به نقل از «بلاغ مازندران»

کاهش رواناب شهری، یک تیر و چند هدف

تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۱۲۰۹۳۳

از ميان بلاياي طبيعي، بيشترين پتانسيل آسيب‎رسان متعلق به سيل است، يك سوم كل خسارت ناشي از بلاياي طبيعي را سيل به وجود می‎آورد و دو سوم جمعيت جهان تحت تأثير سيل هستند.به گزارش بلاغ،از طرفی با توجه به تراکم جمعیت و از طرف دیگر، دستکاری شدید طبیعت در شهرها، خسارات سیل در شهرها معمولا حجم بیشتری دارد.

هر چند عمده آبی که به صورت باران بر سطح محدوده شهر نازل و مجددا تبخیر می‎شود، ولی کم بودن پوشش گیاهی در سطح شهرها، میزان آب تبخیر و تعرق شده توسط گیاهان را کاهش داده و به دلیل سطح عایق زیاد، نفوذ آب به آبخوان‎های زیر زمینی نیز به شدت کاهش می‎یابد و این به معنای افزایش چند برابری رواناب ناشی از بارندگی در مقایسه با اراضی طبیعی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

توسعه روزافزون و گسترش ساخت‎های مصنوعی و تخریب بسترهای طبیعی و از بین رفتن اراضی کشاورزی، موجب کاهش نفوذپذیری خاک در مناطق شهری می‎شود، زمین‎های غیرقابل نفوذ توسعه‎یافته و موجب افزایش حجم و ارتفاع رواناب ناشی از بارش در محدوده‎های شهری می‎شود.

افزایش رواناب در شهرها مشکلاتی را برای شهروندان به وجود می‎آورد که اختلال در رفت و آمد در زمان بارندگی و آبگرفتگی واحدهای مسکونی و تجاری از جمله آنهاست و در زمان شدت بارندگی نیز با تبدیل خیابان‎ها به مسیر عبور آب، عملا خسارت‎های زیادی به شهر و شهروندان وارد می‎شود.

 برای پیشگیری از این خسارت‎ها، معمولا طراحان شهری در زمان تهیه طرح جامع و تفصیلی شهر، به ابعاد جداول دفع آب‎های سطحی توجه کرده و سعی می‎کنند شبکه زهکشی شهری را با سطح مقطع بالاتر طراحی و اجرا کنند که این خود موجب افزایش هزینه‎های شهری شده و در مواردی امکان اجرا نیز محدودیت دارد.

علاوه بر مقدار جریان آب‎سطحی در زمان بارندگی، کیفیت آن نیز مورد توجه است.

رواناب جاری شده در محدوده شهری با توجه به عبور از مناطق مختلف سطح شهر و با عنایت به تراکم جمعیت، استاندارد زندگی، مدیریت ترافیک، مدیریت پسماند، آلودگی‎های ناشی از وسایل‎نقلیه موتوری، ساختمان‎سازی، کودهای مربوط به فضاهای سبز و عواملی از این قبیل،کیفیت خود را از دست داده و همراه خود مقدار زیادی آلودگی حمل می‎کند.

این آب آلوده که همراه خود، آلاینده‎هایی مثل گازوئیل، روغن، نفت، فلزات سنگین، زباله، فاضلاب بیمارستانی، انواع کودها و حشره‎کش‎ها را حمل می‎کند، نهایتا به رودخانه‎ها راه می‎یابد و موجب تخریب محیط‎زیست و مرگ آبزیان می‎شود.

به عبارت دیگر، شهرنشینی و تکنولوژی با وجود مزایایی که برای انسان دارد، در صورت عدم رعایت برخی موارد، موجب زحمات و مشکلاتی هم برای او می‎شود.

 استان گلستان دارای 33 شهر و جمعیت شهرنشین بالغ بر یک‎میلیون نفر است، شهرهای استان به دلیل نزدیکی به یکدیگر، بر شهرها و روستاهای پایین‎دست خود هم اثر می‎گذارند.

از سوی دیگر متوسط بارندگی در استان گلستان حدود 450 میلی‎متر است که حداکثر آن به حدود 700 میلی‎متر نیز می‎رسد و در ترسالی‎ها مقدار آن افزایش می‎یابد، کما اینکه در سال آبی جاری، با گذشت هشت ماه از سال آبی، در حوضه آبریز گرگانرود که بیشتر جمعیت استان در آن زندگی می‎کنند، میزان متوسط بارش از 840 میلیمتر نیز تجاوز کرده است.

نکته دیگر در استان گلستان، بارش‎های نقطه‎ای با شدت زیاد در بهار و تابستان است که ارتباطی با متوسط بارش نداشته و در صورت وقوع، در مدت زمان کمی، رواناب با دبی بالا در معابر شهری به راه افتاده و مشکلات زیادی را به وجود می‎آورد.

یکی از راهکارهای حل و یا تخفیف این مشکل، کاهش رواناب از مبدا و یا از نیمه‎های راه است. مبنای این راهکار این است که قبل از اینکه رواناب جاری شود و یا در نیمه راه خود، به نحوی حذف شده و به رواناب سطحی تبدیل نشود.

در این راستا پیشنهادهایی چند برای متولیان شهرسازی استان و نیز شهرداران محترم ارائه می‎شود که امید است مورد توجه قرار گیرد. این راهکارها نه تنها از مشکلات رواناب‎های شهری می‎کاهد، بلکه به اهداف دیگری مانند تغذیه سفره‎های زیرزمینی و کاهش آلودگی منابع آب نیز توجه دارد.

بخشی از این پیشنهادها نیازمند منابع مالی توسط دولت و شهرداری‎ها نیست بلکه با پیش‎بینی در طرح‎های جامع و تفصیلی شهرها و وضع برخی مقررات مانند شرایط پایان کار ساخت و ساز و یا اعطای تسهیلات قابل دسترسی است و برخی از راهکارها، مقدار هزینه‎های عمرانی و جاری شهری مانند ساخت جداول عریض انتقال آب را کاهش هم می‎دهد، البته هر راهکار نیازمند بررسی، مطالعه و طراحی ویژه خود است.

1 - سطح وسیعی از مساحت شهر متعلق به فضای اشغال شده توسط پشت بام واحدهای مسکونی و تجاری است، هدایت آب باران بر روی پشت بام‎ها با لوله‎کشی و ذخیره در مخازن به منظور آبیاری فضاهای سبز و مصارف دیگر از روش‎های کاهش رواناب شهری است.

نمونه‎هایی از این روش در استان گلستان، به ویژه در مناطق ترکمن‎نشین تحت عنوان «لاره» قدمت طولانی دارد و هم اکنون نیز در برخی نقاط مشاهده می‎شود.

این کار ضمن جلوگیری از ورود حجم زیادی از آب به جداول جمع‎آوری رواناب شهری و جلوگیری از آب گرفتگی معابر و مناطق پایین‎دست، صرفه‎جویی در مصرف آب تصفیه‎شده شهری و کاهش هزینه خانوار را نیز در پی دارد.

2 – تبدیل پوشش غیرقابل نفوذ حیاط منازل مسکونی به پازل‎های نفوذپذیر و یا سنگریزه‎های مناسب، کاهش رواناب را به دنبال دارد.

 3 - استفاده از سیستم‎های زیست بازدارنده در فضای سبز منازل نیز از راهکارهای کاهش رواناب است، این سیستم‎ها شامل سطح خاکی است که توسط گیاهان دارای ریشه‎های سطحی پوشیده می‎شود.

رواناب وارد آن شده و توسط این سیستم در لایه‎های زیرین پالایش می‎شود و یا وارد سیستم لوله‎کشی و ذخیره در زیر شده و یا به لایه‎های زیرین و آب زیرزمینی نفوذ می‎کند. ریشه‎های گیاهان اجازه می‎دهد آب بیشتری در واحد زمان به لایه‎های زیرین نفوذ کند و رواناب را کاهش می‎دهد.

4 – حفر چاه‎های تغذیه رواناب ناشی از بارندگی در واحدهای مسکونی، موجب می شود آب باران به جای روان شدن، در این چاه‎ها به دام افتاده و آبخوان‎ها را تغذیه کند، رعایت مسائل ایمنی در حفر و بهره‎برداری این چاه‎ها ضروری است.

5 – پیاده‎روها در شهرها معمولا یک سطح غیرقابل نفوذ ایجاد کرده که روانابی با شدت و دبی بالا تولید می‎کنند. شیب‎بندی پیاده‎رو برای هدایت رواناب جاری شده، به فضای سبز موجود در آنها، از راهکارهای کاهش رواناب شهری به شمار می‎آید.

6 - کاهش سطوح نفوذناپذیر پیاده‎روها، از طریق استفاده از سنگفرش‎های پازلی که بر روی بستری از ماسه‎بادی فرش می‎شود و بین هر دو قطعه، فضایی خالی وجود دارد که با ماسه و یا پوشش گیاهی پر می‎شود و به آب اجازه می‎دهد به جای روان شدن، از خلال سطح مفروش نفوذ کند نیز راهکار دیگری در کاهش رواناب به شمار می‎رود.

7 – چنانچه به جای استفاده از مصالح غیرقابل نفوذ در پیاده‎روها و حتی خیابان‎ها، از سطوح مفروش نفوذپذیر مانند آسفالت متخلخل و بتون قابل نفوذ استفاده شود، میزان نفوذ رواناب افزایش می‎یابد.

8 -  سطح خیابان‎ها تا 25 درصد از سطوح غیرقابل نفوذ محدوده شهری را تشکیل می‎دهد که منبع بزرگی از سیلاب‎ها را در سطح شهر به وجود می‎آورد.

با اصلاحات هندسی در خیابان‎ها از جمله آن که بلوارهای وسط خیابان و فضای سبز کنار خیابان پایین‎تر از سطح خیابان ساخته شوند، رواناب‎های سطحی به این سطوح هدایت‎شده و نفوذ می‎یابد و مانع از انباشته شدن سیلاب‎ها شده و در آبیاری فضای سبز نیز صرفه‎جویی به عمل می‎آید.

9 – در شهرهایی مانند گرگان که دارای قنوات متروکه متعدد است، هدایت‎بخشی از رواناب‎های خیابان‎ها به این قنوات، کاهش رواناب شهری و تغذیه سفره‎های زیرزمینی را به دنبال دارد.

10 – جانمایی پارک در مناطق پست شهری که معمولا در زمان بارندگی، رواناب‎ها به آن سمت جاری می‎شود، ضمن آنکه در روزهای عادی محیطی را برای تفرج شهروندان فراهم می‎کند، در ایام بارندگی، به ویژه در بارندگی‎های شدید، با تخلیه مردم، به مخزن آب تبدیل شده و آب‎ماندگی سطح شهر را کاهش می‎دهد  و پس از باران، با انتقال آب آن و شستشوی محوطه، مجددا به پارک تبدیل می‎شود.

 در خاتمه ذکر این نکته ضروری است که باران، سیل و استان گلستان همراهی تاریخی دارند.

چنانچه همزیستی مسالمت‎آمیز با سیل در شهرها، روستاها و کل سطح حوضه‎های آبریز در دستور کار مدیران و کارشناسان و عامه مردم قرار گیرد، استانی به مراتب امن‎تر و زیباتر خواهیم داشت.

=======================================

سید محسن حسینی(برساووش) ، کارشناس مسائل آب

منبع: بلاغ مازندران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.bloghnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بلاغ مازندران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۱۲۰۹۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کارمند یکی از ادارات دولتی در قائم شهر دستگیر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، عباس پوریانی از بازداشت کارمند یکی از ادارات دولتی شهرستان قائمشهر به اتهام اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی با سو استفاده از روابط خصوصی با مأمورین دولتی، کلاهبرداری، تحصیل مال از طریق نامشروع، اخذ رشوه و تصرف غیرقانونی در اموال دولتی خبر داد.

پوریانی افزود: متهم با ادعای نفوذ در دادسرا و اداره دامپزشکی شهرستان قائمشهر، وعده کارسازی و رفع پلمب یک واحد صنفی با سو استفاده از جایگاه اداری، در یک پرونده مرتبط با جرایم بهداشتی را داده بود.

وی ادامه داد: متهم در مرحله اول، مبلغی رشوه از فرد مذکور اخذ کرده و در ادامه نیز تعدادی سکه تمام بهار آزادی مطالبه کرد که با رصد دقیق اطلاعاتی و صدور دستور قضائی، متهم درحین ارتکاب جرم و پس از اخذ سکه‌ها، توسط مأمورین حفاظت و اطلاعات دادگستری مازندران دستگیر و سکه‌های مذکور از متهم کشف و ضبط شد.

رئیس کل دادگستری مازندران خاطرنشان کرد: در این راستا پس از تشکیل پرونده قضائی، متهم پس از تفهیم اتهام و اقرار به جرایم ارتکابی، با صدور قرار مناسب، روانه زندان شد.

پوریانی با بیان اینکه تحقیقات تکمیلی برای بررسی زوایای دیگر پرونده در حال انجام است، تصریح کرد: برخورد دستگاه قضائی استان با هرگونه فساد، سریع، قاطع و بازدارنده خواهد بود.

کد خبر 6084763