به نقل از «ایرنا»

32 کیلومتر تا احیای راه ابریشم ریلی

تاریخ انتشار: ۲۸ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۴۶۴۸۸۴

بغداد – ایرنا – با رسیدن اولین قطار باری در 24 بهمن 94 از چین به ایران، کریدور ریلی بین ایران و چین احیا شد و اکنون تنها یک فاصله 32 کیلومتری بین شلمچه و بصره وجود دارد که اگر این قطعه نیز تکمیل شود، راه ابریشم ریلی با عبور از کشورهای چین قزاقستان، ترکمنستان، ایران، عراق، ترکیه و رسیدن به اروپا، شرق و غرب را بهم متصل می کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایرنا، روز 16 آوریل (27 فروردین) روز ملی راه آهن عراق است و 83 سال قبل در چنین روزی مدیریت راه آهن از استعمار بریتانیا به دولت عراق انتقال داده شد تا صنعت راه آهن از آن زمان تا به امروز علاوه بر بهره های اقتصادی، یکی از عوامل موثر در حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی عراق تلقی شود.
کارشناسان متخصص در تاریخ راه آهن عراق که مقالات گوناگونی را پیرامون اثرات راه آهن در تحولات عراق به رشته تحریر درآورده اند، بر این باورند که این پدیده از اولین روز ظهورش در این کشور همواره اقتصاد و سیاست منطقه ای و بین المللی را به هم گره زده و تبعات آنها، تحولات داخلی عراق را نیز تحت تاثیر گذاشته است.
طبق اسناد تاریخی مسئله احداث خط آهن در عراق به دلیل ابعاد فرا منطقه ای که دارد، همواره مورد توجه قدرت های بزرگ از جمله امپراطوری عثمانی - در آخرین ایام حیاتش- بریتانیا - ابرقدرت وقت - و آلمان - رقیب انگلستان - بود.
در اواخر قرن نوزدهم وقتی که امپراطوری عثمانی آخرین نفس های خود را می کشید، «سلطان عبدالحمید دوم» آخرین سلطان عثمانی طرح «جامعه اسلامی» برای وحدت کشورهای اسلامی را مطرح کرد و یکی از طرح های اقتصادی برای تحقق این هدف، خط آهن بود که عثمانی ها به طور ویژه روی دو خط آهن «مکه – دمشق – استانبول» و «بصره – موصل – استانبول» متمرکز شدند.
آلمان ها که در آن زمان متحد عثمانی ها بودند، در همین راستا طرح خط آهن بغداد –برلین را مطرح کردند و سلطان عثمانی نیز با آن موافقت کرد اما بریتانیا از بیم آسیب دیدن منافع اش در هندوستان، این طرح را متوقف کرد.
در نتیجه جنگ جهانی اول و سقوط امپراطوری عثمانی تمامیت طرح در عراق متوقف شد اما انگلیسی ها وقتی عراق را اشغال کردند با توجه به نیازی که احساس کردند، طرح احداث خط آهن را مناسب با سیاست های خود، در عراق از سرگرفتند.
در این راستا اولین قطار بصره به بغداد در 1920 بر روی ریل قرار گرفت و در 1925 خط آهن بغداد به کرکوک و در 1940 خط آهن بغداد به موصل و در نهایت خط آهن بغداد به استانبول در 15 جولای 1940 تکمیل شد.
دولت مستقل عراق نیز با بازپس گرفتن اداره خط آهن از استعمار انگلستان در 16 آوریل 1936 عملا مدیریت آن را به دست گرفت تا این روز در تاریخ عراق به روز ملی راه آهن عراق نامگذاری شود.
به رغم اینکه همواره تاکید شده است که داستان راه آهن در عراق با تمامیت و یکپارچگی ارضی و امنیت ملی این کشور ارتباط دارد، اما هرگز این صنعت در نتیجه فشارهای خارجی، نتوانسته است به وضعیت مطلوب خود برسد.
بعد از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام در 9 آوریل 2003 و اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی، راه آهن عراق براثر حملات گروه های تروریستی و همچنین سرقت و فساد اداری در این کشور دچار بزرگترین تخریب ها شد.
با وجود همه اینها، نظام جدید حاکم بر عراق در طول 16 سال گذشته کوشیده است که همه این چالش های داخلی و خارجی را پشت سر بگذارد و دوباره خط آهن را در این کشور احیا کند.
طی این مدت برخی از خطوط آهن قدیمی از جمله خط «بصره – بغداد» و «بغداد به موصل» احیا شد اما با یورش داعش در 2014، گروه تروریستی داعش به خط آهن بغداد – موصل آسیب های جدی وارد کرد.
بعد از گذشت دو سال از پیروزی بر داعش، شرکت ملی راه آهن وابسته به وزارت حمل و نقل عراق توانسته است که با احیای مجدد خط بغداد – موصل دوباره فعالیت کژدار و مریز این خط را از سر گیرد.
زیارت های میلیونی اربعین، عاشورا و 25 رجب (سالروز شهادت امام موسی کاظم (ع)) نیز در طول سال های اخیر به دلیل حضور میلیونی زائران از داخل و خارج عراق، در احساس نیاز به رونق راه آهن عراق نقش بسزایی داشته است.
در همین راستا شرکت راه آهن عراق ناچار شده است که خطوط فرعی مانند بغداد به کربلا و نجف به بصره را ایجاد کند.
سفر «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران در اسفند 97 به بغداد، دوباره ایده احیای حقیقی صنعت راه آهن عراق را با اهداف و راهبردهای بین المللی و مزیت های فوق العاده اقتصادی در داخل این کشور تقویت کرده است.
یکی از توافق های مهمی که در جریان این سفر صورت گرفت، مقرر شد جمهوری اسلامی ایران قطعه 32 کیلومتری داخل اراضی عراق را احداث کند، تا شبکه ریلی عراق به کریدور ریلی ایران – چین بپیوندد و در عین حال در نقل و انتقال زائران ایرانی، خارجی و عراقی در مناسبت های دینی مورد بهره برداری قرار گیرد.
راه آهن شلمچه- بصره کوتاه ترین و کم هزینه ترین محور ریلی در دست ساخت برای اتصال به عراق است و برای احداث راه آهن شلمچه - بصره باید ۳۲ کیلومتر خط ریلی در خاک عراق و یک پل بر روی اروندرود ساخته شود و طبق توافقات انجام شده قرار است عملیات اجرایی آن پس از ماه رمضان امسال آغاز شود.
برای ساخت راه آهن شلمچه - بصره مسئولین دو کشور طی تفاهمات اولیه ای در سال‌های ۹۰ و ۹۳ توافق کردند که احداث پل 700 متری بر روی اروند رود توسط ایران و خط آهن ۳۲ کیلومتری توسط عراق صورت پذیرد.
پروژه اتصال راه‌آهن خرمشهر به شلمچه (به طول 17 کیلومتر) در سال 90 به بهره‌برداری رسید و ادامه آن تا شهر بصره به طول 32 کیلومتر در خاک عراق باقی ماند که به دلایل مختلف از جمله یورش داعش به عراق در 2014 میلادی (93) و مشکلات مالی و وجود میادین مین جنگ هشت ساله، این پروژه به مدت هفت سال در داخل عراق با وقفه همراه شد.
جمهوری اسلامی ایران در دوره دولت های «نوری المالکی» و «حیدر العبادی» نخست وزیران اسبق و سابق عراق به طور جد با رایزنی های مستمر پیگیر تکمیل این قطعه از خط آهن در داخل اراضی عراق بود که طرف عراقی به بهانه مشکل مالی و یا وجود میادین مین دوران جنگ هشت ساله در اجرای آن تعلل می کرد تا اینکه در دوره دولت «عادل عبدالمهدی» و سفر اخیر رییس جمهوری اسلامی ایران به بغداد، دو کشور با تکمیل این قطعه کوچک به توافق رسیدند.
طبق توافق جدید به دلیل مشکلات مالی عراق، جمهوری اسلامی ایران قطعه 32 کیلومتری را در داخل عراق به علاوه پل ویژه مربوط به آن را بر روی رودخانه اروند رود می سازد و عراق از محل اخذ عوارض استفاده از این خط آهن، هزینه های ایران را بر می گرداند.
طبق گزارش های سابق پیرامون این طرح، اعتبارات مورد نیاز احداث راه آهن شلمچه - بصره ۴۰۰ میلیارد تومان برآورد شده که مقرر شده است۶۰ درصد از هزینه‌های این طرح را بنیاد مستضعفان و ۴۰ درصد باقی مانده را شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران بر عهده بگیرند.
دو کشور ایران و عراق امیدوارند با اتصال خط آهن شلمچه به بصره، فاز دوم این توافقات یعنی اتصال خط آهن ایران به عراق از طریق مرز خسروی در استان کرمانشاه نیز در آینده نزدیک کلید بخورد.
علاوه بر مزیت های سیاسی و امنیتی که احیای این خط برای عراق دارد، دارای ابعاد اقتصادی کلان است که حتی از آن به تحولی در حمل و نقل عراق تعبیر می شود.
طبق گزارش ها، از آنجا که هر قطار معادل 15 اتوبوس و 60 تریلی ظرفیت حمل دارد‌، با اتصال به شبکه ریلی عراق، بخش قابل‌ توجهی از ترددها (معادل 600 هزار تریلی و 200 هزار اتوبوس مسافری که سالانه بین دو کشور ایران و عراق تردد می‌‌کنند) قابلیت انتقال بر روی ریل را پیدا می کنند.
هزینه‌های پنهان ناشی از تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن و مصرف سوخت کاهش قابل ملاحظه ای خواهد داشت.
اولین قطاری که چهار سال قبل از شرق چین به شمال شرقی ایران رسید ظرف 12 روز با قطع مسافت 700 کیلومتر به مقصد رسید در حالی که همین فاصله اگر از طریق دریا از بندر شانگهای تا بندرعباس طی شود به یک ماه وقت نیاز دارد.
برخلاف خط آهن عراق به کویت که عراقی ها از اتصال به این خط آهن ابراز نگرانی کرده و آن را به معنی ضربه اقتصادی به تنها معبر دریایی عراق می دانند، اتصال ریلی به خط آهن ایران نه تنها این ضررها را ندارد بلکه عملا عراق را در مسیر راه ابریشم گذاشته و بنادر آن را رونق خواهد داد.
این طرح همچنین به باور کارشناسان، زیر ساخت های ریلی این کشور را متحول خواهد کرد و هم اکنون طرح دو بانده کردن خط آهن بغداد و موصل به طور جدی مطرح شده است.
گرچه مخالفتی داخلی با اتصال ریلی ایران و عراق وجود ندارد اما ناظران معتقدند که معضل اصلی بر سر احیای صنعت خط آهن عراق، قدرت های جهانی و پاره ای دولت های منطقه ای هستند که شاید این اتصال ریلی را تهدیدی ژئوپلتیک برای خود می دانند.
حال سوال این است که دولت عراق برای حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی و رونق اقتصادی خود، قادر به مقاومت در برابر این فشارهای خارجی است و در نهایت یکی از مهمترین طرح های تاریخی خود را به سرانجام مقصود می رساند.
رویکرد حکومت جدید و مجموعه قوای عراق به نظر می رسد راهبردهای خود را در مرحله پیشرو ترسیم کرده اند.
دولت عراق با توسعه همکاری های اقتصادی خود با همه کشورهای منطقه – بدون استثنا - می کوشد این اطمینان را بدهد که عراق در مباحث اقتصاد و امنیت منطقه ای، نگاهی جمعی دارد و مایل به آسیب رساندن به امنیت و اقتصاد هیچ یک از کشورهای پیرامون خود را ندارد.
برهمین اساس است که رهبران جدید عراق طرح نظام جدید منطقه ای را با محور اقتصاد و امنیت مطرح کرده اند تا مجموعه طرح های اقتصادی از جمله طرح احیای راه آهن عراق و اتصال به راه ابریشم ریلی در این چارچوب عمومی سازماندهی شود.
درهمین چارچوب است که حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران در جریان سفرش به بغداد تاکید کرد که روابط راهبردی ایران و عراق بر ضد هیچ کشور ثالثی نیست بلکه در راستای تقویت امنیت و ثبات و رونق اقتصادی منطقه است و روی همین اصل، دیگر کشورهای منطقه را به پیوستن به این همکاری منطقه ای فراخوانده است.
خاورم *10*353*380*

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اقتصاد راه آهن عراق راه آهن ايران راه ابريشم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۴۶۴۸۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگاهی به توافق‌های جدید بین ترکیه و عراق

در سفر اردوغان به بغداد، عراق و ترکیه ۲۶ موافقتنامه و یادداشت تفاهم در زمینه‌های امنیتی، تجاری، آب، توسعه و سایر زمینه‌ها امضا کردند. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دیروز در راس یک هیات پرشمار از وزرا و مشاورین، راهی بغداد پایتخت عراق شد. پس از 13 سال، این نخستین سفر اردوغان به عراق بود و او علاوه بر بغداد پایتخت، به اربیل در اقلیم کردستان عراق رفت و با سران اقلیم نیز دیدار کرد.

دیروز در بغداد و با حضور محمد شیاع السودانی، عراق و ترکیه 26 موافقتنامه و یادداشت تفاهم در زمینه‌های امنیتی، تجاری، آب، توسعه و سایر زمینه‌ها امضا کردند.

با توجه به مشارکت قطر و امارات متحده عربی در تامین مالی پروژه «مسیر توسعه» در مراسم دیروز در بغداد، نمایندگانی از این دو کشور عربی نیز حضور داشتند. 

 اولویت اصلی ترکیه کدام است؟

نگاهی به لیست بلندبالای توافق نامه‌های ترکیه و عراق، نشان می‌دهد که بسیاری از آنها، صرفاً اهمیت دیپلماتیک دارند و نشانه‌هایی از عزم طرفین برای توسعه روابط رسمی و تعامل بین وزارتخانه هستند. بگذارید لیست توافقنامه‌ها را یک بار با هم مرور کنیم:

1. توافقنامه چارچوب همکاری استراتژیک بین جمهوری عراق و جمهوری ترکیه.

2. یادداشت تفاهم در مورد چارچوب هماهنگی در زمینه آب بین دولت جمهوری عراق و جمهوری ترکیه.

3. یادداشت تفاهم در مورد پروژه موسوم به «مسیر توسعه» بین وزارت حمل و نقل عراق و وزارت ترابری و زیرساخت ترکیه.

4. یادداشت تفاهم کمیته تجارت مشترک اقتصادی (JETCO) بین دو وزارتخانه بازرگانی عراق و ترکیه.

5. موافقتنامه ترویج، حمایت و مبادله سرمایه گذاری بین هیئت سرمایه گذاری ملی عراق و وزارت صنعت و فناوری ترکیه.

6. یادداشت تفاهم بین اتحادیه اتاق‌های بازرگانی عراق و شورای روابط اقتصادی خارجی ترکیه.

7. یادداشت تفاهم در زمینه فنی، علمی و اقتصادی در زمینه شرکت‌های کوچک و متوسط بین وزارت صنعت عراق و وزارت صنعت و فناوری ترکیه.

8. یادداشت تفاهم در زمینه آموزش نظامی بین دو وزارت دفاع عراق و ترکیه.

9. یادداشت تفاهم آموزش در زمینه پزشکی نظامی بین دو وزارت دفاع عراق و ترکیه.

10. یادداشت تفاهم برای هماهنگی استراتژیک دفاعی بین هیئت صنایع جنگ عراق و ریاست صنایع دفاعی ترکیه.

11. یادداشت تفاهم در زمینه هماهنگی امنیتی بین دو وزارت کشور عراق و ترکیه.

12. یادداشت تفاهم بین مؤسسه خدمات خارجی و مؤسسه مطالعات استراتژیک ترکیه بین دو وزارت امور خارجه عراق و ترکیه.

13. تفاهم نامه در زمینه ورزش و جوانان بین دو وزارتخانه ورزش و جوانان عراق و ترکیه.

 14. یادداشت تفاهم در زمینه بهداشت و فناوری پزشکی بین دو وزارت بهداشت عراق و ترکیه.

 15. طرح کارگروه کشاورزی 2024-2025 بین دو وزارتخانه کشاورزی عراق و ترکیه.

 16. یادداشت تفاهم در زمینه تحقیقات علمی و فناوری بین وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی عراق و شورای تحقیقات علمی و فناوری ترکیه.

 17. یادداشت تفاهم در زمینه هماهنگی در زمینه آموزش بین دو وزارتخانه آموزش ملی عراق و ترکیه.

 18. یادداشت تفاهم در مورد هماهنگی گردشگری بین وزارت فرهنگ، گردشگری و باستان‌شناسی عراق و وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه.

 19. یادداشت تفاهم در زمینه کار و رفاه اجتماعی بین دو وزارتخانه کار و امور اجتماعی عراق و ترکیه.

 20. یادداشت تفاهم در زمینه امور اجتماعی و خانواده بین وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت خانواده و خدمات ترکیه.

 21. یادداشت تفاهم در زمینه اسناد و آرشیوهای دولتی، بین وزارت فرهنگ و آرشیو دولتی ترکیه.

 22. یادداشت تفاهم در مورد استاندارد محصول و موانع فنی تجارت بین وزارت برنامه‌ریزی و وزارت بازرگانی ترکیه.

 23. یادداشت تفاهم در امور دینی و مذهبی بین اداره اوقاف اهل سنت عراق و ریاست امور مذهبی ترکیه.

 24. یادداشت تفاهم همکاری در زمینه آموزش قضایی برای دانشجویان، قضات، دادیاران و دادستان‌ها بین مؤسسه قضایی عراق و آکادمی دادگستری ترکیه.

 25. یادداشت تفاهم در زمینه برق بین وزارت برق عراق و وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه.

 26. یادداشت تفاهم در زمینه رسانه و ارتباطات.

لیست بالا نشان دهنده این است که همکاری بین ترکیه و عراق در پروژه «مسیر توسعه» با مشارکت قطر و امارات متحده عربی و توافق در زمینه‌های آبی و امنیتی، مهمترین موارد هستند. اما هنوز از روند امکان مجدد صادرات نفت به ترکیه خبری نیست و درباره احتمال صادرات گاز در آینده نیز، خبری منتشر نشده است.

تلاش برای افزایش حجم مبادلات تجاری

همین حالا هم بخش قابل توجهی از بازار صنایع غذایی، پوشاک و مبلمان عراق در دست شرکت های ترکیه است. اما دیروز اردوغان نیز اعلام کرد که حجم مبادلات تجاری بیست میلیارد دلاری کافی نیست و طرفین به دنبال افزایش سطح مبادلات هستند.

دیلان غفور رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان عراق دیروز در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی اعلام کرد: «رئیس جمهور ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک و همچنین در دیدار هیات‌ها، بر اهمیت مسائل اقتصادی بین دو کشور تاکید و تمایل کشورش را برای افزایش حجم تجارت سالانه با عراق به 24 میلیارد دلار اعلام کرد. حجم مبادلات اکنون 15 میلیارد دلار است. چند راه حل برای افزایش حجم از جمله کاهش مالیات و رفع محدودیت‌های واردات برخی کالاها مورد بحث و بررسی قرار گرفت. گام دیگری که مورد بحث قرار گرفت، تصویب دو معاهده بین‌المللی بود، یعنی معاهدات حمایت از سرمایه گذاران ترکیه و اجتناب از مالیات‌های متعدد».

همکاری در حوزه آب

ترکیه کنترل سخت گیرانه‌ای بر آب دجله و فرات دارد و این همان موضوعی است که بارها مورد اعتراض مقامات عراقی قرار گرفته است.

در سفر اردوغان به بغداد، برای پایان دادن به اختلافات آبی، بر این موارد تاکید شد:

- توسعه تفاهم و همکاری در زمینه آب بر اساس برابری، حسن نیت و حسن همجواری.

- ایجاد رویکرد جدید برای اجرای پروژه‌های زیربنایی و سرمایه گذاری در منابع آب در عراق.

- اتخاذ رویکرد برای تخصیص عادلانه میزان آبی که از مرزها عبور می‌کند.

- ایجاد رویکردی برای استفاده معقول از آب.

- همکاری در پروژه‌های مشترک دو طرف در استفاده بهتر از آب دجله و فرات.

- دعوت از شرکت‌های ترکیه‌ای برای همکاری در زیرساخت‌های پروژه‌های آبیاری مانند احداث سد و نصب سیستم‌های جمع آوری آب، پوشش چاه‌های آبیاری و نصب تصفیه خانه و آب شیرین کن و پروژه‌های تصفیه آب.

- اجرای پروژه‌های تبادل تجربیات و استفاده از تکنیک‌های جدید.

شواهد بالا نشان دهنده این است که ترکیه قصد دارد در سالیان آتی نیز، با نگاه از بالا به پایین، از کارت آب استفاده کند و کنترل بخش های مهمی از مدیریت آب عراق را در دست بگیرد.

انتظارات ترکیه از عراق در حوزه امنیت
همچنان که انتظار می‌رفت، بحث بر سر چند و چون مقابله با تهدیدات تروریستی پ.ک.ک، یکی از مهمترین محورهای دیدارهای اردوغان با مقامات بغداد و اربیل بود.

اردوغان اعلام کرده که اگر بغداد پ.‌ک.‌ک را به عنوان یک سازمان تروریستی اعلام کند، در آینده نزدیک حیات این گروه مسلح تروریستی در عراق پایان خواهد یافت.

رئیس جمهور ترکیه امنیت و هماهنگی در مبارزه با تروریسم را موضوعات اصلی دیدارهای خود در بغداد دانست و در عین حال پ.ک.ک را تهدیدی برای ترکیه خواند.

اردوغان در سفر به اقلیم کردستان عراق و در دیدار با رئیس و نخست وزیر اقلیم و همچنین دیدار با مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان، باز هم به موضوع مقابله با تهدیدات تروریستی پ.ک.ک اشاره کرد. 

بر اساس توافق چارچوب استراتژیک، سه کمیته مشترک دائمی امنیتی، انرژی و اقتصاد بین عراق و ترکیه تشکیل خواهد شد. ترکیه انتظار دارد فعالیت بخش امنیتی، برجسته‌تر و پویاتر از دیگر حوزه‌ها باشد. اما هنوز مشخص نیست که مکانیسم همکاری بین کمیته‌های دفاعی و امنیتی دو کشور، در میدان عمل تا چه اندازه شانس موفقیت دارد. 

انتهای پیام/