آثار تاریخی و فرهنگی تبریز گمشده در بیمهری مسوولان
تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۰۴۴۴۱۱
تخریب و بیمهری به آثار تاریخی در دورههای مختلف در تاریخ کشورمان سابقه دیرینه دارد که در استان آذربایجانشرقی نیز در ادوار مختلف و به ویژه در دهههای اخیر به دلیل بیتوجهی برخی مسوولان و متولیان این حوزه، بخشی از آثار تاریخی و باستانی این استان و به خصوص شهر تبریز رو به نابودی و تخریب بوده است.
خبرگزاری فارس از تبریز- موسی کاظمزاده: در دههها، سالها و روزهای اخیر برخی آثار تاریخی، فرهنگی و هنری استان آذربایجانشرقی و در راس آنها شهر تبریز مورد کممهری برخی مسوولان و بهویژه دستگاههای ذیربط و دستاندرکاران این بخش قرار گرفته است، نمونه بارز این امر عدم توجه به حریم ساخت و سازها و حفاریها در اطراف بناهای چون ارگ علیشاه، مقبرةالشعرا، بـازار تبریـز، ربعرشیدی، مسجد کبود و بسیاری از آثار و خانههای تاریخی شهر اولینها است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با این وجود تخریب و بیمهری به آثار تاریخی در دورههای مختلف در تاریخ کشورمان سابقه دیرینه دارد که در استان آذربایجانشرقی نیز در ادوار مختلف و به ویژه در دهههای اخیر به دلیل بیتوجهی برخی مسوولان و متولیان این حوزه، بخشی از آثار تاریخی و باستانی این استان و به خصوص شهر تبریز رو به نابودی و تخریب بوده است.
جالبتر آنکه در حال حاضر نزدیک به 800 خانه قدیمی و تاریخی در محدوده بافت قدیمی و فرسوده شهر تبریز است که بخش عمده این خانههای قدیمی همچون دیگر آثار تاریخی این شهر از جمله ارگ، بازار تبریز، مسجد کبود، ربعرشیدی و همچنین سایر بناهای تاریخی دیگر این استان بهخاطر بیمهرهای که صورت میگیرد، رو به تخریب جدی است.
افزون بر آنچه گفته شد، بررسیها نشان میدهد، خطه آذربایجان و در راس آنها شهر تبریز در بین استانها و شهرهای ایران در طول تاریخ کشورمان در دورههای مختلف زمانی از جمله در قرن اول هجری، دوران ایلخانیان، صفویه و قاجاریه و حتی بعد از این دوران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص منطقه، بناها و آثار تاریخی و باستانی فراوانی در خود جای داده که متاسفانه در دهههای اخیر بعضی نامهربانی ها باعث شده این بناها و آثار تاریخی و ارزشمند جهان اسلام با وجود ثبت ملی و جهانی در یونسکو همچنان در مهجوریت باشند.
مجتمع علمی، فرهنگی و تاریخی معروف و عظیمی به نام ربع رشیدی از جمله یکی از آثار مهجور مانده این روزهای شهر اولینهاست که حدود 800 سال پیش به دستور خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی، وزیر دانشمند و مدبر عصر مغول ساخته شد که در روزگار عصر خود، شهری کوچک ولی پیشرفته و تخصصی بود که در آن 30 هزار خانه و 24 کاروانسرا که شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی و کارگاههای صنعتی وجود داشت، بهطوریکه این مرکز عظیم دانشگاهی در دوران اوج حیات خویش، مورد مراجعه مستقیم و استفاده دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققان یونان، روم، مصر، چین و دیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی، قرار میگرفت.
فضلالله همدانی برای تامین هزینههای این مرکز املاک فراوانی را در نقاط مختلف جهان از جمله ایران و بخشهایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز کرد که از محل درآمد وقف آنها برای خدمات آموزشی و علمی استفاده میشد که امروزه فقط از این بنای تاریخی و ارزشمند جهان اسلام دوره ایلخانی تلی خاک و چند ستون باقیمانده است.
تخریب مجموعه بازار تبریز، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان از جمله دیگر آثار تاریخی موجود در حوزه میراث فرهنگی این خطه است که در دههها و سالهای اخیر بهدلیل نداشتن زیرساختهای لازم بخشی از این مجموعه در اثر آتشسوزی تخریب و از بین میرود که نمونه بارز این امر آتشسوزی اخیر امسال سرای ایکی قاپیلی بود که در آن بیش از 120 واحد تجاری آسیب وارد شد.
در هر حال به خاطر ضعف زیرساختهای لازم این بازار در سالهای اخیر با چالشهای متعددی روبه رو بوده، آتشسوزی از جمله یکی از مسائل و مشکلات چالش برانگیز بازار تبریز است.
بنابراین در این خصوص بسیاری از کارشناسان مصرف بیش از اندازه برق، اتصال برق، کیفیت پایین عایقهای روکش کابلها، وجود مواد با قابلیت اشتعال بالا در حجرهها و مغازهها، عدم وجود سامانه هشدار اتوماتیک حریق و … را عمدهترین دلایل آتشسوزی سالهای اخیر این بازار بوده است.
افزون بر آنچه گفته شد، بازار تبریز که قدمت آن به قرن چهارم هجری قمری میرسد، بهعنوان یکی از زیباترین و بزرگترین بازارهای به هم پیوسته و گواهی زنده بر اصالت تجارت و معماری در مشرق زمین است.
مجموعــه بــازار تاریخــی تبریــز، در 25 شهریور 1354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در مردادمــاه ســال 1389 خورشــیدی به عنــوان بزرگتریــن مجموعــه مســقف و به هم پیوســته جهــان در فهرســت میــراث جهانــی یونســکو بــه ثبــت رســیده اســت، از این رو نباید به خاطر برخی مسائل جزیی و ابتدایی بخشی از تخریب و از بین رود.
با این وجود مسجد کبود، فیروزه جهان اسلام، از دیگر شاهکارهای هنر و معماری دوران پس از اسلام ایران در شهر تبریز است که به دستور ابو مظفر جهانشاه قراقویونلو بنا شده است که به عقیده کارشناسان این حوزه در سالهای اخیر بهخاطر برخی اقدامات از جمله لولهکشی گاز در داخل مسجد، موجب تخریب برخی بخشهای آن شده و مرمت و احیای آن با توجه به جایگاه اثر جهانی و مذهبی آن نبوده است.
نگفته نماند، مسجد کبود یا مسجد جهانشاه تبریز یکی از آثار ارزشمند معماری ایرانی بهشمار میرود که به لحاظ شیوه معماری از سایر نمونههای معماری مسجد متمایز است.
قدمت این بنا نیز به قرن نهم هجری قمری بازمیگردد و تنوع و ظرافت کاشیکاری و انواع خطوط و نقشهای به کار رفته در آن و نیز زیبائی و هماهنگی رنگها بهویژه رنگ لاجوردی کاشیکاریهای معرق سبب شده است تا به فیروزه اسلام شهرت یابد.
از وضعیت چالش برانگیز برخی آثار تاریخی و فرهنگی که به آن اشاره شد که بگذریم، وضعیت فعلی مقبرةالشعرا هم رضایتبخش نبوده، بهطوریکه این مکان آرامگاه بیش از ۴۱۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه در دههها و سالهای اخیر بهخاطر، عدم رعایت حریم ساخت و سازها، کار ساماندهی و گسترش محوطه این مکان گردشگری در وضعیت نابسامانی به سر میبرد.
از سویی تبریز، به شهر خانههای تاریخی و قدیمی زیبای ایران نیز مشهور است، وجود 800 خانه تاریخی و قدیمی در شهر تبریز، به نوعی این شهر را بهعنوان پایتخت و ویترین خانههای تاریخی در ایران تبدیل کرده که از جمله این خانهها میتوان به خانه حریری، پروین اعتصامی، استاد شهریار، امیر نظام گروسی، حیدرزاده، گنجهایزاده، قدکی تبریز، بلورچیان، شربت اوغلی، سرخهای، مشروطه، بهنام، ثقهالاسلام، صرافلار، علی مسیو، ختایی تبریز و... اشاره کرد.
بنابراین، نکته در خور تأمل در این زمینه اینکه، با توجه به مستندات موجود و اظهارات کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری، بهخاطر وجود نزدیک به 800 خانه قدیمی و تاریخی در محدوده بافت قدیمی و فرسوده شهر تبریز، اکثر این خانهها در حال حاضر در معرض تخریب جدی است بهطوریکه بارها شده اصحاب رسانه، دوستداران و علاقمندان به آثار تاریخی و قدیمی با ارائه گزارش، تحلیل و خبر در مورد خرابی این آثار تاریخی و با ارزشمند کشورمان هشدار دادهاند.
بنابراین در همین راستا دوست داران و فعالان این حوزه معتقد هستند که متاسفانه در این میان دستگاههای ذیربط و مسوولان امر آنطور که باید و شاید کمتر به این مسایل توجه کرده اند، بهطوریکه این روزها این بنای های تاریخی و باستانی هر روز بهتر از دیروز، از یاد و خاطرهها از بین میرود.
از این رو، نباید فراموش کرد که تبریز یکی از قدیمیترین شهرهای ایران، از دیرباز برای اهل سیاحت و تجارت در اقصی نقاط جهان نام آشنای است و به بیان دیگر این شهر در گذشته و این روزها در بسیاری از عرصهها جزو شهر اولینهای ایران بوده که رنگین کمانی از این اولینها را میتوان به راهاندازی اولین چاپخانه، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد.
همچنین اولین تئاتر، اولین نشریه، اولین بلدیه، اولین پستخانه، اولین خط انتقال پست، کتابخانه عمومی، ایستگاه آتشنشانی، انجمن شهر، مرکز پلیس، حمل و نقل ریلی عمومی (با اسب) و... اشاره نمود.
بنابراین، سوالی که در این میان مطرح میشود، اینکه در حال حاضر متولیان امر، مدیران، مسوولان و دستگاههای ذیربط در برنامهریزی، تدوین و اجرای فعالیتهای خویش، چه قدر و چگونه برای حفظ و احیای این خطه به تاریخ و فرهنگ گذشته شهر تبریز توجه میکنند که جای بسی تأمل و تفکر دارد.
در هر صورت مسوولان و دستاندرکاران حفظ و احیای میراث فرهنگی کشورمان و در این میان فعالان استان باید بیش از اینها به فکر حفظ، احیای و هویت بخشیدن به تاریخ و فرهنگی این خطه داشته باشند، چرا که حیف است؟ این آثار تاریخی و فرهنگی کشورمان، با این همه ظرفیتهایی که از آنها نام برده میشود؛ ذره ذره به خاک تبدیل شوند و در آینده فقط حسرت کارهای نکرده خویش را داشته باشیم و این آثار فقط در قاب فیلمها و عکسها در خاطرههایمان باقی بمانند.
انتهای پیام/ 60023/س
منبع: فارس
کلیدواژه: آثار تاریخی تخریب شهر تبریز بی توجهی مسئولان ارگ تبریز ربع رشیدی بازار تبریز مسجد کبود میراث فرهنگی دستگاه های ذی ربط گزارش فارس تبریز خبرگزاری فارس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۰۴۴۴۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تعداد ۳۸ بنای تاریخی را احداث کرده است
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران با اشاره به اینکه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بیش از یکصد سال از عمر آن می گذرد تعداد ۳۸ بنای تاریخی را احداث کرده است، گفت: رییس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال جاری بنایی گذاشتند تا ۱۷ طرح برای احداث ساختمان و بازسازی مشاهیر در دستور کار باشد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از فارس، محمود شالویی امشب_ جمعه سی و یکم فروردین_ در آئین گرامیداشت سعدی شیرازی اظهار کرد: کسی در عالم انسانی با آگاهی از فرهنگ ایرانی و اسلامی را نمیتوان یافت مگر آنکه نام بزرگ سعدی را در حافظه خویش سپرده باشد.
وی افزود: سعدی شجاع مردی در عرصه شعر و شاعری است که به مفاهیم اندیشههای مندرج در اندیشههای تابناک و بهره گیری از وسعت و گستردگی خیال پردازی و نبوغ و ذوقی که داشته است آنچه را که میدید و فهم میکرد بدون هیچ پرده پوشی بر ملأ میکرد و این موضوع در میان سخنوران، گویندگان و اندیشمندان به مانند سعدی مسبوق به سابقه نیست.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران ادامه داد: گلستان و بوستان سعدی بیانگر آن است که سعدی آنچه را که میدید و بیان میکرد و اگر در بیانات خود اغراق مینمود اغراق خویش را اعتراف میکرد.
شالویی اضافه کرد: همه میدانند زبان بلاغت سعدی شیرازی آن چنان فصیح است که در بیان مطالب اغراق آمیز هم بالاترین اغراقها را به کار میبرد.
وی خاطر نشان کرد: سعدی خود را در سلسله عرفا نمیگنجاند اما به یقین در هر جا که میخواهد از یک مسئله معرفتی و عرفان پرده بر دارد و سخن بگوید نکتههای خود را بسیار با ظرافت بیان میکند.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سعدی نه به عنوان سخن سرای فارسی بلکه به عنوان گنجینهای از معارف ایران و اسلامی باید شناخته شود و قدر این شاعر بزرک را نه تنها در شیراز و مردم شیراز باید بدانند بلکه برای همه ایرانیان و حتی همه جهانیان، سعدی از آن جهت که پیام آوری برای صلح و دوستی، برای ارتباط و مصالحه و دوری از جنگ است و این شاعر میخواهد تمام اقدام و قبایل را به یکدیگر پیوند بدهد و میان انسانها دوستی و محبت را بر قرار کند.
شالویی همچنین ابراز امیدواری کرد: این هفته که به برای گرامیداشت سعدی است فرصتی باشد برای معرفی اندیشههای این شاعر بزرگ باشد.
وی در ادامه از مجموعه مدیریت شهری شیراز درخواست کرد: شیراز موزه و گنجینهای از مشاهیر است که باید آنها را بهتر دریابیم و امید است با اهتمام ویژه ای که شهرداری شیراز دارد نسبت به بازسازی مقابر روزبهان شیرازی، میر سید شریف جرجانی و سیبویه و سایر بزرگان که در مهجوریت هستند اقداماتی انجام شود.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران تصریح کرد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بیش از یکصد سال از عمر آن میگذرد تعداد ۳۸ بنای تاریخی را احداث کرده است. اما برای آنکه انجمن باز هم به ساخت و ساز درباره بزرگان این مملکت اهتمام نمایند در در دولت مردمی چنان همتی جان گرفته است و رئیس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال جاری بنایی گذاشتند تا ۱۷ طرح را برای ساختمان و بازسازی مشاهیر و ایجاد آرامگاهها و مقابر در حد بزرگان داشته باشیم که از این تعداد ساختمان برخی جز بناهای مهم هستند که در سال جاری و یا سال آینده به بهره برداری خواهند رسید.
شالویی ادامه داد: اولین بنا در خرداد ماه که با همکاری شهرداری در یکی از استانها احداث شده است به بهره برداری میرسد.
وی تصریح کرد: چه مفاخر گذشته و چه مفاخر و مشاهیر امروزی باید آرامگاهی در شأن و منزلت آنها ساخته شود و به جهت معرفی آنها اهتمام بشود.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران ادامه داد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و سایر دست اندر کاران نبایستی تمام وقت خویش را برای معرفی گذشتگان مصروف بدارند و بلکه باید به معرفی مشاهیر امروزی و معاصر نیز اهتمام بورزند.
شالویی اظهار کرد: قریب به ۳۰۰ بزرگداشت در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برپا شد و جمعی از نخبگان و فرزانگان که از سال گذشته تا به امروز تعداد آنها ۱۰ نفر است، معرفی شدند.
وی در پایان از تلاشهای دریا اورس، رئیس مؤسسه عالی فرهنگ، زبان و تاریخ و سفیر سابق جمهوری ترکیه به جهت اشاعه و معرفی مشاهیر ایرانی اسلامی و به ویژه سعدی شیرازی در کشور ترکیه قدردانی کرد و ادامه داد: امید است با هم افزایی بیشتر نمایندگی ولی فقیه در استان فارس، استانداری فارس و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، اداره کل میراث فرهنگی استان نوسازی بناها و ساخت و سازها در دستور کار باشد و بر معرفی برنامهها و رویدادهای فرهنگی نه تنها برای یک روز بلکه به صورت جهانی و طی مدت یک هفته برگزار شود، تلاش بیشتری شود.
سال جاری باید سال تحول بنیادین آرامگاه سعدی باشدمحمد حسن اسدی شهردار کلان شهر شیراز در این مراسم اظهار کرد: با توجه به اخبار واصله از مدیر کل محترم میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری فارس میزان گردش پذیری آرامگاه سعدی در ایام نوروز در رتبه دوم بوده است و این رتبه مسئولیت ما را بسیار سنگین و دو چندان میکند و اما مسئله ناراحت کننده این است که ما در چند ماهه سال گذشته برای استحکام بخشی مقبره شیخ اجل سعدی شیرازی دچار مشکل بودیم.
وی در خطاب به نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و مدیران ارشد وزارت میراث فرهنگی افزود: ما شهر شیراز به عنوان قطب گردشگری مطرح کردهایم و مقبول است با توجه به به فرمایشات مقام معظم رهبری که فرمودند ما با گردشگری میتوانیم کشور را اداره کنیم و نیاز به صنایع دیگر و نفت نیست، این مسئولیت ما را در خصوص شهر شیراز دو چندان میکند. لذا باید در شأن این شاعر نامی و بلند آوازه که تأثیر گذار در روح و روان و در اخلاق و در سایر سجایا و مزایایی که برای یک انسان فرهیخته لازم است، به این آرامگاه توجه شود.
شهردار شیراز تصریح کرد: شهرک سعدی یک شهرک در بن بست بوده در ایام نوروز با مشکلاتی همچون نبود پارکینگ مواجه بود اما مردم عاشق سعدی هستند و گردشگران و تمام کسانی که از سایر شهرستانها و سایر استانهای خارج از فارس به فارس و شهر شیراز تشریف میآورند، حتماً از این آرامگاه بازدید میکنند.
اسدی ادامه داد: شهرداری شیراز بنا به وظیفه خود برای بهسازی آرامگاه قدم برداشت و این یک حرکت بسیار ناچیز بود و لازم است شهرداری و شورای شهر بیشتر در خدمت سعدی و معرفی این شاعر شیرین سخن باشند.
وی خاطر نشان کرد: شهرداری نسبت به نصب سردیس سعدی در محل سفارت جمهوری اسلامی در تاشکند و همچنین نصب سردیس سعدی در پارک بین المللی دوستی شهر نانجینگ چین اقدام کرده و در سال گذشته با برگزاری نمایشگاه عکس در سئول و پچ مجارستان توانستیم بخشی از دین خود را در خصوص این شاعر نامی و حضرت حافظ و سایر بلند آوازههایی که در این شهر بودند را ادا کنیم و به جهان معرفی کنیم.
شهردار شیراز اضافه کرد: معتقدم ما برای معرفی شاعران و بزرگان و مفاخر شهرمان کم گذاشتیم و من عنوان شهردار کلان شهر شیراز و به عنوان کسی که ارادتمند اهالی شعر و ادب و فرهنگ و فرهنگ دوستان هستم از مقامات وزارت ارشاد و از نمایندگان مردم شیراز در مجلس درخواست دارم تا اهتمام بیشتری به این حوزه داشته باشند و با توجه به اینکه این حوزه نیازمند اعتبار، مجوز و نیازمند یک سری اقداماتی است، امید است در سال جاری یک تحول بنیادی در این آرامگاه که تحولی را شاهد باشیم.
اندیشههای سعدی اشاعه یابدحمیدرضا قانعی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در این مراسم تصریح کرد: یکم اردیبهشت بهانهای است تا نام و یاد سعدی شاعری را گرامی بداریم.
وی افزود: در ستاد برگزاری هفته گرامیداشت سعدی تلاش شد تا با هم افزایی دستگاههای اجرایی برنامههای متنوع فرهنگی با در برگیری تمام اقشار اعم از کودک و نوجوان و بزرگسالان صورت گیرد تا بیش از پیش با اندیشههای سعدی آشنا شویم و این اندیشهها اشاعه یابد.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس ابراز امیدواری کرد: اجرای رویدادهایی که در حوزه فرهنگی که رقم میخورد با هدف شناسایی بیشتر این شاعر پارسی گوی شیرازی به مردم در سطح بین المللی، ملی و استانی باشد.
تدوین برنامه استاندارد سازی اماکن گردشگری در دستور کار استدر ادامه این مراسم محمد ثابت اقلیدی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس در سخنانی به تشریح سفرهای سعدی پرداخت و اظهار کرد: این شاعر پارسی گوی بیش از ۳۰ سال از عمر خود را در سفر گذراند.
وی افزود: این شاعر شهیر، هم نشینی وی با مردم از ویژگیهای او بوده است و پس از سالیان سال این موضوع را شاهد بودیم که آرامگاه سعدیه در صدر بازدید گردشگران است و این نشان از علاقه مردم فرهنگ دوست به این شاعر بزرگ است.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس از مشارکت استانداری فارس، شهرداری شیراز، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس در برنامه ریزی میزبانی از مسافرین نوروزی قدردانی کرد و از تدوین یک برنامه به جهت استاندارد سازی اماکن گردشگری خبر داد.
کد خبر 746059