ماجرای شهری نهفته در«صالح‌آباد»بهار/رازی که ازدل خاک برملا می‌شود
تاریخ انتشار: ۵ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۹۱۵۷۰
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: هزاران سال قبل تمدن‌های قدیمی به دلایلی که برخی از آنها برای محققان و تاریخ شناسان کنونی مجهول است تصمیم گرفتند از زندگی بر روی سطح زمین گریخته و در اعماق آن به دنبال پناهگاه‌هایی برای خود بگردند.
آنها در این تلاش توانستند به طور خارق‌العاده شهرهایی زیرزمینی ایجاد کنند که دارای تعداد زیادی اتاق، مکان‌هایی برای عبادت، محل‌هایی برای کشاورزی و دیگر موارد بوده و پناهگاه‌هایی امن به شمار می‌آمدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این شهرهای زیرزمینی باستانی با ظرافت خاصی ساخته شده و با وجود قرار داشتن زیر زمین از معماری فوق‌العاده‌ای برخوردارند به طوری که نمونه‌های آنها را در برخی نقاط جهان داشته‌ایم.
ارزانفود از شهرهای زیر زمینی دست کند بی نظیر دنیا و مهم‌ترین و با ارزش ترین محوطه دست کند در کشور است این شگفتی در استان همدان نیز مشاهده شده است تا جایی که تا پیش از این دو شهر زیر زمینی سامن و ارزانفود به عنوان شناسنامه‌ای از قدمت ۳ هزار ساله این استان کشف شده به طوری که ارزانفود از شهرهای زیر زمینی دستکند بی نظیر دنیا و مهم‌ترین و با ارزش ترین محوطه دست کند در کشور است.
شهر زیرزمینی سامن نیز یکی از چند دستکند استان همدان است که در دنیا بی‌نظیر بوده و در جنوب غربی شهرستان ملایر معماری و قدمت تاریخی آن گویای عظمت و تاریخ استان همدان است؛ این شهر با وسعتی حدود سه هکتار به دست پیشینیان ایرانی قبل از دوره اشکانیان در دل زمین کنده شده است.
اما اتفاقی نو در عرصه میراث فرهنگی همدان کشف یک شهر زیرزمینی جدید در قسمتی دیگر از استان پهناور همدان است که این روزها توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده چراکه هر چه پیش می‌رویم قدمت و تمدن شهر تاریخی هگمتانه بیش از گذشته نمایان می‌شود و اسناد کشف شده بر آن صحه می‌گذارند.
صالح آباد شهرستان بهار استان همدان در ۳۰ کیلومتری غرب همدان و در کنار سه راهی همدان، کرمانشاه و سنندج قرار دارد «صالح‌آباد» شهری در بخش صالح آباد شهرستان بهار در استان همدان است که در ۳۰ کیلومتری غرب همدان و در کنار سه راهی همدان، کرمانشاه و سنندج قرار دارد که این روزها با رسانه‌ای شدن کشف یک شهر زیر زمینی که از قضا وسعت آن هم معلوم نیست مرکز توجه قرار گرفته است.
اواسط هفته گذشته بود که به یکباره خبری مبنی بر کشف یک شهر زیرزمینی در صالح آباد بهار در کمتر از چند ساعت به نقل محافل رسانه‌ای استان همدان تبدیل و رفته رفته حضور در محل شهر زیرزمینی و درک آنچه کشف شده به یک مطالبه تبدیل شد که در پی آن شماری از خبرنگاران در محل این رویداد حاضر شدند.
شهر زیر زمینی صالح آباد در ۲ کیلومتری جنوب صالح آباد کشف شده و مربوط به دوره سلجوقیان و ایلخانی که در حال حاضر کاوش توسط متخصصان میراث فرهنگی و شهرداری صالح آباد در حال انجام است و وسعت حقیقی آن نیز هنوز مشخص نیست
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این خصوص از آغاز عملیات کاوش دست کند زیرزمینی صالح آباد با به کارگیری تیمی حرفه‌ای خبر داد و گفت: این اثر از دو سال پیش شناسایی شد و عملیات کاوش آن تا کنون رسانه‌ای نشده بود.
پیش بینی ۲۷۰ میلیون ریال اعتبار برای انجام عملیات کاوش
احمد ترابی بابیان اینکه عملیات کاوش دست کند زیرزمینی صالح آباد که به تازگی کشف شده با به کارگیری تیم حرفه‌ای در حال انجام است، گفت: ۲۷۰ میلیون ریال اعتبار برای انجام عملیات کاوش این مجموعه پیش بینی شده و کارها در حال انجام است.
وی بابیان اینکه بر اساس اشیای کشف شده و بررسی‌های صورت گرفته قدمت این تاریخ به قرن ۶ و ۷ هجری شمسی بازمی گردد، گفت: قدمت این دست کند جدید متعلق به دوره ایلخانی است.
همدان خواستگاه دستکندهای ایران
ترابی با اشاره به اینکه تاکنون در شهر سامن و روستای ارزانفود شهر زیر زمینی کشف شده که با کشف سومین شهر زیر زمینی همدان را باید خواستگاه دستکندهای ایران نامید، اظهار داشت: در مطالعات اولیه صورت گرفته این دستکند دارای ۶ فضا است و بیش از ۵ هکتار وسعت دارد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بااشاره به اینکه در فاصله اطراف این دستکند فضاهایی شناسایی شده که کارشناسان احتمال می‌دهند با دستکند مرتبط باشد، گفت: این دستکند پر از خاک است و برای کسب اطلاعات بیشتر باید خاک آن تخلیه شود.
کشف ۳ حجره در دستکند صالح آباد
وی با بیان اینکه به علت وسعت زیاد این دستکند، کاوش آن سال‌ها زمان خواهد برد کمااینکه برای تأمین اعتبار این پروژه باید گمانه زنی انجام گیرد و مرحله به مرحله پیش رفت چرا که به علت مساحت این منطقه، برآورد اعتبار کامل و کافی ممکن نیست، گفت: تا کنون ۳ حجره در دستکند صالح آباد کشف شده است.
ترابی با بیان اینکه بر اساس تکه سفال‌های کشف شده از این ۳ حجره، قدمت و پیشینه این دستکند به دوره ایلخانیان برمی‌گردد، اضافه کرد: عملیات کاوش با دقت در حال انجام است.
سرپرست گروه کاوش مجموعه دستکند زیر زمینی صالح آباد نیز بابیان اینکه این دستکند در حریم شهر صالح آباد و در مسیر اسدآباد واقع شده، افزود: در فاز نخست کاوش این اثر، ۶ فضا و چند راهرو شناسایی شد که هر کدام از طریق دریچه‌هایی به عنوان هواکش به سطح زمین راه دارند.
ورود خاک کشاورزی از طریق دریچه‌ها فضای دستکند را پر و کاوش را دشوار کرده است محمد شعبانی با بیان اینکه ورود خاک کشاورزی از طریق این دریچه‌ها فضای دستکند را پر و کاوش را دشوار کرده است، عنوان کرد: بر اساس اشیا کشف شده و بررسی‌های صورت گرفته، قدمت این اثر به قرن ۶ یا ۷ هجری شمسی بازمی گردد.
وی بابیان اینکه از لحاظ ساختاری این اثر با دستکند ارزانفود شباهت‌های زیادی دارد، اما در برخی از فضاها همچون هواکش با آن متفاوت است، اضافه کرد: این دستکند بر روی سنگ‌های نرم صخره‌ای ایجاد شده است.
وی با یادآوری اینکه ۲ کارگاه برای کاوش این اثر همکاری می‌کنند و برای تکمیل عملیات کاوش نزدیک به یک میلیارد ریال اعتبار نیاز است، گفت: طی چند روز آینده، فصل اول کاوش‌ها تمام خواهد شد.
وی با بیان اینکه این دستکند نسبت به دستکندهای ارزانفود و سامن جدیدتر است، تاکید کرد: فصل اول با همکاری و تأمین اعتباری افزون بر ۳۰ میلیون تومان توسط شهرداری در حال انجام است اما برای فصول بعدی که با هدف کاوش و شناسایی محیط و وسعت آن انجام خواهد شد، به اعتبار بیشتری نیاز است.
سرپرست گروه کاوش دستکند صالح‌آباد بابیان اینکه این مجموعه زیرزمینی دارای دریچه‌های ورودی و راهروهای ارتباطی در ابعاد مختلف است که از نوع ساختارهای آنها و کشف اسکلت‌های حیوانی متوجه اهمیت دامداری و دامپروری در این منطقه شده‌ایم، گفت: عمق فضای دستکند ۴.۵ متر است.
آنچه مسلم است اینکه جای جای استان همدان سندی بر قدمت و تمدن این شهر ۳ هزار ساله است که هر از چند گاهی با نمایان شدن نشانه‌ای آن را فریاد می‌زند و در این میان وظیفه مسئولان و دست اندرکاران است که این ظرفیت‌ها را تقویت کرده و از محل ان قدمی در راستای شناساندن هر چه بیشتر همدان بردارند.
کد خبر 4626161منبع: مهر
کلیدواژه: شهرستان صالح آباد شهر زیرزمینی سامن محمد شعبانی کاوشگر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۹۱۵۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
گلاب برای عتبات | ماجرای گلاب گیری در یزد بعد از 250 سال
به گزارش همشهری آنلاین گلاب حاصل از مراسم گلابگیری طبق این سنت برای حرم رضوی و دیگر عتبات عالیات فرستاده می‌شود. پنج‌شنبه و جمعه این هفته باغ دولت‌آباد یزد میزبان گردشگران در آیین گلابگیری است.
رویش دوباره گل‌های محمدیباغ زیبای دولت‌آباد یزد را ۳۲۰ سال پیش محمدتقی خان بافقی، حاکم شهر یزد ساخت. معماری دلربای این باغ ایرانی و بادگیر خشتی‌اش که بلندترین بادگیر خشتی جهان است، بماند برای فرصتی دیگر. در گونه‌های گیاهی این باغ مزرعه کشت گل محمدی هم رواج داشته و در وقف‌نامه باغ آمده که گلاب حاصل از این مزرعه برای عتبات عالیات فرستاده شود، اما این رسم کمی بیش از یک قرن دوام آورد و بعد از آن دیگر نه از مزرعه گل محمدی در باغ خبری بود و نه از گلاب.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ دولت‌آباد به همشهری می‌گوید: «باغ دولت‌آباد وقف عام و چهارده معصوم(ع) است و سنت وقف همیشه رعایت می‌شده تا اینکه بعد از دوران حکومت ۵۲ساله محمدتقی‌خان، فرزندان او حکومت یزد را در دست می‌گیرند و به‌دلیل رسیدگی نکردن به باغ در طول سال‌ها مزرعه کشت گل محمدی طراوت خود را از دست می‌دهد و در عهد قاجار به‌صورت کلی به مخروبه تبدیل می‌شود.»
به‌گفته مجید علومی، در دهه ۶۰ مرمت باغ دولت‌آباد از سر گرفته شد و سال گذشته برای احیای سنت موقوفه گلابگیری کشت گل محمدی در ۷۰۰مترمربع انجام شد و حالا شاهد به بار نشستن گل‌های معطر هستیم.
جاذبه گردشگری یک رسم کهن
تغییر اقلیم شهر یزد در این سال‌های طولانی که از آخرین کشت گل محمدی می‌گذرد، این نگرانی را به همراه داشت که شاید گل محمدی در یزد به بار ننشیند. علومی در این‌باره می‌گوید: «از بذر اصلاح شده استفاده کردیم و خوشبختانه شاهد گل‌دهی خوب مزرعه هستیم. بعد از این همه سال نخستین بار است که در شهر یزد گل محمدی پرورش داده شده. البته در روستاهای اطراف یزد شاهد پرورش گل محمدی بودیم ولی در شهر یزد، نه!» اینطور که علومی می‌گوید قرار است سال آینده نیز ۲هزار مترمربع به این مزرعه گل محمدی در باغ دولت‌آباد اضافه شود. افزایش سطح زیرکشت گل محمدی در باغ دولت‌آباد و احیای آیین کهن گلابگیری می‌تواند به یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد تبدیل شود؛ شهری که به‌نظر می‌رسد با گلابگیری نسبتی ندارد.
حضور گردشگران در مراسم گلابگیری پنج‌شنبه و جمعه در باغ دولت‌آباد رایگان است. همچنین نمایشگاهی نیز در حاشیه این مراسم شامل صنایع‌دستی و گلابگیری و انواع عرقیات برپاست.
بیشتر بخوانید:
از ایلِجار چه می دانید؟ یک همدلی برای نشاکاری
باغ دولت‌آباد ۴منار از باغ‌های قدیمی یزد است که در سال۱۳۴۶ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت و یکی از باغ‌های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو هم محسوب می‌شود.
باغ دولت‌آباد یزد اواخر دوره افشاریه و از سوی محمدتقی خان بافقی معروف به خان بزرگ ساخته شد. ماجرا از آن قرار بود که تقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵کیلومتر ساخت و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خود را بنا کرد. آنچه این باغ را در میان باغ‌های ایرانی شاخص می‌کند، بادگیر مرتفع آن است که با بیش از ۸.۳۳متر بلندترین بادگیر جهان شناخته شده است. از دیگر خصوصیات این بادگیر، هشت‌ضلعی بودن آن است که باعث می‌شود باد در هر جهت بوزد و به‌راحتی و به‌سرعت به قسمت زیرین هدایت شود. از سوی دیگر زیر این بادگیر حوضی قرار دارد که با وزیدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی داخل بنا ایجاد می‌شود.
هرچند گلابگیری در باغ تاریخی دولت‌آباد قرار است پایان هفته جاری برگزار شود و اردیبهشت هم فصل گل شناخته می‌شود و گلاب، اما از سال گذشته ۲۰ اردیبهشت با نام روز گل محمدی و گلاب در ضمیمه تقویم ملی کشور ثبت شده است.
تاریخ نشان می‌دهد در دوره حکومت صفوی، گل محمدی در کنار دستگاه‌های گلابگیری از ایران به عثمانی و در قرن نهم میلادی، گلاب به‌عنوان یکی از کالاهای مهم تجاری از جاده ابریشم به چین و هند صادر می‌شده است. هزاران سال است که ایرانیان گل سرخ می‌کارند و همچنین آیین گلابگیری را زنده نگه داشته‌اند. به گواهی تاریخ، مراسم گلابگیری در کاشان عمری طولانی‌تر دارد و قمصر کاشان به‌عنوان قطب گلابگیری جهان شناخته می‌شود. با وجود پیشرفت علم و ابزارآلات، گلابگیری در کاشان تقریبا به همان شکل سنتی اجرا می‌شود و فقط تغییراتی در جنس ابزارآلات صورت گرفته است.
تماشای مراسم گلابگیری و چیدن گل‌های محمدی هرسال عده زیادی را به کاشان می‌کشاند و هزاران گردشگر داخلی و خارجی از گلابگیری کاشان بازدید می‌کنند. این مراسم خوش‌عطروبو معمولا از اواسط اردیبهشت شروع می‌شود و تا اواسط خرداد ادامه دارد.
گلابگیری اما مختص کاشان و اصفهان نیست و پارسال هم یکی از رویدادهای گردشگری مرتبط با گلابگیری به نام سیستان‌وبلوچستان و زابل در فهرست رویدادهای رسمی کشور ثبت شد.
پرورش گل محمدی در روستای «نهور» زابل به‌دلیل داشتن چاه‌های آب شیرین رونق بیشتری دارد و ثبت این رویداد به اشتغال‌زایی برای روستاییان منجر شده‌است.
به‌طور کلی می‌توان گفت که کشت گل محمدی در ۱۴ استان انجام می‌شود؛ اما کرمان، فارس، اصفهان و آذربایجان‌شرقی مهم‌ترین مناطق کشت این گیاه شناخته می‌شوند که از میان آنها کاشان اصفهان با ۱۶۸۰ واحد گلابگیری سنتی رتبه نخست سطح زیرکشت و تولید گل محمدی در اصفهان و رتبه چهارم در کشور از نظر سطح زیرکشت این محصول را دارد.
یزد ۵۰۰ هکتار سطح زیرکشت گل محمدی دارد و پیش‌بینی می‌شود از هر هکتار حدود ۵/۲تا ۳تن گل تازه برداشت شود.
از هر یک تن گل تازه ۳هزار لیتر گلاب به‌دست می‌آید. بیشترین سطح زیرکشت گل محمدی در یزد در شهرستان‌های خاتم با ۱۸۰ هکتار و تفت با ۱۵۰ هکتار است. در یزد ۱۴۰ کارگاه فرآوری گلاب به‌صورت سنتی و ۸واحد صنعتی و مکانیزه گلابگیری دایر است.
گلابگیری گیلده شفت در گیلان نیز در فهرست میراث ناملموس ثبت شده و سالانه ۴هزار لیتر گلاب در این شهرستان تولید می‌شود.
بیشتر بخوانید:
این شهر رقیب کاشان است!
بیشتر بخوانید:
این بخاری ها چطور ناجی باغ پسته می شوند؟ | از بخاری های باغی چه می دانید؟
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت