عقلِ رعایت یا عقلِ روایت
تاریخ انتشار: ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۴۶۹۴۸
به گزارش ایکنا از اصفهان، در حکمت 96 نهرج‌البلاغه امام علی(ع) آمده است: «اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَايَةٍ لَا عَقْلَ رِوَايَةٍ فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ؛ هنگامى كه خبرى را مى‌شنويد عقل‌تان را در مورد آن به کار بیاندازید عقل رعایت آن را و نه عقلِ روایت و بیان آن را، زيرا راويان علم بسيارند و رعايت كنندگان آن كم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اِعقلوا: تعقل کنید؛ عَقَلَ: عقلا البعیر: زانوی شتر را تا کرد و آن را با ریسمانی که عِقال می‌نامند بست.
خبر: آگاهی، اطلاع، خبر می‌تواند صحیح یا غلط باشد و احتمال صدق و کذب در آن می‌رود؛ همچنین از نظر قرآن، خبر، تشریح یک پدیده و رویداد است و علامه طباطبایی منظور از آن را عملکرد آدمیان می‌داند و می‌گوید: مراد از اخبار، اعمال باشد، از این جهت که از صاحب عمل سر می‌زند و از او خبر می‌دهد.
رعایه: مراقبت، محافظت، زیرکی و آگاهی توجه و نظارت، در اصل مراقبت ستارگان و رصد حرکات آنها توسط منجمان بوده است؛ چوپانی گوسفندان و مراقبت از آنها را نیز گفته‌اند.
روایت: گویندگی؛ رَوَیَ الحدیث: حدیث را نقل کرد.
خطاب این سخن به کدام دسته است؟ منظور از عقل رعایتگری و عقل روایتگری که در این سخن و در حوزه خبر، علی(ع) ما را به یکی خوانده و از دیگری پرهیز داده است، چیست؟ عقل راعی و عقل راوی هرکدام چه عقال و ریسمان‌هایی بر زانوی خبر می‌بندند و او را در کجا می‌نشانند و چرا؟
به روشنی، علی (ع) در این جملات با مستمعین و مخاطبین خبرها سخن گفته است و سعی دارد تا معیارهای تعقل و سنجش و شیوه‌های ارزش‌گذاری و مواجهه شنوندگان و مخاطبان خبر با تولیدکنندگان و راویان آن را از هم جدا نماید. او در ادامه این تفکیک و مرزبندی، کثرت ناقلان خبر و قلت مراعات کنندگان آن را یادآور شده است.
یک برداشت از این جملات، آن است که منظور از خبر را اخبارو حقایقی بدانیم که از ناحیه دین و اولیا آن به فرد می‌رسد (به قرینه لفظ علم که در ادامه همین سخن به جای لفظ خبر، آورده شده است) و او خواسته است تا نوع برخورد ما با این اخبار صرف روایتگری و نقل و انتقال آنها نباشد (زیرا که به قدر کافی از این ناقلان و راویان در جامعه حضور دارند)، بلکه خواسته است تا وجهه همت‌مان را بیشتر مصروف مراعات آنها در زندگی و اعمال‌مان قرار دهیم. او عبارت‌های عقل رعایت و عقل روایت را ابداع می‌کند تا بر معیارها و شیوه‌های سنجش متفاوت این دو دسته توجه دهد و ما شنوندگان و مخاطبان این اخبار را به سمت رعایت آن دستورات و مراعات‌شان در زندگی سوق دهد؛ چه بسیارند کسانی که وظیفه خویش را در برخورد با آورده‌های دین صرف روایتگری و نقل آنها دانسته‌اند و در این باره البته سعی وافر و جهد بلیغ و تلاش مجدانه‌ای نیز مصروف داشته‌اند، اما دریغ از آن که اندکی از این اخبار و آورده‌ها و آگاهی‌های نقل شده در دل‌ها و اعمال و رفتارشان حضور و بروز یافته باشد.
عقل راوی در این جا همه تلاشش در یافتن منابع موثق و اسناد صحیح و گفتارهای بی عیب و نقص و انتقال آنهاست، او توجه و تلاشی برای فهمیدن و فهماندن و به قلب رساندن مخاطبینش ندارد، همه مسئولیتش تا یافتن و دسته بندی میزان اعتبار و صحت اخبار و تکنیک‌ها و روش‌هایی که برای این موضوع به کار می‌گیرد، خلاصه می‌شود. اما شیوه‌های فهم و کاربست این اخبار برای مای شنونده و مخاطبین این اخبار و حقایق البته از جنسی دیگر است و از نوعی دیگر باید باشد. اینجا وظیفه ما ابتدا درست فهمیدن‌مان است و تطبیق این آورده‌ها با نیازها و ظرفیت‌ها و تطبیق شرایط و داوری در بین اهمیت‌ها و... کار رعایت کار ساده‌ای نیست، نمی‌توان حدود و اندازه‌ها و ظرفیت‌های خبر و خود و زمان را نشناخت و بدون رعایت آنها همه را یک جا و بدون ملاحظات و نظارت عقل مصرف کرد؛ نتیجه‌اش می‌شود اخباری‌گری سطحی و مبتذل و البته خطرناک و مهلکی که بعضا شاهد شکلیابی سیاسی و اجتماعی‌اش در همین عصر و زمانه هستیم. تاکید علی(ع) بر عقل رعایت از سوی دیگر تاکیدی بر کاربست عقل در تمیز اخبار رسیده و انتخاب و به کارگیری آنهاست. نقلِ بدون عقل، سمِ مهلک دین و اخبار دینی است.
برداشت دیگری نیز می‌توان از این سخن داشت. اگر خبر را در مفهوم غیر ارزشی و متداول و امروزینش بگیریم و بار دیگر این جملات را مرور کنیم، پیام‌ها و توشه‌هایی دیگر را نیز می‌توانیم از این حکمت برگیریم. شاید انسانِ امروز که در میانِ انبوه خبرها، شب را صبح می‌کند و صبح را به شب می‌رساند بیش از هر زمان دیگری می‌تواند مفهوم این سخن علی(ع) را بیابد و در عمق جان خویش آن را لمس کند. زیرا او بمباران نابودکننده اخبار ریز و درشت و خوب و بدی را که از هر سو بدون هیچ مانعی همه حریم‌های او را می‌درند و خصوصی‌ترین لحظه‌های تنهایی او را هم و قعی نمی‌گذارند تا خود را در چشم‌ها و گوش‌های او فرو کنند! با همه وجودش احساس کرده است و کاستن خود را از پس هر بار مصرف خبرهایی که دیگر افزونی شان روح و جان اورا افزون نمی‌کنند، با همه وجودش لمس کرده است. ساقیان توزیع کننده! هر صباح و شام، آنها را دربسته‌هایی پیچیده درجیب او می‌گذارند و او به خواندن و دیدن و شنیدنشان اعتیاد پیدا کرده است. فروشندگان سمج و حیله‌گری که هر روز و همه جا حاضرند و نیاز ما را تامین می‌کنند. بی راه نیست اگر خبر را افیون جدید توده‌ها بنامیم! افیونی که در لابراتوارهای جدید شرکت‌های بزرگ ساخته می‌شود و با همدستی و تبانی صاحبان قدرت و مکنت پرداخته شده و بسته بندی می‌گردد تا با از کارانداختن قدرت فکر و تانی و تامل مردم در سرنوشت و زندگانی خودشان، بقای سروری و بهره‌کشی و حکومت آنها را تضمین نماید. ترفندها و مکرهایی پیچیده در لفافه خبر، ترفندهایی که عقل راوی در پشتش کارسازی‌ها می‌کند.کارسازی‌هایی از جنس تحریف و حذف و بزرگنمایی یا کوچک نمایی و دروغ و جعل یا برچسب زدن به مخالفان و دستچین کردن و پاره‌گویی حقایق و مسکوت گذاشتن برخی و گفتن برخی دیگر و یا تغییر مفاهیم و معانی و ارائه پیش گویی‌ها و پیچیده کردن مسائل برای جلوگیری از کشف حقیقت و یا سفسطه و خاک پاشیدن در چشم‌های مردمان و یا....ترفندهایی که همه گونه‌ها و تکنیک‌های رسانه‌ای را اختراع و به خدمت گرفته است تا با انتخاب زمان و نحوه تنظیم و آرایش مطالب و نرم و سخت کردن‌های خبر و هرم‌های وارونه و راست و عمومیت دادن‌ها و استفاده از شهرت‌ها و شگفتی‌ها و تازگی‌ها و نزدیک کردن‌ها و ... تصویری مخدوش و دلخواه از واقعیت جعل کندو قدرت تصمیم‌گیری مردم را در میان حجم انبوه خبرها از آنان بستاند تا دیگر این ما نباشیم که تصمیم می‌گیریم و حتی به چه انیشیدن‌مان را هم آنان تعیین کنند و چگونه اندیشیدن‌مان را هم.
علی(ع) در میانه این ورطه هولناک دستش را به سوی‌مان دراز کرده تا ما انسان‌های در گرداب افتاده را نجات بخشد. او ما را به عقل راعی، عقل رعایت‌گر می‌خواند، اما این پادزهر و داروی ترک اعتیاد در عصر حاکمیت رسانه‌ها چیست؟ علی (ع) به وضوح بین نحوه داوری و ارزش‌گذاری شنوندگان و مخاطبین خبر با تولید کنندگان و موزعان و ناقلان آن تفکیک می‌گذارد تا ما را از دام حرکت کورکورانه در مسیرتعیین شده آنان برهاند. «دروازه‌بانی خبر»! اما نه در تولید، بلکه در مصرف، این شاید همان ترجمه عقل رعایتی باشد که او می‌گوید. اینکه عقل را از تعطیلاتی که برایش تدارک دیده‌اند، احضار کنیم و در راست و دروغ و حیله‌ها و ترفندهایی که برایمان چیده‌اند نورش را بتابانیم و راهمان را بیابیم. اینکه خودمان و ذهن و عقل و شعور و زندگی و تصمیم و اختیار و اراده‌مان را رعایت کنیم و دست هر خبری نسپاریم و خود نیز در زنجیره طولانی انتشار این خبرهای هدف‌دار نیفتیم.
یادداشت از داریوش اسماعیلی/ معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان
انتهای پیاممنبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۴۶۹۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
همراهی خوب مردم همدان در طرح عفاف و حجاب
سردار سلمان امیری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اجرایی شدن طرح عفاف و حجاب در استان همدان اظهار کرد: یکی از مطالبات به حق و مهم مردم که جزو قوانین کشور ما نیز است رعایت عفاف و حجاب و حدود الهی در سطح جامعه است.
وی افزود: الحمدالله اکثریت جامعه بانوان ما عفیفه و محجبه هستند و بسیار هم رعایت می‌کنند اما متأسفانه تعداد کمی بی اطلاع هستند و نمی‌دانند پشت پرده بی‌حجاب دشمن برنامه‌ریزی کرده تا کانون خانواده‌ها را نابود و ویران کند.
فرمانده نیروی انتظامی استان همدان با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای غربی کانون خانواده‌ها و روابط اجتماعی از هم گسیخته شده است، گفت: نیروی انتظامی برحسب وظیفه قانونی در سطح جامعه حضور پیدا کرده و اقدامات لازم خود را در طرح عفاف و حجاب از شنبه ۲۵ فروردین انجام داده است.
سردار امیری خاطرنشان کرد: الحمدالله در این چند روز بانوان همدانی بسیار همراهی کرده‌اند و ما از مجموعه فراجا از همراهی بانوان و خواهران که نهایت همکاری را با ما داشتند تشکر می‌کنیم.
وی با بیان اینکه در این چند روز مشکلی از این بابت در همدان نداشتیم، بیان کرد: اما معدود افراد بسیار کمی در جامعه هستند که ما به آنها تذکر می‌دهیم و اگر نیاز باشد قطعاً اقدامات قانونی را با این افراد خواهیم داشت.
فرمانده نیروی انتظامی استان همدان عنوان کرد: ما در همدان هر کجا تذکر داده‌ایم بانوان ما رعایت کرده‌اند.
سردار امیری با بیان اینکه موضوع حجاب را باید به چند قسمت تقسیم کنیم، گفت: عده‌ای هستند که شاید حجاب را رعایت نکنند که با یک تذکر ما حل می‌شود این‌ها افرادی هستند که از پشت پرده بی حجابی‌ها و حرکات دشمن بی اطلاع هستند.
وی افرود: اما خیلی کم تأکید می‌کنم خیلی کم افرادی هستند که با حرکات دشمن حرکت می‌کنند و دنبال التهاب در جامعه و همسوی اهداف دشمن بوده که به طور قطع این افراد را زیرنظر داریم و برخورد لازم و قاطع را با آنها انجام خواهیم داد.
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد