به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

حماس و بشار اسد به کجا می‌روند؟/ به وقت شام

تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۶۹۷۴۷

احیای روابط میان دولت سوریه و جنبش حماس، نیازمند صبر استراتژیک و برنامه‌ریزی صحیح و سیاستی گام‌به‌گام است.

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو - دکتر حسین آجرلو؛ در چند ماه اخیر از یک‌سو اخباری از احتمال احیای روابط سوریه و جنبش حماس منتشر شده و نیز برخی از رهبران حماس در موضع‌گیری‌های خود، مواضع مثبتی را نسبت به سوریه اتخاذ نموده‌اند، ولی از سوی دیگر مخالفت‌های انجام شده هم از سوی سوریه و هم از سوی برخی دیگر از رهبران حماس نشان داده اگرچه زمینه‌ها و بستر‌هایی برای احیای روابط وجود دارد، ولی همچنان این روند با موانع اساسی روبرو است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! در این نوشتار تلاش می‌شود به امکان‌سنجی احیای روابط حماس و سوریه پرداخته شود و برای این امکان‌سنجی، نیازمند بررسی تاریخی شکل‌گیری این اختلاف و همچنین موانع و دشواری‌های احیای این روابط با در نظر گرفتن ضرورت‌های آن هستیم.

محور مقاومت، محوری متشکل از کشور‌های جمهوری اسلامی ایران و سوریه و گروه‌های مقاومتی همچون حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی عراق، انصارالله یمن، جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین است که در چهار دهه اخیر دستاورد‌های بزرگی همچون آزادسازی جنوب لبنان و نوار غزه، سرکوب تروریسم در عراق و سوریه، مقابله با زیاده‌خواهی عربستان سعودی در یمن و فعال کردن جبهه‌های مختلف علیه رژیم صهیونیستی را به دست آورده است به‌طوری‌که این محور به بزرگ‌ترین تهدید برای محور غربی، عبری و عربی در منطقه غرب آسیا تبدیل شده است.
در ارزیابی علل موفقیت محور مقاومت می‌توان به مواردی همچون: ۱- گرایشات انقلابی اصیل و اسلامی سازگار با جغرافیای هویتی و سرزمینی منطقه غرب آسیا؛ ۲- نظم تشکیلاتی و وحدت نسبی درونی بین عناصر؛ ۳- رهبری هوشمند با راهبرد متناسب؛ ۴- قدرت نظامی توانمند و درون‌زا؛ ۵- دستگاه امنیتی و ضد جاسوسی قدرتمند؛ ۶- الگوی جنگی متناسب با شرایط منطقه اشاره کرد.

در ساحت فعالیت‌های سیاسی و نهضتی، بروز اختلافات میان عناصر یک محور، امر طبیعی است که محور مقاومت نیز از این امر مستثنا نیست. با آغاز بحران سوریه و برسازی یک بحران سیاسی به یک بحران هویتی با کلیدواژه شیعی و سنی و اخوانی و ضد اخوانی از سوی محور غربی، عبری و عربی، جنبش حماس و نظام سوریه دچار اختلاف شدند. این اختلاف و شکاف تا آنجا پیش رفت که جنبش حماس به‌طور رسمی از مخالفان سوریه حمایت و دولت سوریه نیز در نوامبر ۲۰۱۲، ضمن پلمپ دفاتر حماس، با فعالیت این جنبش در سوریه مخالفت کرد که تاکنون نیز این وضعیت تداوم داشته است. رهبری محور مقاومت تلاش زیادی داشته تا با استفاده صحیح از پتانسیل‌های این دو عنصر تأثیرگذار محور مقاومت، مانع از تأثیر منفی این اختلاف، بر روند مهار اقدامات محور غربی، عبری و عربی بر محور مقاومت شود، ولی می‌بایست پذیرفت که این اختلاف و شکاف تاکنون برای محور مقاومت آسیب‌زا بوده و در صورت تداوم آن، این آسیب‌ها بیش‌ازپیش خواهد شد.
ضرورت‌های هم‌گرایی
به نظر می‌رسد احیای این روابط دارای ضرورت‌هایی است و عموماً نیز ضرورت‌ها بر امکان‌پذیری یک پدیده بسیار تأثیرگذارند. مهم‌ترین ضرورت‌های احیای این روابط عبارت‌اند از:

۱-همان‌طور که بیان شد یکی از علل موفقیت محور مقاومت در چند دهه اخیر، نظم تشکیلاتی و وحدت نسبی درونی بین عناصر آن بوده است. در این چارچوب، در شرایط کنونی که شاهد اتخاذ راهبرد فشار حداکثری در ابعاد سیاسی، امنیتی، هویتی و اقتصادی در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی از سوی محور غربی، عبری و عربی علیه محور مقاومت هستیم، حل اختلافات درونی همچون اختلاف سوریه و جنبش حماس، بستر لازم را برای مقابله با این سطح از تهدیدات و همچنین تشکیل یک جبهه منسجم‌تر سیاسی فراهم می‌آورد.

۲-کنشگری فعال نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی در پیرامون مرزهایش به‌ویژه در سوریه و نوار غزه نشان می‌دهد که میزان آسیب‌پذیری این رژیم بالا رفته به‌طوری‌که گاهی مقامات صهیونیست صحبت از جنگ می‌کنند. بخشی از این آسیب‌پذیری نظامی و امنیتی می‌تواند فعال شدن جبهه‌های متعدد در برابر این رژیم باشد. به‌خصوص جبهه جولان به دلیل جایگاه ویژه و همچنین نقش لولا گونه آن در محور مقاومت از اهمیت زیادی برخوردار است به‌طوری‌که تسلط بر این منطقه ضمن متصل شدن جبهه شمال به منطقه کرانه باختری، رژیم صهیونیستی را در محاصره محور مقاومت قرار می‌دهد و در تحرک نظامی و امنیتی آن اختلال ایجاد می‌کند. فعال شدن این جبهه به همکاری بیشتر و انسجام درونی محور مقاومت به‌خصوص سوریه و جنبش‌های فلسطینی همچون جنبش حماس نیاز دارد.

موانع هم گرایی مجدد
با توجه ضرورت‌های فوق‌الذکر و شرایط حاکم بر روابط میان جنبش حماس و نظام سوریه به نظر می‌رسد احیای این روابط به دلیل وجود متغیر‌های تأثیرگذار با موانع و دشواری‌هایی متعددی روبرو است و این موانع و دشواری‌ها نیز تأثیر منفی بر امکان احیای این روابط دارد. مهم‌ترین متغیر‌های تأثیرگذار در ایجاد موانع و دشواری‌هایی احیای روابط جنبش حماس و نظام سوریه، عبارت‌اند از:

۱-متغیر هویتی: یکی از موانع جدی احیای روابط سوریه و جنبش حماس متغیر هویتی است، زیرا از یک‌سو جریان حاکم بر سوریه یعنی حزب بعث با توجه به ایدئولوژی سوسیالیستی و ملی‌گرایانه خود دارای گرایشات سکولار است و عموماً با فعالیت جنبش‌های دینی همچون جریان اخوان المسلمین در این کشور مخالف است و از سوی دیگر جریانات اخوانی نیز به دلیل ایدئولوژی سکولار نظام سوریه از مخالفان جدی آن به‌حساب می‌آیند، به‌طوری‌که درگیری‌های خونینی در دهه هشتاد میلادی در سوریه بر همین اساس شکل گرفته و حتی در بحران اخیر سوریه، گروه‌های دارای ایدئولوژی اسلام‌گرا اخوانی از سردمداران مقابله با نظام سوریه بودند. این در حالی است که جنبش حماس نیز از نظر هویتی نزدیک به ایدئولوژی اسلام‌گرای اخوان المسلمین است و اگرچه در یک دوره زمانی طرفین به دلیل اولویت‌های محور مقاومت و وساطت جمهوری اسلامی ایران، از مواضع خود نسبت به یکدیگر کوتاه آمدند، ولی این متغیر همچنان بین طرفین به‌صورت فعال وجود دارد. گفتنی است برسازی یک بحران هویتی از سوی محور غربی، عبری و عربی در این امر بی‌تأثیر نبوده به‌طوری‌که زمینه ایجاد اختلاف عمیق را بین طرفین فراهم کرده و طرفین نزدیکی به یکدیگر را برخلاف هویت تعریف شده خود می‌دانند. به نظر می‌رسد تا زمانی که رگه‌های پررنگ بحران برسازی شده هویتی وجود داشته باشد، این متغیر یکی از جدی‌ترین موانع احیای روابط سوریه و جنبش حماس محسوب می‌شود.

۲-متغیر روابط با ترکیه و قطر: در آغاز تحولات جهان عرب دو کشور ترکیه و قطر با اتخاذ راهبرد تغییر نظام در سوریه، به دنبال افزایش جایگاه خود در معادلات منطقه‌ای در غرب آسیا بودند. در این چارچوب از مخالفین نظام سوریه حمایت‌های نظامی، امنیتی و اقتصادی کردند و حتی در مواردی وارد ائتلاف با محور غربی، عبری و عربی شدند؛ اگرچه در شرایط کنونی به دلیل مدیریت سیاسی و امنیتی محور سوری، ایرانی و روسی، سطح دخالت این کشور‌ها در سوریه کاسته شده، ولی همچنان تعارضات جدی میان نظام سوریه و کشور‌های قطر و ترکیه وجود دارد. گفتنی است جنبش حماس نیز بعد از آغاز بحران سوریه به دلایل هویتی و اقتصادی به سمت تقویت روابط با این کشور‌ها پیش رفت تا جایی که دفتر سیاسی این جنبش از دمشق به دوحه انتقال پیدا کرد و جنبش حماس توانست کمک‌های سیاسی و اقتصادی از این دو کشور اخذ نماید و تاکنون نیز این روابط با فراز و نشیبی از سوی طرفین حفظ شده است. به نظر می‌رسد متغیر روابط با قطر و ترکیه از سوی جنبش حماس و سوریه یکی از موانع پیش روی احیای روابط بین طرفین محسوب می‌شود.

۳-متغیر اعتماد در ائتلاف‌سازی: عموماً ائتلاف‌ها و روابط استراتژیک میان بازیگران عرصه بین‌المللی برای کسب حمایت خارجی در زمان بحران‌ها و تهدیدات ایجاد می‌شود و یکی از عناصر شکل‌گیری و ایجاد این ائتلاف‌ها وجود اعتماد نسبی است. با توجه به رویکرد جنبش حماس نسبت سوریه و همچنین برخی از همکاری‌های نظامی و امنیتی این جنبش با مخالفان سوری در زمان بحران، عنصر اعتماد میان طرفین دچار خدشه شده است. در این شرایط از یک‌سو نظام سوریه از احیای روابط با حماس این نگرانی را دارد که در صورت اوج‌گیری دوباره بحران، مجدداً شاهد رویکرد تقابلی این جنبش باشد و از سوی دیگر جنبش حماس نیز این نگرانی را دارد در صورت احیای روابط از سوی برخی از جریانات سیاسی و امنیتی سوری که از اقدامات گذشته حماس خشمگین هستند، مورد تهدید قرار گیرد. تا زمانی که طرفین به یک اعتماد نسبی به یکدیگر نرسند احیای روابط از این ناحیه با مانع روبرو است.

۴-متغیر بسترسازی احیای روابط میان حامیان: بعد از افزایش شکاف میان جنبش حماس و نظام سوریه، دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای طرفین اتهامات سنگینی را علیه یکدیگر وارد کردند و در این زمینه رسانه‌های وابسته به محور غربی، عبری و عربی و همچنین محور ترکی و قطری، این امر را با توجه به اهداف سیاسی و امنیتی خویش تشدید کردند به‌طوری‌که احیای روابط میان طرفین، نیازمند بسترسازی و زمینه‌سازی تبلیغاتی و رسانه‌ای برای کسب حمایت از این روند است و به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت کنونی افکار عمومی در سوریه و فلسطین، این موضوع نیازمند زمان و کارکرد صحیح رسانه‌ای و تبلیغاتی در این راستا است.

جمع‌بندی
در جمع‌بندی مطالب فوق در مورد امکان‌سنجی احیای روابط میان جنبش حماس و نظام سوریه با در نظر گرفتن موانع و دشواری و همچنین ضرورت آن برای محور مقاومت می‌توان گفت: احیای این روابط اگرچه در یک بازه کوتاه‌مدت از امکان کمی برخوردار است، ولی در میان‌مدت و بلندمدت امکان‌پذیر است. احیای روابط میان این دو عنصر تأثیرگذار در محور مقاومت نیازمند صبر استراتژیک و برنامه‌ریزی صحیح و سیاستی گام‌به‌گام است که این امر با اتخاذ راهبرد‌ها و سیاست‌های مناسب به‌خصوص تحرک بیشتر از سوی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان ستون اصلی محور مقاومت، موفق‌تر خواهد بود.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: بشار اسد اسماعیل هنیه حماس فلسطین اشغالی سوریه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۶۹۷۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حماس: ۳۰ افسر اسرائیلی را در اختیار داریم

به گزارش قدس آنلاین، این منبع در گفت‌وگو با العربی الجدید، صحت آنچه را رسانه‌های عبری نزدیک به دولت اشغالگر منتشر کردند، رد کرد مبنی بر اینکه حماس آزادی تنها ۲۰ اسیر به جای ۴۰ اسیر در مرحله اول توافق احتمالی را در دور اخیر مذاکرات قاهره پیشنهاد کرده است.

این منبع گفت: «در پی این ادعا گزارش‌های مطبوعاتی عبری منتشر شدند که نشان می‌دهند تعداد اسیران باقی‌مانده از ۲۰ تن تجاوز نمی‌کند که خلاف واقعیت است.»

این منبع گفت: «البته نمی‌توان به طور دقیق تعداد اسیران زنده را تعیین کرد، اما آنچه مسلم است این رقم بیشتر از آماری است که در رسانه‌های عبری منتشر می‌شود.»

وی فاش کرد که این جنبش به تنهایی حدود ۳۰ ژنرال و افسر شین بت را در اختیار دارد که در هفت اکتبر از یگان‌های نظامی و برخی از مواضع نظامی بسیار حساس دستگیر شدند.

وی با تاکید بر اینکه این افراد به ویژه در مکان‌های بسیار امن و دور از دست اشغالگران هستند و دسترسی به آنها تحت هر شرایطی غیرممکن است، در عین حال خاطرنشان کرد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اشغالگر و برخی از وزرای دولت وی اطلاعات زیادی را درباره هویت برخی از اسیران پرسنل نظامی مخفی می‌کنند تا مانع برانگیختن خشم در صفوف نیروهای رزمی شوند و بخش بزرگی از این موضع خشم از جانب سرلشکر نیتزان آلون، نماینده ارتش اسرائیل در هیئت‌های مذاکره کننده درباره اسرا، به دلیل سستی است که شاید نتانیاهو در این زمینه دارد.

این عضو حماس تاکید کرد که تنها راه برای آزادی اسیران اشغالگر از طریق مذاکرات جدی و متعاقب آن تعهد کامل به آتش‌بس و بازسازی است.

در حالی که تعداد دقیق اسرای اسرائیلی باقی مانده در غزه پس از بازگشت ۱۱۲ اسیر مشخص نیست، دفتر نتانیاهو از کشته شدن ۳۳ نفر از ۱۲۹ نفری که گفته می‌شود هنوز در نوار غزه بازداشت هستند، خبر داده است.

با این حال، تعداد پرسنل نظامی در میان آنها مشخص نشده است و این استراتژی اتخاذ شده توسط اشغالگران است که سعی می‌کند برخی از سربازان یا افسران بازنشسته یا ذخیره را به عنوان غیرنظامی طبقه بندی کند تا بهای مذاکره برای آنها را در جریان مذاکراتی که برای تبادل اسرا انجام می‌شود کاهش دهد. در حالیکه حضور اسرا در نزد بیش از یک طرف در غزه نیز امکان شمارش آنها را دشوار می‌کند.

این عضو جنبش حماس فاش کرد که «از سرگیری عملیات نظامی اشغالگران در شمال و مرکز، پس از آن که قبلاً اعلام کرده بود که مقاومت در آنجا نابودی شده به این برمی‌گردد که دریافته آنچه قبلاً ادعا می‌کرد، درست نیست». او تاکید کرد: مقاومت هنوز وضع خوبی دارد و همچنان به شیوه‌ای منضبط در ساختارهای یکپارچه عملیات را مدیریت می‌کند.

این منبع گفت که یحیی سنوار، رهبر جنبش حماس در غزه، «علیرغم جنگ جاری و عملیات اطلاعاتی اسرائیل که در طول روز متوقف نمی‌شود، از واقعیت جدا نیست در حالیکه ادعا می‌شود که سنوار در تونل‌ها مخفی شده است. اینها جز ادعایی از سوی نتانیاهو و آژانس‌های خبری‌اش نیست که به دنبال آن هستند تا شکست او را در دستیابی به اهداف اعلام شده به مردم اسرائیل و متحدانش سرپوش بگذارند. وی تاکید کرد که سنوار کار خود را به عنوان رهبر حماس در میدان انجام می‌دهد.

این منبع گفت که یحیی سنوار، رهبر حماس در غزه اخیراً مناطقی را که شاهد درگیری بین مقاومت و ارتش اشغالگر بود، بازرسی کرد و با برخی از مبارزان جنبش در زمین و نه در تونل‌ها ملاقات کرد.

وی افزود: «مذاکراتی اخیراً بین رهبری جنبش در داخل و خارج - بدون اینکه ماهیت آنها مشخص شود - صورت گرفت که طی آن سنوار، رهبری جنبش در خارج را از وضعیت مقاومت در نوار غزه و آمار و گزارش‌های میدانی دقیق، قدرت و موقعیت مستحکم مقاومت و توانایی آن در مقابله با نیروهای اشغالگر مطلع کرد.»

از سوی دیگر، این عضو حماس با تاکید بر اینکه دولت آمریکا چهره واقعی خود را در دور مذاکرات به عنوان طرف اصلی جنگ غزه نشان داد نه یک میانجی، گفت: حماس «همیشه با تمام پیشنهادات مربوط به دستیابی به آتش‌بس جدی برخورد می‌کند».

وی گفت: از پایان دور قبلی مذاکرات، پس از شکست در تمام تلاش‌های فشار برای وادار کردن مقاومت به پذیرش شروط تسلیم به نفع دولت اشغالگر و آزادی اسرای اسرائیلی بدون تعهد واقعی که به درد و رنج ملت فلسطین پایان دهد، آمریکا خشمگین است.

این منبع با رد فشار میانجیگران مصر و قطر، تاکید کرد که مواضع قاهره و دوحه درک مطالبات و شرایط مقاومت است.

در همین زمینه، طلال عوکل، نویسنده و تحلیلگر سیاسی فلسطینی، به العربی الجدید گفت که «به نظر می‌رسد مذاکرات به سمت بن بست می‌رود».

وی افزود: «مشکل مختص مربوط به میانجی‌های عرب نیست حتی اگر ترکیه وارد خط میانجی‌گری شود فرقی نمی‌کند زیرا نتانیاهو نمی‌خواهد، جنگ را متوقف کند و بعد از این همه مدت به اسیران اسرائیلی اهمیت نمی‌دهد و دولت آمریکا را پشت سر خود می‌کشاند.»

منبع: خبرگزاری ایسنا