عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصتی برای گذر از تحریمها
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۵۱۵۱۵
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا در استان گیلان، مطلبی در قسمت یادداشت با عنوان عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصتی برای گذر از تحریمهای غرب به قلم سیامک علی پناه منتشر کرده است.
با بررسی پیرامون الزامات ژئواکونومیک ایران پس از تشکیل اتحادیه اقتصادی در کنار مرزهای شمالی کشور، بخشی ضروری از اثرات پیوستن به این اتحادیه است تا با نگاهی جامع به این مقوله، بتوان گام های مثبتی برای حضور قدرتمندتر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برداشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
منطق رقابتهای راهبردی پس از جنگ سرد جز در مناطق ویژه ای از جهان، دیگر از ماهیت نظامی پیروی نمی کند. رقابتهای ژئوپلیتیک با افول جایگاه تقابلات نظامی، ماهیتی اقتصادی ـ تجاری به خود گرفته اند. روندهای جهانی نیز به گونه ای پیش می رود که هیچ کشوری از جمله ایران نمی تواند از تأثیرات رشد منطقه گرایی غافل بماند. از این رو موقعیت ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک از جمله متغیرهای مستقل جغرافیایی محسوب می شود که تأثیر چشمگیری بر روابط خارجی ایران دارد. همچنین اقتصاد جهانی بشدت در حال وابسته شدن به گاز طبیعـی اسـت و ایـن منبـع انـرژی همچنان پیشروترین جزء تشکیل دهنده انرژی مصرفی اولیۀ جهان طـی دهـه هـای آتـی خواهد بود. بر این اساس، کشورهای دارنده و تولید کننـده ایـن محصول میتوانند از این ابزار اقتصادی برای رسیدن به اهداف سیاسی و همچنین، کسـب وجهه در عرصۀ بین المللی استفاده نمایند.
ایران و روسیه و سایر کشور های حاشیه دریای خزر به عنوان دارندگان بزرگترین منابع انرژی گازی دنیا شناخته می شوند که با استفاده از این ظرفیت یعنی حوزه اقتصاد انرژی و سایر جنبه های مختلف اقتصادی و به ویژه در حوزه مبادلات تجاری فی مابین خود می توانند به صورت مشترک به قدرت برتر منطقه خاورمیانه و قفقاز تبدیل شوند و نیز قادر به تاثیر گذاری در معادلات سیاسی و اقتصادی جهان خواهند بود.
در این راستا، اتحادیه اقتصادی اوراسیا با گذراندن چند ساله فرآیندی که در اروپا چندین دهه به طول انجامید، ابزاری اقتصادی در خدمت اهداف رقابتهای ژئوپلیتیک مهیا کرده است. بنابر نظریه ژئواکونومی، پس از تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا ایران الزامات اقتصادی جدیدی پیش روی دارد که بدون توجه به آنها توان رقابتهای ژئوپلیتیک خود را در ماهیت نوین اقتصادی از دست خواهد داد. زیرا با تحریمهای غرب و به ویژه تحریمهای یکطرفه ایالات متحده امریکا پس از خروج از برجام، ضرورت استفاده از ظرفیتهای سیاسی و به ویژه فرصتهای بالقوه اقتصادی از جمله عضویت در این اتحادیه اقتصادی دو چندان خواهد شد و می بایست نگاه معطوفی به قدرت در حال ظهور مجدد روسیه پس از فروپاشی شوروی سابق باشیم.
در این سلسه مقالات تلاش خواهد شد تا با ارائه تصویری روشن از چگونگی بوجود آمدن این اتحادیه و عضویت ایران در آن، به برخی از جنبه های مهم عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در چند فصل و طی چند شماره مجزا پرداخته شود.
فصل اول: چگونگی تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا
رقابت ملت ها پس از جنگ سرد در قالب های اقتصادی و با ابزارهای بیشتر صنعتی و تجاری، فاز نوینی برای تحلیل های راهبردی و ژئوپلیتیک رقم زد. روندهای جهانی به گونه ای پیش می رود که هیچ کشوری از جمله ایران نمی تواند از تأثیرات رشد منطقه گرایی غافل بماند. به خصوص که جایگاه جغرافیایی ایران در مجادلات «هارتلند اوراسیا» و به عنوان حلقه اتصال دو منبع غنی انرژی یعنی خلیج فارس و دریای خزر از ارزش بالایی در روند تعامل بین قدرت های جهانی برخوردار است. از این رو موقعیت ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک ازجمله متغیرهای مستقل جغرافیایی محسوب می شوند که تأثیر چشمگیر و معناداری بر سیاست و روابط خارجی ایران دارند و همین امر از ایران یک کشور بین المللی و یک بازیگر مهم در مناطق پیرامون خود ساخته است.
به عبارت دیگر، جایگاه ایران به خاطر موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک آن، یک مرکزیت ژئواستراتژیک برای منطقه و جهان است و ایران هرگز نمی تواند در نظام بین المللی و منطقه ای که در آن قرار گرفته است، یک کشورحاشیه ای باشد. ژئوپلتیک، ژئواستراتژی و ژئواکونومی از جمله متغیرهای جغرافیایی است که می توان بر اساس آن ها جایگاه ایران را مشخص کرد.
بر اساس این متغیرها می توان جایگاه ایران را در منطقه حائز اهمیت بر شمرد و حضور در اتحادیه های بین المللی و به خصوص اتحادیه های منطقه ای با هر متغیری را می توان جز الزامات غیرقابل اجتناب جهت حفظ و افزایش مناسبات با همسایگان شمالی و جنوبی بر شمرد که از جمله مهمترین و جدیدترین این اتحادیه ها که در حال حار به صورت رسمی بر مباحث گمرکی و اقتصادی تمرکز دارد و در حال فعالیت است، “اتحادیه اقتصادی اوراسیا” می باشد. فرآیند تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا که ریشه در یک ایده در دهه1990 دارد، سرانجام در سال 2015 به نتیجه رسید و فصل جدیدی از رقابتهای کنشگران قدرتمندتر اوراسیایی با واحدها و مناطق دیگر را پدید آورد.
در موفق ترین زمان از فرآیند تشکیل این اتحادیه، اعضا توافق کرده بودند تا نظام تعرفه ای یکسانی نسبت به همه کشورهای غیر عضو به کار گیرند. در همین زمان به شکل رسمی “اتحادیه گمرکی اوراسیا” توانست شکل بگیرد و سرانجام فضای همکاری منطقه ای را برای تشکیل موفق اتحادیه اقتصادی اوراسیا در زمان مقرر فراهم سازد. البته نباید فراموش کرد که سه کشور اصلی تشکیل دهنده اتحادیه یعنی روسیه، قزاقستان و روسیه سفید(بلاروس) با وجود اتحادی که دارند، هریک اهداف خاص خود را نیز دنبال می کنند. بی تردید تصمیمات این کشورها با تولید و انتقال ذخایر انرژی پیوند دارند. تشکیل اتحادیه اقتصادی در این منطقه به عنوان یکی از نقاط مهم چرخه انرژی دنیا، بر اهمیت این مسئله می افزاید.
در عصر حاکمیت گفتمان ژئواکونومیک که اقتصاد نقش برجسته تری از هر زمان دیگر یافته و ژئواکونومی انرژی فصل نوینی در روابط بین المللی گشوده است. کشورهای نفت خیز خاورمیانه مانند ایران که ارتباطات پیچیدهای با کشورهای اوراسیا دارند؛ برای تحلیل کنشهای اقتصادی این اتحادیه الزامات بیشتری احساس می کنند. بحران اوکراین و تحریم های اقتصادی دوسویه بعد از آن که بنابر تحلیل برخی ناظران به یک بازسنجی سیاسی بین کشورهای اوراسیا در مورد روابط نزدیکتر با مسکو منجر شد. ابعاد بین المللی و فرامنطقه ای اتحادیه و توجه بازیگران مهم نسبت به سرنوشت آن را نیز تقویت کرده است. به همین دلیل، درپی تشکیل این اتحادیه پویش های ژئوپلیتیک در این بخش بالا رفته اند و از آنروی که سیاست خارجی را نمی توان از سیاست اقتصادی جدا دانست؛ این پویشها و روابط راهبردی مبتنی بر آنها با مدل همکاری های اقتصادی و تجاری اعضای اتحادیه پیوندی اساسی پیداکرده اند.
همکاری های بین دولتی در اتحادیه جدید اهمیت بالاتری پیدا خواهند کرد، اگر در نظر بگیریم که متحدین و کنشگران بیشتری همچون تاجیکستان، قرقیزستان و ارمنستان به آن وارد شده اند و حتی موقعیت چین و همزمان واکنش اروپا در این منطقه و مسیر جاده یا جاده های ابریشم آن دخیل خواهد بود.
از آن روی که منطقه اوراسیا همواره در قلب تحولات ژئوپلیتیک بوده است، توجه بازیگران مهم این منطقه به ویژه روس ها به رقابت های بین منطقه ای سبب شده است تا سایه سنگین تقابلات سنتی بر مدل همکاریها و اتحادهای اقتصادی ـ تجاری این مجموعه ادامه داشته باشد؛ نظریه ژئواکونومی پس از جنگ سرد، جهانی را پیش بینی کرده است که در آن، دولت ها به عنوان نهادهای دارای قلمرو ارضی نه از راه تعارضات ژئوپلیتیک بلکه از مسیر تعارضات ژئواکونومیک به رقابت ادامه خواهند داد.
این پیش بینی اکنون در اوراسیا به وقوع پیوسته و درحال توسعه است. اکنون نیز با وجود رویدادهایی که در قالب ماهیتی اقتصادی به زایش تحولات استراتژیک در اوراسیا منجر شده اند، چارچوب نظری ژئواکونومی می تواند به توصیف این پدیده ها یاری رساند. به دلیل آنکه اکنون اقتصاد برای قدرت انگیزه رقابت شده است و به دلیل وضعیت رقابتی اقتصاد در روابط بین ایران و کشورهای پیرامونش، نیاز به تدوین قرائتی اقتصادی از ژئوپلیتیک منطقه جدید اوراسیا برای تعریف قواعد رفتارهای راهبردی ایران به شکل ویژه ای احساس می شود. درنتیجه، بررسی پیرامون الزامات ژئواکونومیک ایران پس از تشکیل اتحادیه اقتصادی در کنار مرزهای شمالی کشور، بخشی ضروری از اثرات پیوستن به این اتحادیه است تا با نگاهی جامع به این مقوله، بتوان گام های مثبتی برای حضور قدرتمندتر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برداشت.
** سیامک علی پناه کارشناس اقتصادی
2007
منبع: ایرنا
کلیدواژه: اقتصاد گيلان اوراسيا ديگر رسانه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۵۱۵۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طرح گروه ۷ برای محدود کردن برنامه موشکی و پهپادی ایران
رهبران اتحادیه اروپا چهارشنبه تصمیم گرفتند که تحریمها علیه ایران را تشدید کرده و برای «تضعیف» توانایی ایران برای دستیابی، تولید یا انتقال تسلیحات، هماهنگی نزدیک داشته باشند. به گزارش ایسنا، نشست بروکسل، اولین نشست ۲۷ رهبر ملی اتحادیه اروپا از زمان عملیات «وعده صادق» ایران در پاسخ به جنایات رژیم صهیونیستی علیه کنسولگری تهران در دمشق و بیش از شش ماه از گذشت جنگ میان رژیم صهیونیستی علیه غزه برگزار میشود. سران اتحادیه اروپا بدون در نظر گرفتن تحریکات صهیونیستها، عملیات ۱۳ آوریل ایران را محکوم و بر تعهد خود به «امنیت» رژیم صهیونیستی تاکید کردند و از همه طرفها خواستند از تنشهای بیشتر از جمله در لبنان جلوگیری کنند. براساس اعلام روابط عمومی کل سپاه، نیروی هوا فضای سپاه شنبه و یکشنبه به جنایات اخیر رژیم صهیونیستی در حمله به بخش کنسولی سفارت ایران در دمشق و شهادت جمعی از مستشاران کشورمان در سوریه، از جمله با شلیک دهها فروند موشک و پهپاد به اهدافی درون سرزمینهای اشغالی واکنش نشان داد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیه شماره ۲ خود با اشاره به انهدام اهداف نظامی مهم ارتش تروریستی صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی و هشدار به دولت تروریستی آمریکا نسبت به هرگونه پشتیبانی و مشارکت در ضربه به منافع ایران، تاکید کرد: هرگونه تهدید آمریکا و رژیم صهیونیستی از مبدأ هر کشوری با پاسخ متقابل جمهوری اسلامی ایران به منشأ تهدید مواجه میشود. براساس گزارش خبرگزاری رویترز، در بیانیه وزیران گروه هفت آمده است: «ما متعهد میشویم که برای تضعیف توانایی ایران برای دستیابی، تولید یا انتقال تسلیحات، هماهنگی نزدیک داشته باشیم.» «شارل میشل» رئیس اجلاس سران هم در اظهاراتی ضد ایرانی گفت: «احساس میکنیم انجام هر کاری برای منزوی کردن ایران بسیار مهم است. تحریمهای جدید علیه جمهوری اسلامی، شرکتهای فعال در تولید پهپاد و موشک را هدف قرار خواهد داد.» «اولاف شولتس» صدراعظم آلمان هم گفت مهم است که تلآویو «با حمله گسترده خود پاسخ ندهد.» ایتالیا قبل از مذاکرات گروه ۷ به طور جداگانه به نفع تحریمها علیه تامینکنندگان تسلیحات مرتبط با حمله به رژیم صهیونیستی و همچنین کسانی که در پشت حملات به کشتیها در دریای سرخ بودند، صحبت کرد. از سوی دیگر آلمان، فرانسه و چندین کشور اتحادیه اروپا به دنبال توسعه طرحی هستند که به دنبال محدود کردن عرضه پهپادها به روسیه و همچنین محدود کردن رسیدن موشک و سایز تجهیزات به دست گروههای مقاومت در منطقه غرب آسیا شود. بلژیک از اعمال تحریمها علیه سپاه پاسداران ایران حمایت کرد، اما شولتس گفت این امر مستلزم بررسیهای قانونی بیشتر است. دیپلمات ارشد اتحادیه هم گفته است که این کار تنها در صورتی ممکن است که یک نهاد ملی در اتحادیه اروپا به این نتیجه برسد. کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: ادعای گروه ۷ : ایران به روسیه موشک های بالستیک و فناوریهای مرتبط می دهد امیرعبداللهیان در گفتگو با وزیر خارجه ژاپن: از گروه ۷ انتظار تلاش برای آتش بس داریم هشدار ایران به گروه ۷؛ تصمیمات غیرسازنده باعث افزایش تنش خواهد شد