده و به دلیل همین تالار این بنا را آیینه خانه نامیده اند.
این بنا از سال 1379 تاکنون به عنوان موزه اسناد و نسخ خطی مورد استفاده قرار می گیرد.
تالار آیینه که محور اصلی این ساختمان است در طبقه دوم قرار گرفته و در آیینه کاری ها 17 طرح مختلف شامل طرح های زیبای هندسی و گیاهی، طرح چهل چراغی که در وسط تالار آویخته بوده و نیز نمای بیرونی آیینه خانه به طرز استادانه ای اجرا شده است. گرداگرد بخش فوقانی دیوارها، در قسمت قرنیز ردیفی از عکس های قدیمی شامل عکس 134 تن از رجال سیاسی و شخصیت های برجسته دوره صفوی و قاجار در زیر قاب های شیشه ای نصب شده است.
علاوه بر اینها 13 قاب خوشنویسی شده به خط نستعلیق و شکسته نستعلیق به طرز مشابهی بر روی دیوار ضلع جنوبی تالار نصب شده بود که پس از انجام عملیات مرمت از جای خود برداشته شده و اکنون در گنجینه موزه نگهداری می شود در این قاب ها آیاتی از قرآن کریم به طرز زیبایی نوشته و تذهیب شده است.

*موزه باستان شناسی و مردم شناسی مفخم
موزه های مردم شناسی از جمله موزه های تاریخی هستند که در آن گوشه ای از فرهنگ اقوام و ملل یک منطقه در قالب های آداب و رسوم، مشاغل سنتی و صنایع دستی به نمایش گذاشته می شود، بخش مردم شناسی موزه از سه موضوع کلی اقوام، مشاغل و آئین ها تشکیل شده است.
در موزه مردم شناسی عمارت مفخم زندگی روستایی مردم منطقه به همراه پوشاک اقوام محلی که شامل فارس (تات)، کرمانج، ترک و ترکمن می شود به نمایش در آمده است.

* موسیقی مقامی
موسیقی از آغاز پیدایش هر قومی، همراه آن قوم بوجود آمده است و بخش جدایی ناپذیری از هر فرهنگ راشکل می دهد که بر اساس باورها، اعتقادات و آداب ورسوم قومیت ها، متفاوت از یکدیگر است و در رنج و شادی ها همراه، همدل و همراز بوده است، آلات موسیقی در سطح استان ار تنوع چشمگیری برخوردار است و نمونه هایی از انواع آلات موسیقی همچون دوتار، کمانچه، قوشمه، دهل، سرنا و دایره در موزه مردم شناسی عمارت مفخم به نمایش درآمده است.

*طب سنتی
خراسان شمالی به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه کوهستانی و منطقه بیابانی دارای پوشش گیاهی منحصر به فرد است. این پوشش گیاهی باعث شده که یکی از غنی ترین مناطق در زمینه گیاهان دارویی باشد به طوری که این منطقه درساخت انواع شربت ها، ادویه جات و عرقیات توانایی بالایی دارد.

* صنایع دستی
صنایع دستی روایتگر باورهای اقوام ساکن درخراسان شمالی است که در بافته های داری همچون گلیم، چاروق، البسه محلی، نمد مالی، نساجی سنتی تبلور یافته و در حقیقت هویت تاریخی و فرهنگی ایشان را بیان می کند و در غرفه صنایع دستی نمونه هنرهای سنتی و صنایع دستی استان معرفی شده است.

* چاروق دوزی
چاروق به نوعی پای افزار و کفش ویژه اهالی منطقه خراسان شمالی اطلاق می شود که از چرم بیشتر به رنگ قرمز تهیه شده و پس از پوشیدن با ریسمان های ضخیم و بلندی به دور پا محکم می شود و نمونه هایی از آن در موزه مردم شناسی دیده می شود.

* نساجی سنتی
چادرشب پارچه ای است با طرح ها و نقش هایی مختلف، چهارخانه و راهدار که بر روی دستگاه نساجی بافته می شود و دارای عرض متغییر 40 تا 50 سانتیمتر است که با حرکت وردها و جابجایی پدال ها بوسیله پاها و ایجاد دهانه کار و عبور ماکو بافته می شود.
خراسان شمالی به عنوان یکی از خاستگاه های این هنر و سایر تولیدات نساجی سنتی از جمله حوله، دستمال و سفره مطرح است، چادرشب در کارگاه های خانگی تولید می شود.

* نمد مالی
نمد مالی از جمله مشاغل سنتی در تمام منطقه خراسان شمالی بوده است که با کاهش تقاضا در این رشته، از رونق آن کاسته شده و به صورت محدود و با هدف صنایع دستی تزیینی تولید می شود، مواد اولیه حرفه نمدمالی پشم است که از متراکم کردن توده های پشم و کرک در شرایط مناسب و با ورز دادن پشم ساخته می شود، از محصولات و فرآورده های نمدی می توان زیرانداز نمدی، کلاه نمدی و پوشش چوپانان موسوم به نمدچوخه که به صورت پالتو است را نام برد.

* سفره های آیینی
در همه جشن ها و آیین ها، در جامعه ابتدائی یا متمدن، خوردن و آشامیدن بخشی از آداب و رسوم جمع را تشکیل می دهد که اغلب در قالب سفره های آیینی تبلور پیدا می کند، برخی از سفره های آیینی جنبه رسمی داشته و در زمان های خاص و در اکثر نقاط ایران برپا می شود از مهمترین سفره های آیینی می توان به سفره های ملی هفت مهمترین سفره های آیینی می توان به سفره های ملی هفت سین، سفره های گذار (سفره آق قیون) و سفره های نذر اشاره کرد.

* موزه باستان شناسی
موزه باستان شناسی خراسان شمالی که در طبقه فوقانی بنای عمارت مفخم قرار گرفته دارای 5 بخش اصلی است که متناسب با تقسیم بندی ادوار فرهنگی و گاهنگاری معیار باستان شناختی تحت عنوان بخش پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی، سکه و مهر و بخش مرکز سفال ساماندهی و معرفی شده است.
همچنین تالار جنوبی بنا که بزرگترین و اصلی ترین اتاق عمارت مفخم است تحت عنوان تالار همایش جهت برپائی نشست ها، ویدئوکنفرانس ها و گردهمائی ها تجهیز شده است.
این موزه با دارا بودن شاخص ترین بقایا و آثار برجا مانده از دوره های مختلف باستان شناسی منطقه پذیرای بازدیدگنندگان و علاقمندان به فرهنگ غنی استان خراسان شمالی است.

*بخش سکه و مهر
با توجه به اهمیتی که سکه در امر مطالعات تاریخ تمدن هر کشور و منطقه دارد در این موزه قسمت جداگانه ای در ضلع جنوبی بنا برای نمایشسکه های ارزشمند اختصاص داده شده است، مهمترین سکه های این بخش به دوران ساسانی و اوایل اسلام در منطقه شمال خراسان تعلق دارد که عمدتا از حفاری های باستان شناسی منطقه به دست آمده و تعدادی هم به اموال بازیافته، اهدایی و یا حاصل از کشفیات اتفاقی است که به معرض نمایش گذاشته شده است.
موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم
موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم شامل هشت غرفه است که در هریک گوشه ای از آداب و رسوم و تاریخ و فرهنگ مردم منطقه به نمایش در آمده است، غرفه های موزه عبارتند از غرفه استاد حمامی و غرفه پوشاک در قسمت سربینه، غرفه های دلاکی، عطاری و باستان شناسی در گرمخانه، غرفه محرم برای معرفی آیین نخل گردانی و غرفه معرفی مشاهیر و نیز غرفه معرفی صنایع دستی شهرستان جاجرم که در کنار هم تصویر گویایی از تاریخ و فرهنگ منطقه جاجرم برای بازدید کننده ترسیم می کنند.

* موزه قلعه جلال الدین گرمه
قلعه جلال الدین یکی از برجسته­ترین قلعه­ های نظامی خراسان شمالی قلمداد می­شود که در سده­های 7-6 هجری ساخته شده است، این قلعه با مصالح سنگ و ساروج به صورت یک شش ضلعی منظم روی سطح ناهموار و صخره ای تپه ای بلند ساخته شده است.
موقعیت جغرافیایی قلعه بر سر راه ارتباطی شهرها و مراکز مهم شمال شرق فلات ایران همچون نیشابور، جرجان، مرو و خوارزم اهمیت راهبردی قلعه را دو چندان می­کرد.
قلعه جلال الدین از نظر ابعاد معماری در نوع خود کم نظیر است و باروی آن در تراز پایین و تا ارتفاع 5 متری نزدیک به 3 متر ضخامت دارد. روی هم رفته بلندای بارو در ضلع شرقی حدود 15 است.
در کف برج ها و راهروهای تراز فوقانی باروی قلعه، خمره های بزرگی کار گذاشته شده که در مواقع نیاز آب یا آذوقه مورد نیاز را تامین می کرد و هر یک از این خمره ها نزدیک به 150 لیتر حجم دارند و با در نظر گرفتن مجموع 128 خمره موجود در فضاهای مختلف برآورد می­شود، در این ظروف حدود 20 تن مایع یا غله ذخیره می شد.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با هدف احیای قلعه جلال الدین به عنوان موزه از سال 1386 مطالعه و مرمت این بنا را به طور متمرکز آغاز کرد و در خرداد سال 1390 این بنا با عنوان موزه معرفی شخصیت های جلال الدین شهیر تاریخ ایران با تاکید بر شخصیت جلال الدین خوارزمشاه افتتاح شد.
با توجه به معروف بودن قلعه به قلعه جلال الدین و اینکه نمی توان آن را به یقین به هیچ کدام از شخصیت های معروف جلال الدین در تاریخ ایران منسوب کرد در ضلع شرقی موزه در طبقه اول شرح احوال و آثار شخصیت های معروف جلال الدین در قالب تابلوهایی به بازدید کننده معرفی شده است.
سایر قسمت های نمایشی موزه در مسیرهای بازدید قرارگرفته که این ویژگی به بازدید کنندگان می دهد تا ضمن حرکت در مسیر مرتفع ترین قسمت های قلعه، با ویژگی های معماری نظامی، مصالح بکار رفته، خمره های تاریخی کار گذاشته شده در دل دیوارهای قلعه و در نهایت شیوه های تدافعی قلاع تاریخی از نزدیک آشنا گردد.

*موزه گرمابه و تاریخ شهر فاروج
حمام خزینه ای فاروج از بناهای دوره قاجاریه و در جنوب شرقی شهر و در بافت قدیمی واقع شده است، این حمام قدمتی حدود 200 سال قدمت دارد که توسط یزدی های مقیم فاروج ساخته شده است.
آب حمام از قنات جعفر آباد تأمین می شده و سوخت مخزن آن در ابتدا با چوب و در سال های آخرفعالیت حمام با روغن سیاه بوده است.
* غرفه های موجود در موزه حمام فاروج
سربینه :
محوطه ورودی حمام به وسیله یک پله و همراه با یک انحنای ملایم به هشتی کوچکی وصل می‌شود، با عبور از چند پله با همان انحنا به سربینه یا رختکن می‌ رسیم که زیباترین بخش حمام و شامل سه غرفه استاد حمامی،غرفه انگور و غرفه مراسم شیرواره است.

گرمخانه:
فضای گرمخانه، مربع شکل است که پوشش گنبدی شکل سقف مشتمل بر نورگیرها قرار دارد، در اطراف گرمخانه، غرفه های دلاک، عطاری، نمازخانه و باستان شناسی و در سمت غربی آن، خزینه حمام است.
با وجود زیبایی همه غرفه ها اما غرفه عطاری چشم نواز تر است.
شهر فاروج به دلیل داشتن پوشش گیاهی متنوع دارای انواع گیاهان دارویی و یکی از غنی ترین شهرستان های کشور در زمینه گسترده طب گیاهی به شمار می رود، از مهم ترین گونه های دارویی باید از کانی، گل گاوزبان، اسطوخدوس، آنغوره، مخلصه، آویشن و کاکاتو نام برد که در غرفه عطاری با فضا آرایی زیبایی بخشی از گیاهان دارویی به نمایش در آمده است.
غرفه شخصیت های فاروج:
این غرفه به منظور آشنایی هرچه بیشتر با شرح حال بزرگان این دیار برپا و در کنار تندیس های به نمایش درآمده در این موزه، اطلاعاتی پیرامون شخصیت ها، ارائه شده است که از جمله این تندیس ها می توان به تندیس آیت الله نجفی قوچانی اشاره کرد.

*غرفه باستان شناسی:
این غرفه شامل ظروف تاریخی ابزارآلات مربوط به زندگی بشر در ادوار مختلف می باشد.
صنایع دستی در استان خراسان شمالی که سکونت گاه اقوام مختلف کرد، ترکمن، ترک، کرمانج، فارس و تات است از تنوع و گوناگونی کم‌نظیری برخوردار می‌باشد جوراب بافی، کیسه حمام ، سفره محلی، قالی بافی، تابلو فرش، پارچه بافی که توسط مردم این شهرستان بافته می شود.
غرفه جوراب ها و دستکش ها
جوراب ها و دستکش ها که مختص این منطقه است، توسط پنج میل کوتاه چوبی و به کمک دستان زنان از پشم های زنگین بافته می شود. نقوش روی جوراب ها و دستکش ها برگرفته از حیوانات واشیائی است که در آن مناطق وجود دارد که در این غرفه دیده می شود.

* موزه باستان شناسی و مردم شناسی شیروان
این موزه در ساختمانی به مساحت 250 مترمربع و در شهر شیروان ساخته شده است و هم اکنون با 10 غرفه و به نمایش گذاشتن آثار تاریخی ادوار مختلف تاریخ استان و شهرستان شامل بخش های مختلفی چون دوره پیش از تاریخ و دوره تاریخی (اشیاء سفالی)، سکه های دوره های مختلف ( تاریخی و اسلامی)، زیورآلات، ادوات موسیقی مقامی، انواع اسلحه و شمشیر، نسخ خطی و غرفه مردم شناسی و معرفی جاذبه های گردشگری و توریستی شهرستان آماده افتتاح و بازدید علاقمندان است.
در مورد اشیای تاریخی موزه های خراسان شمالی سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: هم اکنون 6 هزار شی تاریخی در مجموعه مفخم وجود دارد که به صورت دوره ای در موزه های این استان به نمایش گذاشته می شود.
علی مستوفیان اظهار داشت: 6 موزه فعال با مجموع مساحت 10 هزار و 150 متر مربع در خراسان شمالی وجود دارد و 2 موزه نیز با مساحت هزار و 500 متر مربع در آشخانه و اسفراین در دست اجرا است.
وی افزود: هم اکنون کاوش های باستان شناسی در تپه های این استان داریم که این امر موجب کشف اشیای با ارزش تاریخی می شود که در مخازن امن نگهداری و به نمایش گذاشته می شود.
وی اظهار داشت: در موزه بزرگ خراسان غرفه ای پیش بینی شده تا اشیای تاریخی این استان به نمایش گذاشته شود.
وی با بیان اینکه 30 موزه در سطح کشور دارای اهمیت حفاظتی است گفت: موزه مفخم نیز از استاندارد ها برخوردار و در رده موزه های برتر کشور است.
تعداد آثار ثبت شده استان در فهرست آثار ملی کشور 621 اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس است که 11 اثر نیز ثبت جهانی شده است.
استان خراسان شمالی با داشتن یکهزار و 200 اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و هرساله پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) عبوری است.
3007/ 6042

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اجتماعي گردشگري موزه خراسان شمالي

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۲۱۹۴۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بیش از 2 میلیون نفر ساعت مهارت آموزی در بخش دولتی آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی

به گزارش روابط عمومی اداره کل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی ، مهدی رحمدل اظهار داشت: سال گذشته 2 میلیون و 774 هزار و 654 نفر ساعت، آموزش مهارت در بخش دولتی استان اجرا شد که این آموزش ها در 18 گروه هدف به متقاضیان ارائه شد. وی افزود: طی سال گذشته تعداد 24 هزار و 610 نفرساعت ویژه آسیب دیدگان اجتماعی ، 11 هزار و 180 نفر ساعت افراد دارای معلولیت ، 29 هزار و 390 نفرساعت دانش آموختگان و فارغ التحصیلان دانشگاهی ، 270 هزار و 898 نفرساعت دانش آموزان ، 123 هزار و 462 نفرساعت دانشجویان ، 45 هزار و 890 نفرساعت زنان خانه دار ، 53 هزار و 911 نفرساعت زنان سرپرست خانوار، 205 هزار و 398 نفرساعت زندانیان ، 61 هزار و 239 نفرساعت ساکنین سکونتگاه های غیررسمی ، 222 هزار و 406 نفرساعت ساکنین مناطق روستایی 7 هزار و 503 نفرساعت ساکنین مناطق محروم مرزی ، 320 هزار و 665 نفرساعت سربازان وظیفه ، 124 هزار و 564 نفرساعت شاغلین بنگاه های اقتصادی ، 21 هزار و 415 نفرساعت عشایر ، یک میلیون و 161 هزار و 125 نفرساعت متقاضیان مهارت آموزی ، 68 هزار و 579 نفرساعت معتادین بهبود یافته ، 20 هزار و 53 نفرساعت مشمولان بیمه بیکاری و 2 هزار و 464 نفر ساعت کودکان کار و خیابان توسط بخش دولتی استان ارائه شده است . رحمدل خاطرنشان کرد : تعهد بخش دولتی استان در سال گذشته 2 میلیون و 38 هزار و 753 نفرساعت بوده است که با اجرای 2 میلیون و 774 هزار و 654 نفرساعت 136 درصد تحقق یافته است ./ خراسان شمالی _خبرنگار جام جم _اسدالله ابراهیمی