آیا موج جدیدی از پوپولیسم ایرانی در راه است؟
تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۷۹۰۲۶۳
خرداد؛ پوپولیسم به‌معنای توده‌گرایی یا عوام گرایی است روشی در طرفداری کردن یا تظاهر به طرفداری از حقوق و علایق مردم عامه در برابر نخبگان است. پوپولیسم سیاسی در واقع استفاده از مردم برای رسیدن به اهداف سیاسی است. خطری که به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی کنونی ایران را نیز تهدید می کند.
پوپولیسم راست گرا با شعارهای ناسیونالیستی یا ملی گرایی افراطی در سراسر جهان در حال گسترش است و تحلیلگران رشد و گسترش این پدیده، از اروپا تا آمریکا و از آسیا تا آمریکای لاتین را در حوزه اجتماعی و سیاسی ناشی از نگرانی عامه مردم از وضع موجود و ملی گرایی افراطی می دانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا با شعارها و برنامه‌های یک جانبه گرایانه‌ای مانند ساختن دیوار دور آمریکا و اخراج مهاجران و بازگرداندن شکوه آمریکا، نشان داد ناسیونالیسم افراطی و پوپولیسم مرز نمی شناسد. پیروزی ترامپ در انتخابات، سیاستمداران همفکر او در سراسر جهان را تشویق کرده است. نیگل فاراژ از حزب استقلال انگلیس سیاستمداری که مسئول شکل گیری برگزیت بود روابط نزدیکی با ترامپ دارد.
در اروپا ویکتور اوربان نخست وزیر مخالف مهاجران در مجارستان نیز بعد از پیروزی ترامپ گفته بود ما می‌توانیم به دموکراسی واقعی برگردیم. نظرسنجی‌ها در فرانسه نشان می‌دهد مارین لوپن رهبر جبهه ملی فرانسه شانس خوبی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آینده دارد. لوپن قول داده که فرانسه را از سیستم یورو خارج کرده و خروج فرانسه از اتحادیه اروپا را به همه پرسی بگذارد. فرانسوی‌ها بیش از بقیه کشورهای اروپایی مخالف جهانی شدن و تجارت جهانی هستند و تعداد کمی از آنها با سیاستهای مهاجرپذیری موافق هستند. اگر رای دهندگان فرانسوی به خروج فرانسه از اتحادیه اروپا رای مثبت بدهند اتحادیه اروپا قاعدتا از هم خواهد پاشید. گذشته از آمریکا،فرانسه و انگلیس احزاب پوپولیست در چندسال اخیر پیروزی های بزرگی در انتخابات پارلمانی کشورهایی مانند اتریش، ایتالیا، آلمان، جمهوری چک، مجارستان و سوئد به دست آورده‌اند.
در حالی که مسیر اتحادیه اروپا در جهت تقویت همگرایی بود، اکنون تعدادی از کشورها در مسیر معکوس یعنی افزایش ملی‌گرایی و واگرایی اروپایی حرکت می‌کنند. تقویت جریانهای پوپولیست و راست‌گرا در اروپا، بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران را با وحشت بازگشت به گذشته ای روبرو کرده است که چشم‌اندازی تیره و تار دارد.
شاخصه پوپولیست ها دادن وعده های کلی به مردم است؛وعده‌هایی عمدتا اقتصادی مانند ایجاد شغل و مسکن برای جوان‌ها. آنها در شعارهای خود بیشتر از مردم سخن می‌گویند و خواسته های مردم را در برنامه های خود می‌آورند. در واقع پوپولیسم می‌تواند به نام مردم ضربه‌های جبران ناپذیری به دموکراسی بزند، نهاد های دموکراتیک را تضعیف کند و به خواسته هایی میان اقشار جامعه دامن بزند که امکان تحقق آن وجود ندارد و در نهایت باعث عدم ثبات سیاسی شود.
پوپولیسم ایرانی
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اختلاف طبقاتی و توزیع نابرابر ثروت زمینه‌ساز شکل گیری دولت‌ها و حتی جنبش‌های اجتماعی پوپولیستی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بوده است. شعار های پولیستی در جوامعی مورد استقبال قرار می گیرد که معیشت قشر ضعیف جامعه و یا حتی احساس کاذب نابرابری زیاد باشد.
محمود سریع القلم استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی زمان قدرت گرفتن پوپولیست ها را هنگامی می‌داند که در یک جامعه بخواهند تصمیم بگیرند و به جای آنکه سراغ خردمندان، بزرگان فکر و جامعه شناسان و متخصصان بروند با یک روح و حال عمومی تصمیم بگیرند.او می گوید: «پوپولیسم در واقع یک نوع مزاج است. تصمیم گیری بر اساس آنچه امروز، شاید هم دیروز یا فردا می‌خواهد اتفاق بیفتد. پوپولیسم فاقد دوره زمانی است، نه با گذشته کار دارد نه با آینده، نه با استدلال کار دارد، نه با مطالعه بلکه نوعی عوام فریبی است. برای راضی کردن مردم یک جامعه برای سه هفته آینده در آمریکای لاتین که این پوپولیسم شکل گرفت یک ارتباط تنگاتنگی با دیکتاتوری آنجا دارد، به طوری که در آن منطقه برای اینکه رهبران سیاسی اقتدارگرا بتوانند حمایت عامه مردم را داشته باشند به پوپولیسم روی آوردند. بنابراین پوپولیسم یک حس زمانه است، یک خواسته مقطعی، یک روحیه مقطعی و یک مزاج کوتاه مدت است.»
می‌توان گفت که فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران این روزها بیش از سال‌های میانی دهه ۸۰، مستعد رشد پوپولیسم است. دلسردی مردم از جریانهای عمده سیاسی زمینه اقبال عمومی به شعارهای انتخاباتی عوام گرایانه را فراهم می کند،به نظر میرسد وضعیت اقتصادی امروز ایران هم جریان پوپولیسم را تقویت می‌کند.
بسیاری از ناظران سیاسی و اجتماعی در مورد خیزش دوباره پوپولیسم هشدار داده اند. سخنان چندی پیش بهزاد نبوی فعال سیاسی اصلاح طلب مبنی بر اینکه توده مردم هنوز هم به همان شعارهای افزایش یارانه نقدی رای می‌دهند، نشان می‌دهد که شرایط جامعه یک بار دیگر مستعد استقبال دوباره از پوپولیسم است. مشکلات معیشتی و شکست‌های اقتصادی در فضایی که بی‌اعتمادی عمومی وجود دارد بستر مناسبی برای ظهور پوپولیسم است.
علی سرزعیم، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است پوپولیسم در همه بخش‌ها و ساختارهای ما ریشه دوانده است، مانند احزاب یا مجلس، به این ترتیب: «جریان‌ها و نهادهایی که باید دموکراسی را در کشور تقویت کنند، پشتیبان پوپولیسم می‌شوند. پارلمان باید جایی باشد که کشور را به سمت دموکراسی سوق دهد، اما به جایی تبدیل شده که قوانینی را به نفع ایده‌های پوپولیستی تصویب می‌کند، یا احزاب باید مردم را برای کارها و تصمیم‌های سخت منسجم کنند تا اقتصاد جامعه رشد کند اما آنان برای دادن وعده‌های پوپولیستی بیشتر با هم رقابت می‌کنند تا رأی بیشتری کسب کنند.»
شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و گسترش بی‌اعتمادی میان اقشار جامعه احتمال مشارکت پایین مردم در انتخابات را افزایش داده است. اصلاح طلبان و اصولگرایان هنوز نتوانسته‌اند در مورد عملکرد سیاسی سال‌های گذشته خود به افکار عمومی پاسخ روشن و قانع کننده‌ای بدهند و از ریزش سرمایه‌های اجتماعی خود جلوگیری کنند. در چنین شرایطی جریان های پوپولیستی می توانند آراء بالایی کسب کنند.
هرچند عباس عبدی فعال سیاسی و پژوهشگر اجتماعی می‌گوید: در کشورهای نفتی درآمدهای حاصل از نفت در به قدرت رسیدن پوپولیسم کاملا موثر است. ترکیبی از درآمدهای نفتی و نظام نیمه دموکراتیک بهترین زمینه و فرصت را برای پوپولیست‌ها فراهم می‌آورد تا آنها با استفاده از موج سواری بر احساسات مردم و درآمدهای نفتی به قدرت برسند.نکته قابل تامل اینکه به واسطه تحریم‌های یکجانبه آمریکا و مشکلات ناشی از فروش نفت ایران،پوپولیست‌ها اگر هم به قدرت برسند ابزار و منبعی برای اجرایی کردن شعارهای پوپولیستی خود نخواهند داشت. کما اینکه در سال‌های اخیر فرایند بودجه‌ریزی کشور هم به سمت قطع وابستگی بودجه به نفت حرکت می‌کند.در واقع سوال و مطالبه مهمی که جریانهای توده گرا باید در جریان مبارزات انتخاباتی به آن پاسخ دهند این است که از چه منبع و محلی می خواهند وعده ای داده شده را عملیاتی و اجرا کنند. از همین روست که مهمترین مانع و سد در مقابل خطر پوپولیسم در جامعه ایران، آگاه سازی مردم نسبت به پیامدهای جبران ناپذیر نفوذ پوپولیست ها است. وظیفه ای که بر عهده رسانه‌ها، نخبگان و شخصیت‌های تاثیرگذار جامعه است. برچسب ها: پوپولیسم ، پوپولیسم ایرانی
منبع: خرداد
کلیدواژه: پوپولیسم پوپولیسم ایرانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۷۹۰۲۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سخنگوی وزارت خارجه : تحت تأثیر هیاهوی سیاسی و تبلیغاتی بانیان شرایط موجود در منطقه و جهان قرار نمی‌گیریم
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به ادعاهای مطرح شده در بیانیه‌های اخیر سران اروپا و وزرای دارایی کشورهای گروه هفت و برخی مقامات آمریکایی و اروپایی در مورد جمهوری اسلامی ایران و تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا، طرح اینگونه مواضع و ادعاها را منطبق با رویکرد شناخته شده این محافل براساس معیارها و رفتارهای دوگانه و متناقض توصیف کرد و آن را مردود و محکوم دانست.
به گزارش ایسنا، ناصر کنعانی در یک موضع گیری رسانه‌ای تصریح کرد: جای تأسف است که مدعیان و منادیان حقوق و موازین بین‌المللی در قبال حمله اخیر به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق توسط رژیم صهیونیستی که نقض فاحش مفاد منشور ملل متحد و کنوانسیون‌های بین‌المللی محسوب می‌شود، موضع منفعلانه و تشویق کننده برای رژیمِ متجاوز اختیار کردند و در ادامه نیز اقدام مشروع و پاسخ متناسب و بازدارنده جمهوری اسلامی ایران علیه مبدأ تجاوز مسلحانه را محکوم کردند!
وی خاطرنشان کرد: ابراز نگرانی برای صلح و ثبات امنیت در منطقه و جهان از سوی دولت‌هایی مثل آمریکا و چند کشور اروپایی که در طول بیش از نیم قرن گذشته بانی و حامی بزرگترین جنگها و اشغالگری‌ها و ناامنی‌ها در منطقه غرب آسیا بوده‌اند و رژیم اشغالگر، آپارتاید و جنایتکار اسرائیل را مافوق همه قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی تحت حمایت و مصونیت قرار داده‌اند، مضحک است.
کنعانی تصریح کرد: شایسته بود سران اتحادیه اروپا و اعضای گروه هفت به جای حمایت کور از رژیم صهیونیستی، ضمن قدردانی از جمهوری اسلامی ایران به دلیل اقدام متناسب و مشروع در تنبیه متجاوز، دست از حمایت از رژیمی که تهدید کننده صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی است، بردارند و با مردم مظلوم فلسطین و خانواده‌های بیش از یکصد هزار شهید، مجروح و مفقود فلسطینی بعنوان قربانی شش ماه نسل‌کُشی و جنایات رژیم اسرائیل در نوار غزه و کرانه غربی فلسطین ابراز همدردی و همبستگی می‌کردند.
سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان ساخت: مقامات اروپا و کشورهای عضو گروه هفت به خوبی می‌دانند که ریشه اصلی بحران و بی‌ثباتی در غرب آسیا و البته در مقیاسی وسیع‌تر در جهان، اشغال فلسطین و جنایات رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی طی چندین دهه و محروم کردن مردم مظلوم فلسطین از حقوق اولیه و مسلّم خویش است و تردیدی نیست که چشم بستن بر حقایق آشکار و اتهام زنی‌های بی پایه به دیگران توسط آمریکا و اروپا، مشکلی را از امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی حل نخواهد کرد.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: اگر آمریکا و اتحادیه اروپا و کشورهای عضو گروه هفت واقعا به دنبال ثبات و آرامش پایدار در غرب آسیا و دریای سرخ هستند، به جای اتهام‌زنی به دیگران، باید در مقابل تجاوزات و گردن کشی‌های رژیم صهیونیستی بایستند. بدیهی است تا زمانیکه اراده‌ای برای توقف جنایات رژیم اسرائیل و نقض فاحش مقررات بین‌المللی توسط صهیونیست‌ها نباشد، چشم انداز روشنی در مسیر صلح پایدار در منطقه و جهان متصور نیست و مسئول تداوم بی‌ثباتیها و ناامنی‌ها نیز کسی غیر از رژیم صهیونیستی و حامیان و مشوقان این رژیم نبوده و نخواهند بود.
سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد :دولت و قوای مسلح جمهوری اسلامی ایران در عین تداوم مسئولیت پذیری نسبت به صلح و امنیت منطقه‌ای و جهانی و پایبندی به قوانین و مقررات بین‌المللی، در دفاع از امنیت و منافع ملی و پاسخ قاطع، پشیمان کننده و بازدارنده به متجاوزان ذره‌ای تردید نخواهند کرد و تحت تأثیر هیاهوی سیاسی و تبلیغاتی بانیان شرایط موجود در منطقه و جهان قرار نمی‌گیرند.
کانال عصر ایران در تلگرام
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد