بزرگترین بحران سینمای ایران چیست؟
تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۹۹۳۰۷
ساعت 24-دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی با عنوان «چالشها و راهکارهای رونق تولید در سال ۱۳۹۸» با انتقاد از فراگیری تولید رانتی، به بحرانهای صنعت سینمای ایران پرداخته است.
مرکز پژوهشهای مجلس با انجام پژوهشی درباره صنعت سینمای ایران به این جمعبندی رسیده است که تولید رانتی، بزرگترین بحران امروز سینمای ایران است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این گزارش اساسیترین بحران را در سینمای ایران، وابستگی سینما به بودجههای بیرونی و فقدان بازار سینما عنوان کرده و مدعی است: «غالب تولیدات سینمایی در ایران با بودجۀ دولتی و یا با بودجههای خصوصی (بدون در نظر داشتن نیاز مخاطب و به دلایل عارضی) صورت میگیرد. بنابراین در سینمای ایران، عرضه و مصرف محصول سینمایی از قواعدی خارج از قواعد داخلی سینما پیروی میکند، در نتیجه بازار سینما کوچک مانده و شکل قدرتمندی پیدا نمیکند. همچنین فقدان بازار سینما باعث بروز نوعی نظامی رانتی و فرصت طلبانه (با سود کوتاه مدت و مقطعی) در تولید فیلم ایران شده است.»
با این طرح مسئله گزارش در فصلهای متعدد به بررسی ابعاد وضعیت نظام تولید فیلم در ایران و شکل کنونی نظام عرضه و مصرف محصول سینمایی پرداخته است.
وضعیت بازار سینما در دهه ۹۰
در توصیف وضعیت اکران فیلم و مخاطب سینما در ایران در بخشی از گزارش آمده: «در فاصلۀ سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ تعداد سینماروها در ایران از ۱۴ میلیون نفر در سال به ۲۸ میلیون نفر رسید. با وجود افزایش قابل توجه تعداد سالنهای سینما در ایران طی این سالها، رقم تولید فیلم در ایران افزایش چشمگیری نداشته است. در ایران هنوز سالانه کمتر از ۸۰ فیلم فرصت اکران مییابند و تعداد تولیدات نیز در همین حدود است. نکته قابل توجه دیگر در اکران سینمایی ایران تعداد پایین فیلمهای سودده به نسبت کل تعداد فیلم اکران شده است. طبق آمار رسمی در سال ۱۳۹۷، ۷۹ فیلم در سینماها اکران شدند و رقم کل فروش آنها رقمی بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان معادل ۵ میلیون ۹۰۰ هزار دلار (با احتساب قیمت کنونی دلار) بوده است. اما از ۷۹ فیلم اکران شده در سال ۱۳۹۷ تنها ۸ فیلم توانستند بیش از یک میلیون تماشاگر و رقم نزدیک به ۵ میلیارد تومان فروش کنند. با توجه به هزینههای تولید در سینمای ایران میتوان گفت؛ تنها همین تعداد فیلم شاید توانسته باشند به سود در فروش برسند.» این استدلالها برخی از نکاتی هستند که عدم توازن در نظام تولید و مصرف فیلم در ایران را نشان میدهند.
در فصلهایی از این گزارش با مقایسۀ وضعیت تولید و عرضۀ فیلم بین اروپا و آمریکا اشاره شده که هالیوود با اتکا به سیستم متشکل و متمرکز سرمایهگذاری، تولید و بازاریابی فیلم موفق شده بازار سینمایی جهان را به دست آورد و از منافع سیاسی آن بهرهمند شود
در متن این گزارش، عدم توازن در نظام تولید، توزیع و نمایش فیلم در ایران در نتیجۀ شکل تولید رانتی و وابستگی سینما به بودجۀ بیرونی به وجود آمده است، این شکل تولید باعث شده سینمای ایران نحیف و کوچک باقی بماند و در حد فرصتی کوچک برای عدهای خاص باقی بماند.
بر اساس این مسئله، گزارش «چالشها و راهکارهای رونق تولید در سال ۱۳۹۸» (بخش سینما) معتقد است؛ «تأسیس بازار سینما» باید مهمترین اصل در سیاستهای سینمایی کشور باشد.
بازار سینما نیازمند ساختار پایدار تولید فیلم
در جایی از گزارش در توضیح اهمیت ایجاد ساختار پایدار تولید فیلم در رسیدن به بازار سینما در و قدرت یافتن نظام عرضه و تقاضا آمده است: «آنچه درباره بازار سینما قابل توجه مینماید، امکانی است که برای برنامهریزی بلند مدت در کسب و کار فیلمسازی فراهم میآورد. کمپانی سینمایی ساز و کار مداوم و طولانی مدت متشکل از سرمایههای تجمیعشده است که بر کیفیتِ تولید، توزیع و اکران آثار خود نظارت میکند. ساختار تولید کمپانی سینمایی به جای توجه به سود کوتاهمدت و تولید آثار نازل که در همان لحظه ممکن است مخاطب داشته باشند، به سود و اعتبار بلندمدت خود میاندیشد و برای آن برنامهریزی میکند. آنچه یک کمپانی با ایجاد برند خود به دست میآورد، فروش «ارزش مازاد کیفیت» محصول است. اگر یک برند تجاری نتواند به کیفیت ارائه محصول خود پایبند باشد در طول زمان اعتبار، یعنی سرمایهاش را از دست خواهد داد و ضرر خواهد کرد.»
در فصلهایی از این گزارش با مقایسۀ وضعیت تولید و عرضۀ فیلم بین اروپا و آمریکا اشاره شده که هالیوود با اتکا به سیستم متشکل و متمرکز سرمایهگذاری، تولید و بازاریابی فیلم موفق شده بازار سینمایی جهان را به دست آورد و از منافع سیاسی آن بهرهمند شود.
فصل پایانی این گزارش به جمعبندی و ارائه پیشنهاداتی در زمینه بهبود وضعیت اقتصاد سینما در ایران اختصاص دارد. پس از بحث درباره سیاست اصلی که «تأسیس بازار سینما» است، سه راهبرد مهم در ذیل این سیاست پیشنهاد شدهاند که عبارتند از؛ «تأسیس ساختار پایدار تولید فیلم»، «ساماندهی پولهای ورودی به سینما» و «گسترش و کشف مخاطب».
این راهبردهای سهگانه همچنین با برخی تصمیمات به صورت کوتاهمدت و بلند مدت قابل پیگیری هستند که در جدولی در این گزارش طراحی و ارائه شدهاند.
گفتنی است گزارش «چالشها و راهکارهای رونق تولید در سال ۱۳۹۸» (بخش سینما) توسط سید باقر نبوی ثالث تهیه و تدوین شده و متن مشروح آن روی وبسایت مرکز پژوهشهای مجلس در دسترس عموم قرار دارد.
منبع: مهرمنبع: ساعت24
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۹۹۳۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا سعودیها بازیگردان بازار نفت جهان هستند؟/ سه «بزرگترین» نفتیِ دنیا در عربستان
در سالهای اخیر، عربستان سعودی ثابت کرده که هنوز هم بزرگترین نفوذ را در بازارهای نفت دارد، زیرا توانسته با اعمال قدرت در ائتلاف اوپک پلاس تا حدودی مانع از کاهش قیمت نفت شود. البته سعودی نه تنها رهبری خود را در بازارهای نفت، بلکه پیشگامی جهانی خود در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر، هیدروژن و افزایش بهره وری انرژی را ثابت کرده است.
به گزارش انرژی پرس، عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده نفت در بین اعضای اوپک و بزرگترین کشور صادرکننده نفت خام در جهان است و با وجود اینکه این کشور دومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان پس از ایالات متحده بوده، اما بیشترین ظرفیت تولید نفت خام را دارد.
به عبارت دیگر، اگر عربستان تصمیم بگیرد، با ظرفیت کامل تولید خود به بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان تبدیل خواهد شد. صرف نظر از رتبه سعودی در تولید و صادرات نفت، این کشور بیشترین تأثیر را بر بازارهای جهانی نفت دارد، زیرا تنها کشوری است که میتواند تولید خود را در مقادیر زیاد بالا یا پایین تغییر دهد و این به کمک سیاست نفتی آن بوده که مستلزم در دسترس بودن ظرفیت تولید مازاد حداقل دو میلیون بشکه در روز برای مواقع اضطراری است.
بر اساس دادههای اوپک، عربستان دومین ذخایر بزرگ اثبات شده نفت در جهان پس از ونزوئلا را دارد که در پایان سال ۲۰۲۳ به ۲۶۷.۲ میلیارد بشکه رسید و تقریباً نسبت به سال ۲۰۲۲ تغییری نکرده است. در کنار این داده ها، عربستان ویژگی های مهمی در بازار نفت دارد که جایگاه آن در این حوزه را تحکیم میبخشد که در ادامه به آنها اشاره میشود.
بندر راهبردی راس تنورهبزرگترین بندر صادراتی نفت جهان در عربستان بخش بزرگی از تقاضای جهانی نفت خام به میزان حدود ۷ درصد را تامین میکند. بندر «راس تنوره» در عربستان بزرگترین بندر نفتی جهان است و تمام گریدهای نفت خام عربستان به غیر از میعانات گازی و سایر فرآوردههای نفتی از طریق آن بارگیری میشود.
بندر راس تنوره اصلیترین بندر صادرات نفت عربستان به خلیج فارس بوده و پایانههای آن از اهمیت بالایی برخوردار است. براساس دادههای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA)، ظرفیت بارگیری در پایانه راس تنوره حدود ۳.۲۸ میلیون بشکه در روز و همچنین ظرفیت ذخیرهسازی ایستگاه راس تنوره حدود ۳۳ میلیون بشکه نفت خام است. اسکلههای آن تانکرهایی با حجم ۵۰۰ هزار تن را در خود جای داده و از طریق آن میتوان همه گریدهای نفت خام به جز نفت خام سبک عربی را بارگیری کرد.
بزرگترین بندر صادرات نفت جهان تحت مدیریت آرامکو است که بزرگترین تاسیسات فرآوری نفت جهان و شبکه گستردهای از خطوط لوله را مدیریت میکند. ظرفیت صادرات عربستان بر اساس ۴ ایستگاه صادرات نفت است که عبارتند از راس تنوره، رأس الجویمه، ینبع و ینبع جنوبی. اما بندر راس تنوره به تنهایی ۹۰ درصد از آن را به خود اختصاص میدهد.
این بندر شامل دو اسکله اصلی است که بر روی آبهای خلیجفارس امتداد دارد، همچنین شامل جزایر مصنوعی بوده که تعداد زیادی نفتکش در اندازههای متوسط و غولپیکر را در خود جای میدهد تا صادرات مقادیر بالای نفت خام عربستان را تضمین کند.
بندر راس تنوره در منطقه شرقی عربستان در خلیج فارس و در سمت شمال شرقی شهر قطیف قرار گرفته و حدود ۷۰ کیلومتر با دمام فاصله دارد. در سال ۱۹۳۳، دولت عربستان قرارداد اکتشاف نفت با را شرکت ساماندر کالیفرنیا امضا کرد که به این شرکت حق کامل اکتشاف در شرق سعودی، از جمله منطقه راس تنوره را داد.
سپس دولت شروع به ساخت این بندر کرد که بعدها به بزرگترین بندر صادراتی نفت جهان تبدیل شد. کار ساخت بندر در اوایل سال ۱۹۳۹ به طور کامل به پایان رسید و اولین محموله نفت خام از بزرگترین بندر صادرات نفت جهان در اول ماه می همان سال با حضور ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود و ولیعهد او – در آن زمان – شاهزاده سعود بن عبدالعزیز راه اندازی شد.
پس از آن، در سال ۱۹۴۹ این بندر شاهد تأسیس پالایشگاه راس تنوره برای صادرات فرآوردههای نفتی از طریق آن بود، زیرا ظرفیت پالایش پالایشگاه راس تنوره بر اساس اطلاعات و دادههای رسمی، ۵۲۵ هزار بشکه در روز است. پس از تکمیل بندر و پالایشگاه، منطقه راس تنوره مزایای فراوانی از جمله مهمترین آنها وجود بزرگترین پالایشگاههای نفت جهان، داشتن دو بندر نفتی، دو کارخانه گاز و گوگرد است.
قابل ذکر است که منطقه راس تنوره بازار فصلی بود که در آن محصولات بادیه نشین مانند گوسفند و پشم در آن به فروش میرسید و در زمستان و بهار هزاران نفر از ساکنان شهر به منظور طبیعتگردی و ماهیگیری به این منطقه میآمدند. همچنین، سواحل آن دارای موقعیت مناسب برای ماهیگیری بود.
بندر راس تنوره عربستان
بزرگترین میدان نفتی دریایی جهانمیدان سفانیه عربستان بزرگترین میدان نفتی فراساحلی یا دریایی جهان است و این کشور قصد دارد از طریق قراردادهای جدید آن را توسعه و تولید را افزایش دهد که در راستای حمایت از اقتصاد عربستان است.
آرامکو عربستان اخیرا اعلام کرده که این میدان عظیم فراساحلی در آستانه امضای دو قرارداد بزرگ به ارزش حدود ۵ میلیارد دلار برای افزایش تولید خود است، بطوریکه این شرکت وارد مراحل نهایی انتخاب پیمانکاران شاغل در زمینههای مهندسی، تدارکات و ایجاد زیرساختهای خشکی مورد نیاز برای گسترش میدان شده است.
بر اساس اعلام آرامکو در ژانویه ۲۰۲۴، با نزدیک شدن به فرآیند اعطای امتیاز توسعه بزرگترین میدان نفتی فراساحلی جهان در میدان سفانیه، این شرکت سعودی در حال تدوین بستههای مهندسی، خرید و ساخت در خشکی است.
روند توسعه میدان دریایی Safaniya عربستان، بخشی از استراتژی آرامکو است که هدف آن افزایش ظرفیت تولید نفت به ۱۳ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۷ است. میدان سفانیه در حال حاضر حدود ۱.۳ میلیون بشکه در روز تولید میکند، در حالی که هدف آرامکو برای توسعه آن در راستای افزایش ظرفیت تولید روزانه آن به حدود ۲ میلیون بشکه است.
این میدان در حدود ۲۰۰ کیلومتری شمال شهر ظهران واقع شده که اشاره به شهر صفانیه مشرف به خلیج فارس در نزدیکی آن واقع شده است. این میدان، حدود ۵۰ کیلومتر طول و ۱۵ کیلومتر عرض دارد و از سال ۱۹۵۷ مرکز تولید نفت خام در این کشور بوده و تا به امروز هنوز دارای ذخایر اثبات شده بزرگی است که حدود ۱۵ میلیارد بشکه نفت سنگین تخمین زده میشود.
تلاش برای پروژه توسعه بزرگترین میدان نفتی فراساحلی جهان مستلزم ایجاد حداقل حدود ۴ سکوی غول پیکر جمع آوری، علاوه بر ۲۹ سکوی سرچاهی، ۲۲ سکوی تزریق آب است. همچنین، بر اساس دادههای منتشر شده توسط گلوبال دیتا، میدان سفانیه عربستان پنجمین میدان نفتی بزرگ جهان از نظر ذخایر اثبات شده و کل تولید است.
کار اکتشاف در این میدان دریایی در سال ۱۹۳۹ آغاز و یک ژئوفیزیکدان در شرکت نفتی عرب آمریکایی «آرامکو داک کر» متوجه یک میدان نفتی دریایی شد. کار اکتشاف در آن زمان آغاز و برای حدود ۱۲ سال ادامه یافت و در ۱۵ آگوست ۱۹۵۱ اولین جریان نفت در مقادیر عظیم تجاری برداشت شد.
در سال ۱۹۵۴، آرامکوی عربستان شروع به ساخت تاسیسات این میدان با هدف شروع عملیات تولید از آن اعلام کرد، اما تولید واقعی از میدان سفانیه در اواسط آوریل ۱۹۵۷ آغاز شد که بالغ بر ۵۰ هزار بشکه در روز بود و از ۱۸ حلقه چاه حفر شده توسط زمین شناسانی سرچشمه میگرفت.
با این حال، این مقادیر تولید شده برای مدت طولانی ادامه پیدا نکرد، زیرا تولید میدان سفانیه به سرعت و در ابتدای سال ۱۹۶۲ افزایش یافت و از ۲۵ حلقه چاه به ۳۵۰ هزار بشکه نفت خام در روز رسید.
میدان سفانیه عربستان
بزرگترین میدان نفتی جهانمیدان نفتی غوار عربستان، بزرگترین میدان نفتی جهان است که در حال حاضر ذخایر عظیمی در حدود ۴۹.۹ میلیارد بشکه را در خود جای داده و ریاض برای حمایت از نیازهای جهانی روی آن حساب ویژه باز کرده است.
این میدان، بزرگترین میدان نفتی جهان است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از جنوبغربی شهر ظهران و در غرب شهرهای احسا و هفوف مستقر است. میدان غوار در سال ۱۹۴۸ توسط شرکت نفتی آمریکایی اکسون کشف شد.
میدان نفتی غوار در صدر فهرست ۱۰ میدان نفتی بزرگ جهان با ذخایر ثابت قرار دارد و این میدان علاوه بر ذخایر، از نظر مساحت و مقدار نفت خام تولیدی بزرگترین میدان جهان به شمار میرود، زیرا تولید روزانه آن – قبل از سال ۲۰۱۹ – حدود ۵ میلیون بشکه بوده که بیش از نیمی از نفت سعودی است. البته بعدا آرامکو تولید آن را به ۳.۹ میلیون بشکه در روز کاهش داد. طبق اظهارات کارشناسان، این میدان شامل همه انواع نفت است.
به باور کارشناسان، کشف بزرگترین میدان نفتی جهان به لطف بادیه نشینان بود که از موقعیت جغرافیایی منطقه آگاهی داشتند و توانستند منطقه را به طور دقیق توصیف کردند. آنها کمک بزرگی به زمین شناسان آرامکوی عربستان سعودی کردند تا موفق به اکتشاف نفت شوند. در واقع، کشف میدان نفتی غوار برای اولین بار در سال ۱۹۴۸ آغاز شد، سپس غول نفتی آرامکو به این نتیجه رسید که آن دارای ذخایر عظیمی است.
در سال ۲۰۰۵، میدان نفتی غوار به اوج تولید خود رسید تا آن را به خط مقدم تولید میادین نفتی در جهان سوق دهد. در نتیجه، غوار به بزرگترین میادین تبدیل شد و عربستان سعودی را برای سالها پس از ایالات متحده به صدر تولیدکنندگان سوق داد. به لطف انقلاب نفت شیل، آمریکا جایگاه نخست را در تولید نفت به خود اختصاص داده است.
براساس برخی از مطالعات زمینشناسی، غوار یک میدان طولانی است که در یک تله ساختاری قرار دارد و نشان دهنده شبکه عظیمی بوده که از جنوب به سمت شمال امتداد دارد. بنابراین، این میدان به صورت یک سازند محدب طولانی و پیوسته به طول بیش از ۲۴۰ کیلومتر، عرض ۴۰ کیلومتر و مساحت حدود ۱.۳ میلیون جریب دارای بزرگترین مخزن نفت جهان است.
در مجموع، این سه بزرگترین بازار نفت شامل بندر صادراتی، میدان نفتی و میدان دریایی نفتی جایگاه ویژه به عربستان در این بازار داده و قدرت تاثیرگذاری آن را افزایش میدهد.
میانگین صادرات نفت خام عربستان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۶.۶۵ میلیون بشکه در روز رسید، این رقم در سال ۲۰۲۲ تقریبا ۷.۳۶ میلیون بشکه در روز بود. بخش نفت و گاز تقریباً ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی – تقریباً با ۳۵ میلیون نفر جمعیت – را تشکیل و همچنین حدود ۷۴ درصد از درآمدهای صادراتی کشور را به خود اختصاص میدهد.
میدان نفتی غوار عربستان
کانال عصر ایران در تلگرام