چیستی و چرایی «ولایت» در اندیشه شیعه/ ولایت بدون «عدالت» ارزشی ندارد
تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۸۳۸۴۳۴
به گزارش ایکنا؛ حجتالاسلام سروش محلاتی روز گذشته، 29 مردادماه، به مناسبت فرارسیدن عید غدیر در بنیاد امید شهر مشهد به سخنرانی درباره «چیستی و چرایی ولایت» پرداخت و اظهار کرد: ویژگی خاصی برای روز غدیر است و آن اینکه این عید، عید ولایت است. موضوع صحبت من هم چیستی و چرایی ولایت است. در مذهب تشیع برخلاف مذاهب دیگر اسلامی، ولایت جایگاه ویژهای دارد و افتراق این مذهب از مذاهب دیگر بر اساس همین اصل ولایت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
دو معنای متفاوت واژه «ولایت»
وی افزود: به طور کلی ولایت در ادبیات دینی دارای دو مفهوم کاملاً متقاوت است. مفهوم اول ولایت آخرین مرحله کمال انسان است. در واقع وقتی میگویم کسی ولی خدا است یعنی همه مراتب کمال بشری را پیموده است و به نهایت درجه قرب الهی رسیده، اینجا ولایت یک کمال است. اینجا ولایت یک توصیفی است برای انسانی که حقایقی را درک کرده است. اینجا ولایت یک حقیقت است که به شخص میرسد. این ولایت، ولایت حقیقی است. علما در این زمینه بحثهای بسیاری داشتند مثلاً مرحوم علامه طباطبایی رسالهای دارد به نام «رساله الولایه». امام خمینی(ره) هم در این زمینه رسالهای دارند. اما معنای دوم ولایت عبارت است از یک سمت و مسئولیت و جایگاه حقوقی. وقتی میگوییم پدر بر فرزندان دارای ولایت است یعنی دارای اختیاراتی است، یا حقی نسبت به آنها دارد. مثلاً میتواند در امور فرزند دخالت داشته باشد. این معنای دوم به تعبیر فلسفی یک مفهوم اعتباری است؛ یعنی حکایت از یک واقعیت نمیکند. تقریباً میتوان گفت این معنا نشاندهنده نوعی ریاست و تفوق برای اداره کار دیگری است. این ولایت میتواند در سطح خانواده مطرح باشد. باید توجه داشت ولایت به این معنا نشاندهنده یک امتیازی برای شخص نیست، بلکه مسئولیتی است برای اداره امور دیگران.
مؤلف کتاب «فقاهت در عاشورا» تصریح کرد: نخستین سوال این است که وقتی درباره ولایت امیرالمؤمنین صحبت میکنیم هر دو معنای ولایت مورد نظر هست. البته از جنبه اول معمولاً با تعبیر «امامت» یاد میکنیم. از این جنبه دوم با تعبیر «خلافت» یاد میکنیم و در هردو مورد واژه ولایت را هم به کار میبریم. در عین حال، این تفاوت و امتیاز وجود دارد. در مفهوم اول، ولایت یک کمال است که شخص به آن متصف میشود؛ ولی در مفهوم دوم ولایت، اساساً کمال تلقی نمیشود. در روایت بیان شده است که ولایت بسیار مهم است و اگر شخص ولایت نداشته باشد عباداتش ارزش نخواهد داشت. این کدام ولایت است؟ آنچه از همه اعمال دیگر برتر است کدام ولایت است؟ ولایتی که پیامبر(ص) در غدیر خم بیان فرمودند کدام ولایت است؟ اینجا آنچه مورد اعتقاد شیعه است این است که پیامبر(ص) در غدیر خم علی(ع) را برای حکومت معرفی کرد. چرا؟ چون حضرت وقتی میخواست بفرماید: «من کنت مولاه فهذه علی مولاه»، قبلش از مردم یک سؤالی کرد که مبنای «من کنت مولاه» شد. آن سؤال این بود: آیا من بر خود شما اولویت ندارم بر شما؟ یعنی حق تصرف در شئون شما را ندارم؟ مردم پاسخ دادند: آری. حضرت ابتدا جایگاه خود را در رهبری جامعه به مردم گوشزد کردند سپس فرمود: «من کنت مولاه فهذه علی مولاه». پس اینجا بحث از کمالات مطرح نیست.
ارزش ولایت به «عدالت» است
وی در ادامه تأکید کرد: اینجا یک سوالی مطرح میشود و آن اینکه اگر ولایت به معنای حکومت است چرا شما روی این مسئله حکومت اینقدر مانور میدهید و تأکید میکنید؟ خب این حکومت را خود مردم میتوانند اداره کنند. مگر در جوامع دیگر حکومت وجود ندارد؟ مگر سایر کشورها خلأ و کمبودی در اداره امور کشور دارند؟ چرا شما میگویید حکومت از ناحیه خدا برای علی(ع) تعیین شده است؟ اگر تعیین نمیشد چه میشد؟ بعد از تبیین چیستی ولایت، چرایی هم مطرح است. در مفهوم اول ولایت ما نیازمند به توجیه نیستیم چون آنجا ولایت، فضیلت است. اما وقتی بحث از حکومت و ریاست است آیا ریاست یک فضیلت است؟ خیر، ریاست فضیلت نیست. اگر فضیلت نیست، چرا اینقدر مهم است؟ این اهمیت ناشی از چیست؟ وقتی در ذات قدرت فضیلت و ارزشی وجود ندارد، چرا این جایگاه اینقدر اهمیت دارد؟
استاد حوزه علمیه ادامه داد: با این توصیف باید ولایت یک پشتوانه ارزشی پیدا بکند. تفاوت این است که در ولایت به معنای اول خود ولایت ذاتاً دارای فضیلت است، اما در معنای دوم، ولایت در ذات خودش فضیلت ندارد واگر بخواهد ارزش داشته باشد باید از جای دیگری این ارزش به آن الصاق شود. آن پشتوانهای که به ولایت اعتبار میبخشد چیست؟ همه مسئله در اینجاست که چه چیزی به ولایت ارزش میدهد. در مکتب ما آنچه به ولایت ارزش میدهد «عدالت» است. اگر عدالت پشتوانه ولایت قرار گیرد، ولایت دارای ارزش میشود. به همین خاطر حضرت علی(ع) در ملاقات با ابنعباس فرمودند: وَ اللَّهِ لَهِیَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ إِمْرَتِکُمْ إِلَّا أَنْ أُقِیمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلا؛ به خدا سوگند، این لنگه کفش بیارزش نزد من از حکومت بر شما محبوبتر است، مگر بتوان با این حکومت حقی را اقامه کرد یا جلوی ظلمی را گرفت».
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: ایکنا غدیر ولایت سروش محلاتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۸۳۸۴۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خاتمی برای درگذشت زهرا شجاعی پیام فرستاد
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سید محمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات در پیامی درگذشت زهرا شجاعی را تسلیت گفت.
به گزارش منیبان، خاتمی در این پیام نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
بانوی بافضیلت و باایمان و خیراندیش سرکار خانم زهرا شجاعی رحمة اللهعلیها دیده از دنیا فروبست و بدیدار معبود شتافت و همه ما را سوگوار کرد.
در مدت زمان بیش از سی سال آشنایی، همفکری و همکاری با این بزرگوار چیزی جز فضیلتخواهی، خیراندیشی و نمایاندن چهره رحمانیِ دینِ خدا و دفاع از حق و حقیقت بهخصوص حقوق زنان و اصلاحجویی از ایشان ندیدم و نشنیدم.
از خداوند منان مسألت میکنم که به پاداش پاکی و نیکویی این بنده خوبِ خود، او را غرقه در بحبوحه رحمت و کرم خویش فرماید و بیامرزد و بر علو درجاتش بیافزاید.
این مصیبت را به همه اصحاب فضل و فضیلت و خاندان شریف شجاعی و همه بستگان محترم به ویژه جناب حجتالاسلام والمسلمین آقای دکتر توانا و دختران خوب ایشان تسلیت میگویم و علو درجات این فقیده سعیده و سلامتی و صبر و اجرِ بازماندگانِ معزز را از خداوند منان خواستارم .
یادش گرامی باد!
سیّد محمّد خاتمی
۱۴۰۳/۱/۸
۲۱۱
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1888482