جریان روشنفکری پیش‌قراول و پیاده‌نظام استعمار و استبداد
تاریخ انتشار: ۸ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۲۹۳۴۴۹
در دوران مشروطه بخشی از جریان روشنفکری سعی می‌کند با اصلاح دین پیش برود تا هم به اهداف سیاسی اجتماعی خودشان برسند، هم رقیبی به اسم دین -که متولیان زیادی چون علما و دین‌داران و ... دارد- را که مانعی در مقابل رسیدن به اهدافشان است کنار بزنند.
مسئلۀ نسبت جریان روشنفکری و دین در دوران معاصر مسئله‌ای است که چند نوسان یا به‌عبارت‌دیگر حرکت سینوسی دارد؛ به این معنا که گاهی جریان روشنفکری ادعای پیرایش و اصلاح دین را دارد و معتقد است برای بهینه زیستن در دنیای جدید باید دین پیرایش بشود، یک‌سری حواشی و زوائد و پیرایه‌های دین کنار برود و هسته اصلی دین باقی بماند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در دوران مشروطه بخشی از جریان روشنفکری سعی می‌کند با اصلاح دین پیش برود تا هم به اهداف سیاسی اجتماعی خودشان برسند، هم رقیبی به اسم دین -که متولیان زیادی چون علما و دین‌داران و ... دارد- را که مانعی در مقابل رسیدن به اهدافشان است کنار بزنند. آنها برای کنار گذاشتن دین و متولیان دینی، اصلاح دین را مطرح می‌کنند. نگاه خوش‌بینانه به این جریان معتقد است که آنها دغدغه دین داشتند. رویه این جریان، به طور خاص جریانی که احمد کسروی آن را رهبری می‌کرد، به ما نشان می‌دهد که این‌ها نه تنها دغدغه دین نداشتند بلکه اساساً دغدغه‌هایی در تقابل با دین و حتی تقابل با دغدغه‌های اجتماعی داشتند. آنها مدعی بودند ما برای بهزیستی مردم و تطبیق بهتر با دنیای جدید و شرایط مدرن این مؤلفه‌ها و سیاست‌های اجتماعی فرهنگی را ارائه می‌کنیم، درصورتی‌که اینگونه نبود. کسروی با اصلاح دین شروع می‌کند، در گام بعد به کیش جدیدی تحت عنوان پاکدامنی می‌رسد و سعی می‌کند با بیرون کشیدن مؤلفه‌هایی از سنت باستانی ایران بر یک‌سری گزاره‌های اخلاقی تأکید کند که اگر مردم از این گزاره‌ها پیروی کنند با دنیای جدید همراه می‌شوند. اما در گام بعدی ما نفی دین و به طور خاص، نفی گزاره‌های دین اسلام را در آرای آنها می‌بینیم.
در دوره پهلوی اول (رضاشاه) همسویی فراوانی بین اهداف این طیف از روشنفکران و قدرت و ساختار فرهنگی آن دوره وجود داشت. کتاب‌های آنها به میزان بالایی منتشر می‌شد، حتی در نهادهای فرهنگی و آموزشی تبلیغ می‌شد. با کنار رفتن رضاشاه عملاً طغیانی از سوی روشنفکران علیه دین و جامعه دینی می‌بینیم. وقتی کسروی از سوی علما و جریان‌های مذهبی دعوت به مناظره می‌شد نتیجه‌ای دربر نداشت و نهایتاً کار به حذف کسروی رسید. این ناشی از این است که اساساً این جریان روشنفکری چه در گام نخست (اصلاح) و چه در گام میانی و چه در گام نهایی (نفی دین) به تنها چیزی که توجه نداشتند توان اجتماعی است؛ اینکه مؤلفه‌ها و گزاره‌هایی که بیان کردند، به چه میزان به زیست مردم در دنیای جدید کمک کرد؟ اگر این گزاره را بپذیریم که دغدغه جریان روشنفکری در جهت منافع مردم بود حداقل می‌بایست از سوی مردم با آنها همدلی صورت می‌گرفت. آنها اصلاً به خوی و فرهنگ عمومی مردم دقت نمی‌کردند؛ کمااینکه می‌بینیم بیشترین نفی اجتماعی از طرف همین گروه صورت گرفت. قاتلین کسروی دقیقاً از همین مردم و از طبقات پایین اجتماع بودند.
لذا اگر بخواهیم جمع‌بندی کنیم، باید بگوییم جریان روشنفکری در هر گامی که برداشت به بن‌بست خورد و این ناموفقیت باعث رویارویی مردم با این جریان شد و نهایت چیزی که بیرون آمد، تخاصم عمومی بود. شاید من به‌عنوان یک محقق با بسیاری از دغدغه‌های نواب همدل نباشم، اما به آنها حق می‌دهم که این برخورد را بکنند؛ چراکه تخاصمی که کسروی با دین‌داری و اسلام داشت، این رفتار را ناگزیر می‌کرد. وقتی کسانی به بنیان‌های اسلامی و تقدسات اسلامی به شدیدترین نحو حمله می‌کنند و در مقابل رقبای دینی این جریان امکان پاسخ به صورت مکتوب را ندارند و مجبورند به صورت مخفیانه افکار خود را منتشر کنند، پاسخ این اهانت‌ها را از عموم مردم می‌گیرند، چون مردم علقه‌های دینی دارند و توهین به دین را برنمی‌تابند.
در پاسخ به این مسئله که چرا روشنفکران ما دین را در تقابل پیشرفت می‌دیدند، باید گفت دلایل مختلفی را می‌توان برشمرد. مهم‌ترین دلیل این بود که آنها دین را قابل تطبیق با شرایط جدید نمی‌دیدند؛ چراکه فهم آنها از دین غلط بود. آنها دین را یا یک‌سری مؤلفه‌های کلان و بنیادین می‌دیدند و یا مناسک اجرایی؛ درحالی‌که دین مجموعه‌ای از مبانی نظری مثل توحید، معاد، نبوت و امثال این‌ها (که ما به‌عنوان اصول دین می‌شناسیم) و مناسک عملی است. این را هم در نظر بگیریم که بخش عظیمی از مناسک دینی ما سهم مهمی در حفظ توان اجتماعی دارد؛ مثلاً عزاداری عاشورا که در اجرای این مناسک دینی بین مردم یک شهر همدلی ایجاد می‌شود، مقوله‌ایست که به‌شدت مورد نقد این گروه قرار می‌گرفت. روشنفکران ما به جای آنکه از این فرصت استفاده کنند، آن را به ابزاری برای حمله به دین تبدیل کردند؛ در واقع نوعی انشقاق اجتماعی در جامعه به وجود آوردند.
دلایل همه این‌ها، این است که دین را به‌درستی فهم نکردند و شناخت دقیقی از دین نداشتند. دین را دین مسیحی می‌دیدند. در اصول و مبانی معرفتی‌شان که برگرفته از اندیشه غربی بود دین را نفی می‌کردند، چراکه دین مسیحیت عموماً با عقلانیت دنیای جدید ناسازگار است. آنها این مسئله را به اسلام هم تعمیم دادند و نتیجه گرفتند که دین باید کنار برود. البته در کنار بدفهمی دین می‌توانیم دنبال چرایی‌های دیگر برای این رویکرد روشنفکران هم باشیم، مثل نگاه توطئه‌محورانه، نگاه استعماری، نگاه فراماسونری. می‌دانیم که جریان روشنفکری در ایران همواره پیش‌قراول و پیاده‌نظام استعمار و استبداد بود. مصداق این حرف هم بسیاری از روشنفکران هستند که با رضاشاه و محمدرضاشاه همکاری داشتند و به‌شدت سینه‌چاک کنسرسیوم نفتی و یا خواهان اهدای نفت شمال به شوروی بودند. در واقع آنها به‌نوعی خواهان سیاست‌هایی علیه منافع ملی بودند.
با همه این احوال باید گفت برای رسیدن به توسعه باید تلاش کرد. برای رسیدن به پیشرفت یک‌سری مؤلفه‌ها و بنیان‌هایی وجود دارد که اگر آنها حاصل شود توسعه هم حاصل می‌شود. تجربه‌های دیگر کشورها نشان می‌دهد برای پیشرفت نیازی به کنار گذاشتن دین نیست. این یک بدفهمی است که پیشرفت را مساوی با کنار گذاشتن دین بدانیم. اصلاً این طرح مسئله اشتباه بود. می‌دانیم که مهم‌ترین مبانی معرفتی دنیای جدید از مدارس دینی غرب پدیدار شد. بسیاری از دانشگاه‌های اروپا در ابتدا مراکز دینی بودند. محصول روشنفکران ما در جهت تجدیدنظرطلبی در دین نه تنها باعث تطبیق دین با دنیای جدید نشد، بلکه بیشتر خشونت را ترویج کرد.
انتهای خبر/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: جریان روشنفکری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۲۹۳۴۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دستورات رئیس جمهور در نشست ویژه استان سمنان
به گزارش «تابناک» به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر روز پنجشنبه در جلسه شورای اداری استان سمنان با اشاره به اینکه مسئولان، دولتمردان و دولت در نظام جمهوری اسلامی ایران علاوه بر آنکه باید در مقابل شهروندان، ارباب رجوع و سلسله مراتب اداری پاسخگو باشند، پیش از آن باید در مقابل خداوند پاسخگو باشند و این تفاوت جدی نظام اداری ما با دیگر نظام‌های اداری است.
رئیس جمهور افزود: در نظام اداری اگر کسی قبول مسئولیت کند باید به طور کامل و بدون هیچ‌گونه کوتاهی مسئولیت خود را به انجام برساند چرا که هر کوتاهی و کاستی از سوی هر فرد و یا مسئولی نه فقط در حوزه مسئولیت او، بلکه به شکل دومینووار همه نظام اداری را متاثر می‌کند.
دکتر رئیسی با تاکید بر اینکه همه مسئولان در بخش‌های مختلف موظف هستند موقعیت و عملکرد خود را بررسی کرده و ببینند که آیا عملکرد مطلوبی داشته‌اند یا می‌توانسته بهتر هم عمل کند، اظهار داشت: همه مسئولان عملکرد خود را مورد بازنگری قرار دهند و ببینند که آیا در عرصه علمی، فناوری، صنعتی، معدنی، کشاورزی، اجرای عدالت و اعتلای استقلال کشور به خصوص در عرصه اقتصادی می‌توانسته‌اند بهتر عمل کنند یا خیر!
رئیس جمهور تصریح کرد: مسئولان ببینند آیا عملکرد آنها در حل مشکلات، اجرای عدالت و ارتقای سرمایه اجتماعی موثر بوده است یا نه و اگر نشده در فرآیند کاری خود را مورد بازنگری قرار دهند. ببینید انتظار رهبر معظم انقلاب و مردم و اقتضای انقلابی زیستن، اندیشیدن و عمل کردن از یک مدیر مجرب، درس‌خوانده و صاحب سابقه و تجربه برآورده شده یا نه و اگر نشده باید طرحی نو در انداخته شود.
رئیسی خاطرنشان کرد: نباید اجازه دهیم نظام بروکراسی و القاب و عناوین ما را از تلاش برای حل مشکلات و پیشبرد امور در اعتلای استقلال کشور، اجرای عدالت، توسعه یافتگی متناسب با نظام انقلابی ما دور کرده یا حتی روند کار ما را کُند نماید.
رئیس جمهور با بیان اینکه در ۴۰ سال گذشته بزرگان زیادی در کشور خدمت کردند و کار‌های بزرگ و ماندگاری انجام دادند، گفت: انتظار مردم از این دوره مدیریت و این دولت که کار به ما سپرده شده این است که حقیقتا طرحی نو دراندازیم و بر اساس ظرفیت‌های بالای کشور کاری متفاوت ارائه دهیم. استان سمنان ظرفیت‌های متنوع و متعددی در حوزه‌های معدنی، صنعتی، کشاورزی، گردشگری و دانشگاهی دارد که باید بالفعل شوند.
رئیسی با اشاره به برخورداری کشور از بیش از ۱۰۱ هزار عضو هیئت علمی افزود: به پشتوانه توان علمی، پژوهشی و تحقیقاتی این تعداد عضو هیئت علمی کار‌های بسیار می‌شود انجام داد و گره‌های بسیاری گشوده می‌شود. امروز علاوه بر تعداد زیادی دانشجو و جوان تحصیلکرده آماده به کار، بیش از ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان نیز در کشور فعال هستند که ظرفیت قابل توجهی محسوب می‌شود.
رئیس جمهور از همه مسئولان خواست که بهره‌وری در حوزه مسئولیت خود را با میزانی از بودجه، امکانات، اعتبارات و نیروی انسانی که در اختیار دارند، ارزیابی و بازنگری کنند و اظهار داشت: معتقدم باید در بهره‌وری در همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها و حوزه‌های مدیریتی و اجرایی کشور تجدیدنظر شود و بر اساس ماموریت‌ها و ساز و کار و تشکیلات اداری بهره‌وری بالاتر را هدف‌گذاری و برای تحقق آن تلاش کنیم.
رئیسی بروکراسی پیچیده را مانع جدی کار انقلابی و حرکت جهادی در کشور و نظام اداری دانست و تصریح کرد: برورکراسی پیچیده و ناکارآمد به افراد دارای انگیزه و اندیشه انقلابی نیز اجازه نمی‌دهد کار را به خوبی به پیش ببرند. باید با همان روحیه‌ای که سرداران و سرافرازان ما در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل کار‌های بزرگ را با کمترین امکانات به نتیجه رساندند کار را به پیش ببریم.
رئیس جمهور با بیان اینکه این اقتدار و افتخاری که برای کشور آفریده شده نتیجه دستاورد‌های صنایع پیشرفته نظامی کشور است، خاطرنشان کرد: در اجرای عملیات وعده صادق ما فقط با رژیم صهیونیستی مواجه نبودیم، آمریکا، فرانسه و کشورهای غربی همه امکانات خود را به میدان آوردند و بعضی از کشورهای خودفروخته منطقه نیز به میدان آمدند؛ باید گفت بیش از ۱۰ کشور تمام امکانات علمی، فنی و فناوری خود را به میدان آوردند تا کار بچه‌های ما را خنثی کنند، اما نتوانستند و بچه‌ها توانستند کار مخلصانه، با انگیزه و با اندیشه‌شان را به نتیجه برسانند.
رئیسی اضافه کرد: بعضی از وزرای خارجه و مسئولینی که با مسئولان دیپلماسی ما تماس می‌گرفتند، می‌گفتند «اگر موشک شما و سلاح شما بتواند به سرزمین غصب شده فلسطین برسد!»، یعنی اینطور ناباوری داشتند که مگر می‌شود شما موشک‌تان را به آنجا برسانید؟ می‌گفتند با این سپر موشکی، با این سپر فناورانه‌ای که قرار دارد، از همه فناوری‌مان استفاده کردیم و نمی‌توانید. اما با وجود این صنایع پیشرفته و این کار دقیق و حساب شده، نه با غافلگیری، بلکه با اعلام که در نتیجه آن همه این‌ها بسیج شدند در آن ساعت و در آن روز که این کار به نتیجه نرسد، اما نتیجه را دیدید؛ ساخت، برنامه‌ریزی و اقدام در این عملیات یک کار مجاهدانه بود.
رئیس جمهور گفت: مردم نگاه می‌کنند و می‌گویند چطور وقتی شما در این کار بزرگ و ماندگار موفق شدید و توانستید به دست همین جوانان کشور چنین کار‌های بزرگ و پیشرفته‌ای در صنایع نظامی انجام دهید، چرا در صنایع دیگر اینگونه کار نمی‌شود؟ چطور در صنایع نظامی و هسته‌ای با وجود این همه فشار و تهدید و تحریم اینقدر موفق و پیشرفته هستیم، اما در صنایع دیگر که حساسیت کمتری هم روی آنها هست، نه؟ این نشان می‌دهد باید در بقیه کار‌ها هم همین انگیزه‌ها، اندیشه‌ها، اخلاص و مجاهدت و کار شبانه‌روزی انجام شود.
رئیسی افزود: انتظار از دولت مردمی کار جهادی و انقلاب است که این انتظار به‌حقی نیز هست. باید یک بازنگری در کار‌ها داشته باشیم و از روزمرگی فاصله بگیریم. کار‌های روزمره هم باید انجام شود، اما گرفتار روزمرگی شدن ما را از تحقق اهداف بزرگ انقلاب اسلامی باز می‌دارد. امروز با این حرکتی که انجام شد، نه فقط انتظار مردم ما، بلکه انتظار دیگر ملت‌ها در منطقه و دنیا نیز از انقلاب اسلامی انتظار بالایی است و نباید به کار معمولی بسنده کنیم.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه طولانی شدن روند بعضی کار‌ها قابل قبول و توجیه نیست، اظهار داشت: توسعه یافتگی استان سمنان در گرو تلاش و مجاهدت همین افرادی است که در این جلسه حضور دارند. باید با کاری هماهنگ، مجاهدانه و شبانه‌روزی مسائل را پیش ببریم.
رئیسی با اشاره به مسئله آب در استان سمنان با بیان اینکه گام‌های خوبی برای رفع این مشکل برداشته شده است، از مسئولان مربوطه خواست در اجرای طرح‌های در دست اقدام تسریع کنند و تصریح کرد: ۲۱۱ طرح نیمه‌تمام در استان از دولت‌های قبل مانه بود که در این دولت تکمیل شده است. همچنین امروز جشن احیای ۲۰۱ واحد تولیدی برگزار شد که در نتیجه آن ۴ هزار و ۵۰۰ فرصت شغلی ایجاد شد. امروز همچنین تصمیم گرفته شد مسئولان تمام تلاش خود را به کار بگیرند تا دیگر هیچ واحد تولیدی تعطیل نشود.
رئیس جمهور با اشاره به مشکل مدارس ۲ شیفته استان، از استاندار خواست با همکاری وزارت آموزش و پرورش و نیز مشارکت خیرین برای حل این مشکل تلاش کنند و خاطرنشان کرد: آقای استاندار از رویه خود برای بازدید از روستا‌ها و سفر به ۴۰۰ روستای استان گفتند که بسیار کار شایسته‌ای است و باید مورد قدردانی قرار گیرد. رفتن به میان مردم و سخن گفتن با آنها بسیار کار شایسته‌ای است و نباید فقط با کسانی که به ما رای داده‌اند سخن بگوییم، بلکه باید با کسانی که رای نداده‌اند از اقشار مختلف، سخن بگوییم و ببینیم حرفشان چیست؟ این‌ها شهروند و صاحب حق هستند و ما نسبت به آنها مسئولیت داریم و حرف آنان باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیسی با بیان اینکه نگاه رهبری به جامعه همین است که با همه ارتباط داشته باشیم، گفت: خود رهبر معظم انقلاب اسلامی با اقشار مختلف جامعه دیدار می‌کنند و آنها حرفشان را در حضور ایشان بیان می‌کنند. این کار ایشان باید برای ما و شما حجت باشد و از ایشان الگو بگیریم و آستانه تحمل خود را بالا ببریم. باید ببینیم حرف دل کسانی که رای ندادند چیست؟
رئیس جمهور با اشاره به اینکه امسال سال مشارکت است، اولین نکته در تحقق مشارکت را توجه به ساز و کار مشارکت دانست و افزود: باید زمینه مشارکت مردم را در عرصه‌های مختلف فراهم کنیم. دولت باید کار را به مردم واگذار کند و خود به هدایت، حمایت و نظارت بپردازد. هر جا بخش خصوصی و مردم کار را در دست گرفتند و از آنها خوب حمایت شده و به توانمندسازی آنها توجه شده کار خوب پیش رفته، اما جایی که بخش خصوصی رها شده و حمایت نشده کار به مشکل برخورده و بعضا واحد‌های تولیدی با مشکل و تعطیلی مواجه شده‌اند.
رئیسی توانمندسازی، گفتمان‌سازی و رفع موانع را سه مقدمه لازم برای تحقق مشارکت دانست و اظهار داشت: امروز وظیفه من و شماست که تلاش کنیم مشارکت عمومی را در صنعت، معدن، کشاورزی، راه و حوزه‌های مختلف عملیاتی و اجرایی کنیم.
رئیس جمهور با اشاره به نرخ رشد اقتصادی ۵.۷ درصدی استان سمنان و روند کاهشی تورم در این استان تصریح کرد: امروز ۲ هزار واحد مسکونی در استان تحویل شده و ۱۹ هزار واحد نیز در دست ساخت است. وضعیت اشتغال استان مطلوب است و حتی دنبال جذب نیروی کار از دیگر استانها هستند. این استان همچنین از نعمت وحدت و انسجام و امنیت بالا برخوردار است که باید قدر آن را دانست. کار‌های خوبی در استان انجام شده و باید در این دور از سفر کار‌های بهتری هم انجام شود. بخش‌های مختلف از جمله معاون اجرایی رئیس جمهور اجرای دقیق مصوبات سفر دوم دولت به استان را پیگیری خواهند کرد و امیدوارم مردم نتیجه آن را ببینند.
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد