به نقل از «مهر»

روایتی از یک فرصت سوری فرهنگی بزرگ

تاریخ انتشار: ۳۱ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۴۹۱۲۰۲

خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: حمید نورشمسی

رمان «باب اسرار» هدیه نوروزی یکی از بزرگترین بنگاه‌های نشر ایران به مخاطبان خود بود. رمانی از نویسنده ترک احمد امید که پیش از این نیز کتاب‌های «خاطره استانبول» و «تصغیر» از وی به فارسی و ترجمه شده است. امید در زمره نویسندگان شناخته شده ترکیه به شمار می‌رود. اولین بار در سال ۱۹۹۶ از وی اثری داستانی منتشر می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما اوج اقبال به او را باید در سال ۲۰۱۰ دانست. سالی که استانبول به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب می‌شود و او با نگارش و انتشار رمان «خاطره استانبول» جدای از فروش حق ترجمه این اثر به بیست زبان دنیا، نام خود را به عنوان یک نویسنده هوشمند و صاحب فکر بر سر زبان‌ها می‌اندازد.

هوشمندی احمد امید در رمان‌نویسی را نه در طرح داستان‌های تو در تو و پیچ در پیچ که در شناخت دارایی‌های فرهنگی و اجتماعی کشورش و سفر به درون و ماورا این داشته‌ها در قالب داستان است. داستانی که خط روایی ساده‌ای دارد اما سطر سطرش را باید دانشگاهی دانست که در آن نویسنده در مقام استاد با ظرافت تمام در حال نمایش و تدریس داشته‌های فرهنگی خود به مخاطبش است.

داستان «باب اسرار» از یک سفر آغاز می‌شود. دختری به اسم کیمیا که در انگلستان زندگی می‌کند و در آنجا کارن نامیده می‌شود برای سفری کاری به قونیه سفر می‌کند. شهری که بخشی از کودکی اش در این شهر گذشته و پدرش که از صوفیان این شهر و شیفته شمس تبریزی و مولانا بوده است در این شهر بالیده و در نهایت برای رسیدن به مقام کاشفی حقیقت از او و مادرش گذشته و ناپدید شده است.

این رمان در بطن خود نگاهش ظریف و هنرمندانه به زندگی و اندیشه‌های مولانای رومی انداخته است و داستان شیفتگی و دلدادگی‌اش به شمس را شرح می‌دهد. اما شاید اوج هنر نویسنده را نه در این مساله که در جاندار کردن این شخصیت‌ها باید جست. آنجایی که شمس تبریزی را بر مبنای اندیشه صوفیه، نه تنها جسمی بدون روح که موجودی زنده می‌شمارد که خود را در مسیر زندگی کارن قرار می‌دهد و سعی می‌کند او را به سمت کشف حقیقت زندگی‌اش هدایت کند. در همین زمینه تجسم روح شمس در کالبد کارن و مشاهده بخشی از آنچه بر شمس و مولانا رفته از این منظر و نیز برپایی نشست‌های مباحثه میان کارن و شمس در این رمان بسیار خواندنی در آمده است.

در این میان نباید از ترجمه بسیار زیبای ارسلان فصیحی بر این رمان نیز غافل بود. رمانی که آکنده است از اشعار فارسی، آیات قرآن کریم، اندیشه‌های و زبان روایی صوفیان و البته توصیف‌ها و صحنه‌های عاطفی که تنها تجربه و چیره‌دستی و دانایی مترجم به این مقولات می‌تواند او را به سمت ترجمه‌ای دقیق از آن سوق دهد.

خوانش باب اسرار اما جدای از این مساله، چند نکته و توجه تاریخی فرهنگی را دستگیر مخاطب ایرانی می‌کند. نخست اینکه هوشمندی نویسنده ترک در استفاده و از آن خود و کشور خود کردن یک پدیده فرهنگی در قالب ادبیات را باید ستود. بسیاری از مخاطبان ایرانی این رمان می‌دانند که کشور ترکیه در سال‌های اخیر تلاش زیادی کرده است تا مولانا و شمس تبریزی و هر آنچه از آنها ساطع می‌شود را به عنوان میراث فرهنگی خاص این کشور تعریف کند که تا اندازه زیادی در این زمینه موفق بوده است و حتی صنعت توریسم در ترکیه را نیز به سمت هموار کردن این مسیر فرهنگی هدایت کرده است. ترکیه در این هدف تا جایی استوار و ثابت قدم بوده که در بلخ در شمال افغانستان بر ویرانه‌های خانه پدری مولانا نیز دست گذاشته و پروژه مرمت آن را در دست گرفته است.

احمد امید با درک چنین موقعیتی با وجود استفاده بسیار از اشعار مولانا به زبان فارسی و نیز توجه به قرآن کریم و حتی احادیث از مولانا و شمس در این رمان چهره و روایتی به شدت ترکیه‌ای ارائه می‌دهد. چهره‌ای که گویا تمام زندگی و زیست و فکر این دو تن ریشه در زیست آنها در این جغرافیا دارد.

نکته اینجاست که ترکیه و رمان‌نویس او با داشتن چنین سرمایه‌ای فرهنگی که در متعلق بودن صرف‌اش به آنها محل تردید جدی وجود دارد، در قالب رمان و ادبیات دست به خلق چنین آثاری می‌گذارند که نمونه دیگری از آن با عنوان «ملت عشق» مدت‌هاست در ایران در صدرپرفروش‌ترین آثار است در مقابل اما در ایران و در مهد این شاعران و با وجود مفاخری چون حافظ و مولانا و سعدی و فرودسی اندیشه نویسندگان، فضای فکری اهالی قلم و نیز فضای فرهنگی غالب با این اتفاق‌ها پدیده است و چیزی به عنوان نگاه به دارایی‌ها برای خلق رمان و دیپلماسی فرهنگی و نگاه به بازارهای نشر جهانی در قالب رمان بیشتر به شوخی شبیه است.

در حالی که مولانا به عنوان یک جاذبه گردشگری در قونیه و فضاسازی جهانی برای سفر به ترکیه و دیدن شهر قونیه و مزار وی در کنار حمایت دولت ترکیه از خلق آثار داستانی با این موضوع و فراهم کردن بستر ترجمه این آثار به زبان‌های زنده دنیا با هدف رونق توریسم فرهنگی و اقتصاد گردشگری در ترکیه یک هدف کاملاً پذیرفته شده به شمار می‌رود، در ایران که مهد چنین بزرگانی است هنوز بسیاری از مقامات بخش دولتی فرهنگی و حتی بخش خصوصی فعال در آن اندر خم یک کوچه توجه به چنین رویدادهایی مانده‌اند.

جان کلام اینکه خوانش رمان «باب اسرار» در کنار لذت از ادبیات و مرور فشرده اندیشه‌های صوفیه و نگاه و فکر مولانا و شمس، یک دریغ و افسوس بزرگ برای ادبیات ایران را به همراه دارد که چرا چنین آثاری سال‌ها پیش و حتی حالا پس از ترجمه و انتشار این آثار، در ایران محلی از توجه به خود نمی‌یابد.

کد خبر 4595351 حمید نورشمسی

منبع: مهر

کلیدواژه: ترکیه ادبیات انتشارات ققنوس ارسلان فصیحی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۴۹۱۲۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از تلفات چهارشنبه سوری تا تصادفات جاده‌ای

 به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بازی‌های ورزشی همچون فوتبال که به اتمام می‌رسند بحث‌ها و گفتگو‌ها درباره سبک بازی و دستاورد‌های تیم‌ها شکل می‌گیرد. در واقع این تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تیم‌ها کدام مسیر‌ها را درست رفته‌اند و کجا‌ها و بچه دلایلی دچار اشتباه شده‌اند. این تحلیل و بررسی‌ها هم وضعیت ساختار و سبک بازی تیم‌ها را برای مخاطبان و علاقه‌مندان روشن می‌کند و هم به تیم‌ها کمک می‌کند تا دقیق‌تر وضعیت خود را ببینند و بی‌شک این بررسی‌ها اگر به کمک گرفته شوند می‌تواند در بازی‌ها پیش رو تیم‌ها را در وضعیت بهتری قرار دهند.  

به همین سیاق حالا که 25 فروردین است و مسافرت‌های نوروزی به پایان رسیده و عموم جامعه به حالت معمول و روزمره پیشین بازگشته است، لازم است نگاهی داشته باشیم به آنچه در این سی روز بر کشور گذشته است و نسبت بین تعطیلات نوروز و مرگ و میرهای مرتبط با آن را مورد بررسی قرار دهیم.

اسدالله نقدی (جامعه شناس شهری و توسعه) در پژوهشی با عنوان «جنگ جشن و جاده‌ها با جمعیت ایران» نگاهی به حوادث و تصادفات نوروز انداخته است، که در ادامه برخی از نتایج مهم آن را مرور می‌کنیم.

* جنگ جشن و جاده‌ها با جمعیت ایران

از نظر این جامعه شناس نوروز به عنوان یک آیین و جشن فرهنگی حاوی و حامل سنت‌های فاخر مانند چهارشنبه سوری (در معنای سنتی آن نه ترقه و نارنجک بازی امروزین ان)، مانند سفر و دید و بازدید و طبیعت گرا جمع و جامعه محور مانند سیزده بدر، در مقایسه با جشن‌های ملی ملل دیگر دارنده ارزش‌های انسانی و اجتماعی منحصر به فردی مانند تقویت تعاملات و روح جمعی،کام شیرین و شادی و گذشت و گذشتن از کدورت و عداوت‌ها و نیز نگاه به فردا داشتن و سنت‌های شیرین بسیاری در مقیاس ملی و محلی.

وی می‌افزاید: حتی یاد کردن از درگذشتگان هم در آن فراموش نشده. بطور خلاصه نوروز روح زندگی و ارج و ارزش زیستنی شادمانه همراه با ارزوی سلامتی برای همگان است اما شوربختانه در سال‌های اخیر بر اثر دگردیسی‌های نامیمونی که پیدا کرده به جای آنکه سبب سرور و شادی و سلامت باشد و امید به بهروزی و بهاری شدن به ارمغان آورد برای بخش بزرگی از مردم به مرگ، نابودی و سوگواری یا هرج و مرج و مزاحمت مانند شب چهارشنبه سوری‌ها تبدیل شده است.

                                         نگاهی به یک دهه تلفات چهارشنبه سوری 1393 الی1403

** مبنای آمار سازمان‌های متولی و مصاحبه مسئولان پزشکی قانونی، فراجا، اورژانس و... بوده هرچند گاهی بین امار این نهاد‌ها هم اختلاف ارقام مشاهده می‌شود

*  توده‌ای شدن سفر

از نظر نقدی، یکی از ویژگی‌های جوامع جدید و گردشگری مدرن توده‌ای شدن سفر و خارج شدن آن از انحصار طبقات ممتاز و مرفه گذشته است. در این بین پیشرفت‌های صورت گرفته گسترش ارتباطات و مواصلات و نیز تولید و عرضه خودرو به ویژه از نوع الگوی سفر ایرانی که بیشتر با استفاده از وسایل نقلیه شخصی و به صورت زمینی صورت می‌گیرد (قطار و هواپیما و کشتی و اتوبوس سهم بزرگی از جابجائی مسافر ندارند) در کنار سایر عوامل که در ذیل به آنها اشاره خواهد شد نرخ تصادفات و نسبت تلفات را به شدت افزایش داده است.

ماشین غیر استاندارد جاده غیر استاندارد رانندگی غیر استاندارد تفکر غیر استاندارد (بی ارجی جان و بی ارزشی زندگی)

این پژوهشگر توضیح می‌دهد که ماشین، سفر و راه بجای راحتی و تسهیل بلای جان ایرانیان شده است، یک نکته مهم دیگر در این زمینه حجم بالای ترانزیت کالا و بار با تریلر و وسایط نقلیه سنگین است که خود فرایند حادثه آفرینی را افزایش می‌دهد. الگوی شبانه تردد اتوبوس و خودرو‌های سنگین و احتمال خواب آلودگی را بیشتر می‌کند.
بر خلاف جاده‌های کشور‌های اروپایی که جاده در شب بسیار خلوت و سوت و کور است جاده‌های ما پر تردد و تعداد است. بگذریم که فرهنگ استفاده از مواد افیونی برای رفع خستگی در بین گروهی از رانندگان هم نباید از نظر دور داشت.

* نبود برنامه ریزی مناسب سفر و عدم مراعات الزامات در راه بودن

نقدی ادامه می‌دهد که نبود برنامه ریزی مناسب سفر و عدم مراعات الزامات در راه بودن و پشت فرمان نشستن حتی گاه جر و بحث‌های خانوادگی در حال رانندگی از علل رده دوم این سیکل معیوب باید دانسته شود.

بر اساس برخی برآورد‌ها در دو دهه گذشته نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده و بیش از ۶ میلیون نفر نیز مصدوم شده‌اند

این پژوهشگر می‌نویسد: بر اساس برخی برآورد‌ها در دو دهه گذشته نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده و بیش از ۶ میلیون نفر نیز مصدوم شده‌اند (ایرنا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳) می‌توان فهمید که براحتی تمام دستاورد‌های هر نوع سیاست انبساطی و تشویق جمعیت و فرزند آوری را همین یک خسران و خسارت خنثی می‌کند انهم عمدتا جمعیت در سن کار و فعالیت و تحصیل پشت سر گذاشته و سرمایه انسانی در یک کلمه تشکیل شده که برای هر نوع توسعه و پیشرفتی مورد نیاز و از بستر‌های و محرک‌ای توسعه هر کشوری است.۳۷۰ میلیون تردد در فاصله ۲۴ اسفند تا ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ثبت شده است کهعدد بسیار بزرگی است.

وی می‌افزاید: تحلیل‌های رایج رسانه‌ای و کارشناسی به سه مورد اول بسیار پرداخته شده و در اینجا از آن صرف نظر می‌شود که داستان پراید و سفر و سرعت است! اما در مورد عنصر پاسداشت جان و «خود ارج نهادن» که در بسیاری از تحلیل‌ها اشاره نمی‌شود نوع نگاه به اهمیت زندگی و پرهیز از خطر و ارزش جان و حفظ حیات است.

از نظر این پژوهشگر طبیعی است که در شرایطی که رانندگی با یک وسیله‌ای مانند پراید همراه با همه اعضای خانواده در یک جاده دو طرفه و با پیچ‌های خطرناک و سرعت غیر مجاز و گاه ویرانگر ۱۳۰ یا۴۰، ۱ کیلومتر بر ساعت در جاده‌های فرعی و ناایمن نشان از این دارد که بر هر راننده مبتدی و سرنشینان هم مبرهن است که احتمال خطر بسیار بالاست و در صورت وقوع آسیب جدی خواهد بود آنهم در کنار بار فزاینده فشار‌های اقتصادی و اجتماعی که قدرت تمرکز را کاسته و هوش از سر پرانده باشد. با این حال چرا چنین زامبی وار رانندگی می‌شود؟ سهم اتباع از تصادفات و تلافات انسانی هم قابل توجه است و درونشهری/ برون شهری باید‌های دیگری لازم است استاندارد خودرو‌ها و کیفیت و ایمنی آنها را بالا برد و بخصوص راه آهن و قطار‌های سریع السیر به ناوگان حمل و نقل کالا و جابجایی مسافر افزوده شود و همراه با ان اصلاح رفتار سفر و رانندگی و تنها به دیه و جریمه ختم نگردد، شاید تا اطلاع ثاونی و تحولی در خودرو و جاده و نکاه مدیران در مورد ارزش زندگی و حفظ و پاسداری از ان در جامعه بازاندیشی شود.

نگاهی به یک دهه تلفات تصادفات جاده‌ای در نوروز ۱۳۹۲ الی ۱۴۰۳

* ضرورت واکاوی خود ویرانگری جمعی

این جامعه شناس شهری و توسعه در نهایت با مطرح کردن این پرسش که فارغ از چرایی بی تفاوتی و فرار از مسولیت سازمان و شرکت‌ها مردم چرا «جان خود» شریف و عزیز گرامی داشته نمی‌دارند اگر این توجه توسط خودروسازان نیست اگر توسط جاده سازان نیست که نیست چرا به وسیله آخرین حلقه این فرایند یعنی راکب و راننده مراعات نمی‌شود. گویی نوعی خود ویرانگری جمعی در این میانه باید جستجو شود. تا اطلاع ثانوی از ایران خودرو و پراید انتظار ایمن‌تر شدن نمی‌توان داشت که اگر بود باید در طول دو سه دهه گذشته همانند «دوو» و دیگران صورت تحقق بخود می‌گرفت که گاه حتی بدتر و اسیب پذیرتر هم شده است. در حوزه راه هم علیرغم قدم‌های بسیار و بهبود موثر، اما هنوز راه‌های غیر استاندارد زیادی در کشور وجود دارد تنها نصایح مشفقانه پلیس برای کاهش تلفات جاده‌ای یا چهارشنبه سوری کفایت نمی‌کند که آنهم در جای خود باید باشد.

در تحلیل آخر از نظر این جامعه‌شناس باید تیمی از اتحادیه رانندگان خبره، جامعه شناسان، روانشناسان، حقوقدانان... این مسئله بعنوان یک مسئله اجتماعی با پیامد‌های بیشمار واکاوی و ارزیابی و راه‌های برون رفت همه جانبه پیدا و پیشنهاد کنند.

 

انتهای پیام/