به نقل از «مهر»

فرزانگی ایرانی و عید نوروز از دریچۀ نگاه فلسفی

تاریخ انتشار: ۱۴ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۲۹۳۱۴۴

به گزارش خبرنگار مهر، متن پیش رو یادداشتی است از حمیدرضا سعادت نیاکی پژوهشگر فلسفه درباره عید نوروز از دریچۀ نگاه فلسفی که در ادامه از نظر می‌گذرد؛

کانت در درس‌گفتارهای منطق بلومبرگ که انتشارات کمبریج برگردان انگلیسیِ آن را در کتابی با عنوان Lectures on Logic گردآورده است، به این مطلب اشاره می‌کند که پیش از آغاز فلسفه در یونان، به خلاف اقوام دیگری که آموزه‌های موجود در میان آنها معجونی از خرافه‌ها، مهملات، موهومات، جادو جمبل‌ها و آئین‌های کودکانه بود، ایرانیان (Persians) جزو نخستین مردمانی بودند که شروع به نظرورزی (speculation) کردند، البته کانت در درس‌گفتارهای منطق وین گوشزد می‌کند که پیش از آغازیدن فلسفه و حاکمیت لوگوس(logos)، نظرورزی نه از راه مفاهیم، بلکه از مجرای ایماژها (images) صورت می‌گرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اشارۀ کانت به نظرورزی از کانال ایماژها می‌تواند معرفی‌کنندۀ یکی از چشمگیرترین ویژگی‌های فرزانگی/حکمت (wisdom) ایرانی به شمار آید و شاید از این‌رو ست که نمادها جایگاه بلندی در ایران زمین داشته است. نمونۀ روشن آن هفت‌سین در آئین جشن باستانی نوروز است که جنبه‌ای نمادین دارد و به حقایقی حکمت‌آمیز اشاره می‌کند.

وجود نمادها/ سمبل‌ها (symbols) در میان ایرانیان باستان بازتاب نظرورزی ایماژی / آیکونیک آنان پیش از ظهور فلسفه در یونان و سیطرۀ لوگوس بوده است؛ آن‌گونه که کانت در درسگفتار منطق وین بدان اشاره کرده است.

نمادها در کانتکست‌های گوناگون می‌توانند کارکردهای متنوعی داشته باشند؛ اما در زمینۀ نمادهای ملی دو کارکرد اساسی برای آنها متصوَّر است: بیان معنا و هویت‌بخشی به آحاد ذیل کل یگانه.

از یک نگاه نمادها دربردارندۀ معناهایی هستند که به شکلی غیر مستقیم بر آنها دلالت می‌کنند. این معانی گاه برآمده از خِرد فرزانگان و حاوی لطایف حکمت‌آمیزند. نمادهای ایرانی، مانند آنچه در جشن نوروز مشاهده می‌کنیم این‌چنین‌اند.

کارکرد دوم نمادهای ملی ایجاد حس هویت در سایۀ حقیقتی یگانه است. برای توضیح فلسفی این کارکرد به سخن هگل عطف نظر می‌کنیم: هگل بر این باور است که ما با شاهنشاهی ایران برای نخستین بار در تاریخ قدم نهاده‌ایم؛ چرا که «ما در شاهنشاهی ایران، یگانگی ناب و والایی را می‌بینیم که آن چه را که جزئی [افراد و اقوام] از آن [ایران‌زمین] هستند آزاد می‌گذارد».

در اینجا هگل به خودشکوفایی افراد و اقوام ایرانی به‌مثابۀ جزئی‌ها و کثرت‌ها اشاره می‌کند که با احترام به آزادی آنان محقق می‌شود؛ در عین حال، این کثرت‌ها در سایۀ رابطۀ روندوآیندی با کل ایران‌زمین و تعریف کثرت‌ها و کل در نسبت با یکدیگر، کثرت در وحدت و وحدت در کثرت را رقم می‌زنند؛ به‌گونه‌ای که هرگز به انحلال کثرات در واحد نمی‌انجامد. به این ترتیب، از منظر تبارشناسی، بذر دولت -ملت مدرن نخستین بار در ایران‌زمین کاشته شد.

اگر سخن هگل رابپذیریم، آنگاه شاید این سخن نادرست نباشد که نمادهای ملی، مانند نوروز به‌سبب کارکرد هویت‌بخش خود در انعکاس هر کدام از کثرت‌ها (افراد و اقوام ایرانی) در کل ایران و تعریف خود در نسبت با آن نقشی برجسته ایفا می‌کنند و ضامن انسجام ملی در حین فردانیت خواهند بود.

کد خبر 4577452

منبع: مهر

کلیدواژه: نوروز باستان شناسی فلسفه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۲۹۳۱۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارسال ۱۰۰۰ اثر به نخستین جشنواره فیلم اقوام ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مهدی حیدری مدیر جشنواره ملی فیلم اقوام در این نشست گفت: این جشنواره قرار بود در تبریز باشد، اما بنا به مصلحت‌هایی قرار شد دوره اول آن در تهران برگزار شود. حضور بنیاد ایران شناسی می‌تواند به اهداف و آرمان‌های جشنواره کمک کند. امیدواریم جشنواره در سال‌های بعد در مناطق قوم نشین کشورمان رقم بخورد.

حیدری درباره غیبت کمال تبریزی در نشست خبری هم یادآور شد: با توجه به اینکه امروز آقای تبریزی مشغول ساخت سریال است حضورش به عنوان دبیر در جشنواره کمتر خواهد شد. 

در ادامه حیدری در سخنانی درباره برگزاری جشنواره برای اقوام عنوان کرد: این جشنواره به اسم اقوام برای اولین بار با موضوع اتحاد قومیت‌ها شکل می‌گیرد از این رو نیازمند دیده شدن و استمرار است. من اطمینان دارم این جشنواره در آینده به یکی از جشنواره‌های معتبر تبدیل می‌شود.

وی درباره جزییات جشنواره نیز گفت: ۱۰۰۰ اثر برای جشنواره ارسال شده که در سه بخش داستانی، مستند و سینمایی پذیرای آثار خواهد بود. در بخش سینمایی ۱۶ اثر، در بخش داستانی و فیلم کوتاه ۶۵ اثر و در بخش مستند نیز ۶۵ اثر به بخش اصلی جشنواره راه پیدا کرده اند. در کنار این‌ها بخش دیگری داریم که در آن ۱۲ نماهنگ و ۱۳ پویانمایی عرضه می‌شود. همچنین بخش فیلمنامه هم بعدا اضافه شد که ۴۰ اثر به بخش اصلی آن راه پیدا کرد.

وی ادامه داد: در این جشنواره نوعی آشتی ملی وجود دارد و چهره‌ها و فیلمسازان مختلفی با این رویداد همکاری دارند. خود جشنواره هم نگاه فراجناحی دارد. در حال حاضر با حبیب احمدزاده، حسین تراب نژاد، فرهاد توحیدی و فریدون جیرانی همکاری داریم که داوران بخش فیلمنامه هستند.

وی اضافه کرد: ۱۶ فیلم سینمایی به بخش سینمایی ما اضافه شده است. فیلم «احمد»، «آپاراتچی»، «آسمان غرب»، «آفتاب گرگ و میش»، «خورشید آن ماه»، «عروسک»، «میرو»، «نوروز» و ... از جمله این فیلم‌ها هستند.

در این نشست همچنین از پوستر جشنواره با طراحی حمیدرضا بیدقی رونمایی شد.