به نقل از «ایرنا»

مسائل اقتصادی ایران را بشناسیم و درمان کنیم

تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۱۵۱۰۲

تهران - ایرنا- استاد اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است که جای تلاش و توجه به حل مسائل جامعه در دانشکده های اقتصاد ایران خالی است و اساتید به دنبال اجرای شیوه های اقتصادی سایر کشورها در عبور کشور از دشواری های اقتصادی هستند در حالی که باید با شناخت مسائل ایران به درمان مسئله ها رفت.

حسن سبحانی روز یکشنبه در گفت وگوی تفصیلی با گروه دانشگاه و آموزش ایرنا، اظهار داشت: در دانشکده های اقتصاد ایران درک درستی از تجربه دیگران و تلاش برای مطابقت دادن آن با مسائل جامعه ایران وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: باید با شناخت مسائل ایران به درمان مساله ها رفت. در دوره ای عده ای بنا بر دیدگاه بانک جهانی و صندوق بین المللی پول هدفمندی یارانه ها را در کشور اجرا کردند در حالی که پیامدهای آن را شاهد بودیم. یا اجرای سیاست خصوصی سازی به دلیل نبود متولی به شکل گیری پدیده خصولتی ها و رانت منجر شد. مدافعان خصوصی سازی در حوزه آموزش، بهداشت و درمان نیز اکنون پشیمان هستند.
این استاد دانشگاه تهران بر این باور است که رشته اقتصاد اسلامی، رشته ای نوپا است که به دلیل برخی کاستی ها با مخالفت گروه هایی روبه رو شده است.
سبحانی می گوید اجرای نادرست و ناقص الگوهای اقتصادی کشورهای پیشرفته بدون درنظرگرفتن شرایط ویژه سیاسی و اقتصادی ایران باعث بروز چالش هایی چون تورم، شکاف طبقاتی و فساد شده است.

متن کامل گفت وگو با این اقتصاددان از این قرار است.
** ایرنا: آقای دکتر گفت وگو را با زندگینامه شما شروع کنیم. متولد چه سالی هستید و در چه رشته هایی تحصیل کرده اید؟
** سبحانی: در سال 1332 در شهر دامغان متولد شدم. تحصیلات ابتدایی را در این شهر گذرانده و سپس وارد دانشسرای مقدماتی شدم که برای روستاها آموزگار تربیت می کرد. پس از دریافت دیپلم ریاضی و یک سال معلمی در سال های 51 تا 53 خدمت نظام وظیفه را انجام داد و در بهمن 53 در رشته اقتصاد دانشگاه ملی ایران شهید بهشتی فعلی پذیرفته شدم.
پس از انقلاب فرهنگی، در سال 61 در آزمون فوق لیسانس تربیت مدرس در رشته اقتصاد قبول و در سال 65 فارغ التحصیل شدم و به عنوان مربی در دانشکده اقتصاد فعالیت خود را آغاز کردم. 2 سال بعد نیز دانشجوی دکتری دانشگاه تهران شدم.

** ایرنا: فضای حاکم بر دانشکده اقتصاد پس از انقلاب فرهنگی، چگونه فضایی بود؟
** سبحانی: به دلیل وقوع جنگ تحمیلی بسیاری از دانشجویان در جبهه حضور داشتند و کلاس ها در فضای جنگی و در شرایط بمباران تشکیل می شد. بسیاری از دانشجویان نیز مدام در حال رفت و آمد به جبهه های جنگ بودند.

** ایرنا: با توجه به وقوع شرایطی چون انقلاب فرهنگی و سپس جنگ در کشور، اکنون وضعیت و جایگاه رشته اقتصاد اسلامی را در دهه های پس از انقلاب تاکنون چگونه ارزیابی می کنید؟
** سبحانی: تاسیس دروس یا یک رشته جدید در کنار رشته های درسی قوام یافته ای که بیش از 200 سال از عمرشان می گذرد طور طبیعی با کاستی هایی روبه رو است. کاستی های رشته اقتصاد نیز به استاد، مدرس و کتاب های درسی بازمی گردد. از سویی دیگر به دلیل نوپا بودن این علم با کاستی به نام مقاومت فعالان حوزه اقتصاد رسمی مواجهیم. این گروه به دلیل نوپا بودن رشته اقتصاد اسلامی در باره ماهیت و چیستی آن پرسش داشتند و به بهانه هایی مخالفت هایی کردند.
در چنین شرایطی اقتصاد اسلامی در محیطی مجبور به رشد است که از سویی باید کاستی های نوپا بودن را طی کند و از طرفی با مقاومت عده ای که با رشد مخالف بودند، روبه رو شده است. این مسائل برای دهه های متمادی ادامه داشت اما در مجموع حرکتی رو به رشد اما کند وجود داشت.
در حالی که با توجه به نظام سیاسی کشور که اسلامی بود، انتظار رشد بیشتری در رشته اقتصاد اسلامی می رفت اما به دلیل مشکلات آنگونه که حق بود به این رشته پرداخته نشد. از دهه 80 شمسی به بعد دانشگاه ها در رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی در دوره کارشناسی و گرایش پول و بانکداری در رشته کارشناسی ارشد دانشجو پذیرفتند. به عبارتی اقتصاد اسلامی از قالب تک درسی سه واحدی به رشته ای دانشگاهی در سه مقطع تبدیل شد که جای امیدواری دارد.
همچنین در کنار انجام فعالیت های پژوهشی و کتاب، دانشجویانی نیز تربیت شدند. با وجود این باید گفت در دهه 90 نسبت به دهه 60 وضعیت بهتری در این رشته داریم.

** ایرنا: ریشه مخالفت و مقاومت ها در برابر رشته اقتصاد اسلامی ناشی از چیست؟
** سبحانی: باید دید چه کسانی مخالفت می کنند اما می توان با نگاهی مثبت به ایرادات و عیب جویی ها نگریست. عده ای نسبت به روش شناسی و چیستی معرفت اطلاعی ندارند و تنها آنچه استادان تدریس کرده اند را علم می پندارند و هر آنچه غیر از آن را غیرعلمی تلقی می کنند. در حالی که علم به معنای ((knowledge یعنی دانش با علم به معنای (science) یعنی علم پژوهی بسیار متفاوت است.
عده ای نیز مدعی اند که علم اسلامی و غیراسلامی ندارد اما باید گفت که علم امکان تقید و محدودیت به جغرافیا را دارد. چنین تفاوتی در علوم رفتاری و انسانی بیشتر مشهود است. ارزش و انگیزه های افراد از جغرافیایی به جغرافیای دیگر متفاوت است. برای مثال: در نظام های اقتصادی متعارف، دریافت و پرداخت بهره اشکالی ندارد، از این رو افراد درگیر بازار پول بهره دریافت می کنند. می توان این رفتار را بررسی و تبدیل به تئوری کرد. اما در جامعه ای که اسلامی است بسیاری به دنبال ربا نمی روند که این را می توان در رفتار آن ها بررسی کرد.
اقتصاد به طور کلی رفتار تولیدکننده را بررسی می کند اما رفتار تولیدکننده بستگی به باور، انگیزه و رویکرد افراد دارد؛ در صورت تفاوت این دیدگاه ها رفتار تولیدکننده نیز در جامعه اسلامی و غیراسلامی متفاوت است.

** ایرنا: بخش زیادی از نقدها ناشی از شکاف عمیق جامعه و دانشگاه است. مردم و جامعه حضور اندیشمندان و نتایج پیشرفت های علمی را در جامعه احساس نمی کنند و این پرسش برای آن ها پیش می آید که دانشگاه چه کار می کند؟
** سبحانی: در این زمینه باید حوزه های مختلف علمی را از هم جدا کرد. علوم فنی و مهندسی قادر به تربیت دانشجویان بهتری هستند اما رشته هایی چون علوم اجتماعی و رفتاری مانند اقتصاد، جامعه شناسی، روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه های کشور با علوم وارداتی روبه رو هستند؛ وارداتی به این معنی که دانشگاه در تربیت دانشجو صرف نظر از تفاوت دیدگاهی و رویکردی نگاه به کشورهایی دارد که این علوم در آنجا زاییده شده است.
به طور طبیعی دانشگاه های کشور در این رشته نیروی انسانی را هدف حل مشکل کشور یا تولید علم تربیت می کنند. در ظاهر تنها تفاوت در جغرافیا است در حالی که روش و رویکرد نیز همانند همان کشورها نیز اجرا می شود غافل از اینکه مسائل کشورها با یکدیگر متفاوت است.
دانش وارد شده به اقتصاد، به مسائل دنیای سرمایه داری پیشرفته و توسعه یافته می پردازد در حالی که پیاده سازی این دانش در اقتصادی که دچار ساختارهای مالکیتی یا انسان غیرمولد است، به پیامدهای نادرستی منجر می شود. نتیجه چنین اقدامی، داشتن هزاران دانش آموخته اقتصاد است که دارای استعداد بوده اما قادر به حل مشکلات اقتصادی جامعه نیستند.

** ایرنا: نوسانات اقتصادی دهه های اخیر باعث شده این گمان برای مردم رخ دهد که اقتصاددانان کشور قادر به حل مشکلات نیستند، تا چه اندازه با این برداشت موافقید؟
** سبحانی: در این بحث باید به مجریان توجه کرد. دانشگاه در ایران عرصه آموزش و پژوهش مسائل کشور نیست. اساتید به دنبال اجرای شیوه های اقتصادی سایر کشورها در عبور ایران از دشواری های اقتصادی هستند. در حالی که این شیوه ها هم متناسب نبوده و هم بسترهای لازم را ندارد. ایران کشوری در حال توسعه است و برخی کشورهای غربی 120 سال جلوتر از آن قرار دارند، از این رو، مسائل با یکدیگر متفاوت هستند.
باید با شناخت مسائل ایران به درمان مساله ها رفت. در دوره ای عده ای بنا بر دیدگاه بانک جهانی و صندوق بین المللی پول هدفمندی یارانه ها را در کشور اجرا کردند در حالی که پیامدهای آن را شاهد بودیم. یا اجرای سیاست خصوصی سازی به دلیل نبود متولی به شکل گیری پدیده خصولتی ها و رانت منجر شد. مدافعان خصوصی سازی در حوزه آموزش، بهداشت و درمان نیز اکنون پشیمان هستند.

** ایرنا: برخی منتقدان وضع موجود مدعی اند که ساختار کنونی کشور برای رفع مشکلات اقتصادی به نوعی مسدود شده و امکان رشد وجود ندارد. در این باره چه نظری دارید؟
** سبحانی: در جامعهِ فاقد حزب، اکثریت شناسنامه دار نیز وجود ندارد؛ اصولگرا و اصلاح طلب تنها گعده هایی هستند که به نیتی دور هم جمع شده اند. مواضع فرهنگی اصلاح طلبان یا اصولگرایان در گذار زمان اتخاذ می شود و نقش انفرادی افراد گاهی مهمتر است. از طرفی
قانونگذاری در مجالس ایران اصولا ضعیف است. مجلس محل لابی گری و گفت وگو با افراد برای دستیابی به اهداف است.
بسیاری از مقامات 30 سال امور اقتصادی کشور را در اختیار داشتند اما اکنون ذره ای پاسخگو نیستند. در حالی که وزیر، وکیل و رئیس باید پاسخگو باشد.
ایران دارای یک نظام سیاسی دینی است که در هیچ کجای جهان چنین نظامی حاکم نیست. نظام های سکولار معتقد به دخالت دین در سیاست و اقتصاد نیستند و تنها با 2 رویکرد حزبی به حل مسائل می پردازند.
اقتصادِ از نوع غیراسلامی نسبت به عدالت سکوت می کند و به دنبال تعیین قیمت ها با عرضه و تقاضا بدون توجه به پیامدهای آن چون افزایش نرخ ارز، شکاف طبقاتی و مشکلات معیشتی مردم است. اما اقتصاد سیاسی نسبت به مردم بی تفاوت نیست و در صورت بی عدالتی، مردم و نظام سیاسی وارد عمل شده و درصدد اجرای عدالت و برابری برمی آید.
اگر اقتصاد پیامدهای منفی مانند تورم، رانت خواری و بی عدالتی داشته باشد، حکومت باید به مردم پاسخگو باشد. در شرایط کنونی چون به مشکلات اقتصادی دچار شده ایم، مردم گمان می کنند اقتصاددانان از عهده حل مسائل خارج هستند در حالی که چنین وضعیت نتیجه کار اقتصاددانان است.
قدرت های جهانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی سیاست های ایران را برنتابیدند.
اقتصاددان باید اقتصادی در جهت حمایت از مواضع سیاسی کشور طراحی کند. در حالی که اقتصاددانان کشور 30 سال پس از جنگ نیز همان فرمول های اقتصادی غربی را پیاده می سازند. اقتصاد دوران صلح و آشتی و رابطه های دوستانه برای سیاست ایدئولوژیک و مورد ظلم قرار گرفته سودی ندارد.

** ایرنا: بنابر برخی ادعاها، ساختار کنونی به گونه ای است که فساد تولید می کند. آیا از نگاه شما اینگونه است؟
** سبحانی: جامعه شناسان بر این باورند که شکل گیری فساد دارای شرایطی چون شوک اقتصادی است. زمانی که شوک اقتصادی به جامعه وارد و ماندگار شود به گونه ای که تولید تورم کند، زمینه فساد ایجاد می شود. نبود یا کاهش نظارت های کنترلی درونی و بیرونی مانند وجدان، مذهب، قوه قضاییه و پلیس نیز از دیگر عوامل شکل گیری فساد است.
در ایران نیز اجرای اقتصاد سرمایه داری در دوره ای توسط نیمه لیبرال هایی که تعریف درستی از کشور نداشتند، باعث شوک اقتصادی شد. میانگین تورم سالیانه پس از جنگ تاکنون 19 درصد بوده است در حالی که در بسیاری از کشورها 1 تا 2 درصد تورم باعث مشکلاتی می شود.
اجرای برخی سیاست ها مانند خصوصی سازی بدون درنظرگرفتن آمادگی و زیرساخت های لازم باعث ضربه هایی به سیاست های اقتصادی به ایران شده است. در این سال ها به دلیل سیاست های نادرست اعتماد مردم را سلب کرده اند. برای نمونه در اقتصاد سیاسی ایران دارندگان ارز، دولت یا صادرکنندگان هستند. این افراد با پشتیبانی نظری اقتصاددانان قیمت ارز را افزایش می دهند در حالی که نرخ ارز به شیوه های دیگری در کشور افزایش می یابد. برای نمونه، فردی در یک کانال تلگرامی اعلام می کند که ارز را 10 هزار و 700 تومان خرید و فروش کرده است و این را برای 10 نفر ارسال می کند، کمتر از 24 ساعت هزاران نفر این مطلب را مشاهده و حتی معامله های صوری با این نرخ می کنند، اینگونه نرخ اعلامی عملیاتی می شود. دولت برای مقابله با افزایش نرخ ارز، بازار ثانویه ای ایجاد و ارز را با نرخ 8 هزار و 700 تومان به بازار تزریق می کند و سپس شبکه های تلویزیونی از کاهش نرخ ارز سخن می گویند در حالی که نرخ اولیه ارز، 3 هزار و 600 تومان بود.

** ایرنا: عمده مشکلات اقتصادی کشور ناشی از چیست؟ آیا عامل خارجی دخیل است یا ریشه اصلی در مباحث مدیریتی است؟
** سبحانی: تمامی عناصر می توانند تاثیر گذار باشند. در حال حاضر 68 درصد مردم ایران زیر 32 سال هستند، یعنی اکثریت پس از انقلاب متولد شده اند. این افراد واجد برخی خصلت ها مانند رباخواری شده اند. این از رویکردهای اقتصادی و نگاه به ربا را نشان میدهد. از طرفی جمعیت زیادی تولیدکننده نیستند. بسیاری به دنبال درآمدزایی های ساده و آسان هستند. عده ای با سرمایه گذاری در موسسات غیرقانونی سودهای بیش از 25 درصد دریافت کرده اند و اکنون با راهپیمایی در خیابان به دنبال بازگرداندن پول خود از بیت المال هستند. میلیون ها نفر ناخواسته به این شرایط دچار شده اند. تا زمانی که مردم ایران دست از چنین خصلت هایی برندارند، امکان بهبود شرایط وجود ندارد.

** ایرنا: در پایان از تلخ ترین و شیرین ترین لحظه های خود در طول سال ها فعالیت در عرصه های گوناگون بگویید.
** سبحانی: شیرین ترین خاطره به دوره معلمی و رضایت از آن به رغم تمام سختی ها تعلق دارد و تلخ ترین آن نیز مربوط به آن بخش است دانشجویان در تحلیل گرفتاری های اقتصادی تفکیکی میان اقتصاد اسلامی و اقتصاد به شکل غربی آن قائل نمی شوند و تلاش می کنند وضع موجود را توجیه کنند.

دانام**9283** 1200

منبع: ایرنا

کلیدواژه: علمي آموزشي اقتصاد اقتصاد اسلامي دانشگاه تهران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۱۵۱۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عفونت‌های ادراری و پروستات از جمله بیماری‌های شایع

سید امیر محسن ضیایی رئیس جامعه اورولوژی ایران در نشست خبری گفت: رشته جراحی مجاری ادرار و کلیه پیشرو در کشور است و بسیاری از کارهای غیر تهاجمی از این رشته شروع شده است و در منطقه بهترین خدمات جراحی کلیه و ادرار در ایران ارائه می شود. 

وی بیان کرد: با توجه به محدودیت های واردات تجهیزات و منابع مالی به دلیل تحریم ها ایران در تراز جهانی، از جایگاه خوبی در حوزه اورولوژی برخوردار است. 

ضیایی ادامه داد: سنگ های ادراری و بیماری های پروستات همچنین عفونت های دستگاه ادراری از جمله بیماری شایع محسوب می شود. 

سطح سواد سلامت تاثیر زیادی بر تشخیص به هنگام بیماری ها دارد. امروزه دسترسی به خدمات در کشور افزایش یافته و همین موضوع سبب تشخیص به هنگام بیماری ها می شود. 

وی گفت: در کنگره امسال تازه های اورولوژی مطرح و کارشناسان تجربیات خود را به اشتراک می گذارند. در این کنگره دستیاران رشته اورولوژی در این همایش شرکت خواهند داشت. 

در ادامه مراسم محمد علی زرگر استاد بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: الان ۱۴۰۰ متخصص اورولوژی در کشور داشته و ۲۰۰ دستیار در ایران در حال تحصیل هستند. 

وی بیان کرد: بیماری پروستات در همه دنیا شایع است و با تشخیص بموقع قابل درمان بوده و بیماران زندگی طبیعی را خواهند داشت. 

زرگر ادامه داد: اکنون جراحی ها در کشور به صورت بسته و به صورت لاپاراسکوپی نیز انجام می شود.

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی بهداشت و درمان