نظریه ها و مفاهیم اجتماعی در داخل تولید شود
تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۱۱۲۲۸۴
چهارمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران به همت انجمن جامعه‌شناسی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. به گزارش «ایران» بخش نخست این همایش به سخنرانی اساتید برتر جامعه‌شناسی درباره واقعیت‌های جامعه ایران و بخش دوم به بازخوانی خاطرات مرحوم محمد امین قانعی راد، رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی ایران اختصاص یافت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
البته همبستگی و تضاد اجتماعی اصلی‌ترین محور این نشست است که هر کدام از اساتید برتر جامعه‌شناسی توضیحاتی را در این باره ارائه کردند.
حسیـــــــــــــــن سراج‌زاده، رئیس انجمــــــــن جامعه‌شناسی ایران در ابتدای این همایش ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان درباره هدف برگزاری همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران هم گفت: ما باور داریم علوم اجتماعی نظریه‌ها و مفاهیمی دارند که به عنوان یک علم و جنبه جهانی می‌توان از آن استفاده کرد. این درحالی است که علوم اجتماعی به دلیل تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی هر جامعه نیازمند تأمل و اندیشه ورزی‌های ویژه مربوط به هر جامعه است. به همین دلیل بود که ایده برگزاری این همایش مطرح شد.
سراج‌زاده در ادامه با تأکید بر اینکه این همایش محفلی برای گفت‌و‌گوی صاحبنظران و اندیشمندان علوم انسانی و اجتماعی درباره مسائل ویژه جامعه ایران به خصوص با تأکید بر مفهوم‌سازی و نظریه پردازی است، اظهار داشت: همه از اهمیت ویژه این ایده اطلاع داریم و می‌دانیم علوم اجتماعی بالغی نخواهیم داشت مگر به مرحله‌ای برسیم که بتوانیم با اعتماد به نفس و بهره‌مندی از دستاوردهای جهانی مفاهیم و نظریه‌های جامعه را تبیین کنیم.
تنومند‌تر شدن درخت علوم اجتماعی
سید مهدی اعتمادی فرد، رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم در ادامه این همایش گفت: این قبیل همایش‌ها را ضروری‌ترین پایه اتصال دانشگاه‌های مختلف می‌بینم و معتقدم به خاطر تجربه‌های مختلفی که در آن ارائه می‌شود برگزاری آن ضروری است و باعث تنومند‌تر شدن درخت علوم اجتماعی می‌شود.وی اظهار داشت: اگر جامعه‌شناسی در ایران دستخوش نقد و نادیده انگاشته شدن توسط برخی از نیروهای غیردانشگاهی می‌شود بخشی از آن به خودمان برمی گردد. به این دلیل که ما اهتمام جدی‌ای به این قبیل جلسات و اشتراکات نداریم.وی از انجمن جامعه‌شناسی ایران به خاطر برگزاری این همایش تقدیر و تشکر کرد و ادامه داد: تقویت جامعه علمی از این رو بسیار مهم است و این همایش‌ها می‌تواند نقش جامعه‌شناسی را در جامعه تقویت کند.
نظریه سازی و نقد آن در ایران
محمد جواد زاهدی مازندرانی، دبیر علمی همایش هم در ادامه گفت: هدف از برگزاری این همایش که هر سه سال یک بار و همزمان با مراسم انتخابات هیأت مدیره انجمن جامعه‌شناسی برگزار می‌شود، جلب توجه اعضای اجتماع علمی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی است.
او تأکید کرد: این همایش به ضرورت مفهوم‌سازی و نظریه پردازی درباره جامعه ایران و البته تشریح وضعیت نظریه‌سازی در ایران و نقد آن توجه ویژه‌ای دارد.
وی ادامه داد: امیدوارم همینطور که ما به عنوان هدف این همایش جلب توجه شما عزیزان به ضرورت مفهوم‌سازی درباره جامعه ایران را مد نظر قرار داده‌ایم، این همایش بتواند در تحقق این هدف مؤثر باشد.
آشفتگی وضعیت مقاله نویسی در کشور
باقر ساروخانی، استاد دانشگاه تهران هم در ادامه با ارائه توضیحاتی درباره همایش نسبت به آشفتگی وضعیت مقاله نویسی در کشور انتقاد کرد و گفت: به عقیده من ما باید از سیطره کمیت‌گرایی و آمارزدگی در مقاله نویسی بیرون بیاییم و اندیشه‌ها را غنیمت بشماریم.
وی ادامه داد: جای تأسف دارد که ما سخن دانشمند ایرانی و جامعه‌شناس خودمان را قبول نمی‌کنیم اما اگر در آن سر عالم مثلاً در ماساچوست فردی سخنی را مطرح کند آن را بی‌چون و چرا قبول می‌کنیم، به نظر من این اشتباه بزرگی است. به همین خاطر است که در کمال تأسف امروز ملاحظه می‌کنیم، بیش از 90 درصد مفاهیم رساله‌های ما خارجی است و در آن کمتر از نظریه‌های داخلی استفاده می‌شود. بنابراین، ضروری است که بتوانیم در تولید نظریات و مفاهیم و مصرف داده‌ها در کشور تلاش کنیم.
آسیب به نظام خانواده
فرهاد خسروخاور، مدرس عالی مطالعات اجتماعی پاریس نیز در ادامه این همایش به ارائه توضیحاتی درباره جامعه مدنی و مسائل جامعه‌شناسی روز دنیا پرداخت و گفت: در حال حاضر مسأله بحران جامعه مدنی در اغلب جوامع دیده می‌شود و اینترنت هم نتوانسته به حل این بحران کمک کند و جایگزین جامعه مدنی سنتی شود.
وی با تأکید بر اینکه مسائل جنسی و ترنسکچوئال‌ها یکی دیگر از مسائلی است که نظام سنتی را تهدید می‌کند، اظهار داشت: تعدد روابط جنسی با گروه‌های مختلف باعث ابتلای افراد به بحران هویت و آسیب به نظام خانواده می‌شود. این اتفاق آسیب‌های جدی‌ای به دنبال دارد که بحران‌های متعددی را در جامعه تولید می‌کند.او در ادامه به مسأله مهاجرت اشاره کرد و اظهار داشت: پدیده مهاجرت موضوع جدیدی است که در حال حاضر کشورهای متعددی درگیر آن هستند. به‌طوریکه سالانه میلیون‌ها نفر به کشورهای مختلف مهاجرت می‌کنند. البته این مسأله فقط مربوط به خارج از کشورها نیست و ما شاهد مهاجرت‌های زیادی در داخل کشورها هم هستیم.
او ادامه داد: مهاجرت جوامع را با آسیب‌های متعددی روبه‌رو می‌کند که هنوز جامعه بین‌المللی نتوانسته آنها را حل کند. این اتفاق، البته اغلب به خاطر تلاش فقرا برای رسیدن به جوامع غنی صورت می‌گیرد. موضوعی که باعث می‌شود یک جامعه، چند فرهنگی و دچار بحران هویت شود.
قانعی راد نقاد نبود
یادمان ســــــــــید محمد امین قانعی راد، رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی ایران یکی دیگر از مهم‌ترین بخش‌های این همایش بود که در آن تعدادی از صاحبنظران حوزه جامعه‌شناسی و دوستان و استادان نزدیک به این چهره علمی به سخنرانی پرداختند.
علی ریبعی، سخنگوی دولت و یکی از دوستان دکتر قانعی راد در این همایش گفت: من برای ادای دین و احترام به زنده یاد قانعی راد حضور پیدا کردم و می‌خواهم چند نکته درباره ایشان بگویم. نکته اول اینکه من فکر می‌کنم اگر بخواهیم ویژگی اصلی قانعی راد را بگوییم به نظرم در بحث علمی قانعی راد یک منقد محض نبود. خیلی‌ها فقط نقد می‌کنند و متأسفانه نقدها هم کارساز نیست. درست است که خود نقد صورت مسأله را باز می‌کند و ابتدای راه روشنگری است ولی نقد افراطی نوعی بیماری است که دوستان ما دچار آن هستند.
وی ادامه داد: شاید من تلخ‌ترین نقدها را در سال 92 به بعد از زبان او شنیدم. هر زمان که باهم مواجه می‌شدیم چندین مسأله برای مطرح کردن داشت. ایشان همیشه برای سیاستگذاری راهکار داشت. کنش علمی قانعی راد برای اینکه دردی از مردم حل شود و گرفتاری از مردم گشوده شود، به اعتقاد من بسیار مهم بود. ما امروز شاید اگر بخواهیم رابطه‌ای برقرار کنیم که چه نسبتی بین جامعه علمی و مسائل جاری در جامعه است کنش و رفتار قانعی راد می‌تواند یک الگوی رفتاری باشد. مگر ما می‌توانیم بیگانه باشیم با فقر مردم؟ مگر می‌توانیم بیگانه باشیم با حال بد مردم. به خصوص جامعه‌شناسی، مگر می‌تواند بی‌اعتنا باشد.
رییعی در ادامه گفت: مردم آشفته فکر هستند و تلخ زندگی می‌کنند. ما نمی‌توانیم بیگانه باشیم و این بیگانه نبودن این نیست که فقط بیان کنیم. باید بایستیم و کمک کنیم به اینکه حال مردم خوب شود.
او درمورد شخصیت قانعی راد هم گفت: قانعی راد انسان خوبی بود. گاهی اوقات نشانه‌ها نماد یک چیزهایی هستند. من البته خودم را خیلی سرزنش می‌کنم که در دوران بیماری سخت او نتوانستم درکنار ایشان بمانم.
او اظهار داشت: گاهی وقت‌ها برخی از روزهای زندگی سایه می‌اندازد به کل زندگی. برخی از آدم‌ها هستند که روی زندگی انسان چنین تأثیری را دارند و به نظرم قانعی راد روی من هم چنین تأثیری داشت. منش و شخصیت او به صورتی بود که حال انسان را خوب می‌کرد و حتی اگر داد و بیداد هم می‌کرد انسان حالش خوب میشد.
او ادامه داد: آقای قانعی راد در ساخت قدرت و سیاست نبود اما نسبت به این مسائل بیگانه نبود و ما یک انسان خوب را از دست دادیم. من واقعاً به همه تسلیت می‌گویم ما یک آدم خوب را از دست دادیم. این روزها انسان خوب بودن و رفتار انسانی غنیمت است. پاسداشت قانعی راد نه به خاطر حرفهای علمی و جامعه‌شناسی علمی بلکه به خاطر یک انسان خوب بودن وظیفه همه است.
جامعه شناسی امیدوار
محمد توکل استاد دانشگاه تهران هم درباره قانعی راد گفت: بیش از 30 سال است که دکتر قانعی راد را می‌شناسم. ایشان خوش بین و امیدوار بود، اما مهم‌ترین ویژگی او مردمی بودن است. او همیشه نوعی برابری خواهی در ذهن خود داشت و برای مردم بسیار ارزش قائل بود.
الگوی نسل جوان
جبار رحمانی، عضو پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم هم گفت: دکتر قانعی راد الگوی خوبی برای نسل‌های جوان است که اگر بخواهم او را توصیف کنم از واژه پژوهشگر تام استفاده می‌کنم. آقای دکتر در وهله اول یک جامعه‌شناس حرفهای بود و در وهله دوم یک جامعه‌شناس انتقادی.
فضای گفتوگو بین حاکمیت و مردم را فراهم کرد
سمیه توحیدلو، جامعه‌شناس هم درباره دکتر قانعی راد اینطور توضیح داد: یکی از مهم‌ترین اقدامات قانعی راد تشکیل گروه‌های مختلف در انجمن جامعه‌شناسی است که آثار علمی آن درحال حاضر در جامعه جریان دارد. آقای قانعی راد در زمانهای زیست که بین جامعه دانشگاهی و دولت و حاکمیت فاصله افتاده بود، اما ایشان خسته نشد و یک تنه بین دولت و مردم ایستاد. او همچنین توانست فضای گفتوگو بین حاکمیت و مردم را فراهم کند.
عزیز قانعی راد، پسر رئیس سابق انجمن جامعه جامعه‌شناسی هم یکی دیگر از سخنران‌های این نشست بود. او از تلاش برای اعطای یک جایزه به نام دکتر قانعی راد به پژوهشگران برتر علوم اجتماعی خبر داد و گفت: به خاطر حس مسئولیت پذیری ایشان در دوران حیات، تصمیم گرفتیم هزینه‌های سالگرد مرحوم پدرم را به ساخت یک مدرسه در یکی از مناطق سیل زده اختصاص دهیم.
اعتمادی فرد درباره نقش دکتر قانعی راد در برگزاری این همایش هم گفت: به خاطر دارم در زمانهای پایانی که به رحمت خدا رفتند اصرار داشتند به برگزاری برنامه‌هایی که بتواند این گفت‌و‌گوها و تعاملات سرشار از انتقاد و بررسی‌های دغدغه مندانه را توسعه دهد.
برش
آزاد ارمکی: خانواده به نهادی آسیب آفرین تبدیل شده است
چهارمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران دیروز در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.به گزارش «ایران» در این همایش تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس گفت: نسل جدید و نسل آتی جامعه‌شناسی در ایران باید سعی داشته باشد تا با تحت فشار قراردادن خود، یک یا دو ایده را به‌صورت متدیک مطرح کند زیرا انجمن‌ها محل طرح ایده‌ها هستند و در حوزه مطالعات خانواده هم که دچار نابسامانی فراگیر شده حوزه مطالعات خانواده مورد داوری برای همه افراد است.این جامعه‌شناس در ادامه با اشاره به اینکه در جامعه شناسی اقتصادی چنین مشکلی وجود ندارد، می‌افزاید: در تاریخ اندیشه، جامعه‌شناسی علوم انسانی در جهان از طریق تأمل در عرصه اقتصاد اتفاق افتاده و از آنجایی که مردم تحولات اقتصادی را خوب می‌شناسند امکان فهم جامعه بزرگتر ارائه می‌شود.به اعتقاد او، در جامعه ایرانی مقصود این است که نهاد خانواده نهادی تاریخی است اگر در تاریخ دستی داشتیم صورت‌های متفاوت نهاد خانواده را پیدا کرده و در زمینه جامعه شناسی خانواده به نتایج خوبی می‌رسیدیم. وی افزود: باید دنبال عنصری تاریخی باشیم که با هویت ایرانی گره خورده و با تأمل به اهداف مورد نظر برسیم. جامعه شناسی ایران چاره‌ای ندارد جز اینکه در تاریخ جستوجو کند. البته فرآیند ظهور و بروز استبداد و افول آن نیز به جامعه شناسی در بحث خانواده کمک می‌کند.به گفته این جامعه شناس، به لحاظ این که خانواده در کلیه امور به عنوان مثال در اقتصاد، دین، فرهنگ، مسأله طلاق، مسأله ازدواج مؤثر است، فهمی تاریخی از مسأله خانواده امری ضروری است.وی در زمینه مفهوم خانواده سیال در دنیای معاصر توضیح داد: کانون خانواده سیال، عاطفه، مسائل انسانی، گفتوگو و تعامل است.وی در ادامه افزود: در هر یک از دستگاه‌های نظری جامعه شناختی، نهاد خانواده هم در ارائه تصور بنیادین و هم در تعیین مسیر حرکت‌های اجتماعی و تغییرات و نابسامانی‌های اجتماعی، کانونیت داشته است. برخلاف مسیری که در جامعه شناسی جهانی طی شده است، در جامعه شناسی ایران ما شاهد بی‌توجهی به این وضعیت (نقش آفرینی نهاد خانواده در ساختن کلیت دستگاه نظری و نحوه و مسیر تغییرات اجتماعی) هستیم. در عوض با جهت‌گیری آسیب شناسانه روبه‌روییم و خانواده به نهادی آسیب آفرین تبدیل شده است. حاصل تلاش کارهای اغلب جامعه شناسان ایرانی، تقویت رویکرد آسیب شناسانه بوده که ریشه در بحران یا نابسامانی در خانواده دارد.گیتی خزاعی استاد دانشگاه نیز در این نشست با اشاره به ایجاد خانواده سیال در جامعه، توضیح داد: عموماً بحث‌های خانواده در چارچوب جامعه شناسی کلاسیک بوده‌اند. در جامعه شناسی کلاسیک، خانواده، مجموعه‌ای از کارکردهایی است که عبارت است از تولیدمثل، احساس مالکیت، قدرت و هریک از این موارد به‌عنوان کارکردهای خانواده در نظر گرفته می‌شود.به گفته این جامعه شناس، وقتی می‌خواهیم در قالب کلاسیک خانواده را تعریف کنیم امر عاطفی، به عنوان گزینه‌ای حاشیه‌ای مطرح می‌شود. رویکرد دیگر این است که امرعاطفی را در مقابل امرکارکردی قرار می‌دهیم.
این نگاه بیشتر نگاهی غربی است ولی در کشور ما که مبتنی بر ساختاری خویشاوندی است مفهوم خانواده همچنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.به گفته خزاعی ارزش‌های خانواده در نظام خانواده تغییر کرده‌اند. مفهوم خانواده سیال این است که بی‌قاعده و بی‌هنجار نیست و در زمان معاصر متولد شده است.سمیرا شاه اسماعیلی هم با اشاره به اینکه امروزه تغییرات خانواده به حدی گسترده است که منجر به ظهور جریانی در جامعه شناسی تحت عنوان فروپاشی خانواده شده، می‌گوید: در این نگرش، عواملی مانند بالارفتن نرخ طلاق، پایین آمدن نرخ ازدواج، پایین آمدن موالید و مواردی شبیه به این نمونه‌ها در خدمت فروپاشی خانواده است.این جامعه شناس حوزه خانواده در ادامه اضافه می‌کند: در مقابل این نگاه، تداوم خانواده وجود دارد که نقطه ثقل سامان اجتماعی است. در تهران بیش از یک میلیون دختر مجرد داریم که خانواده تک نفره هستند؛ بسیاری از این افراد خانواده را نظام خویشاوندی می‌دانند که آنها را حمایت می‌کنند.
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۱۱۲۲۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی ویژه خانواده و بانوان در البرز
حمیدرضا نامداری در گفت وگو با خبرنگار مهر از برنامه ریزی برای اجرای برنامه‌های متعدد فرهنگی و اجتماعی در سطح مناطق البرز با مشارکت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان در سال ۱۴۰۳ خبر داد.
وی افزود: طبق توافق با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان البرز، برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری و اجتماعی در سطح پارک‌ها و محلات مختلف استان البرز در مناسبت‌های پیش رو اجرا خواهد شد.
به گفته نامداری، جامعه هدف ما در این راستا، بانوان، جوانان و کودکان هستند که جهاد تبیین، فرهنگ سازی، امیدآفرینی و توجه به جایگاه والای خانواده در سطح جامعه از مهم‌ترین سیاست‌های این اقدام است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان البرز بر ضرورت اهمیت ترویج فرهنگ مدیریت مصرف آب در کشور و ایجاد نشاط میان اقشار مختلف جامعه به ویژه توجه به مناطق کم برخوردار تاکید کرد.
وی اولویت اجرای برنامه‌های مشترک فرهنگی البرز را در دهه‌های کرامت و ولایت در مناطق حسن آباد، شاهین ویلا، حصارک بالا، سهرابیه، کلاک و آق تپه مهرشهر عنوان کرد.
کد خبر 6086147
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام