پول ملی ایران در عصر ساسانی، معتبرترین ارز آسیا بود/ آزادیهای دینی در ایران گستردهتر از روم بود
تاریخ انتشار: ۲ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۵۰۷۸۷۷
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیانی تاریخی برای تعریف ایران به مثابه یک ملت، دولت و همچنین کشور، در اعصار تاریخی باستانی وجود دارد که آن را اندیشه ایرانشهری مینامند؛ این در حالیست که مفاهیمی نظیر ملت و دولت، متعلق به نیمه دوم قرن هجدهم میلادی است ولی به گواهی تاریخنگاران و حتی برخی از فلاسفه نظیر هگل، ایرانیان پیش از تولید این مفاهیم، آن را در ساحت زیست تاریخی خود، با اتکای به گونهای از خودآگاهی ملی تولید کردهاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نخست اینکه مفهوم ایرانشهر از کجا و در چه زمانی متولد شد و آیا یک مفهوم دینی است یا صرفا ماهیتی جغرافیایی دارد؟
ایرانشهر، یعنی سرزمین ایرانیان و به طور کلی، ایدهای است که همزمان با روی کار آمدن ساسانیان آشکار شد. به نظر من، در وهله نخست، ایرانی بودن و سرزمینی که آنها در آن زندگی میکردند ـ که از نظر دینی، عموما زرتشتی بود ـ به عنوان ایرانشهر نامیده میشد؛ اما در قرن ششم هجری این دیدگاه به طور کامل تغییر کرده بود و یک یهودی، مسیحی و یا مسلمان ایرانی، به طور کلی شهروند ایرانشهر به حساب میآمد. این حقیقت را منابع قانونی آن زمان یعنی مادیان هزار دادستان نشان میدهد که درمقابل قانون شاه (دادشاه) هر کسی که به آن اطاعت میکرد، میتوانست قسمتی از این سرزمین و به معنای دیگر، شهروند ایرانشهر باشد. در حقیقت با عبور از عصر دیدگاههای مذهبی ساسانیان و پا فراتر نهادن از دیدگاه ایرانی به مثابه یک زرتشتی، توانستند ایران و ایده ایرانشهر را نجات دهند و پس از فروپاشی این سلسله، همچنان مفهوم ایرانشهر، توانست که پایدار بماند و به حیات خود تداوم فرهنگی و سیاسی ببخشد.
در اثر جدیدی که از شما در ایران چاپ شده است، دنیای ایرانشهر را حدفاصل جیحون تا فرات در نظر گرفتهاید. قرار دادن رودخانهها به عنوان مبنای حوزه تمدنی مرسوم بوده است یا بیشتر یک حوزه فرهنگی و تمدنی خاص را دربرمیگرفت؟
برای من این دو رودخانه، حدود و ثغور مرزهای ایرانشهر فرهنگی است. در مقدمه شاهنامه قدیم نیز گفته شده است که ایرانشهر از رود آموی (جیحون) است تا رود فرات! پس ایدهای که در آن زمان نیز وجود داشته است، مبتنی بر این بوده که فرهنگ و تمدن ایرانشهری در حد فاصل این دو رود بزرگ جریان داشته است و هنوز نیز جریان دارد!
وسعت حوزه تمدنی ایرنشهری هرگز به مدیترانه نرسید؟ آیا مصر و ماچین و هندوستان غربی هرگز در ذیل این حوزه تمدنی قرار گرفتهاند؟
مابین سالهای 619 و 628 میلادی ساسانیان تا شمال آفریقا را در دست گرفتند و با این کار قسمتی از فرهنگ خود را نیز به آنجا انتقال دادند. برای مثال هنوز قبطیهای مصر نوروز ما را بهصورتی که خود هم درست نمیدانند جشن میگیرند! هنر ساسانی بهخصوص روی پارچههای ابریشمین و نقش و نگارهای آن در مصر و حتی بیزانس (روم شرقی) استفاده میشده و از روی آن کپیبرداری شده است. کلماتی نیز از فارسی میانه (پهلوی) وارد زبان یونانی در همان زمان شد. در چین هم بازی چوگان و شطرنج و ایدههای دیگری از ایران به چین رسید. پس میتوان از یک جهت، به این پرسش پاسخ مثبت داد اما باید این نکته را نیز به یاد داشت که فرهنگهای هندوستان و ماچین و بیزانس بر پارامترهای متعددی از فرهنگ و تمدن ما اثرگذار بوده است.برخی از تاریخنویسان معاصر، با تکیه بر رویکرد فرجامگرایانه، انحلال ساسانیان را امری بدیهی و غیرقابل تغییر ارزیابی میکنند؛ آیا این رویکرد تکیه بر منابع مستند دارد یا یک خوانش ایدئولوژیک از تاریخ است؟
ببینید هیچ سلسلهای یا حکومتی خاص برای همیشه در قدرت باقی نمیماند. باید به یاد داشته باشیم که ساسانیان برای بیش از چهارصد و سی و سه سال؛ شاهنشاهی در فلات ایران و عراق داشتند و این خود در تاریخ ما، پس از حکومت چهارصد و هفتاد و دو ساله اشکانیان بر این سرزمین، یک پدیده نادر میباشد. برای همین نباید انتظار داشت که ساسانیان برای همیشه حکومت میکردند. البته اگر مراد شما را از فرجامگرایی درست متوجه شده باشم، به این معنا که یک سلسله در رویکردهایش به بنبست رسید و باید فرو میپاشید را، واجد درک تحلیلی از تاریخ نمیبینم و در واقع یک نظرورزی مغرضا و غیراستاندارد است.
برخی از مورخان، دوران ساسانیان را به مثابه یک دوران استبداد دینی ارزیابی میکنند و این استبداد را در قیاس با تساهل اشکانیان غیرقابل مقایسه میدانند. آیا شاهانی نظیر شاپور اول، قباد، یزدگرد اول و بهرام پنجم (گور)، پای در استبداد دینی داشتند؟ این نسبت در قبال سایر شاهنشاهان ساسانی چگونه بود؟
در تحلیل امر تاریخی یا حتی ادوار و وقایع تاریخی، ما نباید اوضاع دینی و اجتماعی گذشته را با سنجهها و پارامترهای دنیای مدرن بسنجیم! در اواخر دنیای باستانی، دین و دینورزی، عنصری بسیار مهم و حیاتی بوده است و دولتها و مردم نیز این مسئله را به نوعی قرارداد اجتماعی بدل کرده بودند. در بیزانس نیز، روند تثبیت امور دینی، مشابه امپراتوری ایران (شاهنشاهی ساسانی) بود در حبشه (اتیوپی) و سرزمین کوشانها نیز همینطور بوده است. در مقایسه با دنیای بیزانس (روم شرقی) در ایرانشهر دینهای دیگر نیز مورد قبول بود و آنها آزادی عمل بیشتری برای انجام مناسک دینی داشتند. در همان زمان، قوانین بیزانسی، دینی به غیر از دین مسیحی را به رسمیت نمیشناختند در صورتی که در ایران ساسانی، یهودیان، بودائیها، مندائیها، میترائیستها و مسیحیان نیز در کنار دیگر شهروندان عادی جامعه زندگی میکردند و حق و حقوق قانونی خود را داشتند. فروپاشی ساسانیان، بهخاطر دینداری و در مجموع، رفتارهای دینی آنها نبوده است!
آیا «مانی» به دنبال ایجاد گونهای از الهیات مسیحی در دایره سرزمینی ساسانیان بود؟
خیر؛ من اینطور فکر نمیکنم. مانی دینی جهانی به وجود آورد که تلفیقی بود از ادیان مختلف خارجی و همچنین ایرانی. باورهای دینی مرتبط با این آیین، آنچنان بازگو میشد که شباهتهای بسیار زیادی به دین زرتشتی داشت و برای همین هم، چه برای دولتمردان و چه برای روحانیون دینی (مغها و موبدان) نابگرا، بسیار خطرناک مینمود. در واقع مسیح مدنظر مانی، مسیح دیانت مسیحی، نبود و خدای بزرگ مانی، زروان نام داشت. ثنویتگرایی ایرانی نیز، در دین مانی اثرگذار بود. اما دین مانوی در میان ایرانیان، بهصورت یک دین ایرانی جلوه میکرد و در میان بیزانسیها نیز، یک جریان دینی مسیحی به شمار میآمد. برای همین بسیار مورد توجه بود.
مزدک و مزدکیان دقیقا به دنبال چه رویکردی بودند؟ برخی از افراد مزدک را نخستین سوسیالیست تاریخ میدانند. آیا اطلاق چنین تعبیری صحیح است؟
سوسیالیست بودن مزدک را تاریخدانان و ایدئولوگهای تحلیلگر تاریخ اهل روسیه و کمونیستهای قرن قبل، عنوان کردند و با ترجمه کتب آنها به فارسی، این ادعا برای برخی از تاریخپژوهان و سایر اقشار ایرانیان نیز باب شد. مزدک یک موبد بود که تلاش کرد تا تغییرات فقهی در آیین زرتشتی بدهد که تصویر تجربی دینی که عرضه میکرد، دینی نسبتا مساواتطلب و برابریجو بود. اما این دشمنان مزدک بودند که بیشتر به او تهمت اشتراک زنان و اموال را میزدند تا او را منفور جلوه دهند.
اقتصاد سیاسی آن عصر در کدام صورتبندیهای رایج میگنجد؟ همچنین معیشت ایرانیان عصر ساسانی مبتنی بر چه مواردی بوده است؟
در دوره ساسانی بهخاطر امنیت نسبی و وجود حکومتی مقتدر، میتوان گفت دورانی مهم برای ایران بوده است. اقتصاد ساسانی چنان مهم بود که سکههای ساسانی از چین تا دریای مدیترانه مورد قبول بود و به عنوان پول رایج آسیا به شمار میرفت. بازارها و کاروانهای ساسانی شناخته شده بودند و برای همین هم این کلمات، وارد دیگر زبانهای آن زمان شده است. داد و ستد ابریشم و دیگر اجناس و همچنین کشاورزی، با پشتیبانی دولت ساسانی باعث رونق اقتصاد در بخش عمدهای از دوران حکمرانی ساسانیان شده بود. در مجموع میتوان گفت که اقتصاد ساسانیان، بر تجارت گسترده و محوریت ترانزیتی در شرق و غرب استوار بود و کالاهای استراتژیک و بسیار مهمی نظیر ابریشم، ادویهجات، خشکبار، ماهی و سایر کالاهای کشاورزی علاوه بر تولید و توزیع گسترده در ایران، در سیستم یکپارچه حملونقلی بینالمللی، با محوریت جاده ابریشم، فعال بود. یکی از دلایل ثبات این سلسله به مدت نزدیک به نیم هزاره، همین ثبات و رونق اقتصادی پایدار بود که دیرزمانی به طول انجامید. البته این مورد را در قبال اشکانیان نیز میتوان توصیف کرد.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: جمشید مشایخی مدیرکل هنرهای نمایشی شهرام مکری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۵۰۷۸۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازتاب گسترده سفر رئیسی به پاکستان در رسانههای محلی و بینالمللی
به گزارش قدس آنلاین، سفر «سید ابراهیم رئیسی» رئیسجمهوری اسلامی ایران به پاکستان بازتاب گستردهای در رسانههای پاکستانی و دیگر رسانههای خارجی داشته است که دیدارهای او با مقامات بلندپایه این کشور و محورهای رایزنیهای او را مورد توجه قرار دادند.
خبرگزاری رویترز با اعلام خبر سفر رئیسی به پاکستان، با اشاره به بیانیه وزارت امور خارجه پاکستان درباره این سفر، به همراهان رئیسی، مدت سفر او و دیدارهای او با مقامات عالیرتبه پاکستان، از جمله نخستوزیر و وزیر امور خارجه آن اشاره کرد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس با اشاره به سفر رئیسی نوشت: روسای ایران و پاکستان در نشست روز دوشنبه خود توافق کردند که همکاریهای اقتصادی و امنیتی تقویت کنند.
این خبرگزاری همچنین با اشاره به دیدار «شهباز شریف» نخستوزیر پاکستان نوشت: سران دو کشور درباره طیفی از مسائل دوجانبه گفتوگو کرده و وعده دادن که برای مبارزه با تروریسم همکاری کنند. آنها جنگ اسراییل علیه حماس در غزه را نیز محکوم کردند.
شبکه فرانس۲۴ نیز با اشاره به دیدارهای رئیسی و توافق او با نخستوزیر پاکستان برای تقویت همکاریها، از جمله در زمینه مبارزه با تروریسم، جنبه اقتصادی و تجاری سفر رئیسجمهور ایران به این کشور همسایه را مورد توجه قرار داده و نوشت: رئیسی گفته است که این سفر همچنین هدف ارتقای تجارت میان دو کشور را دنبال میکند که در حال حاضر، حدود ۲.۵ میلیارد دلار در سال است. پاکستان روی یک پروژه گازی مشترک با ایران برای حلوفصل مسئله کمبود انرژی در این کشور حساب کرده که رشد اقتصادی آن را تضعیف کرده است.
روزنامه پاکستانی داون نیز در گزارشی درباره محورهای رایزنیهای رئیسی در پاکستان و توافقهای انجامشده میان دو کشور، با برجسته کردن اهداف اقتصادی این سفر نوشت: پاکستان و ایران، روز دوشنبه، به عنوان بخشی از تفاهمنامهای برای تعمیق روابط در تمامی حوزهها، متعهد شدند که میزان تجارت سالانه خود را به ۱۰ میلیارد دلار تا پنج سال آینده برسانند.
افزون بر این، شبکههای پاکستانی از جمله جیتیوی، شبکه تلویزیونی سما پاکستان، شبکه دنیا نیوز پاکستان و شبکه اکسپرس نیوز پاکستان مراسم استقبال از رئیسجمهور را به صورت زنده پخش کردند.
شبکه سعودی العربیه، شبکه آج، پایگاه خبری هندی فرست پست، روزنامه هندوستان تایمز، شبکه ۲۴نیوز پاکستان، شبکه نیوز ۱۸ اردو، شبکه ایندیپندنت اردو، شبکه الجزیره، شبکه صدای آمریکا، شبکه لاهو رنج، شبکه تیویسی نیوز نیجریه، شبکه نیوز۱۸ پاکستان، شبکه وان ایندیا، شبکه المیادین، شبکه العربی، شبکه ایای۲۴ الجزایر، شبکه راشاتودی، شبکه لاهور نیوز، شبکه نیل نیوز مصر، کانال ۲۶ آرژانتین، شبکه تلهسور ونزوئلا، شبکه سیجیتیان چین و شبکه گلوبال نیوز چین نیز سفر رئیسجمهور به پاکستان را مورد توجه قرار دادند.
انتهای پیام
منبع: خبرگزاری ایسنا