چرا ابلاغ دستورالعمل تشکیل «پرونده شخصیت متهم» مهم است؟
تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۱۶۰۹۷۷
روز گذشته پس از مدتها انتظار دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم در ۲۴ ماده و ۱۰ تبصره ابلاغ شد. در این دستورالعمل تاکید شده است که با توجه به مواد ۲۰۳ و ۲۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری و نظر به اهمیت شناخت ابعاد شخصیتی و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی متهمان، بهویژه اطفال و نوجوانان و کاربرد اطلاعات شخصیتی آنان در فرایند رسیدگی قضایی اعم از تحقیقات مقدماتی، دادرسی، صدور و اجرای حکم و تأثیر آن بر اتخاذ تصمیمات قضایی و اجرای عدالت کیفری، "دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم" ابلاغ شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش «تابناک» تشکیل پرونده شخصیت یکی از دستاوردهای جرمشناسی نوین در حقوق کیفری در راستای کمک به بازاجتماعی شدن مجرم است که در قوانین کیفری جدید نیز نمود پیدا کرده است. پرونده شخصیت به پروندهای اطلاق میشود که در کنار پرونده کیفری تشکیل میشود و مشتمل بر اطلاعاتی از وضعیت عمومی و خاص مجرم مانند شرایط روانی، خانوادگی، تحصیلی و اجتماعی است و در آن، جنبههای انسانی و اجتماعی جرم با مطالعه گذشته خانوادگی، تحصیلی، حرفهای، روانی و فیزیولوژیکی مباشر آن و نیز انگیزه ارتکاب جرم و به طور کلی حالت عمومی بزهکار بررسی میشود.
باید خاطر نشان کرد هنگامی که چندی پیش خبر خودسوزی دختری جوان به بحث داغ اکثر شبکههای اجتماعی بدل شد و جزییات این حادثه و ریشههای وقوع آن در محافل تخصصی حقوقی مورد بحث و بررسی قرار گرفت، اکثر صاحبنظران مجددا بر اهمیت موضوع تشکیل «پرونده شخصیت متهم» تاکید داشتند.علی نجفی توانا، وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز در ارتباط با اهمیت موضوع تشکیل پرونده شخصیت متهم میگوید: در رابطه با رسیدگی به اتهامات افرادی که مرتکب جرم شدهاند، در بسیاری از کشورها در حین رسیدگی، با استفاده از متخصصان حوزههای پزشکی، روانپزشکی، روانشناسی، جرمشناسی، جامعهشناسی نسبت به گذشته شخص، شرایط اجتماعی و اقتصادی حال او و مهمتر از همه، ویژگیهای شخصیتی، بهویژه روانشناختی، مطالعاتی انجام شده و در پروندهای به نام شخصیت، جمعآوری میشود.
وی توضیح میدهد: علت این اقدامات هم اینگونه توجیه میشود که ما در پروندههای کیفری، در واقع در مورد سرنوشت افراد تصمیم میگیریم و این تصمیم بر آینده زندگی افراد تأثیرگذار است. از همین رو، حتماً باید با توجه به شرایط روحی، روانی و حتی جسمی وی تصمیم گرفت.
به گفته نجفی توانا، این رویه در اکثر جرایم مهم قطعاً انجام میشود و در مورد جرایم کوچک اگر قاضی احساس کند متهمی رفتار غیرمتعارفی دارد، با استفاده از متخصصان، نسبت به شناسایی شخصیت او اقدام میکند. علی محمد زنگانه مدیرکل پیشگیریهای فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه چندی پیش در نشستی گفته بود: در برخی از کشورها برای کمک به کودکان بزهکار نظام مشاوره در کنار دستگاه قضایی ایجاد شده است که امری بسیار قابل توجه است. بدون شک صرف برخورد قضایی نمیتواند در کنترل رفتار مجرمانه موثر باشد و لذا اعمال قوانین جزایی برای مجازات کودکان به تنهایی راهکار نیست. بلکه عوامل زیادی در رشد عوامل بزهکارانه کودکان موثر است.
به گفته زنگانه در یک جامعه آماری از بین صد مورد مراجعه کننده به دادگاههای اطفال حدود ۷۰ درصد آنها نیازمند مشاوره بودند و بدون این مشاورهها قطعا اقدامات مجرمانه آنها ادامه خواهد یافت. قانون آیین دادرسی در موارد متعددی حضور مشاوران را در دادگاههای اطفال و در کنار قضات ضروری دانسته و تشکیل پرونده شخصیت برای اطفال یک امر ضروری است که باید توسط افراد متخصص صورت گیرد.
پرونده شخصیت متهم چیست؟
بر اساس ماده ۲۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری، «در جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد یا تعزیر د. رجه چهار و بالاتر است و همچنین د. ر. جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان د. یه آنها ثلث دیه کامل مجنیٌعلیه یا بیش از آن است، بازپرس مکلف است د. ر. حین انجام تحقیقات، دستور تشکیل پرونده شخصیت متهم را به واحد مدد کاری اجتماعی صادر کند. این پرونده که به صورت مجزا از پرونده عمل مجرمانه تشکیل میشود، حاوی مطالب زیر است:
الف- گزارش مدد کار اجتماعی درخصوص وضع مادی، خانواد گی و اجتماعی متهم. ب- گزارش پزشکی و روانپزشکی»
همچنین بر اساس بند ج. ماده ۲۷۹ این قانون، یکی از مواردی که در کیفرخواست قید میشود، خلاصه پرونده شخصیت یا وضعیت روانی متهم است. قانونگذار در موادی از قانون مجازات اسلامی، به طور ضمنی به موضوع تشکیل پرونده شخصیت پرداخته که یکی از مواد آن، ماده ۱۸ است که میگوید: «تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال میشود. نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین میشود. داد گاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار میدهد: الف- انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم. ب- شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن. پ- اقد امات مرتکب پس از ارتکاب جرم. ت- سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی.» با توجه به این ماده باید گفت که مواردی از قبیل: سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و نیز وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم، از جمله موضوعاتی است که در تشکیل پرونده شخصیت، مورد توجه قرار دارد.
مواد ۴۷ و ۶۴ آییننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب ۱۳۸۴ نیز موضوع پرونده شخصیت را مورد توجه قرار داده است. بر اساس ماده ۴۷ این آییننامه، «واحد پذیرش و تشخیص، محلی است برای پذیرش، بررسی و شناخت شخصیت محکومان و متهمان که زیر نظر مسئول مربوط انجام وظیفه میکند.» همچنین طبق ماده ۶۴ این قانون، «محکومان حداکثر دو ماه در قسمت پذیرش و تشخیص تحت آزمایشهای پزشکی، روانپزشکی، آزمونهای روانشناسی و شناخت شخصیت و استعداد قرار گرفته و میزان سلامت جسمی و روانی، معلومات و اطلاعات مذهبی، علمی و فنی آنان در جهت شناخت شخصیت بررسی و تعیین میشود. مدد کاران اجتماعی طبق فرمهای تنظیمی که بر اساس موازین اسلامی از سوی سازمان تهیه میشود، در مورد پیشینه زندگی تحقیقات لازم به عمل آورده، گزارش کاملی از گذشته محکوم یا متهم از د وران طفولیت تا زمان تنظیم گزارش در محیطهای مختلف خانواد گی، تحصیلی، محلی و حرفهای را با اظهارنظر خود تهیه میکنند.»
تشکیل پرونده شخصیت برای اطفال مجرم
یکی از رویکردهای اصلاحی در قانون آیین د ادرسی کیفری جدید، توجه به اصول روانشناسی و تربیتی در محاکمه و مجازات و اصلاح طفل خطاکار است. در ماده ۲۸۶ این قانون تاکید شده است که علاوه بر جرایم مهم که مجازات آنها اعدام، قصاص، قطع عضو یا حبس ابد است، در جرایم تعزیری درجه پنج و شش نیز، تشکیل پرونده شخصیت در مورد اطفال و نوجوانان توسط دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان الزامی است. با توجه به شرایط خاص اطفال و نوجوانان و ضرورت اصلاح رفتارهای مجرمانه آنها، قانونگذار بر حضور مشاوران در داد گاه تاکید داشته است و بر این اساس، در ماده ۲۹۸ قانون جدید آمده است که «دادگاه اطفال و نوجوانان با حضور یک قاضی و دو مشاور تشکیل میشود.»
بر اساس ماد ه. ۴۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری، مشاوران دادگاه باید دارای شرایط ویژهای باشند که بر این اساس، «مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان از بین متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، جرمشناسی، مدد کاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسایل روانشناختی و تربیتی کود کان و نوجوانان اعم از شاغل و بازنشسته انتخاب میشوند.»
باید تاکید کرد که الزام به تشکیل پرونده شخصیت و حضور مدد کاران اجتماعی در کنار قضات، اقد ام مفیدی خواهد بود تا دفعات جرم، علل ارتکاب جرم مجدد و مجازاتهای تعیینشده بررسی شود و پس از تحمل مجازات و آزادی فرد بزهکار، جامعه نیز بتواند حضور چنین فردی را پذیرا باشد و از این طریق، او نیز مجددا مرتکب جرم نشود.
منبع: تابناک
کلیدواژه: آرامکو عربستان هپکو اراک پگاه آهنگرانی انتخابات اسرائیل تعلیق جودوی ایران سعید ملایی تابناک پرونده شخصیت متهم آرامکو عربستان هپکو اراک پگاه آهنگرانی انتخابات اسرائیل تعلیق جودوی ایران سعید ملایی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۱۶۰۹۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عذاب وجدان حکم قصاص را متوقف کرد| قسامه چیست و چطور با ۵۰ قسم یک نفر قصاص می شود؟
همشهری آنلاین - حوادث: رسیدگی به این پرونده از سال ۸۴ و بهدنبال قتل مرد جوانی در دزفول آغاز شد. عصر روز حادثه، مقتول همراه با یکی از دوستانش در یکی از خیابانهای شهر سوار خودرو بودند که ناگهان یک موتورسوار سر رسید. او که لباس مشکی به تن داشت و با پارچه ای سر و صورتش را پوشانده بود، ناگهان اسلحه کشید و بهسوی راننده خودرو شلیک کرد و بلافاصله گریخت. اصابت گلوله به راننده باعث شد کنترل خودرو از دستش خارج شود و خودرو کمی جلوتر با دیوار برخورد کند و متوقف شود. زمانی که خودرو توقف کرد، مردی که همراه راننده بود متوجه شد او بر اثر اصابت گلوله جانش را از دست داده است. در این شرایط بود که ماجرا به پلیس گزارش داده و با حضور مأموران در محل حادثه تحقیقات در اینباره آغاز شد.
دستگیری ۹ مظنونکارآگاهان در نخستین گام به تحقیق از فردی که همراه مقتول بود پرداختند. او چیزهایی را که در صحنه قتل دیده بود بازگو کرد؛ اما بهدلیل اینکه قاتل صورتش را پوشانده بود اطلاعات چندانی از او وجود نداشت. در همین حال، شواهد بهدستآمده از صحنه قتل نشان داد که قاتل از سمت راننده بهخودرو نزدیک شده و شلیک کرده و بهاحتمال زیاد باید چپدست باشد. در این شرایط بود که تحقیقات ادامه یافت و ۹ نفر بهعنوان مظنون به قتل دستگیر شدند. کارآگاهان یکبهیک مظنونان را تحت بازجوییهای فنی قرار دادند. در بین آنها فقط یک نفر چپدست بود، اما شواهد محکمی علیه وی وجود نداشت. در این شرایط بود که همه مظنونان آزاد شدند و تحقیقات در این پرونده به نتیجه مشخصی نرسید.
دستگیری ۴ سال بعد از قتلدر شرایطی که ۴ سال از وقوع این جنایت مرموز گذشته بود و هنوز بهدرستی معلوم نبود که چهکسی مرتکب قتل شده کارآگاهان با مجوز قضایی به خانه یکی از همان ۹ مظنون رفتند و به بازرسی آنجا پرداختند. در این بازرسی در میان لباسهای او لباسی شبیه همان لباسی که قاتل به تن داشت و پارچه نقابی شبیه پارچه نقاب او کشف شد و در این شرایط او بار دیگر به اتهام دست داشتن در قتل بازداشت شد. متهم وقتی تحت بازجویی قرار گرفت، مثل گذشته قتل را انکار کرد و مدعی شد بیگناه است. این بار اما انکارهایش بیفایده بود و پروندهاش با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری فرستاده شد.
قصاص با قسامهدر نخستین دور از محاکمه تنها متهم پرونده از اتهام قتل تبرئه شد، اما در دیوان عالی کشور حکم دادگاه نقض شد. به همین دلیل او دوباره محاکمه شد. در دومین دور بهدلیل اینکه پرونده از موارد لوث تشخیص داده شده بود قاضی حکم به برگزاری مراسم قسامه داد. در این شرایط اولیای دم ۵۰ نفر از بستگانشان را در دادگاه حاضر کردند و آنها قسم خوردند متهمی که در دادگاه حضور دارد قاتل است. به این ترتیب، حکم قصاص صادر و مدتی بعد در دیوان عالی کشور تأیید شد.
خودکشی یکی از مظنونانبا تأیید حکم قصاص، شمارش معکوس برای اجرای حکم آغاز شد. در این بین اما خبر تکاندهندهای پرونده را تحت الشعاع قرار داد. یکی از مظنونان پرونده که هنگام دستگیری علیه محکوم به قصاص اعتراف کرده بود، وقتی حکم قصاص قطعی شد، از روی پل خودش را در رودخانه انداخت و جان باخت. او پیش از این در جمع دوستانش از عذاب وجدانش صحبت کرده بود و این موضوع نشان میداد که او از سر عذاب وجدان دست به خودکشی زده است.
در یکقدمی چوبه دارمراحل قضایی رسیدگی به این پرونده به آنجا رسید که چندی قبل جوان محکوم به قصاص برای اجرای حکم قصاص آخرین ملاقات را با خانوادهاش کرد و به قرنطینه زندان منتقل شد. فقط ۴۸ ساعت تا اجرای حکم باقی مانده بود که یکی از ۵۰ نفری که در مراسم قسامه شرکت کرده بود دچار عذاب وجدان شد و با مراجعه به دادگستری قسمش را پس گرفت. به همین دلیل اجرای حکم متوقف شد.
۱۹ سال بلاتکلیفیحالا ۱۹ سال از وقوع این قتل گذشته و متهم پرونده ۱۵ سال از عمرش را بلاتکلیف پشت میلههای زندان گذرانده است. او درباره شرایطش در این سالها به همشهری میگوید: خدا میداند که در این مدت چه شرایط سختی داشتم، بهخصوص شبی که به قرنطینه منتقل شدم و قرار بود قصاص شوم. یکباره همه روزهای زندگی جلو چشمانم آمد. من اگر پای چوبه دار هم بروم، باز هم میگویم بیگناه هستم و مرتکب قتل نشدهام. حالا هم به رأی اعتراض کردهایم و مدتهاست که پرونده در دیوان عالی کشور است، اما نمیدانم چرا زودتر تکلیفم را روشن نمیکنند. از مسئولان قضایی میخواهم که کمکم کنند. من بیگناهم.
قسامه چطور اجرا میشود؟محمدرضا گیوکی، وکیل دادگستری، درباره مراسم قسامه به همشهری میگوید: در پروندههای قتل، زمانی که شواهد و قرائنی علیه متهم وجود داشته باشد اما این دلایل آنچنان محکم نباشد که بتوان حکم به قصاص او داد، پرونده از موارد لوث است. در این حالت تکلیف پرونده با برگزاری مراسم قسامه مشخص میشود. اجرای قسامه به این شکل است که ۵۰نفر از بستگان نسبی و مرد اولیای دم باید سوگند یاد کنند که متهم مرتکب قتل عمد شده است. در این شرایط دادگاه حکم به قصاص قاتل میدهد. حال اگر شاکی نتوانست ۵۰قسمخورنده را به دادگاه معرفی کند، میتواند به مظنون رد قسم کند، به این معنا که متهم باید ۵۰نفر را در دادگاه حاضر کند یا خودش ۵۰مرتبه قسم بخورد که بیگناه است. در چنین شرایطی حکم تبرئه متهم صادر و دیه مقتول از صندوق بیتالمال به خانواده اولیای دم پرداخت میشود.
کد خبر 845380 برچسبها دادگاه اعدام قتل - قاتل حوادث ایران