شعر در ادوار گوناگون یک رسانه قدرتمند بوده است/ فرسایش زبان معیار
تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۱۵۲۵۲۲
روز بیست و هفتم شهریور سالروز درگذشت محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، شاعر معاصر ایرانی، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ملی شعر و ادب پارسی نامیده شده است. با توجه به مناسبت این روز به سراغ رضا اسماعیلی شاعر و پروژهشگر رفته‌ایم و در باب وضعیت شعر و ادب پارسی با او به گفتگو نشسته‌ایم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ایکنا ــ جناب اسماعیلی در ابتدا بفرمایید زبان فارسی امروز را مدیون کدام شاعر یا شاعران هستیم؟
اسماعیلی: زبان پارسی گنجینه ارزشمند فرهنگی است که همه ما وظیفه داریم در حد بضاعت و توان خودمان در صیانت و پاسداری از آن بگوشیم و این سرمایه را حفظ کنیم و این مسئله وظیفه همه آحاد جامعه و به ویژه کسانی است که مسئولیتی در این راستا دارند. اگر بخواهیم درباره اینکه زبان فارسی را مدیون کدام شاعر هستیم، شاید نتوان به طور دقیق روی شاعر خاصی دست بگذاریم، اما به صورت مشخص و شفاف از حکیم ابوالقاسم فردوسی، به‌عنوان نخستین شاعری که به صراحت در شاهنامه ابیاتی مانند «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» را با همین مضمون حفظ زبان فارسی سروده است، نام ببریم. اگر شاعری به نام فردوسی نبود، امروز آنطور که صحبت می‌کنیم پایدار نبود و بسیاری از این واژگان و کلمات به فراموشی سپرده می‌شد یا دچار دگرگونی‌های ناصوابی می‌شد بنابراین فردوسی زبان فارسی را از گزند این مسائل حفظ کرده است. بسیاری از کلماتی که فردوسی در شاهنامه استفاده کرده است ریشه فارسی دارند و این کار بسیار بزرگی است که یک شاعر بتواند یک منظومه به این بلندی را با واژگان فارسی عرضه کند و این نشان دهنده عشق و محبت و ارادتی است که فردوسی به زبان فارسی داشته است بعد از فردوسی، شاعران بزرگی مثل سنایی، عطار، مولانا، حافظ، سعدی و ناصرخسرو از کسانی بودند که بعد از فردوسی در پاسداشت زبان فارسی و حفظ و صیانت از این گنجینه عظیم به سرمایه خود گام‌های بلندی برداشتند.
زبان فارسی بیش از ۱۲۰۰ سال قدمت دارد بزرگان ادب و زبان فارسی آن را با چنگ و دندان حفظ کردند و نگاه داشته‌اند و امروز هم وظیفه ماست که در حفظ و حراست از این زبان بکوشیم که به‌عنوان دومین زبان جهان اسلام است و بسیاری از تألیفات علما، فلاسفه و عرفای مسلمان به زبان فارسی ترجمه شده است و در واقع آموزه‌های قرآنی و وحیانی محمل مناسبی برای زبان فارسی است و امروز هم در حد بضاعت و توان خود باید در پاسداشت زبان فارسی بکوشیم.
ایکنا ــ چرا شاعران و نویسندگان امروز همانند شاعران کهن که با زبان صریح با حاکمان خود سخن می‌گفتند، نمی‌توانند سخن بگویند؟
اسماعیلی: در گذشته شعر، رسانه‌ای بسیار قدرتمند بود و بسیاری از این رسانه‌های بزرگ مانند شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، اینترنت و ... وجود نداشت. کلام منظوم برای ایرانیان جاذبه‌های خاصی داشت و بسیاری از آموزش‌های دینی، فلسفی و عرفانی از طریق شعر صورت می‌گرفت و فلاسفه برای این که آموزه‌های فلسفی را به زبان ساده به مردم انتقال دهند و یا حکمت‌های متعالی عرفانی را به مردم بازگو کنند و یا علمای دین و مراجع عظام برای این که راز و رمز آیات و معارف الهی را بیان کنند، از زبان شعر استفاده می‌کردند. به همین دلیل است که بسیاری از علمای اسلامی دیوان شعر دارند و در عصر حاضر هم حضرت امام خمینی(ره) به شعر و ادبیات بسیار علاقه‌مند بود و بعد از درگذشت امام (ره) دیوان شعری از ایشان منتشر شد.
وقتی مثنوی معنوی را مطالعه می‌کنید سرشار از تلمیحات قرآنی و وحیانی است و مولوی آن را با سبک و سیاق قرآنی به نگارش درآورده است و بسیاری از داستان‌های مثنوی ملهم از داستان‌های قرآنی است و این نشان دهنده این است که زبان پارسی به ویژه شعر یک رسانه بسیار قدرتمندی بوده است و وقتی شاعران و ادیبان می‌خواستند درباره ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی اعتراضی داشته باشند، به زبان فارسی متوسل میشدندوقتی مثنوی معنوی را مطالعه می‌کنید سرشار از تلمیحات قرآنی و وحیانی است و مولوی آن را با سبک و سیاق قرآنی به نگارش درآورده است و بسیاری از داستان‌های مثنوی ملهم از داستان‌های قرآنی است و این نشان دهنده این است که زبان پارسی به ویژه شعر یک رسانه بسیار قدرتمند بوده است و وقتی شاعران و ادیبان می‌خواستند درباره ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی اعتراضی داشتند، به زبان فارسی متوسل می‌شدند و اعتراض خود را به صورت منظوم بیان می‌کردند و بسیار هم اثرگذار بود و شعر چنان قدرتی داشت که در لایه‌های مختلف اجتماعی نفوذ می‌کرد و مردم با شعر زندگی می‌کردند و نفس می‌کشیدند و امروز که این تأثیرگذاری کمتر شده در واقع رقبای دیگری همچون سینما، تئاتر، اینترنت، ماهواره، فضای مجازی و ... مطرح شده‌اند که در مقابل شعر قد علم کرده‌اند. اما با وجود این شعر که یک هنر اصیل و پیشینه‌دار است، هنوز هم هنرمندان ایرانی، فلاسفه و عرفای ایرانی سعی میکنند حرف‌ها و دلتنگی‌های خود و یا مسائلی را که می‌خواهند با مردم در میان بگذارند با زبان شعر بیان کنند.
ایکنا ــ شعر امروز جایگاه نقدانه خود را دارد؟
امروز هم شعر به عنوان یک رسانه تأثیرگذار هرچند اندک فعالیت می‌کند و شاعران به نقد مسائل اجتماعی و سیاسی می‌پردازند مثلاً در دهه اول انقلاب، نسل اول شاعران انقلاب بزرگانی مانند سلمان هراتی، سید حسن حسینی، قیصر امین پور، احمد زارعی و نصرالله مردانی بودند که با اشعار انتقادی و اعتراض‌گونه به مسئولان نهیب می‌زدند که در راستای عدالت علوی حرکت کنند. سید حسن حسینی وقتی می‌بیند حوزه هنری در مقطعی در سیاست‌گذاری‌های خود دچار اشتباه، خطا و انحراف می‌شود با زبان شعر در مقابل این انحرافات و کجروی‌ها می‌ایستد و یا قیصر امین‌پور به روزمرگی و روزمرگی اعتراض می‌کند و شاعران نسل اول انقلاب با سرودن این گونه شعر‌ها کنشگرانی بودند که اعتراض خود را در قالب شعر به تماشا می‌گذاشتند امروز هم شاعران در حد بضاعت خود این کار را انجام می‌دهند، اما رقبای قدرتمندی وجود دارد و شاید این تاثیر گذاری نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است.
ایکنا ــ در حال حاضر در زبان معیار جامعه امروز، نوعی بی‌هویتی و ولنگاری زبانی را شاهد هستیم و جوانان و نوجوانان در گفتار و یا نوشتار خود به ویژه در فضای مجازی از لغات و عبارات بی‌هویت و سخیف استفاده میکنند، آیا این مسئله را می‌تواند یک نوع تحول زبانی دانست یا خطر جدی زبان فارسی را تهدید می‌کند؟
اسماعیلی : زبان یک موجود زنده است و همانند سایر موجودات زنده دچار تحول و دگرگونی می‌شود؛ گاه این دگرگونی‌ها مثبت و گاهی ممکن است منفی باشد و باعث فرسایش زبان شود. امروز متأسفانه گاهی در زبان محاوره‌ای و کوچه و بازار به ویژه نسل جوان می‌بینیم که از کلمات واژگانی استفاده میکنند که برایمان غریب است و می‌توان آن‌ها را واژگان بی‌شناسنامه و بی‌هویت دانست که احساس قرابت و نزدیکی با آن واژگان پیدا نمی‌کنیم و احساس می‌کنیم این واژگان از جنس و فرهنگ زبان ما و فرهنگی که حافظ و سعدی از آن برخاستند، نیستند و از گونه دیگری هستند که متنزل و مبتذل است و اگر بخواهیم این میراث معنوی را حفظ کنیم وظیفه رسانه‌های عمومی همچون صداوسیما، مطبوعات و... بسیار سنگین است و رسانه‌ها باید در این زمینه دغدغه داشته باشند و وقتی قرار است یادداشت یا مقاله‌ای را منتشر میکنند از واژگان اصیل و شناسنامه دار و با هویت استفاده کنند. گاهی در استفاده از کلمات در مقالات علمی تساهل و تسامح صورت می‌گیرد و حتی فضای دانشگاهی هم نیز متأثر از این فضای منفی است و همین فرهنگ غلط در نوشتن کتاب و مقالات علمی هم راه پیدا می‌کند و این فاجعه است که جامعه دانشگاهی تحت تأثیر این عوامل قرار بگیرد و نقش جایگاه اثر‌گذاری و اثرپذیری عوض شود. همه ما موظفیم مانند فردوسی، حافظ و نیما پاسدار زبان و ادبیات فارسی باشیم و البته رهبر انقلاب هم دراین زمینه ابراز نگرانی کرده‌اند و این مسئله یک معضل جدی در زبان فارسی است که نیازمند آنیم تا مجدانه آن را پیگیری کنیم.
بخش دوم این مصاحبه هفته آینده در ایکنا منتشر خواهد شد.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: رضا اسماعیلی شاعر شعر زبان فارسی زبان پارسی ادبیات
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۱۵۲۵۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نماهنگ «ما می آییم» با زبان انگلیسی در فضای مجازی فارس اکران شد
دریافت 29 MB
به گزارش خبرنگار مهر، نماهنگ «ما می‌آییم» با توجه به جنایات و یاوه‌گویی‌های اخیر رژیم صهیونیستی و پاسخ کوبنده ایران به اسرائیل در عملیات وعده صادق به همت واحد رسانه و روابط عمومی تبلیغات اسلامی استان فارس تهیه شده است.
این اثر به تهیه کنندگی واحد رسانه و روابط عمومی اداره کل تبلیغات اسلامی استان فارس و کارگردانی جواد پوروهاب امروز در فضای مجازی و رسانه‌ای استان فارس اکران و منتشر شد.
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد