استثناناپذیری حجاب کنیزان از عمومات قرآنی
تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۴۲۲۵۷۶
به گزارش ایکنا، متن یادداشت حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عشایری، پژوهشگر و عضو هیئت مدیره انجمن فقه و حقوق حوزه، در مورد حجاب کنیزان در صدر اسلام و دستاویز قرار دادن برخی برای زیر سؤال بردن حجاب در دوره کنونی به شرح زیر است:
حجاب به عنوان واجب دینی، برکات زیادی برای زنان و دختران اجتماع دارد، ولی متأسفانه در کنار سایشی که از دهه هفتاد درباره خود حجاب در بُعد اجتماعی ایجاد شد، در سال‌های اخیر یک سایش معرفتی نیز در مورد مقوله حجاب اتفاق افتاده که می‌خواهد متکفلان معرفت دینی را مبتلا به تردید یا بی اعتقادی به حجاب بکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر مورد استناد اقناعی – جدلی قرار گرفته، خیلی هم عالمانه و دقیق نیست مسأله پوشش کنیزان صدر اسلام و زمان اهل بیت(ع) است. این مقوله از چند زاویه دارای اهمیت است؛ چرا که ما مدعی هستیم حجاب سبب کنترل روابط زن و مرد و جلوگیری از مفاسد جنسی است، ولی عده‌ای در سال‌های اخیر این بحث را مطرح کرده‌اند که اگر حکم حجاب برای کنترل حریم جنسیتی زنان است پس چرا درباره کنیزان حکم حجاب وجود ندارد، مگر آنان دارای جذابیت‌های زنانگی نیستند؟ چرا اسلام در این مورد چیزی نفرموده است؟ از طرفی هم تعدادی از مادران و همسران امامان معصوم(ع) کنیز بوده‌اند. به هر حال این مسأله جدی است و جریان رقیب از این مسأله استفاده می‌کند.
به عبارت دیگر جریاناتی در تلاش هستند بگویند، چون مادران برخی ائمه(ع) کنیز بوده‌اند و کنیزان نیز حجاب مناسبی نداشته‌اند پس تعدادی از مادران و همسران ائمه اطهار(ع) در مدینه بدون حجاب بوده‌اند؟! و آرام آرام این را به جامعه مدافعان حجاب القا کنند که شما از امری دفاع می‌کنید که قابل دفاع نیست. طرح مسأله حجاب کنیزان دست‌کم دو هدف عمده را نشانه رفته است: نخست آنکه می‌خواهند مقوله عفاف را از مقوله حجاب جدا کنند یعنی القاء کنند که کنیزان به عفت امر شده‌اند، اما به حجاب امر نشده‌اند و از این نتیجه بگیرند که پس عفاف و حجاب دو چیز جدا از هم هستند! دوم آنکه می‌خواهند با طرح مسأله مادران ائمه ع از پوشش حجاب قدسیت‌زدایی کنند و القاء کنند مادران ائمه(ع) قدسیت داشتند، اما حجاب نداشتند! اگر بخواهیم درباره حجاب کنیزان صحبت کنیم، ابتدا باید پوشش «صلاتی» را از پوشش «ناظری» جدا کنیم. پوشش صلاتی پوششی است که زن باید در حال نماز رعایت کند، یعنی از شرایط صحت نماز(یک حکم وضعی) است که مشهور این است کنیز در این مورد خاص مستثنی شده و با سر و گردن برهنه نیز نمازش صحیح است، ولی بنا بر نظر فق‌ها پوشش ناظری و اجتماعی یک حکم تکلیفی است نه وضعی.
دلیلی برای استثناکردن حجاب کنیز نداریم
برای مستثنی کردن کنیز از حکم وجوب تکلیفی پوشش ناظری، دلیل قانع کننده‌ای نداریم. ما یک عمومات متعددی داریم که آن عمومات درباره وجوب تستّر زن عام هستند؛ یکی از این عمومات تعبیر «مومنات» در آیه قرآن «وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ...» شامل زن آزاد و کنیز می‌شود. اگر فقیهی بخواهد این دلیل عام را تخصیص بزند؛ اولاً باید دلیل مخصّصی در دست داشته باشد و ثانیاً دلیلش از نظر اعتبار صدوری و اقوائیت لسانی آن قدر قابل قبول باشد که بتواند آن عمومات را تخصیص بزند، اگر از نظر تاریخی ادله را جستجو کنیم در زمان حیات ظاهری خود پیامبر هیچ مخصصی وجود ندارد بلکه حتی در زمان پیامبر(ص) روایت داریم که رعایت حجاب و پوشش درباره کنیز سفارش شده است. در روایتی داریم که حضرت(ص) به خانه عایشه آمدند و وقتی کنیز عایشه را دیدند پرسیدند: آیا این کنیز به سن بلوغ و تکلیف رسیده؟ وقتی حضرت(ص) متوجه می‌شوند آن کنیز به سن بلوغ و تکلیف رسیده است، بخشی از عمامه خویش را پاره می‌کنند و به عنوان پوشش به او می‌دهند و سفارش می‌کنند به پوشاندن سر آن کنیز.این یک روایت و دلیل که عامی است، ولی مشابه این دلیل را در روایات امامیه داریم. پس از پیامبر(ص) سعی شد کنیزان را از عمومات خارج کنند. اهل سنت دلیل دارند که خلیفه دوم جلوی کنیزانی که خمار می‌پوشیده‌اند را گرفته است تا کنیزان شبیه به زنان آزاد نشوند، البته محققان اهل سنت اشکال کرده و گفته‌اند خلیفه دوم این کار را می‌کرده که زنان کنیز شبیه زنان آزاد نشوند، در حالی که آنچه ویژه زنان آزاده بود خمار نبود بلکه جلباب بود و کنیزان با پوشیدن خمار شبیه به زنان آزاد نمی‌شدند بلکه با پوشیدن جلباب بود که می‌توانستند شبیه به زنان آزاد بشوند؛ بنابراین منطقا خلیفه باید آنان را از پوشیدن جلباب نهی کرده باشد که نه از پوشیدن خمار! از طرفی خود محققان اهل سنت سند این روایت را نیز ضعیف می‌دانند. نه فقط محققان اهل سنت بلکه حتی عبدالله بن عمر خودش برای کنیزانش خمار‌های قیمتی می‌خریده از جنس خز که خمار‌ها خمار «صفاق» هم بوده یعنی نازک نبوده است، پس پسر خلیفه دوم درباره پوشش کنیزانش برخلاف آنچه که به خلیفه نسبت داده می‌شود عمل می‌کرده است؛ بنابراین روایات نهی خلیفه را برخی محققان اهل سنت هم قبول ندارند چه رسد به فق‌های امامیه. مخصصه‌ای دیگری نیز برای اثبات حجاب نداشتن کنیزان ارائه می‌شود: یکی از این مخصص‌ها «سیره» است. ادعا می‌کنند سیره متشرعه از زمان اهل بیت(ع) این بوده که کنیزان با سر برهنه ظاهر می‌شده‌اند و لباس کامل نداشته‌اند. درباره سیره، هم مشکلاتی وجود دارد؛ محقق کرکی در تبیین سیره می‌گوید: که کنیزان با روی باز بیرون می‌آمده‌اند(نه با موی باز)، لذا اصل تحقق سیره مورد ادعای آنان مخدوش است اگر هم محقق بشود اصلا به تأیید اهل بیت نرسیده است. در حقیقت کنیزان منتسب به اهل بیت کاملا باحجاب و متستّر و خانه‌نشین بوده‌اند.
یکی از شواهدی که نشان می‌دهد کنیزان منتسب به اهل بیت(ع) بسیار به تستّر و پوشش مقید بوده‌اند، روایات مربوط به وصیت امام کاظم(ع) و اجرای وصیت آن حضرت بوده است؛ یکی از کنیزان منتسب به اهل بیت(ع)، «ام احمد» مادر حضرت شاهچراغ و همسر امام کاظم(ع) که زنی بسیار بزرگوار و مقید به ولایت بوده‌اند، وقتی در وصیت امام کاظم(ع) بر ولایت امام رضا(ع) تاکید می‌شود، این بانوی با کرامت همه امانات و چیز‌هایی که مربوط به امام رضا(ع) بوده را به ایشان تقدیم می‌کند، برخی پسرانِ امام کاظم(ع) به امام رضا(ع) حسادت می‌کنند، به همین دلیل به قاضی مدینه شکایت می‌برند. وقتی حضرت رضا(ع) در دادگاه حاضر می‌شود، بانو «ام احمد» نیز به عنوان شاهد حاضر می‌شود؛ برادران ناتنی امام رضا(ع) در حضور قاضی اعتراض می‌کنند که این بانو صورتش را پوشانده، از کجا بدانیم که او واقعا «ام احمد» است، باید کشف وجه کند و در آنجا بانو «ام احمد» نقابش را در حد صورت بالا می‌زند. پس از دادگاه این بانو با ناراحتی به فرزندانش می‌گوید که امام کاظم(ع) از قبل به من خبر داده بودند روزی این فرزندان، شما را از خانه بیرون می‌کشانند و مجبور می‌شوی صورتت را آشکار کنی.
امثال این روایات نشان می‌دهد کنیزان خانه اهل بیت(ع) چگونه به امر حجاب و پوشش مقید بوده‌اند. به عنوان مثال دیگر نقل شده سعیده خاتون که از کنیزان خانه امام صادق(ع) بود ملازم بیتشان بوده‌اند به طوری که تنها برای زیارت خانه خدا و قبر پیامبر(ص) از خانه خارج می‌شده‌اند. کنیزان حضرت ام کلثوم نیز همین گونه بوده و با لباس کامل و با حیا از خانه خارج می‌شده‌اند. در روایات آمده است که کنیزان حضرت ام کلثوم در مدینه وقتی او را همراهی می‌کردند، «متخفرات» بودند. متخفر یعنی پوشش شدید همراه با حیا لذا اگر کسی ادعا کند سیره‌ای از کشف حجاب کنیزان وجود داشته، باید گفت این سیره مورد تایید ائمه اطهار(ع) نبوده است. به صورت خلاصه باید گفت که سیره قابل اثبات نیست و با چنین سیره‌ای نمی‌شود عمومات قرآن درباره حجاب را تخصیص زد.
کافی نبودن اجماع
مخصص سوّمی که ممکن است ادعا کنند این است که بگویند: اجماع داریم. این اجماع هم چیزی را ثابت نمی‌کند. چرا که اولا اجماع نداریم تا بگوییم فق‌های شیعه همه بر این حرف و ادعا متفق‌القول هستند، بنابراین چنین اجماعی محرز نیست. اگر هم باشد مدرکی است. مخصص چهارمی که مدعیان بخواهند برای تخصییص عمومات قرآنی حجاب به آن استناد کنند روایات است. باید گفت روایاتی که ما درباره عدم وجوب حجاب سر برای کنیزان داریم، اولا با هم تعارض دارند. ثانیا در اسناد این روایات اصلا ضعف وجود دارد. به عبارت دیگر باید گفت یک روایتی داریم که از سویی سندش ضعیف است، از سویی معارض دارد. در این ظرف تعارض هم اولا خودش موافق با عامه است و از طرفی هم مخالف با کتاب است. این‌گونه روایات توان تخصیص زدن عمومات قرآنی را دارند؟ مرحوم مجلسی می‌گوید این‌گونه روایات تقیه‌ای است!.نتیجه آن که هدف این افراد و جریانات اولا این است که بگویند حالا که ائمه اطهار(ع) نسبت به حجاب کنیزان خودشان حساسیت نداشته‌اند پس مسأله غیرت و عفت از مسأله حجاب جداست، در حالی که ما این‌گونه پاسخ می‌دهیم که حجاب، عفاف و غیرت درهم تنیده‌اند و این پوسته و هسته بدون یکدیگر فایده‌ای ندارند. کنیزان ائمه(ع) نیز مطابق روایت و سیره و دلایل فراوان به شدت مقید به حجاب بوده‌اند. به نظر می‌رسد هدف از طرح این مباحث جدا کردن مقوله عفاف از حجاب است تا بگویند بدون داشتن حجاب هم می‌شود عفت داشت و لزومی به رعایت حجاب برای داشتن عفاف نیست. حال آن که این دو مقوله از هم تفکیک‌ناپذیر هستند. آنان می‌خواهند نتایج اجتماعی مورد نظر خود را بگیرند و قداست حجاب را زیر سوال ببرند که البته در کنار همه این‌ها از عملیات روانی و تروریسم فرهنگی دشمن نیز نباید غافل شد. هدف دومشان نیز این است که با بی حجاب نشان دادن مادران و همسران اهل بیت از مسأله حجاب قدسیت‌زدایی کنند.
وظیفه حکومت اسلامی درباره حجاب
یکی از شئون فقیه حتی در زمانی که مبسوط الید نیست، «اقامه معروف» است و وقتی فقیه به بسط الید می‌رسد اقامه معروف هم گسترش پیدا می‌کند. اینکه متاسفانه برخی عمامه به سر‌ها نیز دقیقاً همان حرف‌های دشمنان در مورد حجاب اختیاری را تکرار می‌کنند توجه به این امر مهم ندارند که وظیفه ذاتی حکومت اسلامی اقامه معروف و ارزش‌ها و شعائر اسلامی در جامعه است. فقیه باید شعار‌های دینی را گسترش دهد، شعار دین بسیار مهم است. برای درک اهمیت شعائر دینی شأن نزول آیه «حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی…» را ملاحظه بکنید.نماز جماعت در مسجد هرچند یک حکم مستحب است امام اگر به یک نماد و یکی از شعائر دینی تبدیل شد، اهمیت دیگری پیدا می‌کند! در روایات مربوط به نزول همین آیه آمده است که پیامبر(ص) برای نماز ظهر به مسجد آمدند وقتی مشاهده کردند از دست گرمای مدینه افراد کمی به مسجد آمده‌اند خشمگین شدند که چرا یکی از شعائر دین تعطیل شده است؟!؛ وقتی رسول گرامی اسلام برای یک مستحب که از شعائر دین شده است، این گونه خشمگین می‌شوند باید دید برای حجاب و اقامه آن در جامعه به عنوان یک نماد و شعار دینی درآمده چقدر اهمیت قائل می‌شوند. امروزه حجاب نماد جامعه انقلابی و اسلامی ماست، حجاب به عنوان شعار دین و یک واجب الهی بسیار مهم است و باید برای اجرایش تلاش کرد. باید با تمام توان جلوی تروریسم رسانه‌ای گسترده دشمن در مورد حجاب ایستاد.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: قرآن ایکنا حجاب یاداشت قم حوزه عشائری کنیزان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۴۲۲۵۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برای حق‌آبه سیستان آنگونه که باید کار نشد
امام جمعه زاهدان گفت: هزینه‌های زیادی در منطقه سیستان صورت گرفته اما طرح‌های اجرا شده بر اساس کارشناسی لازم نبوده با وجود اینکه در منطقه سیستان نیروهای شایسته و کارشناس کم نبوده است.
به گزارش گروه استانها خبرگزاری دانشجو، آیت‌الله مصطفی محامی ظهر امروز ضمن حضور در دانشگاه علوم قرانی زاهدان در نشست پرسش و پاسخ دانشجویان اظهار داشت: قرآن کتاب هدایت است و ما به عنوان مسلمان باید نهایت بهره را از آن ببریم اما متاسفانه با وجود همه این ویژگی‌ها توجه کافی به قرآن صورت نگرفته است و برای همین است که پیامبر اکرم(ص) با گلایه مطرح می‌کنند: "یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَٰذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا" خداوندا قوم من قرآن را مهجور قرار دادند و آنگونه که باید به آن نپرداختند.
امام جمعه زاهدان افزود: فعالیت‌های علمی و پژوهشی در رابطه با قرآن کریم صورت گرفته اما کافی نیست و باید در عرصه‌های مختلف آن به کار و فعالیت بپردازیم.
آیت‌الله محامی بیان داشت: رشتههای قرآنی که در مراکز علمی و دانشگاهی طراحی شده بیشتر به مباحث جانبی می‌پردازد هر چند که مباحث مهمی است اما کمتر به اصل معانی قرآن پرداخته شده و این یکی از آسیب‌های کار است و دانشجویان دانشگاه علوم قرآنی باید در کنار واحدهای درسی به سراغ معانی و معارف قرآن نیز بروند.
وی افزود: قرآن کریم با علوم دیگر متفاوت است از این جهت که اگر تزکیه و پاکی دل نباشد ارتباط و فهم درستی از آیات و روایت کسب نکرده و به عمق قرآن پی نمی‌برند و با همین قرآن که کتاب هدایت است بسیاری از افراد هدایت شده و برخی نیز گمراه خواهند شد و گمراه شدن آنان به علت وجود نقص در خود آنهاست و اگر می‌خواهیم از هدایت قرآن بهره‌مند شویم باید به دل بپردازیم و دلمان را صاف و پاک کنیم.
آیت‌الله محامی در پاسخ به سئوالات و مطالبات دانشجویان مبنی بر تامین منابع مالی و تجهیز دانشگاه، پیگیری حقابه سیستان، جلب توجهات به سوی دانشگاه علوم قرآنی و جذب اعضای هیئت علمی در دانشگاه علوم قرآنی زاهدان اظهار کرد: جهت تامین منابع مالی و تجهیز دانشگاه علوم قرانی در گذشته هم صحبت‌هایی صورت گرفت و مسئولان دانشگاه باید در این جهت تدابیری اتخاذ کنند و از ظرفیت خیرین بهره‌گیری کنند و در مواقع مورد نیاز بنده نیز قادر به پیگیری هستم.
وی عنوان کرد: در حوزه حقابه سیستان بنده سخنرانی‌ها و پیگیری‌های متعددی طی پنج سال گذشته داشته‌ام و عنوان کردم که ظاهرا خود آقایان در استان خشکسالی را باور نکرده‌اند و تازه دو سال است که موضوع حق‌آبه سیستان تبدیل به یک مطالبه عمومی شده است و حتی ریاست محترم جمهور نیز هنگام حضور در استان نسبت به این مسئله موضع گرفتند.
وی اضافه کرد: پیگیری هایی هم از سوی وزارت امور خارجه صورت گرفت اما بنده در خطبه‌های نماز جمعه عنوان کردم که آقایان آن گونه که باید کار نکرده و از همه اهرم‌ها استفاده نمی‌کنند.
امام جمعه زاهدان گفت: بخشی از این مشکلات حاصل از کم کاری خود ناست چرا که مسئولان گزارش دادند که با وجود خشکسالی‌ها میزان بارندگی سالیانه در جنوب استان طی این سالها دو میلیارد متر مکعب بوده در حالی که حقابه سیستان از افغانستان 800 میلیون متر مکعب است و اگر در استان سدهایی احداث شود می‌توان این بارندگی‌ها را مهار کرد و از آن در مصارف مختلف بهره برد و در این صورت دیگر نیازی به حقابه یا استفاده از آب دریای عمان و دستگاه آب شیرین کن نیست.
آیت‌الله محامی اظهار داشت: مشکل دیگر به خود مردم سیستان بر می‌گردد چرا که اتفاق نظر ندارند و هر کس حرف خود را می‌زند جهات سیاسی، قومی و حزبی را دنبال می‌کنند و برای نمونه یک نفر بحث آب ژرف را مطالبه می‌کند و فرد دیگر بر استفاده از آب دریای عمان تاکید دارد و هنوز توافقی صورت نگرفته که در این صورت مسئولان در مرکز کشور نیز ترتیب اثری نخواهد داد.
وی گفت: هزینه‌های زیادی در منطقه سیستان صورت گرفته اما طرح‌های اجرا شده بر اساس کارشناسی لازم نبوده با وجود اینکه در منطقه سیستان نیروهای شایسته و کارشناس کم نبوده است.
نماینده ولی‌فقیه در سیستان و بلوچستان در پاسخ به درخواست یکی از دانشجویان مبنی بر جلب کردن توجهات به سوی دانشگاه علوم قرآنی اظهار کرد: بخشی از کار به خود شما بر می‌گردد و باید در جامعه حضوری فعال داشته و توجه‌ها را جلب کنید تا مردم تاثیرگذاری شما را ببینند و همواره درخواست استفاده از این ظرفیت را داشته باشد.
وی گفت: افزایش تعداد اعضای هیئت علمی حرف منطقی است و دانشگاه باید در این حوزه برنامه‌ریزی داشته باشد چرا که اگر این کار صورت نگیرد باعث تضعیف رشته و دانشجویان خواهد بود و به تدریج جایگاه دانشگاه را تضعیف می‌کند.
منظور از «خانم بازیگر» در اعترافات تتلو که بود؟