به نقل از «ایکنا»

رمضان در قزاقستان؛ از افطاری‌های مردمی تا شب قدر «نورسلطان»

تاریخ انتشار: ۴ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۸۳۶۲۴

به گزارش ایکنا؛ اسلام در طول چند هزار سال به قلمرو قزاقستان امروز وارد شد و این ورود عمدتا از مناطق جنوبی قزاقستان بود. مورخان و  پژوهشگران معتقدند دلیل اصلی گسترش اسلام در این دیار «نبرد تالاس» در سال 751 میلادی بوده است که در آن هنگام قبایل ترکی خانات تورگش (یک حکومت از اتحاد قبیله ترک از خاقانات غربی) با نیروهای خلافت عباسی متحد شدند و بر لشکر حکومت تانگ چین غلبه کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این پیروزی مانع تهاجم امپراتوری تانگ چینی به سوی سرزمین‌های غربی شد و همین امر ریشه دواندن دین اسلام در میان مردم یکجانشین منطقه هفت رود و رود سیحون (سیردریا) در اواخر قرن دهم میلادی را در پی داشت.

آمار اداره روحانی مسلمانان قزاقستان نشان می‌دهد ۱۱ میلیون مسلمان (70،2 درصد) به نمایندگی از ۲۴ ملیت نظیر قزاق، ازبک، ایغور، دونغان، تاجیک، قرقیز، ترکمن، تاتار، باشقیر، اقوام قفقاز شمالی، آذری و ... در این کشور حضور دارند که در سالیان اخیر با روی نهادن به مساجد و حضور در برنامه‌های عبادی جمعی مانند نماز جماعت، نماز جمعه، اعیاد و رعایت آداب و رسوم دینی در زندگی شخصی سعی داشته‌اند سنت‌ها و آداب دینی و مذهبی را حفظ کنند.

در حال حاضر حدود 2 هزار و 570 مسجد در کشور قزاقستان فعال است؛ در حالی که در دوره شوروی فقط 63 مسجد در این کشور وجود داشت. مذاهب و مکاتب اصلی اسلامی رایج در قزاقستان اهل تسنن، شیعیان، متصوفه و احمدیه هستند اگرچه دیدگاه دولت درباره این مذاهب یکسان نیست.

رمضان امسال در آسیای میانه و قزاقستان روز دوشنبه 6 می(16 اردیبهشت) آغاز شد. تحلیلگران مذهبی قزاقستان می‌گویند هر ساله بر تعداد کسانی که مراسم مذهبی را اجرا می‌کنند، افزوده می‌شود اما تحقیق ویژه‌ای درباره تعداد افرادی که در ماه رمضان در قزاقستان روزه می‌گیرند، صورت نگرفته است. با این وجود می‌توان گفت تعداد افراد روزه دار در این کشور سالیانه 4 تا 5 درصد افزایش می‌یابد. افزایش این تعداد فقط شامل جوانان نمی‌شود. بلکه تعداد بزرگسالانی هم که قبلا روزه نمی‌گرفتند ولی در حال  حاضر روزه می‌گیرند، افزایش می‌یابد.

سالخوردگان روزه‌ اولی

بنا به اعلام رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان؛ از میان مردم قزاقستان در سال‌های اخیر تازه واردان مسن‌تر به رمضان نیز دیده می‌شوند. آنها افراد 60 ساله‌ای هستند که برای نخستین بار روزه می‌گیرند. شاید برای کسانی که در ایران وکشورهای مسلمان خاورمیانه زندگی می‌کنند روزه گرفتن برای اولین بار در سنین پیری خنده دار باشد؛ اما باید قبول کرد که قزاقستان و کشورهای مسلمان آسیای میانه 70 سال در استعمار کمونیست بودند و اجرای شریعت اسلام و ادای نماز در آن ایام جرم و حتی حکم مرگ داشت. میلیون‌ها نفر در این کشورها به خاطر داشتن عقاید اسلامی قتل عام شدند و هزاران مسجد تخریب شد.

افطاری در مسجد مرکزی شهر آلماتی

برخی تحلیلگران قزاقی از رشد روز افزون اسلام در این کشور هراس دارند و بعضی دولتمردان نسل میانه و قدیم قزاق هنوز هم در دوران کمونیست با عقاید مارکس و انگلس(از فیلسوفان آلمانی) زندگی می‌کنند. آنان بعضا ورود زنان و دختران محجبه را به دانشگاه‌ها  ممنوع و حتی نمازخانه‌ها را در ادارات دولتی تعطیل کرده‌اند. ساخت مسجد نیاز به مجوز دولت دارد. این در حالی است که کشور قزاقستان عضو سازمان همکاری اسلامی است.

در قزاقستان با افزایش گرایشات اسلامی آداب و رسوم دینی نیز گسترش یافته و خواندن قرآن در مراسم عزاداری، ماه رمضان، عید فطر، عید قربان و قربانی کردن بیش از پیش در حال رایج شدن است.

نماز تراویح هر شب و در طول ماه رمضان در مساجد اقامه می‌شود. این نماز همراه با مؤمنان دیگر و به جماعت در مساجد خوانده می‌شود. امامان جماعت با استناد به احادیث پیامبر(ص) فلسفه روزه و آثار و برکات روحی، جسمی و معنوی روزه‌داری را برای مؤمنان قزاق تبیین می‌کنند.

شب قدر «نورسلطان»

شب قدر در میان مسلمانان قزاقستان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. قزاق‌ها شب قدر را که در قزاقستان شب ۲۷ ماه مبارک رمضان است بسیار گرامی می‌دارند. در این زمان برای رضایت و آرامش کسانی که از دنیا رفته‌اند؛ خیرات می‌کنند.

در شب قدر قرآن خوانده می‌‌شود و عده‌‌ای هم در شهر نورسلطان(آستانه سابق، پایتخت قزاقستان) منازل را برای پذیرایی از مهمانان خدا آماده ‌می‌کنند تا در شب قدر میزبان جمعی از خویشان خود باشند.

مراسم سخنرانی در ماه رمضان در یکی از مساجد نورسلطان

افطاری‌های مردمی

در قزاقستان بیشتر افطاری‌های عمومی از سوی خود مردم قزاقستان داده می‌شود. در سفره افطاری قزاق‌ها خرما، نان، سالاد، آب و نوشابه های سنتی مانند چایی، قیمیز (اگر مصادف با فصل بهار و اوایل تابستان باشد)، شوبات، خوراکی‌هایی مانند بشبارماق، قورداق، شورپا، مانتی و انواع سوپ‌ها و غذاها دیده می‌‌شود. شیرینی و نان‌های سنتی مانند بائورساق، شلپک و چاک چاک هم چه در سفره افطاری و چه در سفره عید به فراوانی یافت می‌شود.

از سنت‌های مردم قزاقستان در ماه رمضان «جارمضان» است که کودکان یا جوانان چند روز پس از آغاز ماه رمضان با قرائت شعر فرا رسیدن ماه رمضان خبر می‌‌دهند. جارمضان از عبارت «جار سالو» در زبان قزاقی و زبان‌های ترکی به معنی «ندا کردن و آگاهی رساندن» است.

خواندن جارمضان از پانزدهمین روز ماه رمضان وقت عصر بعد از افطار آغاز می‌‌شود. جارمضان توسط گروه‌های چند نفره کودکان یا جوانان به صورت سروده‌ای مخصوص و گاهی همراه با سازهای ملی مانند دمبرا یا گارمون در مقابل منازل خوانده می‌شود. صاحبخانه به میل خود شیرینی و شکلات یا مبلغی به اجراکنندگان این سنت به عنوان هدیه می‌دهد.

«نورعلی عثمانوف» از اهالی شهر سِمِی واقع در استان شمال شرقی قزاقستان در این باره می‌گوید: در کودکی هر چند که معنی و اهمیت ماه رمضان را متوجه نمی‌‌شدیم، بی صبرانه در انتظار این ایام مبارک بودیم. من و بچه‌های هم سن و سالم، گروهی کوچک را تشکیل می‌‌دادیم و به درب خانه‌ها می‌‌رفتیم و «جارمضان» (به قزاقی جاراپازان) می‌‌خواندیم. جارمضان اجرای سرودی ویژه ماه رمضان است. صاحبان خانه ضمن ابراز خرسندی از اجرای سرود، با غذاهای دلپذیر از ما پذیرایی می ‌‌کردند. معمولا بزرگان با صدای بلند ما را تشویق و به صدر سفره رمضانی دعوت می‌‌‌کردند. آنها ما را بسیار تشویق می‌‌کردند تا جارمضان را با صدای بلندتر بخوانیم و از شیرینی دریغ نمی‌‌‌کردند. در تصور ما نیز رمضان ماه شادی، برکت، صلح و رفاه بوده است.

وی می‌افزاید: ما درک می کردیم که در ماه رمضان نباید کسی را فریب داد و دروغ گفت، سکه‌های عیدی را به ‌صورت برابر تقسیم می‌‌کردیم. پسربچه‌هایی که قبلا با هم قهر بودند بی صبرانه منتظر رمضان بودند تا آشتی کنند. جارمضان را هم دخترها و هم پسرها اجرا می‌‌کردند. هر چه صدای جارمضان بلندتر می‌‌بود، صاحبخانه رضایت بیشتری نشان می ‌‌داد و بیشتر از گروه پذیرایی می‌‌کرد. به خاطر عکس العملی که بزرگان نسبت به ماه رمضان نشان می ‌‌دادند در تصور کودکان قزاق این ماه نماد نیکی، مهربانی و صلح و دوستی بوده است.

«جارمضان»؛ مروارید هنر ملی قزاق‌ها

عثمانوف همچنین تأکید کرد: هر ملت سهمی‌‌ در تمدن جهانی دارد. جارمضان نیز یکی از مرواریدهای هنر ملی قزاق‌ها است. جارمضان نه تنها با صدای بلند اجرا می‌شد بلکه آهنگ و لحن خاصی داشت. هیچ کس ما را در اجرای این سرود محدود نمی‌‌کرد و ما جارمضان را با شوق و اشتیاق خاص می‌‌خواندیم.  بدین ترتیب کودکان به دنیای شعر و شعر خوانی وارد می‌‌شدند. جارمضان در کشف استعداد و قریحه کودکان نقش زیادی داشته است.

اجرای «جارمضان» از سوی کودکان

این شهروند قزاق یادآور شد می‌توان گفت اولین گامی ‌‌که کودکان روستانشین به سوی هنر بر می‌‌داشتند از اجرای جارمضان شروع می‌شد. بزرگان می‌‌ گفتند که در ماه رمضان جارمضان باید حداقل در هفت خانه خوانده شود. و ما حاضر بودیم آن را در هفتاد خانه اجرا کنیم. رسم بر این بوده است که اگر بچه‌هایی اهل روستای دیگر  برای اجرای جارمضان به روستای ما می‌‌‌آمدند، ما نیز باید به روستای آنها می‌‌رفتیم. این ماه حس جشن و شادی خاصی داشت. تا زمانی که ما جارمضان را اجرا می‌‌کردیم پیرمردان نماز مغرب خود را می‌‌خواندند و سپس مشغول چای خوردن می‌شدند. برخی پیرمردان و ریش سفیدان کودکان را دور خود جمع می ‌‌کردند و افسانه‌ها و حماسه‌های کهن مانند کسیک باس را که شجاعت، صداقت، وطن دوستی را تبلیغ می‌‌کرد، تعریف می‌‌کردند. ما ضمن اینکه در این داستان‌‌ها بدخلقی برخی از شخصیت‌ها را می‌‌دیدیم سعی می‌‌‌کردیم از آن مدد گرفته که از این رفتارها به دور باشیم.  همه‌ این موارد به جذابیت و محبوبیت ماه رمضان نزد عموم می‌افزود. اما امروز خواندن جارمضان به ویژه در کلان شهرها به فراموشی سپرده شده است. تنها در روستاهایی که در آنجا هنوز از آداب و رسوم نیاکان پیروی می‌‌کنند، صدای جارمضان را می‌‌توان شنید.

دادن هدیه به کودکان اجراکننده جارمضان

در گذشته زمانی که صاحبخانه با ابراز خرسندی کامل، برای کودکان دعای خیر می‌‌‌کرد، از نیازمندی‌های خانواده‌های همسایه با خبر بودند و فردی که دعای خیر می‌خواند در این دعا ذکر می‌‌کرد که ان‌شاءالله حاجت این خانواده‌های نیازمند برآورده شود. این امر به خودی خود اثر روان شناختی زیادی در ذهن کودکان داشته است.

عید فطر

در روز عید فطر مردم قزاقستان عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند، لباس نو می‌‌پوشند، نان سنتی یعنی بائورساق و شلپک برای شادی روح رفتگان می‌پزند که خمیر آن را به شکل گرد یا متوازی الاضلاع آماده کرده در روغن سرخ می‌کنند. غیر از بائورساق بیشتر خانواده‌ها غذای قورداق یا بشبارماق درست می‌کنند.

معمولا سفره عید فطر خانواده‌های قزاق سرشار از انواع شیرینی‌جات است. رسم است که پس از آمدن مهمان‌ها مقداری از شیرینی‌ها و آجیل و نان‌های سنتی این سفره را در کیسه‌های پلاستیکی گذاشته و به دست آنان می‌دهند تا برای دیگر اعضای خانواده خود ببرند. دادن نان‌های سنتی (بائورساق و شلپک) بیشتر مرسوم است؛ زیرا بنا بر اعتقاد قزاق‌ها این نان‌ها برای شادی روح رفتگان پخته می‌شود و هر چه تعداد کسانی که از این نان‌ها بچشند بیشتر باشد روح مرحوم شادتر می‌شود.

خوراکی‌های مخصوص عید فطر

در قزاقستان رسم است که به هفت خانه حتما سر بزنند و عید را تبریک بگویند. دادن فطریه قبل از اقامه نماز انجام می‌شود که مبلغ آن را شورای علمای قزاقستان تعیین می کند. طی سال‌های اخیر پرداخت فطریه بسیار رایج شده است.

به رغم اینکه مردم قزاقستان در میان جمهوری‌های آسیای مرکزی همواره از نظر دینداری کمتر پایبند بوده‌اند، اما در سال‌ها اخیر با توجه به گسترش گرایش‌های مختلف اسلامی میل بیشتری به اسلام در میان مردم دیده شده است. در ماه رمضان شهرداری برخی شهرهای قزاقستان مانند آلماتی سرویس‌های اتوبوس رایگان بعد از نماز تراویح در اختیار مردم قرار می‌دهند. این سرویس‌ها نمازگزاران را از مسجد مرکزی شهر آلماتی تا درب خانه‌هایشان می‌رسانند. همچنین در استان قزاقستان جنوبی برخی شرکت‌ها و راننده‌های تاکسی خدمات خود را رایگان به مشتریان ارائه می‌دهند و کرایه از آنان نمی‌گیرند.

گردآوری و تنظیم: زهرا نوکانی

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا قزاقستان رمضان افطاری مردمی شب قدر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۸۳۶۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۳۰۰ نفر در کرمانشاه برگزیده طرح مسطورا در ماه مبارک رمضان شدند

دریافت 256 MB کد خبر 6087706