به نقل از «بسیج نیوز»

شوخی صادرات غیر نفتی در اقتصاد

تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۸۳۹۷۷

به گزارش خبرگزاری بسیج، مهران ابراهیمیان در جوان نوشت:

 

وقتی از اقتصاد مقاومتی سخن گفته می‌شود به معنای فاصله گرفتن از وابستگی به درآمدهای نفتی و تولید درون زای برون‌نگر است. شاید این جمله یکی از بهترین جملاتی است که به‌رغم تلاش‌های خصمانه برای لوث و ناکارآمدکردن این واژه در سال‌های اخیر به ادبیات اقتصادی کشور افزوده شده‌است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این حال هیچ‌گاه این جمله ناب از تعریف اقتصاد مقاومتی مانند تعریف اقتصاد و مدیریت منابع در کشور جدی گرفته نشده‌است.

ایراد کار و نقطه تأسف‌بار زمانی عیان‌تر می‌شود که اقتصاد ما بر خلاف همه ادعای اقتصاددانان و دولتمردان به شکل عجیبی متمرکز بوده و در سال‌های اخیر دولت به تنهایی می‌توانسته در این خصوص تصمیم‌سازی‌های جدی و ایجاد زمینه برای تولید درون‌گرای برون‌نگر داشته‌باشد، اما ترجیح داده تا به جای اصلاح ساختارها و بهبود محیط کسب و کار بر برجام متمرکز شود و اقتصاد مقاومتی ویا به عبارت بهتر کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و تولید دارای مزیت رقابتی در بازاهای جهانی را نادیده بگیرد و انجام امور روزمره را به جای اقتصاد مقاومتی جا بزند.

نگاهی به ترکیب این روزهای صادرات کشور که دولت مدعی کاهش نقش درآمدهای نفتی است نشان می‌دهد توسعه صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به نفت بیشتر شبیه شوخی است، زیرا هم اکنون در حدود ۶۰ درصد صادرات مربوط به میعانات گازی و پتروشیمی است که با حداقل فرآوری در حال صادرات هستند. این نوع صادرات به معنای صادرات مستقیم انرژی ارزان و مواد هیدرو کربوری مفت است که در عمل نیروی انسانی یا تکنولوژی بومی کمترین نقشی را در صادرات ایفا می‌کند.

از همین‌رو است که رهبری در سخنرانی‌های اخیر خود به وضوح از دولت می‌خواهد تا نسبت به راه‌اندازی صنایع پایین‌دستی و جلوگیری از خام‌فروشی اقدامات عملی بکند و فرصت باقیمانده دولت از عمر دولت را نیز کم نمی‌دانند.
اما این تمام ماجرا نیست زیرا در بخش باقیمانده ترکیب صادرات نیز می‌توان به وزن سنگین صادرات مواد معدنی خام توجه کرد که در آن حوزه نیز با حداقل فرآوری در حال انجام است. بدیهی است که این بازار هم چندان نمی‌تواند چشم‌اندازی دائمی و مثبت در بازارهای جهانی داشته باشد. به علاوه حداقل فرآوری و ایجاد جذابیت در محصولاتی مانند سیمان و فولاد در واقع همان صادرات یارانه معادن ارزان و انرژی ارزان است که در اختیار بخش تولید نمایی قرار می‌گیرد که از مواهب انرژی ارزان بهره می‌برند و یارانه‌های انرژی را صادر می‌کنند.

اما وضع بخش دیگری که متأسفانه بر خلاف تصور، به نام تولید صادرات محور و به اسم بخش خصوصی فعال به شمار می‌روند، از این‌ها نیز بدتر است.

در این قشر از صادرکنندگان که همواره خود را طلبکار حاکمیت می‌دانند علاوه برانرژی و نیروی کار ارزان از نوع خاصی از یارانه‌های غیر مستقیم نفتی بهره می‌برند که کمتر به آن پرداخته شده‌است.

این گروه از محصولات که معمولاً اثرات زیادی هم در سبد معیشتی مردم دارند، معمولاً با ورود صادرکنندگان یا تولیدکنندگان قلابی هر بار یکی از بازارهای مصرفی کشور را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند و قیمت‌ها را برهم می‌زنند.

آن‌ها از مواد اولیه وارداتی استفاده می‌کنند که معمولاً کالاهای واسطه‌ای (مواد اولیه) کارخانجاتشان از محل درآمد فروش نفت و تخصیص یارانه‌های دولتی تأمین می‌شود.

کالاهایی مانند آرد، دان مرغ، خوراک و داروهای دامی، روغن، کاکائو و قهوه، شیر و شکر که همگی برای کاهش فشار به اقشار دهک‌های پایین از یارانه‌های سنگین بهره می‌برند در نهایت با فرآوری‌های ساده در قالب لبنیات، شکلات، فرآورده‌های گوشتی (مانند کالباس و سوسیس) صادرات مجدد می‌شوند. به عبارت بهتر این گروه یارانه‌های انرژی، یارانه‌های مواد اولیه ارزان وارداتی را با استفاده از نیروی انسانی ارزان تلفیق می‌کنند تا هم گرانی را به ارمغان بیاورند و هم منابع نفتی را دوباره با قیمت ارزان‌تر برای منافع خود صادر کنندکه به نظرجزو بی‌منطق‌ترین فعالیت‌های اقتصادی کشور است. جالب‌تر آنکه برخی از همین تولیدکننده نماها در سال گذشته حتی حاضر به طی چنین پروسه‌هایی هم نشدند و ترجیح دادند که یارانه ارزی کالاهای وارداتی را بدون واردات کالاهای واسطه‌ای در بازار آزاد بفروشند و راحت‌تر پول در بیاورند.

با این اوصاف آیا این اقدامات تولید درون‌زای برون‌نگر است یا باید از اساس به دنبال تعریف جدیدی از تولید باشیم که مثلاً هر عرضه‌کننده لوازم خانگی، خود را تولیدکننده نداند و هر صادراتی را صادرات ایرانی ندانیم و با ایجاد محیط مناسب برای مولدان واقعی مانع از رانت‌خواری با نام‌های قابل احترام «تولید» و «صادرات» شویم.

منبع: بسیج نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت basijnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بسیج نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۸۳۹۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا سعودی‌ها بازیگردان بازار نفت جهان هستند؟/ سه «بزرگترین» نفتیِ دنیا در عربستان

در سال‌های اخیر، عربستان سعودی ثابت کرده که هنوز هم بزرگترین نفوذ را در بازارهای نفت دارد، زیرا توانسته با اعمال قدرت در ائتلاف اوپک پلاس تا حدودی مانع از کاهش قیمت نفت شود. البته سعودی نه تنها رهبری خود را در بازارهای نفت، بلکه پیشگامی جهانی خود در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، هیدروژن و افزایش بهره وری انرژی را ثابت کرده است.

به گزارش انرژی پرس، عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده نفت در بین اعضای اوپک و بزرگترین کشور صادرکننده نفت خام در جهان است و با وجود اینکه این کشور دومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان پس از ایالات متحده بوده، اما بیشترین ظرفیت تولید نفت خام را دارد.

به عبارت دیگر، اگر عربستان تصمیم بگیرد، با ظرفیت کامل تولید خود به بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان تبدیل خواهد شد. صرف نظر از رتبه سعودی در تولید و صادرات نفت، این کشور بیشترین تأثیر را بر بازارهای جهانی نفت دارد، زیرا تنها کشوری است که می‌تواند تولید خود را در مقادیر زیاد بالا یا پایین تغییر دهد و این به کمک سیاست نفتی آن بوده که مستلزم در دسترس بودن ظرفیت تولید مازاد حداقل دو میلیون بشکه در روز برای مواقع اضطراری است.

بر اساس داده‌های اوپک، عربستان دومین ذخایر بزرگ اثبات شده نفت در جهان پس از ونزوئلا را دارد که در پایان سال ۲۰۲۳ به ۲۶۷.۲ میلیارد بشکه رسید و تقریباً نسبت به سال ۲۰۲۲ تغییری نکرده است. در کنار این داده ها، عربستان ویژگی های مهمی در بازار نفت دارد که جایگاه آن در این حوزه را تحکیم می‌بخشد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

بندر راهبردی راس تنوره

بزرگترین بندر صادراتی نفت جهان در عربستان بخش بزرگی از تقاضای جهانی نفت خام به میزان حدود ۷ درصد را تامین می‌کند. بندر «راس تنوره» در عربستان بزرگترین بندر نفتی جهان است و تمام گریدهای نفت خام عربستان به غیر از میعانات گازی و سایر فرآورده‌های نفتی از طریق آن بارگیری می‌شود.

بندر راس تنوره اصلی‌ترین بندر صادرات نفت عربستان به خلیج فارس بوده و پایانه‌های آن از اهمیت بالایی برخوردار است. براساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA)، ظرفیت بارگیری در پایانه راس تنوره حدود ۳.۲۸ میلیون بشکه در روز و همچنین ظرفیت ذخیره‌سازی ایستگاه راس تنوره حدود ۳۳ میلیون بشکه نفت خام است. اسکله‌های آن تانکرهایی با حجم ۵۰۰ هزار تن را در خود جای داده و از طریق آن می‌توان همه گریدهای نفت خام به جز نفت خام سبک عربی را بارگیری کرد.

بزرگترین بندر صادرات نفت جهان تحت مدیریت آرامکو است که بزرگترین تاسیسات فرآوری نفت جهان و شبکه گسترده‌ای از خطوط لوله را مدیریت می‌کند. ظرفیت صادرات عربستان بر اساس ۴ ایستگاه صادرات نفت است که عبارتند از راس تنوره، رأس الجویمه، ینبع و ینبع جنوبی. اما بندر راس تنوره به تنهایی ۹۰ درصد از آن را به خود اختصاص می‌دهد.

این بندر شامل دو اسکله اصلی است که بر روی آب‌های خلیج‌فارس امتداد دارد، همچنین شامل جزایر مصنوعی بوده که تعداد زیادی نفتکش در اندازه‌های متوسط ​​و غول‌پیکر را در خود جای می‌دهد تا صادرات مقادیر بالای نفت خام عربستان را تضمین کند.

بندر  راس تنوره در منطقه شرقی عربستان در خلیج فارس و در سمت شمال شرقی شهر قطیف قرار گرفته و حدود ۷۰ کیلومتر با دمام فاصله دارد. در سال ۱۹۳۳، دولت عربستان قرارداد اکتشاف نفت با را شرکت ساماندر کالیفرنیا امضا کرد که به این شرکت حق کامل اکتشاف در شرق سعودی، از جمله منطقه راس تنوره را داد.

سپس دولت شروع به ساخت این بندر کرد که بعدها به بزرگترین بندر صادراتی نفت جهان تبدیل شد. کار ساخت بندر در اوایل سال ۱۹۳۹ به طور کامل به پایان رسید و اولین محموله نفت خام از بزرگترین بندر صادرات نفت جهان در اول ماه می همان سال با حضور ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود و ولیعهد او – در آن زمان – شاهزاده سعود بن عبدالعزیز راه اندازی شد.

پس از آن، در سال ۱۹۴۹ این بندر شاهد تأسیس پالایشگاه راس تنوره برای صادرات فرآورده‌های نفتی از طریق آن بود، زیرا ظرفیت پالایش پالایشگاه راس تنوره بر اساس اطلاعات و داده‌های رسمی، ۵۲۵ هزار بشکه در روز است. پس از تکمیل بندر و پالایشگاه، منطقه راس تنوره مزایای فراوانی از جمله مهمترین آنها وجود بزرگترین پالایشگاه‌های نفت جهان، داشتن دو بندر نفتی، دو کارخانه گاز و گوگرد است.

قابل ذکر است که منطقه راس تنوره بازار فصلی بود که در آن محصولات بادیه نشین مانند گوسفند و پشم در آن به فروش می‌رسید و در زمستان و بهار هزاران نفر از ساکنان شهر به منظور طبیعت‌گردی و ماهیگیری به این منطقه می‌آمدند. همچنین، سواحل آن دارای موقعیت مناسب برای ماهیگیری بود.

بندر راس تنوره عربستان

بزرگترین میدان نفتی دریایی جهان

میدان سفانیه عربستان بزرگترین میدان نفتی فراساحلی یا دریایی جهان است و این کشور قصد دارد از طریق قراردادهای جدید آن را توسعه و تولید را افزایش دهد که در راستای حمایت از اقتصاد عربستان است.

آرامکو عربستان اخیرا اعلام کرده که این میدان عظیم فراساحلی در آستانه امضای دو قرارداد بزرگ به ارزش حدود ۵ میلیارد دلار برای افزایش تولید خود است، بطوریکه این شرکت وارد مراحل نهایی انتخاب پیمانکاران شاغل در زمینه‌های مهندسی، تدارکات و ایجاد زیرساخت‌های خشکی مورد نیاز برای گسترش میدان شده است.

بر اساس اعلام آرامکو در ژانویه ۲۰۲۴، با نزدیک شدن به فرآیند اعطای امتیاز توسعه بزرگترین میدان نفتی فراساحلی جهان در میدان سفانیه، این شرکت سعودی در حال تدوین بسته‌های مهندسی، خرید و ساخت در خشکی است.

روند توسعه میدان دریایی Safaniya عربستان، بخشی از استراتژی آرامکو است که هدف آن افزایش ظرفیت تولید نفت به ۱۳ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۷ است. میدان سفانیه در حال حاضر حدود ۱.۳ میلیون بشکه در روز تولید می‌کند، در حالی که هدف آرامکو برای توسعه آن در راستای افزایش ظرفیت تولید روزانه آن به حدود ۲ میلیون بشکه است.

این میدان در حدود ۲۰۰ کیلومتری شمال شهر ظهران واقع شده که اشاره به شهر صفانیه مشرف به خلیج فارس در نزدیکی آن واقع شده است. این میدان، حدود ۵۰ کیلومتر طول و ۱۵ کیلومتر عرض دارد و از سال ۱۹۵۷ مرکز تولید نفت خام در این کشور بوده و تا به امروز هنوز دارای ذخایر اثبات شده بزرگی است که حدود ۱۵ میلیارد بشکه نفت سنگین تخمین زده می‌شود.

تلاش برای پروژه توسعه بزرگترین میدان نفتی فراساحلی جهان مستلزم ایجاد حداقل حدود ۴ سکوی غول پیکر جمع آوری، علاوه بر ۲۹ سکوی سرچاهی، ۲۲ سکوی تزریق آب است. همچنین، بر اساس داده‌های منتشر شده توسط گلوبال دیتا، میدان سفانیه عربستان پنجمین میدان نفتی بزرگ جهان از نظر ذخایر اثبات شده و کل تولید است.

کار اکتشاف در این میدان دریایی در سال ۱۹۳۹ آغاز و یک ژئوفیزیکدان در شرکت نفتی عرب آمریکایی «آرامکو داک کر» متوجه یک میدان نفتی دریایی شد. کار اکتشاف در آن زمان آغاز و برای حدود ۱۲ سال ادامه یافت و در ۱۵ آگوست ۱۹۵۱ اولین جریان نفت در مقادیر عظیم تجاری برداشت شد.

در سال ۱۹۵۴، آرامکوی عربستان شروع به ساخت تاسیسات این میدان با هدف شروع عملیات تولید از آن اعلام کرد، اما تولید واقعی از میدان سفانیه در اواسط آوریل ۱۹۵۷ آغاز شد که بالغ بر ۵۰ هزار بشکه در روز بود و از ۱۸ حلقه چاه حفر شده توسط زمین شناسانی سرچشمه می‌گرفت.

با این حال، این مقادیر تولید شده برای مدت طولانی ادامه پیدا نکرد، زیرا تولید میدان سفانیه به سرعت و در ابتدای سال ۱۹۶۲ افزایش یافت و از ۲۵ حلقه چاه به ۳۵۰ هزار بشکه نفت خام در روز رسید.

میدان سفانیه عربستان

بزرگترین میدان نفتی جهان

میدان نفتی غوار عربستان، بزرگترین میدان نفتی جهان است که در حال حاضر ذخایر عظیمی در حدود ۴۹.۹ میلیارد بشکه را در خود جای داده و ریاض برای حمایت از نیازهای جهانی روی آن حساب ویژه باز کرده است.

این میدان، بزرگترین میدان نفتی جهان است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از جنوب‌غربی شهر ظهران و در غرب شهرهای احسا و هفوف مستقر است. میدان غوار در سال ۱۹۴۸ توسط شرکت نفتی آمریکایی اکسون کشف شد.

میدان نفتی غوار در صدر فهرست ۱۰ میدان نفتی بزرگ جهان با ذخایر ثابت قرار دارد و این میدان علاوه بر ذخایر، از نظر مساحت و مقدار نفت خام تولیدی بزرگترین میدان جهان به شمار می‌رود، زیرا تولید روزانه آن – قبل از سال ۲۰۱۹ – حدود ۵ میلیون بشکه بوده که بیش از نیمی از نفت سعودی است. البته بعدا آرامکو تولید آن را به ۳.۹ میلیون بشکه در روز کاهش داد. طبق اظهارات کارشناسان، این میدان شامل همه انواع نفت است.

به باور کارشناسان، کشف بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان به لطف بادیه نشینان بود که از موقعیت جغرافیایی منطقه آگاهی داشتند و توانستند منطقه را به طور دقیق توصیف کردند. آنها کمک بزرگی به زمین شناسان آرامکوی عربستان سعودی کردند تا موفق به اکتشاف نفت شوند. در واقع، کشف میدان نفتی غوار برای اولین بار در سال ۱۹۴۸ آغاز شد، سپس غول نفتی آرامکو به این نتیجه رسید که آن دارای ذخایر عظیمی است.

در سال ۲۰۰۵، میدان نفتی غوار به اوج تولید خود رسید تا آن را به خط مقدم تولید میادین نفتی در جهان سوق دهد. در نتیجه، غوار  به بزرگترین میادین تبدیل شد و عربستان سعودی را برای سال‌ها پس از ایالات متحده به صدر تولیدکنندگان سوق داد. به لطف انقلاب نفت شیل، آمریکا جایگاه نخست را در تولید نفت به خود اختصاص داده است.

براساس برخی از مطالعات زمین‌شناسی، غوار یک میدان طولانی است که در یک تله ساختاری قرار دارد و نشان دهنده شبکه عظیمی بوده که از جنوب به سمت شمال امتداد دارد. بنابراین، این میدان به صورت یک سازند محدب طولانی و پیوسته به طول بیش از ۲۴۰ کیلومتر، عرض ۴۰ کیلومتر و مساحت حدود ۱.۳ میلیون جریب دارای بزرگترین مخزن نفت جهان است.

در مجموع، این سه بزرگترین بازار نفت شامل بندر صادراتی، میدان نفتی و میدان دریایی نفتی جایگاه ویژه به عربستان در این بازار داده و قدرت تاثیرگذاری آن را افزایش می‌دهد.

میانگین صادرات نفت خام عربستان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۶.۶۵ میلیون بشکه در روز رسید، این رقم در سال ۲۰۲۲ تقریبا ۷.۳۶ میلیون بشکه در روز بود. بخش نفت و گاز تقریباً ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی – تقریباً با ۳۵ میلیون نفر جمعیت – را تشکیل و همچنین حدود ۷۴ درصد از درآمدهای صادراتی کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

میدان نفتی غوار عربستان

کانال عصر ایران در تلگرام