تعابیر مختلف درباره رشته دعا و مناجاتخوانی/ زمان برگزاری مستقل با آئین‌نامه و تیم داوری مجزا
تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۲۶۹۵۱۵
گروه مسابقات ــ رشته دعا و مناجاتخوانی چند سالی است که به مسابقات و جشنواره‌های قرآنی کشور افزوده شده است، رشته‌ای که به دلیل سبک و سیاق خاص اجرا، بنا بر نظر داوران و حتی شرکت‌کنندگان نیازمند نگارش آئین‌نامه مستقل و هیئت داورانی متخصص و ... است.
به گزارش ایکنا؛ چندین هفته از برگزاری سیوچهارمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان سراسر کشور می‌گذرد، جشنواره‌ای که بخش آوایی آن در رشته‌های قرائت تحقیق، ترتیل، حفظ کل قرآن، حفظ ۲۰ جزء، حفظ ۱۰ جزء، حفظ پنج جزء، دعا و مناجاتخوانی، تواشیح و همخوانی قرآن و اذان به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما در میان رشته‌های این بخش، برگزاری رشته دعا و مناجاتخوانی با سبک و سیاق خاصی همراه است. سبکی متفاوت‌تر از سایر رشته‌ها که اگر در سالن حضور داشته باشید، جذب اجراها خواهید شد و اگر از اطراف سالن اجرا در حال گذر باشید، با شنیدن صدای مناجات‌خوان‌ها و دعاخوان‌ها، چیزی تو را به حضور در سالن تشویق می‌کند.
رشته دعا و مناجاتخوانی به دلیل روش اجرای متفاوتی که دارد و همراه شدن روضهخوانی و مرثیه‌سرایی در کنار دعا، دست اجراکننده آن برای اجرا با صوت‌های مختلف باز است. شاید همین موجب می‌شود تا نسبت به دیگر رشته‌ها، به نوعی با تنوع همراه باشد که بعضا حتی چشم برخی از مستمعان را از اشک سرریز می‌کند، اجرایی که باید طی بازه زمانی پنج‌دقیقه و سی‌ثانیه تا شش دقیقه و سی ثانیه خلاصه شود و پس از اجرای آن، متسابقان از تذکرات و راهنمایی‌های اساتید بهره‌مند می‌شوند و پس از آن کارنامه اجراشان را دریافت می‌کنند. هنگامی که در مسیر قرآن قدم بر می‌داری، اتصال به اهل‌بیت(ع) نیز به نوعی وجود دارد.مرتضی رضایی، دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی مازندران است. وی متولد سال 75 شهر ساری است و در ابتدا به دلیل انگیزه‌اش به قرائت قرآن وارد عرصه قرآنی شده است و به مدت شش سال نیز در این زمینه کار کرده است.
وی با تأکید بر اینکه هنگامی که در مسیر قرآن قدم برمی‌داری، اتصال به اهل‌بیت(ع) نیز به نوعی وجود دارد، بیان کرد: طی مراسم مختلف از من خواستند تا قطعاتی را اجرا کنم، دیدم انگار میل و علاقه‌ام به این عرصه بیشتر از قرائت قرآن است و این اتصال از خود قرآن ایجاد شد و در حال حاضر بیشتر در عرصه دعاخوانی فعالیت می‌‌کنم.
رضایی از محضر اساتیدی چون محمود اندرخورا، استادی از شهر خود، برای آموزش تخصصی قرائت بهره برده است و پس از آن در محضر دیگر اساتید برای فراگیری فنون مداحی تلمذ کرده است. وی که به دلیل حضور در مسابقه به دنبال فراگیری فنون قرائت قرآن نرفته است، اظهار کرد: اما برای دعاخوانی به مسابقات روی آورده‌ام آن هم به دلیل اینکه توانایی‌ام را نشان دهم، البته معتقدم که حضور در این رشته حس و حالی دارد. البته رتبه‌هایی نیز در سطح استان و ملی در رشته‌های گوناگون اذان و قرائت و مناجاتخوانی دارم.
وی بیان کرد: شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که به دنبال این رشته رفتم و از قرائت به دعاخوانی روی آوردم، این بود که مناجاتخوانی از دل برمی‌خیزد، به طوری که باید این روضه به طور کامل بر دلت نشسته باشد و اینکه تنها لحن پیاده شود، اثرگذار نیست، لذا از دل پیاده می‌شود، لاجرم بر دل نیز می‌نشیند و این را مستمعان بیشتر دوست دارند. بنابر این دعاخوان بیشتر علاقه‌مند می‌شود تا در این عرصه قدم بگذارد و بیشتر دلش می‌خواهد که در این عرصه غور کند. در قرائت قرآن، تنها عربی می‌خوانید، اما در مداحی در کنار عربی، مناجات و مداحی‌هایی را به زبان فارسی نیز بیان می‌کنید.
رضایی درباره ترکیب داوران اظهار کرد: تیم داوری خوبی بود، اما این نیازمند حضور حداقل چند نفر از مداحان و مناجات‌خوانان زبده و ممتاز کشور در کنار این اساتید قرآنی بود نه اینکه همان اساتید قرائت به قضاوت این رشته بپردازند. ما از تذکرات این اساتید بهره‌مند شده‌ایم و اشتباهات فنی را پس از اجرا گوش‌زد کردند، اما معتقدم باید این اساتید در کنار هم باشند تا این هیئت داوری تکمیل شود.
میلاد ناصری، نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این دوره از جشنواره حضور پیدا کرده بود. وی که کسب‌کننده رتبه سوم رشته مناجاتخوانی در سیوچهارمین جشنواره ملی دانشجویان بود، فارغ‌التحصیل رشته دندان‌پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی کرمان است، در ابتدا درباره اینکه در زمان دانشجویی در مرحله مقدماتی مسابقات قرآن وزارت بهداشت شرکت کرده و سپس با کسب حد نصاب لازم به مرحله کشوری راه پیدا کرده است و به تازگی فارغ‌التحصیل شده است، توضیحاتی داد.
وی اصالتاً مشهدی است و هنگامی از نوجوانی در رشته اذان فعالیت می‌کرده است(که رتبه‌هایی نیزدر این رشته دارد) درباره ورودش به عرصه مناجاتخوانی گفت: هنگامی که در سنین خردسالی و نوجوانی بودم، در مجالس مختلف روضهخوانی زنانه و یا در مجالس مختلف در مسجد و محله و... می‌خواندم، البته باید بگویم در مشهد شرایط فراهم است، چنانکه مجمع ذاکرینی است که کلی از مداحان از این طریق جذب این عرصه می‌شوند. در این مجمع، متخصصینی هستند که ایرادهای شعری علاقه‌مند به مناجاتخوانی و مداحی را می‌گیرند و افراد سبک‌های مختلف را اجرا می‌کنند و این مراسم هر شب در هر منطقه مشهد وجود دارد و من هم از جمله شرکت‌کنندگان هر هفته مجمع ذاکرین بودم که استعدادم در آنجا قوت گرفت و پررنگ‌تر شد.
وی با تأکید بر اینکه اگر تیم داوران متشکل از اساتید تخصصی مناجاتخوانی و مداحی باشد، بهتر است؛ چرا که این رشته آیتم‌ها و بخش‌های مختلفی دارد که نیازمند امتیازدهی اهل فن این عرصه است، افزود: در ترکیب داوران در این دوره جشنواره ملی در این رشته شاهد قضاوت همان داوران و اساتید قرآنی رشته قرائت بودیم و تنها حجت‌الاسلام واضحی بخش اصول اجرا را نمره می‌دادند و به این اعضا اضافه شدند.
ناصری با تأکید بر اینکه این مشکلی است که در تمامی مسابقات اوقاف، وزارت بهداشت و ... نیز داریم، اظهار کرد: حال اینکه موضوع فوق ایراد دارد، اگر یکی از مداحان باشد که کاربلد هستند، خوب است چراکه شیوه اصول اجرا و صوت مهم است البته در بخش‌های تخصصی چون وقف و ابتدا و تجوید می‌توان از داوران قرآنی استفاده کرد. اما باید به این اذعان داشت از لحاظ اسمی افراد و اساتید بنام در ترکیب تیم داوری هستند، اما از لحاظ فنی و اصولی در ترکیب هیئت داوران، استاندار حرفه‌ای این رشته رعایت نشده است و بهتر است از حضور یک یا دو نفر از مداحان مطرح کشوری که علم به فنون و نکات این رشته دارند، استفاده شود.
تعابیر و تفاسیر مختلف درباره رشته دعا و مناجاتخوانیوی بیان کرد: از سوی دیگر چون این رشته، رشته نوپایی است، تعابیر و تفاسیر مختلف درباره آن وجود دارد، یکی می‌گویند عربی صرف بخوانید و یک عده می‌گویند به حالت مناجات بخوانید و ... پس عقل و منطق حکم می‌کند، مداحی نیز در این ترکیب دیده شود.
علی استثنایی، یکی دیگر از شرکت‌کنندگان رشته مناجاتخوانی بود. وی دانشجوی رشته علوم پزشکی از مشهد مقدس است. استثنایی با تأکید بر اینکه در هیئت داوری رشته مناجات و دعاخوانی قطعا باید مداحی باشد، افزود: صرف استفاده از اساتید قرائت، نقص بزرگی است، چون کلا قرائت قرآن با مداحی کردن و مناجاتخوانی دو موضوع متفاوت است که هر کدام اصول‌ها و چارچوب‌های خودش را دارد. مداحی کردن، انعطاف‌پذیر است. معمولاً مداحان تسلطی که قاری قرآن بر روی ضوابط و نغمات قرآنی دارد، ندارد و اگر قرار باشد این رشته نیز با سخت‌گری تلاوت قرآن، قضاوت شود، مقداری مشکل‌ساز است. حداقل یک نفری که در این زمینه سررشته دارد، باید حضور داشته باشد که خوب است.
حسین هاشمی از دانشکده فنی منتظرین مشهد است که در رشته دعا و مناجاتخوانی داوران خوب است، اما بهتر بود هیئت داوران در رشته مداحی(دعا و مناجاتخوانی) تخصصی‌تر می‌بود، درست است که حجت‌الاسلام واضحی در بخش اصول اجرا به این هیئت اضافه شد، اما به مانند سالهای گذشته از اساتیدی که برای داوری رشته قرائت و ترتیل بودند، استفاده شد، اگر یکی از اساتید، صوت و لحن باشد، خوب است اما سایرین لازم نیست و اگر از اساتید مداحی و دعاخوانی باشند، خوب است زیرا فردی که این‌کاره است، می‌فهمد و کلیات کار این است که هیچ وقت یک مداح قاری خوب نمی‌شود و یک قاری خوب نیز مداح خوب نمی‌شود و این دو از هم جدا هستند.
این دوره از جشنواره با قضاوت‌های مهدی دغاغله در بخش صوت، غلامرضا شاه‌میوه‌اصفهانی در بخش لحن، علی‌اکبر حشمتی در بخش تجوید، سعید رحمانی در بخش وقف و ابتدا و حجت‌الاسلام والمسلمین واضحی در بخش اصول اجرا همراه بود.
زمان برگزاری مستقل با آیین‌نامه و تیم داوری مجزا
مهدی دغاغله، رئیس هیئت داوران سیوچهارمین جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان نیز با تأکید بر اینکه «با نظری که هیئت داوران متفاوت از داوران رشته قرائت قرآن باشد، کاملا موافق هستم»، گفت: زیرا از لحاظ صوت، معیارهایی که برای ارزیابی صوت یک مداح استفاده می‌شود و بکارگرفته می‌شود، با یک قاری متفاوت است، مجموعه آیتم‌هایی مخصوص ارزیابی صدای متناسب با تلاوت قرآن است که ممکن است صدای مداح، مخصوص متنی غیر از قرآن باشد و زبانی غیر از قرآن(عربی) باشد و در بخش آهنگ و لحن نیز همینگونه است.
وی تأکید کرد: حتی آیین‌نامه و فرم‌های داوری مداحی و دعاخوانی نیز باید به طور کل متفاوت باشد هر چند که ممکن است در برخی از بخش‌های مشترک باشند چون رشته کاملاً مستقل و جدایی است و افزودن حجت‌الاسلام واضحی به ترکیب هیئت داوران در این بخش به دلیل اینکه دعاخوان است، برای همین امر بود و بودن اساتید قرآنی چون ما در تیم داوری، شاید صحیح نباشد و اضافه بر حجت‌الاسلام واضحی که در متن دعا هم تخصص دارند باید از متخصص‌هایی که در ادا و اجرا نیز تبحر دارند چون مداحان بزرگ کشور، در رشته دعاخوانی استفاده شود البته باید اذعان داشت، در حال حاضر دعاخوانی خالص نیست، بلکه در کنار آن نیز مقداری مداحی و ... نیز انجام می‌شد و معتقدم تخصصش متفاوت با قرائت قرآن است و به نظرم ترکیب داوران ویژه این رشته باشد.
دغاغله بیان کرد: حتی نیازی نمی‌بیند این رشته همزمان با مسابقات قرآنی برگزار شود. یعنی به طور کل مسابقه آن جدا با تیم داوری متفاوت و در زمان دیگر و با آیین‌نامه‌ای کاملاً مستقل انجام شود. معتقدم داوران قرائت نیز باید غیر از داوران تواشیح باشند.
وی ادامه داد: در رشته تواشیح بحث ریتم را داریم که کاری کاملا تخصصی است و قاری قرآن کار به ریتم ندارد و استاد قرآن و افرادی که تلاوت‌ها را ارزیابی می‌کند، الحان قرآنی را منهای ریتم ارزیابی می‌کند، اما تواشیح ریتمیک است و متن آن غیر قرآن(عربی) است و نیازمند یک ادیب و اهل ادبیات عرب است و حتی معلوماتی نیز در شعر تواشیح داشته باشد و به نظرم هر چه تخصصی‌تر باشد، بهتر است.
سعید رحمانی از داوران این رشته، درباره ترکیب هیئت داوران، اظهار کرد: دعا و مناجاتخوانی خود یک رشته و گرایش است که نباید توقع داشته باشیم که دعا و مناجات را به قاری و مداح بگوییم تا بخوانند، البته طبیعتا فردی که قاری است، خواندن دعا برایش راحت‌تر است اما اینگونه نیست که هر قاری بتواند دعا بخواند. دعاخوانی خود یک شأنیست که در میان قدما وجود داشته است، چنانکه برخی از آنها کسوتشان دعاخوانی بوده است. چنانکه مرحوم آقاسی و یا سایر بزرگان هنگامی که در حرم امام رضا(ع) به دعاخوانی می‌پرداختند، کسوتشان، هم فن دعاخوانیشان خاص بوده است و لزوماً نباید مداح و قاری می‌بود، بلکه دعاخوان بوده‌اند.
وی با تأکید بر اینکه باید در زمینه دعاخوانی به سمتی برویم که به عنوان به چشم یک رشته نگاه شود که خودش دارای شأنیت مستقل است و اگر توقع داشته باشیم که حتما مداحان، دعاخوان باشند این به نظر می‌آید، راه صوابی نیست و اگر هم توقع داشته باشیم قاریان دعاخوان باشیم، این هم صواب نیست. در حال حاضر مسابقات به گونه‌ای طراحی می‌شود که همراه با دعاخوانی، متسابق مداحی نیز می‌کند و حال آنکه در زمان معاصر دعاخوانانی چون مرحوم صالحی و موسوی‌قهار، دعاخوانی بودند که این دعاخوانی به آنها شاکله و صبغه می‌داد و اگر فعالیت دیگری نیز دارند آن بارز و چشمگیر نیست و آنها با دعاخوانی شناخته شدهاند.
در مسابقات باید دعا خواندن ملاک باشد و نه اینکه مجلس‌گردانی
رحمانی با تأکید بر اینکه باید این رشته را تقویت کنیم، اظهار کرد: باید به سمتی برویم که رشته دعاخوانی مستقل باشد و هم تمرینات و کلاس‌های مستقلی داشته باشد و اصراری به برقراری ارتباط میان قاری و مداحی نداشته باشیم. دعاخوانی کسوت و رشته جدیدی است که کسوت دعاخوانی را از قُدما بگیریم، آنها ویژه و ممهز در دعاخوانی شدهاند و در این زمینه پیشرفت کرده‌اند و مردم هم آنها را با این رشته می‌شناسند و آنها در دعاخوانی ویژه و ممحض شدهاند. بنابر این در مسابقات باید دعا خواندن ملاک باشد و نه اینکه مجلس‌گردانی و ... نیز به آن ملحق شود که آن هنگام به سمت کسوت مداحی می‌رود، اگر کسوت دعاخوان را به مداحی تغییر دهیم یعنی از رشته دعاخوانی دور شده‌ایم و از راه صواب دور شده‌ایم.
وی بیان کرد: در این هنگام است که مفاد آیین‌نامه و چینش داوران باید تغییر کند و متناسب با همان رشته دعاخوانی شود، چنانکه در دیگر مسابقات و جشنواره‌ها در این رشته جای کار داریم به گونه‌ای که رشته دعاخوانی را مستقل ببینیم تا پیشرفت کنیم و اگر انتظار داشته باشیم یک قاری و یامداح را بیاییم و دعاخوان کنیم، این رفع رجوع اورژانسی کار است و جای صواب نیست.
بنابر آنچه گفته شد می‌طلبد تا مسئولان مربوطه در برگزاری رشته دعا و مناجاتخوانی بیش از پیش و بیش از این سال‌ها اهتمام لازم را داشته باشند و به دقت نظر بیشتری در آیین‌نامه، فرم‌های داوری، انتخاب اعضای هیئت داوران این رشته‌ها تلاش کنند و به عنوان رشته مستقل به آن نگاه کنند، چنانکه در میزگرد ایکنا با دو تن از اعضای گروه تواشیح شمس که رتبه دوم رشته تواشیح، هم‌سرایی و همخوانی قرآن را در مرحله نهایی چهل ودومین دوره مسابقات سراسری قرآن کسب کردند به مطالبی چون آزار بحث‌های فنی مسابقات به گروه‌های تواشیح به ویژه طی چند سال اخیر، تدوین و نگارش آیین‌نامه از سوی افراد خبره برای برگزاری مسابقه در سطح جدی و حرفه‌ای و بازبینی و اصلاح و دخالت سلیقه شخصی داوران در آیین‌نامه حاضر و عدم صلاحیت داوری ۶۰ تا ۷۰ درصد داوران در این سطح و ... این مسائل نیز مطرح شد.(مشروح مطلب این میزگرد را اینجا بخوانید.)
انتهای پیاممنبع: ایکنا
کلیدواژه: خبرگزاری قرآن ایکنا فعالیت های قرآنی قرآن مهدی دغاغله سعید رحمانی هیئت داوران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۲۶۹۵۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیین‌نامه طبیعتگردی منتشر شد
آیین‌نامه طبیعتگردی که توسط هیات وزیران مصوب شده بود ابلاغ شد و در این آیین نامه نسبت به تشکیل کارگروه ملی و تدوین دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر آفرودسواری در عرصه طبیعی تاکید شده است.
به گزارش مهر، «آیین نامه طبیعت گردی» طی نامه شماره ۱۵۴۸۷ توسط هیأت وزیران مصوب و با دستور معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد. پیش از این نیز عزت الله ضرغامی در جمع خبرنگاران از تصویب آئین نامه طبیعت گردی نیز خبر داده بود.
در این آئین نامه آمده:
هیأت وزیران در جلسه روز ۱۵ فروردین ماه ۱۴۰۳ به پیشنهاد مشترک وزارت میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی آئین طبیعت گردی را به شرح زیر تصویب کرد:
در ماده یک این آئین نامه پس از تعریف هر کدام از اصطلاحات، دامنه شمول این آئین نامه را مناطق و محدوده‌های طبیعی خاص اعلام کرده است و نوشته که به منظور مدیریت کلان، برنامه ریزی و هماهنگی در زمینه توسعه طبیعت گردی در مناطق خاص، تشویق و ترویج طبیعت گردی و تسهیل و هدایت فعالیت‌ها و امور مندرج در این آئین نامه کارگروه ملی طبیعت گردی مرکب از نمایندگان هر یک از دستگاه‌ها به اضافه یک متخصص طبیعت گردی، دستیار وزیر میراث فرهنگی در امر مردمی سازی و نماینده دستگاه‌ها و معاونت‌های تخصصی مرتبط حسب موضوع مورد بررسی در کارگروه است.
همچنین دستگاه‌های عضو کارگروه ملی مکلف هستند نسبت به پیش بینی پست‌های سازمانی در ساختار اداری خود که مرتبط با طبیعت گردی در سطوح ستادی و استانی است با استفاده از ظرفیت‌های موجود و بدون توسعه تشکیلات یا ساختار جدید و با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط اقدام کنند.
وظایف این کارگروه ملی در زمینه فعالیت‌ها و طرح‌های مرتبط با مناطق و محدوده‌های طبیعی خاص در چهارچوب قوانین و مقررات به شرح زیر است:
تدوین سیاست‌های اجرایی، دستورالعمل‌های اجرایی و تخصصی و ساز و کارهای نظارتی با مشارکت دستگاه‌های ذی ربط، تصویب و نظارت بر اجرای طرح‌های طبیعت گردی با رعایت ضوابط و عرصه و حریم میراث طبیعی و تاریخی و فرهنگی ثبت شده
حمایت و پشتیبانی از طرح‌های توانمندسازی جوامع محلی در راستای توسعه طبیعت گردی
حمایت از طراحی و معرفی محصولات، مناطق و مسیرهای جدید و مستعد طبیعت گردی در کشور و معرفی آنها در سطح ملی و بین المللی
معرفی و برندسازی تولیدات و محصولات محلی در سطح اثرگذاری طرح‌های طبیعت گردی
تهیه پیوست‌های فرهنگی موردنیاز طرح طبیعت گردی و تدوین دستورالعمل‌های لازم برای ساماندهی و نظارت بر گشت‌های طبیعت گردی،
بسترسازی و تسهیل شرایط حضور خانواده‌ها در طبیعت و ترویج سفرهای خانواده محور، برنامه ریزی برای ایجاد بسترهای لازم برای هوشمندسازی فرایندها و استفاده از ابزار رقومی در توسعه طبیعت گردی
برنامه ریزی در زمینه ساز و کارهای حفاظتی نظارتی و اجرایی ظرفیت برد گردشگری در مقصدها و مناطق مستعد طبیعت گردی
تدوین دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر بیراهه نوردی (آفرودسواری) در عرصه طبیعی کشور
همچنین در این آئین نامه آمده:
دستگاه‌های عضو کارگروه می‌بایست ضوابط مرتبط با طرح‌های طبیعت گردی در مناطق تحت مدیریت خود را در کارگروه اعلام کنند. در بخش دیگری از این آئین نامه اعلام شده که اجرای طرح‌های طبیعت گردی در اراضی ملی واقع در مناطق چهارگانه و تالاب‌های تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با اولویت جوامع محلی و رعایت قوانین و مقرات طبق طرحی که به تصویب نهایی کارگروه ملی می‌رسد، انجام می‌شود.
این آئین نامه در ۱۲ ماده تصویب شده است و وزارت میراث فرهنگی مکلف شده که در مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ، با همکاری دستگاه‌های عضو کارگروه ملی، شرح خدمات طح های طبیعت گردی را تهیه و ابلاغ کند.
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت