به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

بررسی ابعاد حقوقی معمای حمله تروریستی بازیگران غیردولتی به نفتکش ایرانی

تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۷۲۱۷۶

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در چند ماه اخیر نفتکش‌ها در صدر اخبار قرار گرفته‌اند. بار دیگر نفتکش دیگری متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران به نام نفتکش سابیتی مورد حمله دو موشک در بندر جده عربستان قرار گرفته است. حمله به نفتکش جمهوری اسلامی ایران در نزدیکی بندر جده نیز نیازمند بررسی حقوقی از زوایای بین‌المللی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ادامه این بررسی حقوقی قلم محمد ستایش پور پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه را می‌خوانید:

دو انفجار جداگانه که احتمالاً حملات موشکی بوده‌اند، در نفتکش متعلق به شرکت ملتی نفت جمهوری اسلامی ایران، نزدیک بندر جده عربستان سعودی، به بدنه این نفتکش خساراتی وارد کرد و موجب سرازیر شدن نفت آن به دریای سرخ شد.

این فاجعه در ۶۰ مایلی شهر جده اوایل صبح روز جمعه ۱۹ شهریور ۱۳۹۸ رخ داد. بدنه کشتی، سوراخ و خسارات شدیدی به دو مخزن اصلی آن وارد و همین موجب نشت نفت به دریای سرخ شد.

بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون جلوی سرازیر شدن نفت به دریای سرخ گرفته شده است.

مهندسان و کارشناسان فنی در صدد یافتن علت دقیق انفجار هستند. آن‌ها بر این نظرند که این حادثه، یک حمله تروریستی بوده است.

بنا بر گزارش یکی دیگر از خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران، هیچ یک از کارکنان کشتی در این فاجعه آسیب ندیده‌اند.

مخزن کشتی نیز که خسارات زیادی به آن وارد شده است، بعد از زمان اندکی به وضعیت تقریباً مناسبی رسیده تا نفت بیشتری از کشتی خارج نشود و به دریا نریزد.

عربستان مدعی شده است ایران باید به ازای هر روز که رژیم سعودی کشتی را نگه دارد، ۲۰۰ هزار دلار به این کشور بپردازد. پرداخت روزانه ۲۰۰ هزار دلار تقریباً در مجموع ده میلیون دلار می‌شود.

بررسی حقوقی بین‌المللیِ حمله به نفتکش جمهوری اسلامی ایران در نزدیکی بندر جده مستلزم پرداختن به سه مقوله است؛ تعهدات اولیه، مسئولیت بین‌المللی به عنوان زمینه‌ای از حقوق بین‌الملل که تعهدات آن از جنس تعهدات ثانویه است و بالاخره، سازوکار‌های پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران در واکنش به فاجعه پیش‌آمده است.

تعهد اولیه

در هر نظام حقوقی، ارائه تحلیل حقوقی مستلزم آن است تا صرف‌نظر از هیاهو، با تحلیلی حقوقی به تعهدات اولیه پرداخته شود تا از این رهگذر، تعهد یا تعهداتی که در این زمینه نقض شده‌اند بهتر احراز شود.

این تعهدات در حقوق بین‌الملل صرفاً تعهداتِ معاهداتی نیستند، بلکه مقتضی و بایسته است که در این باره به حقوق بین‌الملل عرفی، اصول کلی حقوقی و احیاناً قواعد آمره حقوق بین‌الملل نیز توجه شود.

با توجه به اینکه مدت خیلی کوتاهی از فاجعه مزبور می‌گذرد، هنوز تحقیقات میدانی پایان نیافته و علت واقعی پیدا نشده است.

باید صبر کرد تا تحقیقات میدانی برای احراز علت اصلی فاجعه مطروحه تمام شود، اما در همین مرحله اقدامی که مقتضی است عربستان سعودی انجام دهد این است که حداکثر نیرو‌های فنی و میدانی خود را به کار گیرد تا علت اصلی مشخص شود و در این راه با دیگر کشور‌ها به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که مستقیم از این فاجعه خسارت دیده است، تشریک مساعی داشته باشد.

بیشتر بخوانید: حمله به نفتکش ایرانی به دست چند دولت انجام شده است/ ادعای سفر محرمانه برادر ولیعهد امارات صحت ندارد

تعهد ثانویه

منظور از تعهد ثانویه، تعهدی است که در پس نقض تعهد اولیه و انتساب آن مطرح می‌شود و صرف نظر از استناد به مسئولیت بین‌المللی است.

در مورد فاجعه اخیر این ظن وجود دارد که حادثه یادشده اقدامی تروریستی از سوی بازیگران غیردولتی بوده باشد.

چنانچه در برخی خبرگزاری‌ها آمده است، کشتی مزبور در حال حرکت به سمت سوریه بوده و از سمت راست، یعنی جایی که قلمرو کشور عربستان سعودی است، به آن حمله شده و خود، این فرض را مطرح و تقویت می‌کند که حمله یادشده لزوماً از سوی بازیگران غیردولتی نبوده یا دست‌کم با حمایت دولت یا دولت‌های دیگر صورت گرفته است.

از این رو، چنانچه احراز شود این حمله با کمک، مساعدت، تشویق یا حمایت دولت دیگر یا حتی احیاناً سازمان بین‌المللی بوده است، آن دولت یا سازمان بین‌المللی مسئولیت خواهد داشت حتی چنانچه این امر احراز نشود، در صورتی که مشخص شود عربستان سعودی به عنوان کشوری که فاجعه در نزدیکی آن تحقق یافته در این باره کوتاهی کرده است، به موجب ماده ۱۶ مجموعه مواد ۲۰۰۱ کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد، مسئولیت بین‌المللی خواهد داشت.

یعنی در این مورد، حتی اگر قطعی شود که فاجعه مزبور به دست بازیگر یا بازیگران غیردولتی تروریستی رخ داده است، قصور و کوتاهی کشور میزبان می‌تواند مسئولیت بین‌المللی آن دولت را به همراه داشته باشد.

این به دلیل آن است که مسئولیت بین‌المللی ناشی از کمک یا مساعدت، صرفاً منحصر به عمل ایجابی نیست، بلکه عمل سلبی نیز می‌تواند مستوجب مسئولیت باشد، البته این مهم، مستلزم آن است که وقایع کاملاً مشخص شود و در همین مرحله هم اگر کشور میزبان یعنی عربستان سعودی کوتاهی ورزد، قطعاً این قصور به علت آن‌که همراه با علم به خسارت ایرادی است، مسئولیت بین‌المللی آن دولت را در بر دارد.

سازوکار‌های پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران

طرح سازوکار‌های پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران مستلزم پرداختن به سازکار‌های حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی است. سازوکار‌ها بر دو دسته حقوقی و سیاسی است.

در مورد سازوکار‌های حقوقی باید گفت تنها دادگاهی که می‌تواند صلاحیت رسیدگی به اختلافات میان دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را در این مورد داشته باشد، دیوان بین‌المللی دادگستری است، اما لازم است هر دو کشور، صلاحیت دیوان را به نحوی از انحاء پذیرفته باشند. با توجه به اینکه هیچ یک از دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری را نپذیرفته‌اند، مادامی که این پذیرش صلاحیت تحقق نیابد، دیوان نمی‌تواند به رسیدگی بپردازد. البته هر دو کشور می‌توانند نهادی حقوقی همچون مرجع داوری تأسیس کنند، اما روابط اخیر بین دو کشور، حکایت از عدم تمایل آن‌ها به چنین کاری دارد. با این همه، راهکار‌های سیاسی در مورد حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین المللی از جمله مذاکره، میانجیگری، مقاومت و سازش پابرجاست. با توجه به روابط کنونی بین دو کشور، بعید به نظر می‌رسد این دو کشور به سراغ سازش بروند.

در این مورد، میانجیگری گزینه پررنگی است که به احتمال زیاد به کار گرفته خواهد شد. به هر روی، این امر خود می‌تواند زمینه‌ساز حضور نظامی کشتی‌های جنگی جمهوری اسلامی ایران را در آب‌های بین‌المللی شود.

انتهای پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: قوه قضاییه تروریست

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۷۲۱۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران؛ ظهور یک ابر قدرت در عرصه بین الملل

کم کم زمان اثبات ادعا‌ها نیز فرا میرسد؛ صحبت‌هایی که به میان می‌آمد، اما شاید برخی به اثبات آنها شک داشتند. نقل‌هایی که در میان غربی‌ها نیز درباره قدرت کشورمان رواج داشت حالا رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. شاید بد نباشد به بخشی از این اظهار نظر‌ها نگاهی بیاندازیم.

فاکس نیوز: ایران در آستانه ابرقدرت شدن

تیرماه بود که شبکه فاکس‌نیوز در برنامه‌ای به قدرت روز‌افزون جمهوری اسلامی ایران اذعان و اعلام کرد: ایران در آستانه ابرقدرت شدن است.

در این برنامه ابتدا «مارک لوین مجری» مجری این شبکه تلویزیونی ضمن اذعان به قدرت افزایی جمهوری اسلامی ایران خطاب به «ریچارد کِمپ عضو سابق نیرو‌های ویژه انگلیس در افغانستان» مهمان برنامه می‌گوید: «ما در مورد چین و روسیه زیاد صحبت کرده‌ایم، اما امروز می‌خواهیم در مورد ایران صحبت کنیم، هیچ توجهی به این مسئله نمی‌شود که ایران در آستانه ابرقدرت شدن است، اکنون فناوری هسته‌ای نیز دارد و در حال کار برای کنار هم قرار دادن آن است، این یک کشور بنیادگرا است که بار‌ها و بار‌ها درباره نابودی آمریکا صحبت کرده است.»

دی ماه هم روزنامه گاردین در یک گزارش تحلیلی با تاکید بر اینکه جایگاه ایران باتوجه به تحولات اخیر در منطقه، بهبود روابط این کشور با کشور‌های حاشیه خلیج فارس و دوستی‌اش با چین و روسیه تقویت شده است، نوشت: ایران، اکنون بزرگ‌ترین قدرت در غرب آسیاست.

اسفند سال پیش هم در رده‌بندی جدید منتشر شده از سوی سایت تحلیلی گلوبال فایرپاور، ایران را بالاتر از برخی کشور‌های غربی و در رتبه ۱۴ دسته‌بندی کرد. این وب‌سایت تخصصی نظامی، ایران را در رده‌بندی قدرت نظامی از میان ۱۴۵ کشور بر مبنای بیش از ۶۰ شاخص در رتبه چهاردهم قرار داد؛ و این تنها بخش کوچکی از اذعان رسانه‌های غربی به قدرت ایران بود؛ قدرتی که حالا از شنیده به دیده تبدیل شده است. آن هم بعد از یک وعده صادق.

جمهوری اسلامی به یک رژیم دارای سلاح اتمی حمله کرد

علیرضا تقوی نیا کارشناس مسائل غرب آسیا معتقد است: ایران با انجام عملیات وعده صادق چند کار مهم انجام داد ابتدا اینکه به تهدیدات خود مهر اعتبار زد؛ همان تهدیداتی را عملیاتی کرد که بسیاری گمان می‌کردند هرگز عملیاتی نخواهد شد. نکته دوم اینکه جمهوری اسلامی به یک رژیم دارای سلاح اتمی حمله کرد؛ آنهم در این حجم که بسیار مهم است و آنهایی که باید پیام این حمله را می‌گرفتند گرفتند. وزن و جایگاه ایران با این حمله اثبات شد که جمهوری اسلامی ایران دارای بهترین سامانه‌های پدافندی است که میتواند بر مجهز‌ترین سامانه‌های پدافندی دنیا موثر باشد و کشور‌هایی مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه به کمک اسرائیل می‌آیند تا بتواند موشک‌های ایرانی را رهگیری کند با این وجود بسیاری از این پرتاب‌ها از سامانه‌های پدافندی عبور کردند.

وی تشریح کرد: تا قبل از این حمله میان ایران و اسرائیل نوعی توازن وجود داشت مبنی بر اینکه ایران و اسرائیل از تعرض به هم خودداری می‌کردند، اما جمهوری اسلامی ایران به رژیم صهیونیستی عملا حمله کرد و مسئولیت آن را نیز برعهده گرفت، اما رژیم صهیونیستی نتوانست واکنش در خوری نشان دهد و عقب نشینی کرد و تحقیر در برابر ایران را پذیرفت.

اسکای نیوز: ناتو در حال مغلوب شدن

محمدباقر خرمشاد کارشناس دیگر مسائل سیاسی نیز در این باره معتقد است: شاید گذاره‌ای که این روز‌ها خیلی شنیدیم و قطعا یکی از پیامد‌های راهبردی اتفاق افتاده است بحث بالا رفتن قدرت بازدارندگی ایران است. برای این که ما این را تصور کنیم و خوب بفهمیم روز قبل از عملیات وعده صادق را تصور کنیم کاملا می‌توانیم قضاوت کنیم که آن روز قبل از عملیات وعده صادق به هرحال فضای رسانه‌ای بین المللی چه بود، این که ایران خاکش، سفارتش خورده جواب می‌دهد، نمی‌دهد، می‌تواند جواب بدهد، نمی‌تواند جواب بدهد، ایران خیلی در فضای سنگینی قرار گرفته، در بن بست سنگینی قرار گرفته خصوصا مخالفان در بیرون ایران خیلی بر این می‌دمیدند، شما این را مقایسه کنید با فردای عملیات وعده صادق که به اذعان همه کارشناسانی که سری در سر‌های کار‌های استراتژیک دارند این بوده که قدرت بازدارندگی ایران نه تنها ترمیم شد بلکه به نسبت قبل از آن چند پله بالاتر قرار گرفت، همین یک اتفاق دیگر راهبردی را هم به صورت پیامد باعث شده، این که موازنه قدرت استراتژیک را در منطقه قطعا و به تعبیر بعضی‌ها حتی در سطح جهانی موازنه قدرت را بین بلوک‌های قدرتی که در منطقه شکل گرفته تغییر داد به صورت محسوسی این اتفاق، روند‌هایی بود این عملیات وعده صادق به عنوان کاتالیزور عمل کرد، شتاب داد و ناگهان موازنه استراتژیک قدرت را به شرایط قبل و بعد از خودش تقسیم کرد به دلیل اهمیتی که داشت.

و در پایان شاید بد نباشد به اظهار نظر شبکه اسکای نیوز درباره تاثیر عملیات وعده صادق بر چینش قدرت‌ها در نظام بین‌الملل اشاره کنیم که نوشته است: «حمله ایران و جنگ اوکراین، ضعف فزاینده غرب در برابر تهدید‌ها را آشکار کرد. ناتو در حال مغلوب شدن برابر روسیه، ایران، چین و کره شمالی است.»

باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی سیاست خارجی