مدرنیسم و پست‌مدرنیسم؛ دو روی یک سکه
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۵۷۳۶۱
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد حوزه علمیه، امروز، اول آبان، در سلسله جلسات علمی بررسی هرمنوتیک و هرمنوتیست‌ها در قم گفت: در دوره مدرنیته و پسامدرن برداشت‌های متفاوتی به گذشته در فهم متون به صورت کلی و به خصوص در فهم متون مقدس ارائه شد و تأثیرات آن را در داخل کشور و به خصوص در فهم قرآن کریم شاهد هستیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه در غرب اندیشمندانی به این مسئله پرداختند که ویلهلم دیلتای از جمله آنان است، افزود: کاری که دیلتای انجام داد توجه به روح تاریخی ماجرا بود؛ کسانی مانند شلایرماخر اصلاً به آن توجه نکرده و یا کمتر متوجه آن شده بود؛ دیلتای می‌گوید که برای فهم یک متن که در دوره‌ای ایجاد شده باید سراغ همان دوره تاریخی برویم و در همان قالب متن را فهم کنیم.
فهم متن درتاریخ نویسنده
ملک‌زاده با بیان اینکه یکی از اصول دیگر دیلتای فلسفه حیات بود، ادامه داد: وی معتقد بود «فیالجمله» می‌توانیم به مفاد یک متن پی ببریم. او معتقد است که باید خود را در تاریخ نویسنده قرار دهیم؛ همچنین تأثیرگذاری شرایط اجتماعی بر متن از دیگر نکات مورد توجه در هرمنوتیک دیلتای است.
این استاد حوزه با بیان اینکه شلایرماخر از دیلتای معتدل‌تر است، زیرا دیلتای گاهی معتقد می‌شود که متن جدا از شرایط تاریخی قابل فهم نیست، اظهار کرد: از دیدگاه دیلتای دانش روش‌شناسی علوم انسانی همان هرمنوتیک است؛ در علوم انسانی هم بحث از شناخت افراد است که منجر به شناخت جامعه می‌شود.
ملک‌زاده با بیان اینکه از شخصیت‌های دیگر هرمنوتیک یعنی «مارتین هایدگر» که مشهورترین فیلسوف هم شاید باشد و در فلسفه غرب اروپا مؤثرترین فرد است، اظهار کرد: او سه سال قبل از انقلاب ایران از دنیا رفت؛ وی فیلسوف هیتلر و مؤید او و امضاءکننده حرکت او بود. انتظار می‌رفت که بعد از نابودی آلمان در پایان جنگ جهانی دوم هایدگر هم برای همیشه از بین برود، ولی به مدد دیگرانی که او را مطرح کردند، نمرد و زنده‌تر هم شد و افرادی مانند گادامر و هانری کربن و ... هم در این قصه مؤثر بودند.
هرمنوتیک؛ تجلی شناخت
ملک‌زاده ادامه داد: وی هرمنوتیک را به عنوان روش برای تفسیر و تاویل متن و روش علمی برای شناخت مطرح نکرد، بلکه آن را تجلی و حقیقت شناخت می‌دانست. او برای اولین بار پدیدارشناسی را با هرمنوتیک درآمیخت؛ وی هرمنوتیک را تحلیل ساختار وجودی انسان می‌دانست؛ یعنی هرمنوتیک جنبه هستی‌شناسانه هم به خود می‌گیرد.
وی در تبیین این موضوع افزود: بر اساس این نگاه، جهان از طریق پیش‌ساخت‌ها مانند مفروضات، مفاهیم و انتظاراتی که پیش از هر تفکری داریم، ایجاد می‌شود؛ لذا تبیین‌های علوم طبیعی هم مبتنی بر پیش‌فرض‌هاست و کلمات دارای معانی پیشینی، واحد، ثابت و مستقل از استعمال نیستند.
این استاد حوزه اضافه کرد: هایدگر معتقد است که برای فهم متن باید از مفهوم لغات در دوره او فراتر برویم و جهان مؤلف و امکانات او را بازسازی کنیم که البته یکی از غبارآلودگی‌های وی در همین دیدگاه است؛ یعنی وی روشن نکرده که در هر شرایطی فهم انسانی نتیجه پیش‌فرض‌های اوست.
نقد اندیشه‌های غربی در غرب
ملک‌زاده با اشاره به بازتاب‌های اندیشه‌های هرمنوتیکی در کشور بیان کرد: در نقد دیدگاه‌های غربی که در تعارض با دیدگاه‌های اسلامی قرار می‌گیرد لازم نیست که خیلی به خودمان فشار بیاوریم، زیرا این نقدها در خود غرب هم موجود است.
این پژوهشگر تصریح کرد: برخی روشنفکران بی‌انصاف در غرب جستجو می‌کنند و هر چه را که ضداسلام و سنت تعلیمی اسلامی و حوزوی است، می‌یابند و آن را غنی‌سازی کرده و صیقل می‌دهند تا بزعم خودشان حوزه را زیر سؤال ببرند و بگویند حوزه با این مسائل آشنا نیست و از آن گریزان است، در حالی که پاسخ آن‌ها در همان غرب وجود دارد؛ ضمن اینکه گاهی خود نظریه‌پرداز به تندی این افراد این نظریات را مطرح نکرده‌اند.
این استاد حوزه با بیان اینکه مدرنیسم و پست مدرنیسم هر دو روی یک سکه هستند و در نقد آن نقطه عزیمت ما سنت اسلامی است، اضافه کرد: برای کسانی که در حوزه می‌خواهند با این مباحث آشنایی پیدا کنند، نباید با غموض و پیچیدگی این مطالب بیان شود، بلکه باید با زبانی ساده مطرح شود.
انتهای پیاممنبع: ایکنا
کلیدواژه: قم هرمنوتیک ملک زاده مدرنیسم و پست مدرنیسم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۵۷۳۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حوزه درس امام(ره)
این درحالی بود که در سال‌های پس از کودتای آمریکایی انگلیسی ۲۸مرداد، جای پای استعمارگران انگلیسی و آمریکایی از طریق اهرم‌های سیاسی و اقتصادی به‌خصوص نفت و کنسرسیوم نفتی، روز‌به‌روز محکم‌تر و قوی‌تر شده و بیشتر و بیشتر ثروت‌های مادی و معنوی ملت را به غارت می‌بردند. در چنین اوضاع و احوالی که تقریبا تمامی صداهای مخالف و منتقد خاموش شده و تمامی نیروهای سیاسی اعم از ملی‌گرا و چپ و راست به گوشه‌ها خزیده بودند، دربخشی ازیکی ازشهرهای مرکزی ایران یعنی قم، مرکزی علمی/ دینی به نام حوزه علمیه قم، فعالیت خود را از‌سرگرفت. درحالی‌که سرزمین ما همچنان سرکوب جنبش‌های مذهبی مختلف در دوران پهلوی دوم(از جمله اعدام فداییان اسلام درسال۱۳۳۴)را شاهد بود اما حوزه تازه‌نفس قم آرام و درونی تحولی را از سر می‌گذراند و گویی همچون آتشی زیر خاکستر، خود را برای نهضتی عظیم آماده می‌ساخت؛ گرچه سازمان تازه تاسیس‌یافته اطلاعات و امنیت کشور(ساواک)نگاهی مشکوک به این تحول درونی و آرام داشت. درواقع می‌توان یکی از نخستین گزارش‌های مفصل ساواک در همان بدو تاسیس‌اش را راجع به حوزه علمیه قم دانست.گزارش فوق در تاریخ ۲۲ اسفند۱۳۳۵ از سوی سرهنگ کمالی، افسر دایره امنیت مذاهب ساواک که به قم اعزام شده بوده درسه برگ از طریق سرهنگ قلقسه رئیس اداره به تیمور بختیار، رئیس وقت سازمان امنیت کشور ارائه شد و رونوشت آن نیز به اداره سوم فرستاده شده بود. در گزارش فوق ضمن تشریح وضعیت تحصیلی طلاب حوزه علمیه قم، توضیح مفصلی درباره مراجع و علما و حوزه‌های درسی‌شان نوشته شده و حتی تعداد طلاب کلاس‌های درس هر یک از مراجع و مدرسین به‌طور حدودی درج شده بود. از نکات قابل توجه این گزارش، اعتراف تاریخی مأمور ساواک به وضعیت کلاس‌های درس امام خمینی(رحمه ا... علیه) است که ازکلاس‌های سایر مراجع و مدرسین، پر‌مخاطب‌تر و با استقبال بیشتری مواجه بود. این درحالی است که بعد از آغاز نهضت امام در سال‌های۱۳۴۱ و ۱۳۴۲، بارها عوامل رژیم شاه ازجمله ساواک سعی کردند که شخصیت علمی حضرت امام را زیرعلامت سؤال برده وایشان را نسبت به سایر علما پایین‌ترنشان دهند.درگزارش یادشده که تعداد طلاب درس خارج آقایان سید‌محمدرضا گلپایگانی وسید‌کاظم شریعتمداری حدود۳۰۰نفر،کلاس‌های سید‌محمد‌حسین طباطبایی‌قاضی (علامه طباطبایی) حدود۲۰۰نفر و تعداد طلاب درس خارج آقای شیخ محمد اراکی(که درگزارش ساواک در توصیف ایشان آمده است از صحابه مقدم مرحوم شیخ عبدالکریم) درحدود۱۰۰نفر ذکر شده است اما درباره درس امام چنین نوشته شده است:«۵-آقای حاج آقا روح‌ا... خمینی که از لحاظ درس حائز‌اهمیت است، در حدود ۵۰۰ نفر...»چگونه حوزه علمیه قم رونق گرفت
براساس اسناد موجود، حضرت امام خمینی(رحمه‌ا...علیه) به‌دنبال آیت‌ا...العظمی شیخ عبدالکریم حائری عازم قم شدند و هنگام بنیادگذاری حوزه در کنار ایشان حضور داشتند.با حضور علمای گرانقدری همچون آیت‌ا...العظمی حائری و امام خمینی در قم، تدریس فلسفه و عرفان مجددا در حوزه باب شد و اساتید و مراجع برای گروهی از شاگردان‌شان این دو درس را برگزار می‌کردند. ازجمله امام خمینی که همزمان با تدریس فلسفه، برای افراد شایسته و مورد اعتماد به‌طور خصوصی بحثی از علوم عرفان را نیز شروع کردند. در کنار دروس فوق، درس اخلاق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و در واقع به‌نوعی پیوند حوزه علمیه با زندگی مردم محسوب می‌شد، چنانچه در دروس اخلاق حوزه، بسیاری از غیرحوزویان و مردم عادی اعم از کاسب و بازاری و دانش‌آموز و دانشجو شرکت می‌کردند و با تأثیر اخلاقیات دینی در زندگی آشنا می‌شدند.در واقع این اخلاقیات به‌نوعی سبک زندگی دینی را به آنان آموزش می‌داد که در غوغای مدرنیسم وتجددوارداتی،سال‌هامی‌شد که به فراموشی سپرده شده بود. ازجمله حضرت امام‌خمینی(ره) که به تهذیب نفس و رشد قوای روحی و اخلاقی شاگردان، اهمیت زیادی می‌دادند، به دنبال آغاز تدریس فلسفه و عرفان و به منظور تعلیم امور اخلاقی و علوم معنوی، جلسه پند و اندرز نیز منعقد می‌ساختند. در آغاز، این جلسه بسیار محدود بود و ایشان از کتاب«منازل السائرین»، مسائل معنوی، معارف الهی و راه تهذیب و تزکیه نفس را برای معدود شرکت کنندگان در این کلاس‌ها بازگو می‌کرد اما به‌تدریج دامنه این درس و جلسات که به کلاس‌های درس اخلاق معروف شد، گسترش یافت و هرهفته یک روز در سطح حوزه تشکیل می‌شد که علاوه برروحانیون، صدها نفر از کسبه، کارگران و بازاریان شهرستان قم نیز در جلسه درس اخلاق شرکت می‌کردند.
به‌تدریج شعاع و آثار روحی و معنوی این محفل روحانی به آنجا رسید که اهالی دیگر شهرستان‌ها و مرکز نیز مطلع گشته و هرهفته راهی قم می‌شدند تا محل درس اخلاق امام در مدرسه فیضیه، مملو از جمعیت شود. استقبال فراوان و اظهار علاقه زیاد مردم به این مجلس، امام‌خمینی را برآن داشت که جلسه را درهرهفته دو روز پنجشنبه و جمعه برقرار سازند تا عموم طبقات بتوانند با تطبیق وضع کسب و کار خود در این مجلس درس شرکت کرده وازسخنان آموزنده وسازنده امام استفاده ببرند. عمال رژیم رضاخانی درصدد تعطیلی این کلاس‌ها و مجالس برآمدند و سرانجام با فشار وزور وکارشکنی،امام را ناچار ساختند تا برنامه درس اخلاق مدرسه فیضیه را به مدرسه حاج ملاصادق که در محلی دورتر بود، منتقل کنند.
قریب به اتفاق آیات عظام و علمای اعلام و مجتهدان گرامی حوزه‌های علمیه درهمان زمان اتفاق نظر داشتند که اساسا کلاس‌های درس حاج آقا روح ا... مجتهد پرور بوده، محصلان و دانش پژوهان را استقلال فکری می‌بخشید و راه و روش استنباط احکام را به آنان می‌آموخت. ازهمین‌رو بود که ازحوزه‌های درس امام طی سال‌های تدریس ایشان، صدها نفرمجتهد صاحب نظر وآگاه فارغ‌التحصیل شدندکه بعضا خود صاحب کلاس و حوزه درس گشتند و صدها طلبه و روحانی را از علم و دانش خویش بهره‌مند ساختند. حدود ۱۰۰۰نفر از فضلا وصاحب‌نظران محقق ودانشمند که امام (رحمه ا...علیه) را به‌عنوان استادی دانا، صاحب نظری توانا و عالمی بی‌همتا می‌شناختند در کلاس‌های درس ایشان زانو زده و از آن دریای مواج علم و فضیلت بهره‌مند می‌شدند و آنگاه که کلاس درس امام پایان می‌یافت، انبوه شاگردان درمسیر مسجد سلماسی تا مدرسه فیضیه موج می‌زدند و حالتی روحانی به خیابان ارم و حومه صحن مطهر حضرت معصومه(علیها السلام) می‌بخشیدند.درسال‌های آخر پیش ازدستگیری وتبعید امام خمینی(ره) تعداد شاگردان درس‌شان از ۱۲۰۰نفرمتجاوزشده بودکه تقریبا یک برابر ونیم شاگردان درس مرحوم آیت ا...بروجردی در سال‌های آخر زندگی آن مرحوم بود. تعداد بسیاری از علما و فضلای حوزه علمیه قم در سال‌های دهه۴۰ و۵۰ در علوم منقول یا معقول یا هر دو رشته، افتخار شاگردی امام خمینی(ره) راداشته و ازمکتب پرفیض ایشان کسب دانش کردند.از حوزه درس بزرگ مرجعی که حدود ۳۰سال بهترین و بزرگ‌ترین کرسی درس شیعه را به‌عهده داشت، صدها نفر عالم، فاضل و مجتهد فارغ‌التحصیل شده و به اطراف واکناف کشور پراکنده شدند تا آرمان‌ها و اهداف بلند او را درسراسر این سرزمین و همچنین سایر کشورهای اسلامی ترویج کرده و نشر دهند.
مدارس شهرستان مهر فردا غیرحضوری است