به نقل از «ایرنا»

درباره رضا سید حسینی| مترجمی تاثیرگذار در انتقال مکاتب ادبی جهان به ایران

تاریخ انتشار: ۲۲ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۵۶۲۱۶

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ رضا سیدحسینی نویسنده و مترجم ممتاز ایرانی در ۲۲ مهر ۱۳۰۵خورشیدی در اردبیل دیده به جهان گشود. وی تحصیلات مقدماتی را در اردبیل گذراند و بعد به تهران رفت و در رشته ارتباطات ادامه تحصیل داد. این نویسنده بعد از مدتی برای تکمیل مطالعات خود به مدرسۀ عالی ارتباطات پاریس رفت و سپس در دانشگاه U.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

S.C آمریکا به تحصیل فیلم سازی پرداخت.

حسینی با این که در مدرسه، رشته فنی را انتخاب کرد اما از همان دوران کودکی به ادبیات علاقه بسیاری داشت، چنانچه وی می گوید: همواره قلم در زندگی من حضور جدی و پررنگ داشته است.  وی بعد از اتمام تحصیلات در آمریکا به ایران بازگشت و مدتی سردبیری مجله سخن را بر عهده گرفت. این نویسنده برجسته به مدت ۶ سال در فرهنگسرای نیاوران به تدریس فلسفه، ادبیات و مبانی نقد پرداخت و در همین ایام کار ترجمه را به صورت جدی دنبال کرد. البته باید گفت که حسینی کار ترجمه را در سنین نوجوانی از زبان مادری یعنی ترکی آذری و نیز ترکی استانبولی آغاز کرده بود و در دوران جوانی کتابی با عنوان پیروزی فکر در زمینه روان‌شناسی ترجمه کرد که بیش از ۳۰ بار تجدید چاپ شد. این کتاب شامل پندهایی است که انسان را به تفکر و تعمق وا می دارد و مربوط به روان‌شناسی قبل از فروید است. اما نخستین ترجمه‌ جدی وی از زبان فرانسه در ۱۳۲۶خورشیدی منتشر شد.

حسینی به کمک یکی از دوستان خود به نام عبدالله توکل فرانسه را یاد گرفت. البته باید گفت او با شرکت در کلاس‌های پژمان بختیاری معلم فرانسه مدرسه خود کم‌کم به مرحله‌ای رسید که توانست به طور مستقل آثار فرانسوی را ترجمه کند.

به دلیل ترجمه های بی نظیر این نویسنده پرکار در ۱۳۸۱ خورشیدی عنوان چهره ماندگار به او  اعطا شد. همچنین نشان شوالیه از پالم آکادمیک فرانسه در ۲۰۰۰ میلادی نیز از جوایز جهانی این مترجم در حوزه ادبیات به شمار می رود.

به مناسبت سالروز تولد سید رضا حسینی، پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مهم ترین ویژگی های آثار و ترجمه های وی پرداخته است.

تالیفات و ترجمه ها

از حسینی بیش از ۴۰ اثر منتشر شده است. این آثار تنها ترجمه ساده نیستند و اثرگذاری بسیاری در میان علاقه مندان داشته اند. زیرا ترجمه های وی از آثار نویسندگان برجسته ای چون آندره مالرو، اونوره دو بالزاک، ژان پل سارتر، آندره ژید، آلبر کامو، ماکسیم گورکی، توماس مان، جک لندن و چارلی چاپلین بود.
برخی از آثار وی بیش از ۲۰ بار تجدید چاپ شده است از مهم ترین ترجمه های وی از فرانسه به فارسی که مورد استقبال زیادی هم قرار گرفت می توان به معشوقه‌های من از موریس دوکُبرا، غوغای ژوئیه از ارسکین کالدول، لایم لایت از چارلی چاپلین، بهار کشنده از لاژوس ژیلاهی، طاعون اثر آلبر کامو، مدراتو کانتابیله از مارگریت دوراس، ضدخاطرات از آندره مالرو؛ بهانه‌ها و بهانه‌های تازه از آندره ژید و در دفاع از روشنفکران از ژان پل سارتر اشاره کرد.

عبدالله کوثری مترجم ایرانی معتقد است: حسینی با ترجمه‌های درخشان از آثار نویسندگان بزرگ، ادبیات ایران را برای همیشه وامدار خود کرده است و بسیاری از مکتب‌های فکری غرب را به جامعه‌ ادبی شناساند.

علاوه بر ترجمه ها از فرانسه، حسینی از زبان ترکی به فارسی آثاری را ترجمه کرده است. در این باره می توان به آن سوی کوهستان از یاشار کمال، آخرین شعرها از ناظم حکمت و مرگ عزیز بیعار از لطیفه تکین اشاره کرد.
مجموعه ۶ جلدی فرهنگ آثار از جمله آخرین فعالیت های فرهنگی این مترجم پرکار بود. در واقع می توان گفت بزرگترین و بهترین اثر حسینی همان فرهنگ آثار است که بسیار در آگاه کردن مردم و نویسندگان اثر داشت.

جواد مجابی شاعر و نویسنده در خصوص تلاش بی نظیر حسینی در نوشتن فرهنگ آثار می گوید: هر فردی از عهده کاری که سید حسینی در فرهنگ آثار انجام داد، برنمی آمد؛ پایمردی، انضباط و مدیریت او باعث شد در مدت کوتاهی این فرهنگ چاپ شود.

اما جامع و کامل ترین کتاب درباره سبک های ادبی، مکتب های ادبی اثر حسینی است که بیش از ۲۰ بار تجدید چاپ و تاکنون به ۴۰ زبان دیگر ترجمه شده است. در حقیقت حسینی بود که برای نخستین بار مکتب های ادبی را در ایران تدوین کرد. این اثر برای طبقۀ نویسنده بسیار آگاهی دهنده و آموزنده بود. وی در مقدمه این اثر می نویسد: من این کتاب را در آغاز به عنوان راهنمای ساده و فهرست وار برای آشنایی با «ایسم» های گوناگون ادبی نوشته بودم به امید اینکه در آینده، اساتید متخصص، نویسندگان و محققان آثار کامل تری در این مورد ارایه کنند، اما چنین نشد و کتاب به عنوان یگانه منبع و حتی کتاب درسی درباره مکتب ها باقی ماند. کامران فانی، مترجم و نسخه‌پژوه بر این باور است: این کتاب تاثیر غیر قابل انکاری بر روی نویسندگان و منتقدان ادبیات گذاشت و با این اثر دانش آموزان و دانشجویان با ادبیات غرب، سبک‌ها، مکتب‌ها و جریان‌های شاخص قرن آشنا شدند.

وجوه شاخص در ترجمه های حسینی

حسینی مترجمی دقیق، وفادار به متن اصلی و بسیار زیبانویس بود. وی بر این باور بود که اهمیتی ندارد که انسان از چه زبانی ترجمه می کند، بلکه فهم درست و ارایه مناسب آن به خواننده مهم است. از مهم ترین ویژگی های آثار حسینی می توان به نگاه برابری و جهان شمولی در آثار وی اشاره کرد. قلم فرسایی او در ترجمه ها و برگرداندن هر چه بهتر متن به فارسی از دیگر ویژگی های آثار حسینی بود. وی کتاب هایی را برای ترجمه انتخاب می کرد که ابتدا تفکر نویسنده آن را بپذیرد و بتواند ارتباط روحی با آن برقرار کند به همین دلیل آثار وی مخاطبان زیادی داشت.

وسواس خاص حسینی در انتخاب کتاب برای ترجمه باعث شد که در میان آثار وی حتی کتابی با ارزش متوسط دیده نشود. عبدالله کوثری که خود از مترجمان پیشکسوت است به نوگرا بودن حسینی در انتخاب کتاب برای ترجمه اشاره می کند و می گوید: منظور از نوگرا بودن، ترجمه‌ کتاب‌های جدید نبود؛ بلکه حسینی با مطالعه‌ فراوانی که در زمینه‌ ادبیات فرانسه داشت، رمان‌های خاصی را برای ترجمه انتخاب می‌کرد که هنوز هم در ادبیات ما یگانه هستند.

با توجه به مطالب بالا می توان گفت، بسیاری از ترجمه های حسینی از مهم ترین آثار ادبی جهان به شمار می روند. وی در ترجمه‌ها، زبانی روشن، ساده، بی‌تکلف و دلنشین دارد و در آنها سرزندگی، شادابی، فصاحت و بلاغت را جاری ساخته است.

این مترجم ادیب پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری سرانجام به دلیل عفونت ریه و ضعف عمومی در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸ خورشیدی در ۸۳ سالگی دیده از جهان فروبست.

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرانسه إيران اردبیل آمریکا ترجمه کتاب ادبیات

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۵۶۲۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خدمات محمود نجم‌آبادی به علم پزشکی

در یازدهمین جلسه از سلسله جلسات "صد کتاب ماندگار" از خدمات محمود نجم‌آبادی به علم پزشکی تجلیل به عمل آمد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های « صد کتاب ماندگار قرن» به منظور پاسداشت نگاشته‌های برتر ایرانیان در یک قرن اخیر، با بررسی کتابِ «تاریخ طب ایران» تالیف محمود نجم‌آبادی، با سخنرانی محمدحسین عزیزی عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی و محمد صدر عضو هیئت علمی دایرة‌المعارف اسلامی به میزبانی سازمان اسناد وکتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

امین متولیان استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیکه دبیری این نشست را به عهده داشت؛ ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران گفت: برپایی نشست‌های « صد کتاب ماندگار قرن» و معرفی آثار ماندگارِمکتوب، ایده اصیل و ماندگار فرهنگی است که در مسیر معرفت و دانش کشور گام بر می‌دارد. با نگاهی به عناوین کتاب‌های معرفی شده در این سلسله نشست‌ها، می‌توان به حُسن انتخاب و عمقِ نگاه فرهنگی میزبانان پی برد.

وی ادامه داد: کتابِ « تاریخ طب ایران» حاصل 40 سال تحقیق، تفحص و تخصص محمود نجم‌آبادی در عرصه تاریخ طب است. بخش مهمی از این کتاب به اخلاق پزشکی، تاریخ پرستاری و پیراپزشکی اختصاص دارد که به واقع نگارش آن نقطه عطفی در حوزه پزشکی، پرستاری، و پیراپزشکی است. این کتاب کلاس درس معرفتی است که امروز کمتر در دپارتمان‌های پزشکی ارائه می‌شود. بخش دوم شرح کاملی از تاریخ علم طب در قبل از اسلام، بررسی مراکز طب هندی و جندی شاپور، طب در بعد از اسلام تا حمله مغول را در بر می‌گیرد. 

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت: کتابِ « تاریخ طب ایران» در سیر مکتوبات تاریخ علم یک اثر ارزشمند است، زیرا این کتابِ تالیفی به عنوان یک نوشته مکتوبِ برجسته و الگوساز قابل تقدیر است و توسط یک طبیب و متخصص در حوزه تاریخ‌نگاری به رشته تحریر در آمده است.

تاریخ‌نگاری پزشکی با تأکید بر خدمات ارزنده نجم‌آبادی شکل گرفت

محمدحسین عزیزی، عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی، با اشاره به ویژگی‌های کتابِ « تاریخ طب ایران» گفت: تاریخ‌نگاری پزشکی معاصر ایران با تاکید بر خدمات ارزنده دکتر نجم آبادی شکل گرفته است؛ زیرا تاریخ پزشکی بخشی از تاریخ علم است. وی در تاریخ‌نگاری طبابت سراغ نسخه‌های خطّی، چاپی، مقاله‌های معتبر و دیگر منابع رفته است.

وی ادامه داد: منابعی که در تاریخ پزشکی موجود است به سه قسمتِ منابع اولیه، منابع ثانویه، و منابع ثالث تقسیم می‌شود. منابع اولیه آن دسته از منابع ارزشمندی است که بدون واسطه و همزمان با رویداد نوشته شده است؛ منابع ثانویه مجموع آثاری است که درباره یا در تفسیر و تحلیل منابع اولیه نوشته شده است و منابع ثالث یک موضوع ویژه ای را بر می‌گیرند و درباره آن صحبت می‌شود که زنده یاد نجم‌آبادی از منابع اولیه و ثانویه استفاده می‌کرد و از این حیث کتابِ ارزشمندی است. علاوه بر این، کتابِ « تاریخ طب ایران» از بُعد جامعه‌شناسانه و باستان‌شناسانه نیز به تاریخ علم پزشکی نگاه ویژه‌ای داشته است؛ بنابراین موظف هستیم اندیشمندان و پیشکسوتانی را که باعث تحول در جامعه شده‌اند، ارج نهیم و به نسل‌های آینده بشناسانیم که چه افرادِ ارزشمندی برای این سرزمین تلاش کردند.

آثار نجم‌آبادی در زمره بهترین آثار پزشکی است

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با بیان اینکه محمود نجم‌آبادی انسان تک بُعدی نبوده است؛ گفت: وی علاوه بر فعالیت در عرصه تاریخ‌نگاری پزشکی، در حوزه‌های نگارش آثارِ پیرامونی نیز تبحر ویژه‌ای داشت و مجله «جهان پزشکی» را منتشر کرد. یکی از آثار تحقیقاتی و تالیفی نجم‌آبادی نگارش کتاب «طبقه بندی پزشکان و مجلس مشاوره طبی و حق‌الزحمه پزشکان در ایران باستان» بود که دوران حکومت ساسانیان را در بر می‌گرفت. 

کتاب دعای محبوب ایرانی‌ها

وی تصریح کرد: نجم‌آبادی علاوه بر کتابِ «تاریخ طب در ایران»، آثار مکتوب دیگری چون «تعالیم پزشکی صدساله فرانسویان در ایران»، «فهرست کتاب‌های چاپی فارسی طبی»، «بلای عظیم نسل بشر، سیفیلیس و سوزاک» و غیره را به رشته تحریر در آورده که هر یک از این کتاب ها در زمره بهترین آثار علمی پزشکی بوده است.

توجه نجم‌آبادی به نسخ خطّی پزشکی اهمیت دارد

محمد صدر، عضو هیئت علمی دایرةالمعارف اسلامی، دیگر سخنرانِ یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های « صد کتاب ماندگار قرن» صحبت‌های خود را در سه بخشِ سابقه فرهنگی و علمی خانواده، مروری بر فعالیت و زندگی و اهمیت دکتر نجم‌آبادی و آرای او در زمینه تاریخ پزشکی دسته‌بندی کرد و گفت: نجم‌آبادی در خانواده‌ای اهل فرهنگ بزرگ شده است. جدّ مادری او شیخ هادی نجم آبادی از علما و  جدّ پدری او محمد نجم آبادی متولی مدرسه سپهسالارقدیم یا مدرسه عالی شهید مطهری فعلی است.

وی ادامه داد: نجم‌آبادی در سال 1282 در تهران متولد شد و در مدرسه آلمانی‌ها تحصیل کرد و با شروع جنگ جهانی دوم در مدارس دارالفنون، دار المعلمین درس خواند و وارد مدرسه طب شد. وی به دلیل علاقه بسیاری که به علم طب داشت، قبل از پایان دوره مدرسه، کتابی درباره بیماری سیفیلیس و سوزاک نوشت. در سال 1309 به قوچان و بعد از آن به سبزوار رفت و در نهایت راهی فرانسه شد و در سال 1952 از دانشگاه پاریس فارغ التحصیل شد.

علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تأمین سلامت انسان است

صدر با طرح این سوال که چرا نجم‌آبادی برای تاریخ علم ایران و به خصوص پزشکی اهمیت دارد؛ گفت: وی با تسلط بر زبان‌های آلمانی و عربی به خوبی توانست آثار تحقیقی درباره رازی تحریر کند. در واقع آنچه در مجموع این تحقیقات حائز اهمیت است، توجه نجمآبادی به نسخ خطّی منسوب به این دانشمند و ترجمه آن به فارسی است.

وی با اشاره به آرای محمود نجم‌آبادی گفت: پزشکی سنتی و مدرن در طول تاریخ پزشکی همواره مقابل یکدیگر گذاشته شده‌اند اما نجم‌آبادی با این رویارویی به شدت مخالف بود و معتقد بود علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تأمین سلامت انسان است.

در پایان این نشست تخصصی پرسش و پاسخ برگزار شد و از کارشناسان به سئوالات حضّار پاسخ دادند.

انتهای پیام/