مشق آدمیت یا زنگ حقیقت
تاریخ انتشار: ۱ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۲۰۵۶۲۳
اکثر دانش‌آموزان ایران علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌های پزشکی و مهندسی هستند و استعدادهای ناب این سرزمین به این جهت راهنمایی می‌شوند. ایران به لحاظ تعداد مهندس در جهان جز کشورهای رتبه برتر است اما تعداد بالای مهندسان نه تنها توسعه‌ای را حاصل نکرده است بل خود دو چندان از موانع توسعه گشته است. انتظاری که از مدارس به صورت بنیانی می‌رود، تغییر در این بینش و نگرش است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
1.
خانواده، دین، آموزش و پرورش، اقتصاد و حکومت نهادهای اصلی جوامع انسانی هستند. نهاد، نظامی به نسبت پایدار و سازمان‌یافته از الگوی‌های اجتماعی است که برخی از رفتارهای نظارت شده و یکسان را با هدف برآوردن نیازهای اساسی جامعه، دربر می‌گیرد.
نهاد آموزش و پرورش به دو صورت رسمی و غیررسمی وجود دارد. انسان موجودی است که در طول حیات خود توانایی یادگیری دائمی را دارد. یادگیری از محیط‌های رسمی آموزشی مانند مدرسه و دانشگاه در حوزه «آموزش و پرورش رسمی» و یادگیری از محیط‌های غیررسمی مانند خانواده، گروه دوستان، محل کار، رسانه‌ها و امثالهم در زیرمجموعه «آموزش و پرورش غیررسمی» طبقه‌بندی می‌شود. یکی از مهمترین محیط‌های نهاد آموزش و پرورش «مدرسه» است که همیشه با توجه به نقش و کارکردهای آن، از مدرسه انتظاراتی وجود دارد. این انتظارات را می‌توان از جنبه‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد؛
الف)انتظارات بنیادین: مانند پرورش تفکر انتقادی، تربیت انسان‌هایی که به لحاظ عقیدتی و کنشگری ملزم به ارزش‌های اخلاقی و انسانی باشند.
ب) انتظارات کاربردی: مانند آموزش مهارت‌های لازم متناسب با نیاز جامعه در آموزش و پرورش.
ج) انتظارات سخت‌افزاری: مانند تعداد متناسب مکان‌های آموزشی، رعایت استانداردهای لازم در ساخت و تجهیز آموزشگاه‌ها، تناسب بین تعداد معلمان و دانش‌آموزان در یک مدرسه.
د)انتظارات نرم‌افزاری: مانند سیاستگذاری و برنامه‌ریزی آموزشی.
اصل تربیت بر مبنای فضایل اخلاقی در همه نظام‌های آموزشی در جوامع مختلف در طول تاریخ وجود دارد، اما شاخص‌ها و معیارهای فضیلت اخلاقی و تفکر انتقادی وابسته به نوع مکتب و نظریه و همچنین شرایط اجتماعی و تاریخی متفاوت است. انتظارات کاربردی و سخت‌افزاری و نرم افزاری نیز با تغییر شرایط اجتماعی، تغییر می‌کنند.
مطالعه و بررسی انواع انتظارات از مدرسه، مجال و مقالی بسیار فراتر از این نوشته می‌طلبد. بنابراین در این مقاله بر آن هستم که در خصوص «مدرسه و آموزش تفکر انتقادی در ایران» که یکی از مهمترین انتظارات و توقعات از مدرسه است، مختصری بحث کنم.
2.
شکست‌های ایران از روسیه در دوره فتحعلیشاه علاوه بر جنبه‌های جغرافیایی و نظامی و اقتصادی و سیاسی، به لحاظ معرفتی نیز باعث یک شوک معرفتی در جامعه ایران شد. معاهدات ایران و روسیه که به «وهن بزرگ» تعبیر می‌شود، عقب‌ماندگی جامعه ایران و ناکارآمدی نهاد آموزش و پرورش در ایران را بر اهل‌نظر مسلم کرد. دیگر، نظام سنتی آموزش و پرورش پاسخگوی نیازهای جدید جامعه نبود و امکان دریافت آموزه‌‌ای نوین بر اساس شیوه‌های قدیمی وجود نداشت. اندک اندک زمینه‌های گذار از آموزش و پرورش سنتی به آموزش و پرورش نوین نضج می‌گرفت.
عباس‌میرزا علت عقب‌ماندگی ایرانیان از غرب را به علت عقب‌ماندن در علم و فن و تکنیک می‌دانست. بر همین اساس او محصلانی را به خارج از کشور در رشته‌های نقاشی و طبابت به فرنگ اعزام کرد. بعد از مرگ عباس‌میرزا و سلطنت محمدشاه، علاوه بر اعزام محصل به خارج از کشور، وی اجازه تأسیس مدارس خارجی فرانسوی و آمریکایی در ایران را صادر نمود. عمده فعالیت‌های مدارس خارجی تأسیس شده در ایران زمان محمدشاه معطوف به ترویج و تبلیغ مذهبی بود. (باید متذکر شد که بانیان مدارس جدید در ایران، ضمن انتشار فرهنگ و زبان خود به تبلیغ دین مسیحیت نیز می‌پرداختند و محتوا و روش آموزش در این مدارس تحت نفوذ و تأثیر آموزش‌های دینی مسیحیت بود.)
با شروع سلطنت ناصرالدین‌شاه، با همت امیرکبیر، «دارالفنون» به عنوان نخستین مدرسه با سبک جدید ایرانی‌ها شروع به فعالیت کرد. فکر ایجاد و تأسیس دارالفنون در پایتخت ایران، برای امیرکبیر پس از مسافرت به روسیه و دیدن مدارس فنی و صنعتی و نظامی آنجا پیش آمده بود. البته در ابتدا نظر او در تأسیس چنین مدرسه‌ای، بیشتر به مدرسه‌ای فنی و نظامی و صنعتی معطوف بود. رشته‌هایی مانند پیاده‌نظام، توپخانه، ریاضیات، نقشه‌کشی، معدن‌شناسی، طب و داروسازی و شیمی و زبان فرانسه در دارالفنون تدریس می‌شد.
بعد از امیرکبیر نخستین فردی که در ایران با شیوه جدید مدرسه تأسیس کرد میرزا حسن رشدیه تبریزی است. رشدیه اولین مدارس جهت باسواد شدن (خواندن و نوشتن) را با مشقت فراوان در ایران بنا کرد. تفاوت مدارس رشدیه با مکتب‌خانه‌های سنتی در محتوای کتب درسی، برنامه‌ریزی آموزشی، ارزشیابی تحصیلی، تنظیم نظامنامه و دگرگونی در شیوه تدریس و ساختمان مدارس بود. در دوره‌های بعد هم، چه در زمان قاجار و چه در دوره پهلوی و بعد از انقلاب به لحاظ اولویت اعزام محصل و دانشجو به خارج از کشور و چه از حیث تأسیس مدرسه و آموزشگاه و دانشگاه در ایران، اولویت با شدت فراوانی با رشته‌های فنی و تکنیکی و علوم‌پایه بود.
3.
«گاه» پسوند مهمی در زبان فارسی است؛ هم پسوند مکان است و هم پسوند زمان. واژه «دانش گاه» که ظاهرا از ابداعات مرحوم دهخدا است، به معنای گاه دانش است که متربیان فی‌الواقع گاه دانش و جوینده دانش می‌شوند و دانش در جان آنان خانه کرده است. چنانچه در دوران اوج تمدن اسلامی دانش در جان بوعلی سینا، غزالی، سهروردی، سعدی و....خانه کرده بود. اما در دوره جدید در ایران از نام که بگذریم فی‌الواقع دانشگاه با «نگاه معرفتی» نداشتیم. دلیل عقب‌ماندگی خود را تکنیکی فهمیدیم و دانش (knowledge) را به فن (Technic) تقلیل دادیم.
متأسفانه در کشور ما برنامه‌ریزی بر اساس اصول و مبانی علمی و بر مبنای پژوهش وجود ندارد. در ایران نگرش دانشگاهی به شدت نظام آموزشی مدارس را تحت‌تأثیر قرار داده است. نگرش دانشگاهی در ایران هم نه بر مبنای «دانش گاه» که بر طبق «دارالفنون» شکل گرفت. در واقع نام دارالفنون (خانه تکنیک‌ها) با مسمی‌تر از دانشگاه برای فعالیت‌های صورت گرفته در جامعه ایران است.
4.
مسلما در این نوشته به صورت خیلی مختصر به یکی از جنبه‌های تاریخی مدرسه در ایران پرداخته شده است. بر خلاف اروپایی‌ها که به علوم‌انسانی تأکید داشتند، ایرانی‌ها به علوم تجربی و تکنیک تمایل بیشتری نشان دادند. مهمترین دلیل این پدیده هم، باید در عقب‌ماندگی ایرانیان و درکی که آنان از علت عقب‌ماندگی خود داشتند، جست‌وجو کرد.
عباس‌میرزا و امیرکبیر گرچه به نیت توسعه جامعه اقدام به اعزام محصل و اهتمام در تأسیس مدرسه (دانشگاه) داشتند، اما نگرش آنان به معرفت و علوم و توسعه، ساده‌لوحانه بود. آنان «علوم کاربردی» را مقدم بر «علوم بنیادی» در نظر گرفتند. رشدیه هم گرچه مدارس جدید جهت آموزش سواد خواندن و نوشتن در ایران را راه‌اندازی کرد، اما از انتظارات بنیانی غفلت کرده و به جنبه‌های نرم افزاری پرداخته بود.
5.
به لحاظ تاریخی دارالفنون قبل از مدارس رشدیه تأسیس شده بود. در واقع دارالفنون که مدرسه‌ای برای سطوح بالاتر بود و دانش‌آموزان و دانشجویان آن سواد خواندن و نوشتن داشتند، قبل از مدارس رشدیه که با هدف سوادآموزی فعالیت می‌کرد راه‌اندازی شد، این تقدم صرفا تاریخی نیست بلکه در جامعه ایران «بینشی» هم هست. نتیجه آنکه، در ایران دانشگاه بود که مدرسه را تحت‌تأثیر قرار داد؛ آن هم دانشگاهی با نگرش تکنیکی (در واقع دارالفنون نه دانشگاه) که ثمرات آن هنوز باقی است.
6.
اکثر دانش‌آموزان ایران علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌های پزشکی و امثالهم به عنوان رشته‌ای تکنیکی بودند و هستند و استعدادهای ناب این سرزمین به این جهت راهنمایی می‌شوند. ایران به لحاظ تعداد مهندس در جهان جز کشورهای رتبه برتر است اما تعداد بالای مهندسان نه تنها توسعه‌ای را حاصل نکرده است بل خود دو چندان از موانع توسعه گشته است.
انتظاری که از مدارس به صورت بنیانی می‌رود، تغییر در این بینش و نگرش است. امید که با آموزش‌های لازم و برنامه‌ریزی و سیاستگذاری اصولی در جهت تغییر مثبت بینش معرفتی دانش‌آموزان اقدام نماییم. با توجه به این مهم که در سنین قبل از 12 سالگی مهمترین مراحل شکل‌گیری شخصیت افراد صورت می‌گیرد، مدارس ما انسان‌هایی با جویندگی واقعی دانش که قطعا از «تفکر انتقادی» بهره دارند تربیت نمایند.
امروزه آموزش و پرورش اساس توسعه است و مهمترین وظیفه آموزش و پرورش، تربیت انسان‌هایی با فضایل اخلاقی و تفکر انتقادی است. امید که مدارس متوجه این وظیفه مهم خود باشند. این مهمترین انتظار از مدارس است.
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۲۰۵۶۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هیچ منع قانونی برای ثبت نام دانشجومعلمان در طرح مسکن فرهنگیان وجود ندارد
وزیر آموزش‌وپرورش با بیان اینکه سال ۱۴۰۳ سال اجرای پرشتاب‌تر سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش خواهد بود، گفت: سال جاری سال نهضت ملی آموزش و توانمندسازی معلمان است و تمامی ظرفیت برای آموزش معلمان باید بسیج شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی آموزش و پرورش، رضامراد صحرایی با اشاره به اینکه گردهمایی‌ها فرصت مغتنمی است برای بررسی فعالیت‌های انجام شده و برنامه ریزی برای آینده اظهار کرد: کلید حل مشکلات آموزش و پرورش درون خودش است و با اتحاد، انسجام، همدلی و همراهی می‌توانیم بسیاری از مشکلات را حل کرد.
وی افزود: اگر با هم کار کنیم به توان هم می‌رسیم و ظرفیت‌های درونی آموزش و پرورش برای ارتقای آن کافی است، راهبرد ما یکپارچگی و همدلی درونی آموزش و پرورش است، اگر امکانات و توانمندی‌های خود را شبکه کنیم از رموز موفقیت ما خواهد شد.
وزیر آموزش و پرورش تحول را محور همه اقدامات دانست و افزود: مرحله اول این تحول، شناختی است؛ گفتمان اول آموزش و پرورش است، آموزش و پرورش نقطه اتکای همه کسانی است که برای پیشرفت کشور فعالیت می‌کنند و ما باید کاری کنیم که آموزش و پرورش مسئله اول تمام مسئولان و مدیران ارشد باشد.
صحرایی با اشاره به اصل بازگشت به مدرسه خاطرنشان کرد: مدرسه مزرعه آینده کشور است و این یک گفتمان است و کماکان مدرسه قوی، ایران قوی جهت و شعار اصلی ما خواهد بود و مدرسه باید به والدین اطمینان بدهد که می‌توانیم فرزندی تربیت کنیم که دغدغه آنها است.
وی ادامه داد: حذف تدریجی کنکور، اولویت پیدا کردن تربیت معلم نسبت به تأمین معلم، تحولات مدرسه سازی، تربیت بدنی و سلامت، امور پرورشی، سازمان تعلیم و تربیت کودک، فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و احیای باشگاه دانش پژوهان از تحولات آموزش و پرورش در سال گذشته بود.
سال ۱۴۰۳ سال اجرای پرشتاب‌تر سند تحول بنیادین آموزش و پرورشوزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه سال ۱۴۰۳ سال اجرای پرشتاب‌تر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خواهد بود، گفت: سال جاری سال نهضت ملی آموزش و توانمندسازی معلمان است و تمام ظرفیت برای آموزش معلمان باید بسیج شود.
صحرایی افزود: آئین نامه مسیر رشد معلمی در دستورکار شورای عالی است و مسیر رشد در سه ساحت صلاحیت‌های عمومی، حرفه‌ای و تخصصی به طور روشن مشخص شده است، آئین نامه مسیر رشد معلمی به نتیجه عملکرد معلم در آموزش توجه خواهد شد.
وی با بیان اینکه اقدام بعدی برنامه ملی مهارت آموزی دانش آموزان است، گفت: در این برنامه برای هر دانش‌آموز ۳۰۰ ساعت آموزش مهارت در نظر گرفته شده و تقویت هنرستان‌ها و ساخت هنرستان‌ها در کنار کارخانجات در دستور کار قرار گرفته است.
وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: برنامه ملی دیگر ارتقای کیفیت آموزش و تقویت مدارس دولتی است که ماده واحده کاهش تنوع مدارس در دستور کار است و همه ظرفیت‌ها برای تقویت مدارس دولتی بسیج خواهد شد.
صحرایی اذعان کرد: برنامه ملی بعدی، انسداد مبادی بی‌سوادی و ارتقای سواد عمومی است، چراکه باید برنامه ویژه‌ای برای ریشه کنی بی‌سوادی در تمام مناطق کشور داشته باشیم و ارتقای سواد عمومی و خواندن در این برنامه مورد تاکید است.
وی با اشاره به ارتقای بهره‌وری و بهبود آموزش و پرورش گفت: باید هر آنچه بهره‌وری سازمانی را کاهش می‌دهد، شناسایی و برطرف شود.
هیچ جلسه و گردهمایی و همایشی نباید خارج از ظرفیت اردوگاه‌های آموزش و پرورش برگزار شودوزیر آموزش و پرورش بر ارتقای بهره‌وری اردوگاه‌ها تاکید کرد و گفت: هیچ جلسه و گردهمایی و همایشی نباید خارج از ظرفیت اردوگاه‌های آموزش و پرورش برگزار شود و باید ظرفیت اردوگاه‌ها فعال شود؛ اساس‌نامه سازمان دانش آموزی تغییر و به سازمان دانش آموزی اردویی تبدیل خواهد شد.
صحرایی با بیان اینکه سیاست دیگر ما تداوم نهضت مدرسه سازی است، تصریح کرد: دولت سیزدهم در مدرسه سازی درخشان عمل کرده است و به لطف خدا ۷ هزار مدرسه افتتاح شده است.
وی ادامه داد: ساخت هنرستان‌ها و تجهیز آنها، تجهیز و تقویت اردوگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشگاه فرهنگیان از امور اصلی ما در سال جاری است؛ حدود ۱۰۵ هزار ردیف استخدامی جدید به آموزش و پرورش اختصاص پیدا کرده است.
وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: در سال جاری دانشگاه فرهنگیان کار بزرگ آزمون اختصاصی تعلیم و تربیت را خواهد داشت و فرصت کافی برای ارزیابی دارد.
صحرایی با اشاره به محتوای کتاب‌های درسی و نظام پایه شایستگی‌ها دانش آموزان اظهار کرد: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی کار دو ساله‌ای انجام داده که هر دانش آموزی در پایان پایه تحصیلی چه شایستگی عمومی باید داشته باشد تا کتاب‌های درسی بر مبنای احراز آن شایستگی‌ها تألیف شود.
نقشه راه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نهایی شده استوی با اشاره به اینکه نقشه راه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نهایی شده است، گفت: پیش از این زیر نظام‌های سند نگاشته شده بود، اما چون پشتوانه‌ای نداشت، اجرایی نشد، امروز آئین نامه مدرسه تراز سند تحول، نهایی شده است.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان افزود: یک مصوبه ۱۱ ماده‌ای گرفته شده است که خیلی از مسائل دانشگاه را حل کرده است، از جمله کنکور اختصاصی تربیت معلم است که قانون پیدا کرد و آئین نامه آن نگاشته و امسال هم اجرا شد.
صحرایی اضافه کرد: هیئت جذب مرکزی در دانشگاه فرهنگیان، آئین نامه ویژه جذب استعدادهای برتر بدون کنکور به معلمی، آئین نامه ارتقای اساتید، مدارس وابسته، نظام صلاحیت حرفه‌ای معلمان و دانشجو معلمان از دیگر مسائلی است که در دانشگاه پیگیری شده است.
وی اظهار کرد: سال ۱۴۰۳، سال آغاز برنامه هفتم پیشرفت کشور است و آموزش و پرورش ۳۸ حکم در این برنامه دارد و باید هم عهد شویم که در اجرای برنامه هفتم کوشش و تلاش حداکثری داشته باشیم.
هیچ مانع قانونی برای ثبت نام دانشجو معلمان در طرح تأمین مسکن فرهنگیان وجود نداردوزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: پروژه تأمین مسکن فرهنگیان برنامه ملی بعدی است که مرحله اول این پروژه در ۱۸ استان آغاز شده است؛ هیچ مانع قانونی برای ثبت نام دانشجو معلمان در طرح تأمین مسکن فرهنگیان وجود ندارد.
صحرایی با بیان اینکه سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک از افتخارات دولت سیزدهم است، گفت: تأمین محتوا برای کودکستان‌ها و برگزاری رویدادهای مهم مانند یارستان کودکستان و هوای مادرانه از اقدامات ارزشمند این سازمان در سال ۱۴۰۲ بود.
وی با اشاره به فعالیت‌های حوزه تربیت بدنی در سال گذشته اظهار کرد: بیش از ۲ هزار فضای ورزشی درون مدرسه‌ای در طرح شهید به بهره برداری رسیده است و در سال جاری طرح هر دانش آموزان ابتدایی یک مهارت ورزشی را به طور جدی پیگیری می‌کنیم و در این حوزه طرح ملی غربالگری دانش آموزان را اجرایی خواهیم کرد.
وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: اولویت وزارت آموزش و پرورش سلامت جسمی، روحی و روانی دانش آموزان است و طرح نماد در دستور کار وزارت است و گزارش نماد حکایت از آن دارد که می‌توان بسیاری از چالش‌های آینده کشور را در مدارس برطرف کنیم.
کد خبر 747577
منظور از «خانم بازیگر» در اعترافات تتلو که بود؟