بازیگر اصلی جامعه ایرانی طبقه متوسط است/ از فهم طبقه متوسط غافلیم
تاریخ انتشار: ۲ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۶۵۲۲۹
به گزارش خبرنگار مهر، نشست طبقه متوسط؛ فروپاشی یا بازسازی در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با سخنرانی تقی آزاد ارمکی برگزار شد.
در ابتدای این نشست احمد نادری مدیر این مؤسسه گفت: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران قرار است برای فهم مختصات جامعه ایرانی نشستهایی را برگزار کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: طبقه متوسط یکی از بحثهای مناقشه برانگیز است. ما در علوم اجتماعی تقسیمات اجتماعی متعددی مثل جنسیت، طبقه و … داریم. با اینکه کلیت مفهوم «طبقه» بحث برانگیز است اما تعریف ثابتی از آن وجود ندارد. با این حال یک سری توافقات کلی در این زمینه وجود دارد که میتوان طبقه را با آن تعریف کرد. مثلاً اینکه ترتیبات اقتصادی جامعه یک طبقه را به وجود میآورد و براساس این ترتیبات اقتصادی گروهی به وجود می آیند که از لحاظ موقعیت اقتصادی به یکدیگر نزدیک هستند و نوعی شیوه زیست مشترک دارند. در همین طبقه بر حسب قدرت، منزلت و امکانات مالی افراد از یکدیگر متمایز میشوند.
این استاد دانشگاه تهران افزود: بحث راجع به طبقه از قرن ۱۸ به بعد مطرح شد. به عقیده مارکس این طبقه پرولتاریا و بورژوا وجود دارد که هر دو سرنوشت محتوم تاریخی است. مارکس سعی میکند با کلان انگاری بحث طبقه، وحدت در طبقه را ایجاد کند. در مقابل و در پاسخ به مارکس ما نظریات وبر را داریم که او ذهنیتر بحث میکند و معتقد است نقش انگیزهها و ایدهها را باید پررنگ کنیم. نئووبری ها میگویند ما سه طبقه کلاس بالا، کلاس متوسط و کلاس پایین داریم.
نادری در پایان خاطرنشان کرد: بحث راجع به طبقه متوسط همیشه و به شدت مورد توجه بوده است. از زمان قاجارها به نوعی رویارویی با بحث طبقه متوسط ایرانیها مطرح شده است. در زمان پهلوی پایه گذاری جدی راجع به این طبقه صورت میگیرد و تا جمهوری اسلامی ادامه مییابد. در چند دهه این طبقه مغفول واقع میشود و رشد نمیکند اما از دهه ۷۰ به بعد این طبقه در حال بازیگری است و نقش تأثیرگذاری در جامعه دارد.
تقی آزاد ارمکی سخنران اصلی این نشست در ابتدا با اشاره به اینکه امیدوار است فروپاشی یا بازسازی در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران دوباره به جایگاه اصلی خود بازگردد، گفت: کار اصلی این مؤسسه اندیشیدن و دادن مشاوره به جامعه و نظام است. امیدواریم با پیگیری این نشستهای جدید که آقای نادری مطرح کردند، مؤسسه دوباره به جایگاه اصلی خود بازگردد.
وی افزود: مسئله طبقه متوسط، مسئله بسیار مهمی است که میتواند بسیار گره گشا باشد چون یکی از مسائل اصلی دانش جامعه شناسی است. ما در جامعه شناسی دوگانه مارکسی و ضد مارکسی (پارسونز) داریم که یک دوگانه رادیکال علوم اجتماعی است. در هیچیک از این دو گانه ها بحث برای طبقه متوسط فراهم نمیشود چون هیچکدام تعبیر و تفسیری از این طبقه ندارند. البته هر دوی اینها منشأ خارج شدن پدیدهای به نام طبقه متوسط شدند. خیلی چیزها در جامعه مسئله است اما رادیکال نیست. چالش اصلی امروز جمهوری اسلامی ایران چالش با طبقه متوسط است نه طبقه بالا و پایین. ما در یک دوره تاریخی از فهم و اندیشه ورزی در باب طبقه متوسط غافل شدیم در حالی که پدیده طبقه متوسط یک پدیده تاریخی است. ما امروز شاهد نوعی بی اعتنایی و ناآشنایی نسبت به طبقه متوسط هستیم.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران ادامه داد: در حاشیه دو سنت فکری علوم اجتماعی که مطرح کردم سنت سومی هم وجود دارد به عنوان سنت انتقادی که در ایران سنت غالب است. ولی این سنت هم نسبت به طبقه متوسط بی اعتنا است. این سنت از حوزه عمومی صحبت میکند و به مسائلی مثل مطالعات زنان، مطالعات جنسیت و … میپردازد ولی به طبقه متوسط کاری ندارد. به همین دلیل هم ما فهم فنی، دقیق و علمی از طبقه متوسط نداریم. البته برخی مخالف نظر من هستند و معتقدند که ما در ایران طبقه متوسط نداریم و یا اگر هم داریم در هالهای از ابهام و بی اثری است. متأسفانه در سیاست گذاریهایمان هم جایی برای طبقه متوسط در نظر گرفته نشده است اما هیچکدام از اینها به معنای نقش آفرین نبودن طبقه متوسط نیست.
ارمکی اضافه کرد: تأملات تاریخی برای من بسیار مهم است. چون اگر آن را از جامعه شناسی خارج کنیم چیزی از آن باقی نمیماند. ایران یک پدیده تاریخی است. بسیاری از مستشرقین و سفرنامه نویسان درباره ایران گفته اند که ایران یک پدیده تاریخی در تاریخ مانده است. این نوع تعریف همراه با نوعی تحقیر تاریخی است و من به شدت با آن مخالفم چون به عقیده من ما ملتی با پدیده تاریخی هستیم که در آن استقرار فرهنگی، دینی و اخلاقی وجود دارد. البته استقرار سیاسی و اقتصادی نداشته ایم. اهمیت ما به لحاظ دغدغه تاریخی است که تبلور فرهنگی پیدا کرده است. حال اگر ایران را یک پدیده تاریخی بدانیم این سوال پیش میآید که چه کسانی این کار را کرده اند. پاسخ واضح است. طبقه متوسط. ما در دوره پیشا تاریخی مثل زمان غزنویان و خوارزمشاهیان، نظام ایلی و قبیلهای داریم. چیزی که خشونت این نظامها را کم کرده و آنها را ماندگار کرد، نیروی طبقه متوسط بود. به بیان دیگر طبقه متوسط جلوی رادیکالیزم سیاسی را میگیرد. متأسفانه در دوره معاصر از هنرمندان ما کسی راجع به طبقه متوسط حرفی نزده البته در یک سری آثار علی حاتمی، طبقه متوسط به خوبی نمایش داده میشود اما در آثار افراد دیگری مثل مهران مدیری طبقه متوسط همراه با یک حقارت تاریخی نشان داده میشود و میبینیم در سریالهایی مثل قهوه تلخ، طبقه متوسط به طور کامل مورد استهزاء قرار میگیرد و این شبیه همان نگاه مستشرقی به ایران است.
نویسنده و پژوهشگر علوم اجتماعی خاطرنشان کرد: بازیگر اصلی جامعه ایرانی طبقه متوسط است و طبقات پایین و بالا هیچ وقت در جامعه نقش تأثیرگذاری نداشته اند. طبقه پایین که همیشه در لحظه آخر و دقیقه ۹۰ حضور داشته که به نوعی منفجر شده است. طبقه پایین کاری با تغییر و ترقی و دموکراسی ندارد چون مسئله اصلی این طبقه زیست و کار است. دعوت از آنها هم برای ایجاد تغییر، دعوت درستی نیست. طبقه بالای جامعه هم همیشه در غیبت بوده چون فقط به دنبال فرصت طلبی و فرصت شناسی است. در انقلاب اسلامی طبقه بالا فرصت طلبی و منابع را کسب میکند و عمل اجتماعی نمیسازد. متأسفانه دولتهای روی کار آمده هیچکدام نتوانستند بورژوازی ملی بسازند. به همین دلیل طبقه بالای ما همیشه مشغول انباشت ثروت و انتقال آن به کشورهای همسایه است. به همین دلیل هم طبقه بالای اقتصادی کشور ما نمیتواند کشور را از شکنندگی اقتصادی نجات دهد. بنابراین میبینیم پررنگترین حضور در جامعه را طبقه متوسط دارند. این طبقه نمایندگی طبقه پایین برای بحث در باب عدالت اجتماعی است و نمایندگی طبقه بالا در باب بحث درباره نظم، توسعه و غیره را به عهده دارد. طبقه متوسط درباره جامعه باز و دموکراسی بحث میکند و مجموعه این مسئولیتها آنچنان خستگی مفرطی برای طبقه متوسط به بار آورده که ما امروز میبینیم این طبقه دچار نوعی فرسودگی و خستگی مفرط شده است.
آزاد ارمکی تصریح کرد: ما امروز شاهد نوعی عام شدن ارزشهای طبقه متوسط در ایران هستیم. طبقه متوسط کاری کرده که ارزشهایش فراگیر شود و همه به دنبال آن باشند. به همین دلیل هم در نتایج تحقیقات پژوهشها میبینیم اغلب مردم ایران فکر میکنند که جز طبقه متوسط هستند و خودشان را جز این طبقه میدانند اما امروز همان چیزی که طبقه متوسط تولید کرده، از دستش خارج شده و نوعی اختلال و بحران به وجود آمده که همگی به پای طبقه متوسط زده میشود. در چنین شرایطی طبقه پایین زودتر از موقعی که لازم است به صحنه جامعه میآید و اختلال به وجود میآورد. بوردیو تعبیری دارد که میگوید طبقه متوسط جامعه از طریق بازی با بورژوازی باعث میشود تغییر اتفاق بیفتد. اما در جامعه ایران به خاطر فقدان حضور جامعه بورژوازی طبقه متوسط وارد بازی با طبقه پایین میشود که این بازی نمیتواند تغییری را رقم بزند. و گاهاً منشأ اتفاقات رادیکال هم میشود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حال امروز طبقه متوسطی که به حاشیه رانده شده تبدیل به یک مسئله مهم معاصر شده است. طبقه متوسط امروز خودش هم خودش را به یک گوشه رانده است. گستردگی فضای مجازی هم مشکلاتی برای این طبقه به وجود آورده چون در فضای مجازی طبقات پایین و گروههای سیاسی بیشتر حاضرند و طبقه متوسط حضور کمرنگی در این فضا دارد چون زیست طبقه متوسط نوعی زیست کلاسیک است که بیشتر با زندگی واقعی سر و کار دارند نه فضای مجازی. طبقه متوسط در ایران یک پدیده تاریخی است که بازیگری میکند ولی امروز بازی اش را از دست داده و خودش مانده و خودش؛ بی ارتباط با سایر طبقات است.
کد خبر 4624017 سارا فرجیمنبع: مهر
کلیدواژه: جامعه شناسی طبقه متوسط دانشگاه تهران آزاد ارمکی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۶۵۲۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
متوسط سن بازنشستگی به ۴۰ سال رسید/ ارسال پیامک تعداد روزهای اشتغال به بیمهشدگان
مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی گفت: متوسط سن بازنشستگی به حدود ۴۰ سال و کمتر رسیده است. گاهی نیروی کار در اوج تجربه و مهارت از بازار کار خارج میشود.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، سازمان تأمیناجتماعی و دیوان عدالت اداری در نشستی مشترک به بررسی دلایل و بسترهای شکلگیری دعاوی مربوط به این سازمان در دیوان عدالت اداری پرداخته و بر ضرورت اصلاح برخی قوانین و مقررات از جمله در زمینه مشاغل سخت و زیانآور تأکید کردند.
در این نشست که با حضور میرهاشم موسوی مدیرعامل، محمد محمدی معاون بیمهای و عمران نعیمی مدیرکل امور حقوقی و قوانین این سازمان و نیز حسن زینلینژاد معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تأمیناجتماعی، محمدجواد صالحی انصاری رئیس هیأت تخصصی کار، بیمه و تأمیناجتماعی دیوان و جمعی از رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر دیوان برگزار شد، اقدامات و هماهنگی این دو نهاد برای کاهش پروندههای شکایت طرح شده در دیوان در حوزه مأموریت و مسئولیت سازمان تأمیناجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و مدیرعامل سازمان تأمیناجتماعی با استقبال از توسعه ارتباط، همکاری و هماهنگی این سازمان و دیوان عدالت اداری، گفت: بازنشستگی در مشاغل سخت و زیانآور و فرایندهای بررسی درخواستهای بیمهشدگان در این زمینه؛ هم از بعد حقوقی و قضایی، هم از بعد مدیریتی و مالی برای سازمان تأمیناجتماعی و هم از جهت آثاری که در حوزه کسب و کار دارد بسیار مهم است؛ حتی کارفرمایان نیز عمدتاً در تمام جلسات و در نشستهای مشترک، این موضوع را بهعنوان یک چالش در مسیر تولید مطرح میکنند.
موسوی در این جلسه با بیان ضرورت اطلاعرسانی دقیق به بیمهشدگان سازمان بهجهت پیشگیری از طرح دعاوی گفت: اخیراً با برنامهریزی انجام شده؛ هر ماه مبلغ حق بیمه پرداختی، تعداد روزهای اشتغال و عنوان شغلی اعلام شده در لیستهای حق بیمه پرداختی را بهعنوان سه موضوع اصلی که معمولاً در شکایات طرح میشود؛ از طریق پیامک به اطلاع بیمهشدگان میرسانیم. این فرایند در حال تعمیم به عموم بیمهشدگان کشور بوده و انشاءالله تا پایان اردیبهشتماه به طور کامل اجرا میشود.
وی با تأکید بر اینکه جهش تولید بدون نیروی کار ماهر و دارای انگیزه کافی امکانپذیر نیست، گفت: یکی از موانعی که برای تحقق شعار امسال مطرح میشود این موضوع است که در برخی موارد مجموعه کار با چالش حضور نیروی کار ماهر مواجه شده و مسیر بهرهوری که در جهش تولید قرار است دنبال شود، از این جهت با مانعی جدی روبروست. اگر این را به شرایطی که در کلان کشور در تغییر و تحولات جمعیتی داریم اضافه کنیم، اهمیت موضوع حفظ و نگهداری نیروی کار ماهر و متخصص را در کارگاههای مختلف صنایع و صنوف نشان میدهد.
وی افزود: تعداد درخواستها و بازنشستگیهای برقرار شده در مشاغل سخت و زیانآور مغایر اهداف و نیات اصلی تصویب این قانون است و سهمی عمده در ناترازی منابع و مصارف سازمان تأمیناجتماعی بهعنوان یک سازمان بیمهای بین نسلی دارد. وضعیت فعلی به گونهای است که متوسط سن بازنشستگی به حدود ۴۰ سال و کمتر رسیده و گاهی نیروی کار در اوج تجربه، مهارت و تخصص از بازار کار خارج میشود و هزینه حمایت از این افراد به سایر بیمهشدگان ذینفع سازمان تأمیناجتماعی تحمیل میشود. ناگوارتر آن که این افراد که با استفاده از قانون مشاغل سخت و زیانآور و ظاهراً به سبب فرسودگی جسمی و روحی ناشی از این مشاغل از فهرست بیمهپردازان خارج میشوند در عمل از بازار کار خارج نمیشوند که جا برای نیروهای جدید باز شود بلکه جذب بخشهای غیررسمی بازار میشوند. با این وضعیت نیروی انسانی نمیتوان آرمانهای بزرگ رشد و جهش تولید را دنبال کرد.
موسوی در عین حال افزود: البته ما حق نداریم کسی را از حق قانونی خودش محروم کنیم و چنین ارادهای به هیچ وجه در تأمیناجتماعی وجود ندارد. هم نباید از کسی حقی ضایع کنیم و هم نباید اجازه دهیم آینده این صندوق با تعهدات بیننسلی با اجرای نادرست قوانین و مقررات تباه شود. ضایع کردن حقوق و منافع صندوق تأمیناجتماعی و تحمیل بار مالی غیرمنطقی به این صندوق، خلاف سیاستهای کلی تأمیناجتماعی است که مقام معظم رهبری ابلاغ فرمودهاند.
مدیرعامل سازمان تأمیناجتماعی همچنین گفت: الحمدلله در مجلس و در دولت مردمی سیزدهم این اراده وجود دارد که به سازمان تأمیناجتماعی کمک کنند تا این سازمان که ابزار و محور توسعه پایدار است توانمند باقی بماند. در موضوع شکایات پرتکرار اصلاح عناوین شغلی در مشاغل سخت و زیانآور هم باید در سه سطح کار کارشناسی و تخصصی با مشارکت همه نهادهای مرتبط انجام دهیم که یک بخش مربوط به قوانین کلان در مجلس است. بخش دیگر اصلاحات قوانین تأمیناجتماعی است و بخش دیگر هم اصلاح رویههای مربوط به اجرا است.
موسوی افزود: برای حل ریشهای این مشکل و حفظ حقوق بیمهای بیمهشدگان، مدتی است که هر ماه مبلغ حق بیمه پرداختی، تعداد روزهای اشتغال و عنوان شغلی اعلام شده در لیستهای حق بیمه پرداختی را از طریق پیامک به اطلاع بیمهشدگان میرسانیم چرا که معتقدیم از هیچ کارگری هیچ حقی نباید ضایع شود. این فرایند در حال تعمیم به عموم بیمهشدگان بوده و انشاءلله تا پایان اردیبهشتماه به طور کامل اجرا میشود.
مدیرعامل سازمان تأمیناجتماعی در پایان صحبتهای خود از تعامل و همکاری با دیوان عدالت اداری تقدیر نموده و بر توسعه تعامل همافزا با این نهاد تأکید کرد.
به گزارش روابطعمومی سازمان تأمیناجتماعی؛ در این نشست همچنین حسن زینلینژاد معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تأمیناجتماعی، با قدردانی از حوزه حقوقی و قوانین سازمان تأمیناجتماعی در پیگیری و هماهنگی جدی با دیوان عدالت اداری، گفت: اصلاح عنوان شغلی و نیز احتساب سابقه بازنشستگی سخت و زیانآور از پرتکرارترین موضوعات مطروحه در دیوان عدالت اداری است که هر چند تعداد این پروندهها با هماهنگی دیوان عدالت اداری و سازمان تأمیناجتماعی کاهش یافته، اما همچنان در صدر پرتکرارترین موضوعات مطروحه در حوزه تأمیناجتماعی است.
زینلینژاد با تأکید بر لزوم اصلاح برخی قوانین و مقررات، پیشنهاد کرد در اجرای ماده ۳۹ قانون تأمیناجتماعی، مهلتی نیز برای کارگران برای شکایت احتمالی نسبت به مفاد لیست حق بیمه هر ماه پیشبینی شود.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تأمیناجتماعی، همچنین از اقدام اخیر سازمان تأمیناجتماعی در زمینه اطلاعرسانی گسترده و ماهانه به بیمهشدگان در زمینه مبلغ حق بیمه، نرخ دستمزد و عنوان شغلی استقبال و آن را اقدامی اساسی برای کاهش شمار شکایات در این زمینه در دیوان عدالت دانست.
براساس این گزارش در این نشست همچنین محمد محمدی معاون بیمهای سازمان تأمیناجتماعی گفت: براساس نظرسنجی انجام شده بالغ بر ۹۵ درصد همکاران حوزه بیمهای از جلسات تعاملی که با حضور اعضای هیئتهای تشخیص و حل اختلاف استانی و قضات دیوان عدالت اداری برای هماهنگی در مورد رسیدگی به موضوعاتی، چون درخواست اصلاح عنوان شغلی در سال گذشته توسط ادارهکل حقوقی سازمان تأمیناجتماعی برگزار شد، رضایت داشتند و خواستار استمرار برگزاری این جلسات بودند.
محمدی با تأکید بر اینکه رویکرد سازمان تأمیناجتماعی احقاق حق همه بیمهشدگانی است که در مشاغل سخت و زیانآور اشتغال واقعی داشتهاند، گفت: متأسفانه تقاضاهای کاذب فراوانی هم برای استفاده از مزایای این قانون مطرح میشود که انتظار میرود همه مراجع مسئول در بررسی این تقاضاها، به چالشهای سازمان تأمیناجتماعی و تبعاتی که نگاه حمایتی به موضوع بازنشستگی مشاغل سخت و زیانآور برای این سازمان دارد، توجه جدی داشته باشند.
وی همچنین اعلام کرد با تغییراتی که در برنامه هفتم توسعه در زمینه سن و سابقه بازنشستگی ایجاد شده، شمار تقاضاهای کاذب و واقعی برای استفاده از تسهیلات قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیانآور و بازنشستگی پیش از موعد افزایش یافته است.
عمران نعیمی مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تأمیناجتماعی نیز در این نشست توسعه تعامل و همکاری با مراجع نظارتی و قضایی از جمله دیوان عدالت اداری را از راهبردهای جدی مورد توجه این سازمان اعلام کرد و گفت: در شعب مختلف دیوان عدالت اداری درخواستهای متعددی برای اصلاح عناوین شغلی با هدف استفاده از تسهیلات بازنشستگی در مشاغل سخت و زیانآور مطرح میشود که کنترل و کاهش تعداد این دعاوی با ریشهیابی علت پرشمار بودن آنها، از محورهای اصلی هماهنگی و همکاری دو نهاد است.
به گزارش روابطعمومی سازمان تأمیناجتماعی، نعیمی با اشاره به اینکه اتخاذ رویهای واحد در بررسی و رسیدگی به این درخواستها که متضمن حقوق کارگران و نیز سازمان تأمیناجتماعی باشد ضروری است، گفت: در سال گذشته با هماهنگی دیوان عدالت اداری و برای رسیدن به هماهنگی و فهم مشترک در مورد موضوعات پرتکرار مطروحه در دیوان عدالت اداری، ادارهکل حقوقی و قوانین سازمان تأمیناجتماعی ۱۲ نشست هماهنگی با حضور اعضای هیئتهای تشخیص و حل اختلاف استانها و مشارکت قضات عالیرتبه دیوان عدالت اداری برگزار کرد که ۳ نشست در استان تهران و ۹ نشست نیز در استانهای مختلف برگزار شد.