به نقل از «مهر»

المیزان، جامع ترین تفسیر در میان شیعه و سنی است/ نهضت فلسفی علامه

تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۸۰۶۷۴۸

به گزارش خبرنگار مهر، سالروز درگذشت علامه محمدحسین طباطبائی، فرصتی است برای بازخوانی اهمیت کار علمی و فلسفی این اندیشمند و مفسر قرآن معاصر که شاگردان زیادی نزد او تربیت یافتند و تأثیرات فکری و فلسفی او همچنان ادامه دارد.

مهدی گلشنی، استاد بازنشسته فلسفه علم دانشگاه شریف، در مورد اهمیت کار فکری و فلسفی علامه طباطبائی به خبرنگار مهر گفت: زمانی که در دهۀ ۱۳۲۰ علامه طباطبائی کارشان را در قم شروع کردند فلسفه رونقی نداشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گرچه در آن زمان چند استاد زبدۀ فلسفه در ایران بودند. در آن زمان شبهات ضدّ دین فراوان بود. هم مارکسیست ها قوی بودند و هم تفکر پوزیتیویستی در محیط های علمی رایج بود. علامه زنده کنندۀ حکمت و فلسفه و تفسیر بعد از دورۀ صفویه بودند. اهمیت کار فلسفی علامه توجه به نیازهای روز بود.

وی ادامه داد: ایشان به نقد و بررسی فلسفه های غربی خصوصاً ماتریالیسم دیالکتیک پرداختند. همچنین ایشان تعدادی شاگردان برجسته تربیت کردند. آن ها یک نهضت فلسفی به راه انداختند که آثار خیر آن هنوز هم دیده می شود. برای ادامۀ راه علامه، حوزه های علمیه باید به نیازهای فکری روز توجه کنند و صرفاً به ادامه کار گذشتگان اکتفا نکنند. الان شبهات فلسفی در دانشگاه ها، مدارس و جامعه به شدت مطرح هستند و نهضتی جدید در ادامۀ کار علامه لازم است.

تفسیر المیزان هم جامعیتی بیشتر نسبت به تفاسیر قبلی دارد، هم از نظر توجه به منابع روائی غنی است و هم از لحاظ توجه به اصول متافیزیکی سازگار با قرآن

گلشنی در پاسخ به این سوال که آراء فلسفی علامه طباطبایی برای درک صحیح از فلسفۀ علم با مبانی دین، چه کمکی می تواند بکند، گفت: علامه علاوه بر تفسیر قرآن به روشی تازه چند کتاب فلسفی هم نوشتند، که مخصوصاً کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» ایشان با شرح مرحوم استاد مطهری(ره) و همچنین «بدایه الحکمه و نهایه الحکمه»، جزو بهترین منابع برای هستی شناسی و معرفت شناسی است. تفسیر المیزان هم جامعیتی بیشتر نسبت به تفاسیر قبلی دارد، هم از نظر توجه به منابع روائی غنی است و هم از لحاظ توجه به اصول متافیزیکی سازگار با قرآن. در واقع تفسیر المیزان شامل بحث های روائی، تاریخی، اجتماعی، کلامی و فلسفی است. استاد مطهری (ره) تفسیر المیزان را بهترین تفسیر در میان تفاسیر شیعه و سنی تا عصر حاضر می دانستند. ایشان معتقد بودند که بسیاری از مطالب المیزان از الهامات غیبی است و ایشان کلید بسیاری از مسائل اسلامی را در آن یافته اند.

وی با تأکید بر جایگاه شهود و اشراق در کار علمی، گفت: نه تنها فلاسفۀ ما نظیر ابن سینا به شهود (Intuition) اعتقاد داشتند، بلکه بسیاری از عالمان معاصر (اعم از سکولار و متدین) به آن اعتقاد دارند و شهودگرا هستند. بسیاری از ایده های فلسفی و علمی از طریق شهود به ذهن دانشمندان خطور کرده است. چارلز تاونز، برنده جایزۀ نوبل در فیزیک صریحاً اذعان دارد که کشف لیزر توسط او یک امر الهام گونه بود. او شهود را یک درجۀ نازله از وحی می داند.

بسیاری از ایده های فلسفی و علمی از طریق شهود به ذهن دانشمندان خطور کرده است

گلشنی ادامه داد: بسیاری از افرادی که امروزه در انجمن آثار و مفاخر از آن ها تجلیل می شود در زمان حیات شان مورد توجه کافی نبودند. این اهل علم هستند که باید بزرگان و نقش آن ها را برای جامعه تبیین کنند و متأسفانه در کشور ما حسادت بین اهل علم بسیار رایج است. باید اهل علم، بزرگان را در زمان حیات شان به جامعه بشناسانند تا بهره برداری بیشتری از آن ها بشود و این وظیفۀ دانشگاهیان و رسانه ها است. بعد از حیات بزرگان نیز باز عالمان و رسانه ها هستند که می توانند در معرفی بزرگان و آثار آن ها و معرفی نوآوری های شان نقش اساسی ایفا کنند.

وی در پاسخ به این سوال که اگر علامه طباطبائی امروز بودند، چه اولویتی داشتند، گفت: درست است که در جامعۀ ما عمدتاً به بازخوانی آراء بزرگان اکتفا می شود و در شناساندن و بازکردن آراء آن ها به جامعۀ علمی کمتر اقدامات صورت می گیرد؛ امّا این کاری است که بر دوش اهل علم و رسانه ها است. به نظر من اگر علامه طباطبائی امروز حاضر می بودند، باز توجه شان به مقتضیات روز و معرفی هر چه بیشتر اسلام می بود. جلسات مکرر ایشان با هانری کُربن شاهد واضحی بر این ادّعا است.

مرحوم علامه طباطبایی، معاد مرحوم صدرالمتألهین را قبول نداشت؛ چون با ظواهر آیات تطبیق نمی کرد

گلشنی افزود: متأسفانه من توفیق مجالست با ایشان را نداشتم، امّا غالب آثار ایشان را مطالعه کرده ام و از آرا و سلوک عارفانۀ ایشان لذت می بردم. من به علت عدم مجالست با حضرت استاد خاطرۀ زنده ای از ایشان ندارم، امّا آن چه را که بعضی از شاگردان مبرّز ایشان، نظیر استاد مطهری(ره) و آیت الله سبحانی در کتاب های شان خاطره گونه از ایشان نقل کرده اند خوانده ام. مثلاً در مورد معاد جسمانی استاد مطهری می فرمایند: «من وقتی بعضی از مسائل را از آقای طباطبائی سؤال می کردم، می دیدم ایشان به بعضی از آیات قرآن که می رسند به اجمال می گذرند و حرفی نمی زنند. می گفتند حقیقتش این است که من در بعضی موارد غیر از این که بگویم تسلیم مقاصد واقعی قرآن هستم، راه دیگری ندارم. بحث راجع به مسأله معاد و این قبیل چیزها بود. یعنی برای خودم آن قدرها مطلب مکشوف نیست و حالتی که برای خودم احساس می کنم این است که باید تسلیم مقاصد قرآن باشم.

همین طور آیت الله العظمی سبحانی می فرمودند: «ایشان [علامه طباطبایی] هیچ وقت معاد را تدریس نمی کرد. به خاطر دارم هنگامی که خدمت شان اسفار می خواندیم، وقتی به مبحث معاد رسیدیم درس را تعطیل کردند. علَت را هم هیچ وقت بیان نکردند. فقط تنها چیزی که ما توانستیم کشف کنیم این بود که مرحوم علامه طباطبایی، معاد مرحوم صدرالمتألهین را قبول نداشت؛ چون با ظواهر آیات تطبیق نمی کرد.»

کد خبر 4454068

منبع: مهر

کلیدواژه: علامه طباطبایی مهدی گلشنی تفسیر المیزان نشست علمی وحدت اسلامی کنفرانس بین المللی علامه طباطبایی فلسفه مجمع عالی حکمت اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی فعالیت های قرآنی آیت الله جوادی آملی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هفته وحدت کنفرانس وحدت اسلامی قرآن معرفی کتاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۸۰۶۷۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نسخه جدید گروهک نهضت آزادی برای اصلاح طلبان

توجه بر حقوق بشری شدن گفتمان جبهه اصلاحات که از سوی حزب اتحاد ملت نیز دنبال می شود در شرایطی است که آنان میز بر ضرورت توسعه ادبیات حقوق بشری و پیوند دادن آن با مسائل روز جامعه تاکید دارند.

سرویس سیاست مشرق- گروهک غیر قانونی نهضت آزادی پیشنهاد کرده است که اصلاح طلبان که شامل نحل‌ های مختلفی هستند مطلوب‌ترین گزینه برای رسیدن به برنامه های خود را متمرکز بر حقوق بشر و حقوق شهروندی نمایند.

این گروهک با اشاره به اینکه هر نظامی به غیر از نظام لیبرال دموکراسی نامطلوب است تصریح می کند که لیبرال دموکراسی دارای دو بخش دموکراسی انتخاباتی و آزادی های لیبرالی است، لذا می بایست اصلاح طلبان به سمت گزینه مطلوب‌تر حرکت کنند.

گروهک نهضت آزادی در ادامه با ارائه طرح «نافرمانی مدنی» تصریح کرده که پیگیری حقوق شهروندی مطالبه آسان‌تری است. هر چند برای دست‌یافتن به آن نیز پیش‌نیازهای بسیاری مطرح می‌شود اما چون قرار نیست مستقیم در ساختار قدرت تغییر ایجاد کند با هزینه کمتر و با سرعت بیشتری می‌توان به آن دست‌یافت!

به باور گروهک نهضت آزادی، برای کسب حقوق شهروندی نه نیاز است صبر کنیم نه می‌توانیم صبر کنیم بلکه باید اراده برای زیستن در سبک دلخواه را به یک مبارزه مستمر هر روزه از طریق نافرمانی مدنی تبدیل کرد

گفتنی است با توجه به مطالب گفته شده می توان گفت:

۱ - گروهک نهضت آزادی با پرستش نظام لیبرال دموکراسی و بدون توجه به اندیشه مردمسالاری دینی علاوه بر اینکه نسبت دور خود را در برابر اندیشه های انقلاب اسلامی به نمایش می گذارد از سوی دیگر بر وجه اپوزیسیونی خود و نیز تلاش برای تشکیل یک جبهه در برابر نظام جمهوری اسلامی تصریح می‌کند.

۲- توجه بر حقوق بشری شدن گفتمان جبهه اصلاحات که از سوی حزب اتحاد ملت نیز دنبال می شود در شرایطی است که آنان میز بر ضرورت توسعه ادبیات حقوق بشری و پیوند دادن آن با مسائل روز جامعه تاکید دارند.

۳ - تصریح بر نافرمانی مدنی در حقیقت برنامه طیف برانداز برای تحریک و تهیج جامعه جنبشی بوده و از جانب دیگر جنس و عمق نگاه ابزاری و پروژه سیاسی رادیکال های اصلاحات را به برخی تحولات روزمره روشن می سازد!

تامل بر کنش های رادیکال همچنان بیانگر آن است که آنان برنامه ریزی برای بهره گیری از مسائل روزمره در دو سطح سطح زندگی و سبک زندگی را در دستورکار خود قرار داده اند.