به نقل از «مهر»

حکومت دینی و فاصلۀ میان ایدئولوژی و واقعیت

تاریخ انتشار: ۲۱ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۰۶۶۵۶۷

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر با عنوان «حکومتِ دینی» و فاصلۀ میانِ «ایدئولوژی» و «واقعیّت» نوشته مهدی جمشیدی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است که در ادامه از نظر شما می گذرد:

۱- چه چیزی باعث شده است مسألۀ «کارآمدیِ نظامِ اسلامی» مطرح، و به‌صورت‌های مختلف در رسانه‌ها و نشست‌های مختلف برجسته شود؟ چه انگیزه‌ای این مسأله را برجسته کرده است؟ چه شبهه‌ای در ذهنِ مردم بوده است؟ آیا مردم، توقعی بیش از داشتنِ یک زندگیِ متوسط داشته‌اند که در نهایت، به سعادتِ آخرتِ آنها بیانجامد؟ آنچه موجب شده است این مسأله به‌صورتِ پیچیده مطرح شود، این است که کسانی فکر می‌کنند اگر «نظامِ اسلامی»، درست و به‌جا و حقّ باشد، باید به‌حتم، «اهدافِ» آن تحقّق پیدا کند؛ زیرا قوانینِ نظامِ اسلامی، اسبابی برای تحقّقِ آن هدف‌ها هستند، و اگر به هدف نرسیدیم، معلوم می‌شود که این قوانین، درست نیستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دشمنان از این مغالطه استفاده می‌کنند و می‌خواهند القاء کنند که نظامِ جمهوریِ اسلامی، شما را به همان خواسته و هدفِ متوسط، معقول و معمولِ هم نمی‌رساند، بلکه دشواری‌ها و گرفتاری‌هایی که دارید، برای این است که نظامِ جمهوریِ اسلامی، غلط و بی‌پایه است. در مقابل، باید گفت این سخن که اگر قانون و برنامه و سیاستی، درست باشد، نتیجۀ آن، «صددرصد» درست خواهد بود، پس اگر به آن نتیجۀ مطلوب نرسیدید، آن «قانون» و «برنامه» و «سیاست»، غلط است.

۲- این گفته، «مغالطه» است، چون: اوّلاً «قانون» و «برنامه» و «سیاست» به‌تنهایی، نتیجه‌بخش و اثرگذار نیست، بلکه «مجری» و «عاملِ» قانون و برنامه و سیاست هم باید صالح باشد؛ چنان‌که مجری قانون، باید آن را درست اجرا کند؛ نه مسامحه کند و نه به‌نفعِ شخص و گروهی اجرا کند. ثانیاً، مهم‌تر این‌که، اگر «فرهنگِ حاکم بر جامعه و مردم»، قانون و برنامه و سیاست را نپذیرد، کارها به نتیجه نخواهد رسید. پس باید شرایطی برای پذیرشِ اِعمالِ قانون در جامعه فراهم شود که لااقل، متوسطِ افرادِ جامعه، این ارزش‌ها را بخواهند و بپذیرند، نه این‌که گرایش‌های لیبرالیستی، رواج یابند و ارزش‌های اسلامی را به بهانۀ تحجّر و عقب‌ماندگی، به‌حاشیه برانند. حضرتِ امیر - علیه‌السلام - می‌فرماید: «وَکَثُرَ اَلْإِدْغَالُ فِی اَلدِّینِ»؛ وقتی والی و رعیّت، حقوقِ همدیگر را رعایت نمی‌کنند، «فریب‌کاری و دغل‌بازی در دین» زیاد می‌شود و کسانی «به‌نامِ دین»، بر ضدّدین کار می‌کنند. در نتیجه، دین در جامعه، «عزّتِ» خودش را از دست می‌دهد؛ کسانی از فرصت، سوءاستفاده می‌کنند «به‌نامِ دین»، ولی به‌نفعِ خود، بستگان و گروه‌شان تلاش می‌کنند. دیگر این‌که: «وَکَثُرَتْ عِلَلُ اَلنُّفُوسِ»؛ دل‌ها، بیمار می‌شود؛ همین‌طور که جسمِ انسان، بیمار می‌شود، دل‌های مردم نیز ممکن است انحراف پیدا کند و به بیماری‌های روانی، عقلانی، شخصیّتی و ... مبتلا ‌شود. وقتی جامعه در سایۀ دین، عزّت پیدا کرد و دل‌های مردم، با هم هست و همه، یکدیگر را دوست می‌دارند، اگر کسی کارِ غلط و ناهنجاری انجام دهد، همه تعجّب می‌کنند و از آن اتّفاق، به وحشت می‌افتادند، اما برعکس، وقتی «حقوق» رعایت نمی‌شود، ابتدا رابطۀ بینِ مردم و والی، ضعیف می‌شود، سپس «دل‌های مردم» از هم پراکنده و جدا می‌شود و هرکس به‌دنبالِ «منفعتِ شخصیِ» خودش می‌رود. در نتیجه، مردم به ناهنجاری‌ها عادت می‌کنند و کسی از ارتکابِ گناه، تعجّب نمی‌کند. در گذشته، مواردی وجود داشته که گاهی اگر مسئولی سخنی می‌گفت که خلاف درمی‌آمد، شرمنده می‌شد و درصدد برمی‌آمد که به‌گونه‌ای، آن را توجیه کند تا «دروغ»، تلقّی نشود، اما کار به‌جایی می‌رسد که «دروغ» در میانِ مسئولان، زیاد می‌شود و کسی تعجّب نمی‌کند، بلکه حتّی منتظرِ دروغِ دیگری هستند! گاهی مثلِ این‌که مسابقه می‌گذارند «دروغِ بزرگ‌تر»ی بگویند. این جزوِ قواعدِ نانوشتۀ سیاست‌مدارانِ ماکیاولیست است که دروغ‌های بزرگ بگویید، تا دست‌کم، مردم مرتبه‌ای از آن را باور کنند. در همین راستا و در لفافه باید گفت ردِ سخنِ ولیّ الهی در غیابِ او، نشان‌گرِ «دورنگی» و «دوگانگی» است. حضرتِ امیر - علیه‌السلام - می‌فرماید: «وَالنَّصِیحَةُ فِی الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِیبِ»؛ چه در حضورِ من و چه در غیابِ من، با من «یک‌رنگ» باشید، و این‌طور نباشد که در حضورِ من، چیزی بگویید و پشتِ سرِ من، طورِ دیگری حرف بزنید؛ در ظاهر بگویید هرچه «مقامِ عظمای ولایتِ امیرالمؤمنین» فرمودند، اما پشتِ سرِ من، حرف‌هایی که می‌زنم را «رد» کنید و «برخلافِ آن»، عمل کنید. براین‌اساس، رهبر ِانقلاب معتقد است که میانِ مدیریّتِ انقلابی و غیرانقلابی، سه شکافِ عمده وجود دارد: «مدیریّتِ جهادی/ تکنوکراتیک»؛ «مدیریّتِ مردم‌گرا/ نخبه‌گرا»؛ و «مدیریّتِ ساده‌زیست/ اَشرافی». پس خصوصیّت‌های مدیریّتِ انقلابی و غیرانقلابی عبارتند از: «تلاشِ مضاعف، پُرکاری/ تنبلی، کم‌کاری، کسالت، بی‌عملی»؛ «خستگی‌ناپذیر، مقاوم/ مأیوس، وامانده»؛ و «بدون‌چشمداشت/ طعمه‌انگاریِ مدیریّت».

۳- ما براساسِ فلسفۀ اجتماعیِ دینیِ خویش، معتقدیم که هدفِ اصلی و نهاییِ جامعۀ آرمانیِ اسلامی، «استکمالِ حقیقیِ انسان‌ها» است که جز بر ‌اثرِ اطاعت از اوامر و نواهیِ الهی و تقرّب به درگاهِ او، حاصل‌شدنی نیست و این مفاهیم، «مُشَکَّک» و «دارای مراتب»‌اند و هر مرتبه از آنها، در جماعتی از مردم، مصداق می‌یابد. در جامعۀ آرمانیِ اسلامی، حداقل این است که عصیان نسبت ‌به خدای متعال، به‌صورتِ «آشکار» و «علنی»، انجام نشود و مخالفت با احکامِ الهی و ارتکابِ فسق‌وفجور «در حضورِ دیگران» تحقّق نیابد. البتّه باید تلاش کرد تا مردم، چنان تعلیم‌وتربیت یابند که حتّی در نهان و خلوت نیز، معصیت نکنند، ولی به‌هرحال، «حدّ نصابی که از آن گریزی نیست»، همان است که گناه، در «ملأ عامّ»، انجام نشود. مراتبِ والاتر از این حدّ، در ‌گروِ میزانِ موفقیّتِ نظامِ آموزش‌وپرورشِ مستقر در جامعه از یک‌سو، و مقدارِ همّت و ارادة خودِ افراد، ازسوی‌دیگر است.

۴- یکی از پیش‌فرض‌های غلط در زمینۀ این است که چنانچه حکومتی، «دینی» باشد، نباید در آن «فساد» وجود داشته باشد؛ چراکه فساد با دیانت و ادعای اقامۀ دین، تعارض دارد. پس اگر در حکومتی فساد وجود دارد، آن حکومت، دینی نیست. این «تلازم»، صحیح نیست و متونِ دینی نیز دلالت بر آن ندارند. اسلام، مدّعیِ این نیست که در سایۀ حاکمیّتِ دین، فساد «به‌طورکلّی» از جامعه زائل می‌شود و «تمامِ انسان‌ها»، رو به صلاح و خیر می‌آورند. چنین تصوّری، با سرشت و طبیعتِ انسان، سازگار نیست. انسان به‌حَسَبِ اختیارِ خود، به دین گرایش می‌یابد و زندگیِ مؤمنانه را برمی‌گزیند، و در ادامه نیز، همچنان از قدرتِ «اختیار» و «آزادی» برخوردار است و به‌این‌سبب، می‌تواند از تعالیم و احکامِ دین، «تخطی» کند و «باطل» و «ضلالت» را برگزیند. به جز حضراتِ معصومان – علیهم‌السلام- سایرِ انسان، همواره در معرضِ «لغزش» و «خطا» هستند و نمی‌توان توقع داشت که هیچ‌گاه، اسیرِ وسوسه‌های شیطان نشوند و معصیت نکنند. کارکردِ دین، بیش از این نیست که فساد را در جامعه‌، به «حداقل» می‌رساند و مجالِ «تجاهرِ به فسق» نمی‌دهد. بنابراین، جامعۀ اسلامی عبارت از جامعه‌ای نیست که در آن، هیچ معصیت و فسادی انجام نشود، بلکه جامعه‌ای است که در آن، فسادِ انسان‌ها، حالتِ «اقلّی» و «غیرعلنی» پیدا می‌کند. نگرشی که مدّعیِ ایجادِ نوعی «بهشتِ زمینی» است که در آن انسان‌ها به‌صورتِ مکانیکی و جبری، همواره در مسیرِ حقّ قرار دارند و کمترین لغزش و خطایی از آنها سَرنمی‌زند، نوعی «ایده‌آل‌گراییِ تخیّلی و واقع‌گریزانه» است که تاکنون تحقّقِ خارجی و عینی نیافته و نخواهد یافت. به‌هرحال، وجودِ بخشی از فساد، «اجتناب‌ناپذیر» و به یک معنا، «طبیعی» است و نمی‌توان مطلق‌اندیشی کرد و انتظار داشت هیچ تخلفی در جامعۀ دینی انجام نشود.

کد خبر 4795256

منبع: مهر

کلیدواژه: مهدی جمشیدی حکومت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نشست علمی کنفرانس بین المللی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی فلسفه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی آیت الله جوادی آملی فعالیت های قرآنی گام دوم انقلاب جامعه شناسی نقد کتاب مجمع عالی حکمت اسلامی فلسفه اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مسجد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۰۶۶۵۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

باشگاه خبرنگاران دانش آموزی پلیس افتتاح شد

به گزارش خبرگزاری مهر، سرهنگ علی همه‌خانی، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، با حضور در مراسم افتتاحیه باشگاه دانش آموزی خبرنگاران پلیس، ضمن اشاره به تاکید پلیس بر همکاری با اقشار مختلف جامعه، گفت: دانش آموزان بخش بزرگی از پیکره علم و دانش هستند و می‌توانند به عنوان حلقه ارتباطی میان خانواده، مدرسه و جامعه در مأموریت‌ها، به پلیس یاری برسانند.

سرهنگ همه خانی اظهار داشت: بی شک همگان اذعان داریم که امنیت یکی از ارکان اصلی رونق جوامع در همه عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی فردی است، اما تولید این امنیت امری است بس گران که جز با مشارکت و همیاری میان پلیس، دستگاه‌های اجتماعی و خصوصاً مردم، روی نخواهد داد.

این مقام انتظامی با اشاره به فرمایشات رهبر معظم و فرزانه انقلاب، حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)، که امسال را سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نام گذاری کرده‌اند، بیان داشت: این نامگذاری خود تأکیدی است بر لزوم مشارکت مردمی در بخش‌های مختلف جامعه از تولید گرفته تا تعاون و پیشرفت در امور اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، که امنیت پایدار نیز یکی از این مسائل مهم است.

وی تصریح کرد: در دورانی که اطلاع رسانی و آگاهی امری مهم برشمرده می‌شود و عصر، عصر ارتباطات است، نهاد یا ارگانی که از دستیابی به اخبار و اطلاعات دور باشد و جا بماند، فرصتی را برای رشد و تعالی نداشته و از چرخه رشد باز می‌ماند.

سرهنگ همه خانی افزود: دانش آموزان، بخش بزرگی از پیکره علم و دانش اند و از آن بیشتر اینکه می‌توانند در این عصر که ارتباطات و آگاهی حرف اول را در همه زمینه‌ها می‌زند، به عنوان نگاه خارج از گود به جریانات، اتفاقات و حوادث جامعه نگاه کرده و به دور از هر گونه سوگیری این جریانات را به تحلیل بکشند و نتیجه آن را برای جامعه آینده به یادگار بگذارند.

وی ادامه داد: دانش آموزان امروز، مردان و زنانی در آینده می‌شوند که می‌توان با تکیه بر نیروی عظیم آنها آینده هر جامعه‌ای را ساخت و پیش برد.

معاون اجتماعی پلیس پایتخت، اظهار داشت: ارتباط دانش آموزان در سه حوزه خانواده، مدرسه و جامعه این پتانسیل را دارد که همچون حلقه ارتباطی میان آنها عمل کرده و با آگاهی از وضعیت این سه بخش اطلاعات را جمع آوری و پس از تحلیل به عنوان اخبار صحیح و دانش روزانه به دیگر بخش‌ها منتقل کند.

وی تصریح کرد: در این میان دانش آموزان خبرنگار پلیس به عنوان سرمایه اجتماعی به بهترین نحو می‌توانند در نقش حلقه اطلاع رسانی و ارتباطی میان ارگان‌ها و نهادها خصوصاً پلیس و مردم عمل کرده و مسئولان حوزه امنیت و تأمین آرامش را به شهروندان پیوند بزنند؛ می‌دانیم که امنیت و تأمین آرامش مردم جامعه بدون مشارکت و همکاری آحاد جامعه که بنیادی‌ترین و زیربنایی‌ترین آن کانون گرم خانواده است، میسر و ممکن نیست و پلیس همواره سعی در جلب مشارکت و حمایت مردم دارد.

سرهنگ همه خانی بیان داشت: بر همین اساس است که پلیس به عنوان حافظ و تثبیت کننده امنیت تلاش دارد با ایجاد ارتباط میان خود و مردم، مشارکت اجتماعی آنان را به دست آورده و این امر محقق نمی‌شود مگر با همیاری و حضور لایه‌های آینده ساز جامعه که همانا دانش آموزان هستند؛ این قشر از جامعه که بنابر قول بزرگان جامعه به عنوان آینده سازان این مرز و بوم هستند، با حضور در سطوح عالی مشارکت‌های اجتماعی و برقراری ارتباط میان مسئولان و متولیان امنیت و مردم، به عنوان عنصر ارتباطی و مشارکتی پلیس و جامعه عمل کنند.

معاون اجتماعی فاتب، عرصه ارتباطات و اطلاع رسانی را در دنیا، فضایی مهم برشمرد و تاکید کرد: از این رو، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، در راستای تدابیر فرمانده انتظامی کل کشور و با همکاری آموزش و پرورش شهر تهران، با هدف شناسایی و ساماندهی دانش آموزان علاقمند به حرفه خبرنگاری و فعالیت‌های رسانه‌ای، اقدام به افتتاح و تأسیس باشگاه خبرنگاران دانش آموزی کرده تا ضمن زمینه سازی برای کاهش جرایم و آسیب‌های اجتماعی بتوانند به پلیس در برقراری تعامل و مشارکت با اقشار مختلف جامعه به پلیس یاری برسانند.

سرهنگ علی همه خانی، در پایان بیان داشت: خوشبختانه، دانش آموزان، افراد مستعد و با هوشی هستند که در واحدهای خبری محلی و دانش آموزی پا به پای خبرنگاران با سابقه و با دقت نظر و ظرافت در امر خطیر اطلاع رسانی فعالیت داشته باشند و نقطه عطفی برای دستیابی به اهداف عالی کشور باشند.

کد خبر 6086697 فاطمه کریمی