به نقل از «فرارو»

سازوکار حل‌اختلافات برجام چیست؟

تاریخ انتشار: ۲۶ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۳۷۶۲۶

كوروش احمدی در روزنامه اعتماد نوشت:

در تازه‌ترین تحول در ارتباط با برجام، وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس طی بیانیه مشترکی از ثبت شکایت خود از ایران مبنی بر عدم رعایت مفاد برجام نزد کمیسیون مشترک برجام و به‌کار انداختن سازوکار حل اختلاف در برجام (بند ۳۶) خبر داده‌اند. در این بیانیه ادعا شده که اولا اقدامات ایران در زمینه کاهش تعهدات خود ذیل برجام مغایر این توافق است و ثانیا استدلال ایران مبنی بر محق بودن به کاهش تعهداتش قابل قبول نیست، چرا که ایران هرگز سازوکار حل اختلاف برجام را فعال نکرده و لذا توقف اجرای برجام توسط ایران فاقد وجاهت قانونی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ایران اگر چه در ۱۵ دی ماه اعلام کرد که من‌بعد هیچ محدودیت عملیاتی در حوزه غنی‌سازی برای خود قائل نیست، اما همچنان تاکید کرد که به سازوکار‌های نظارتی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبند است و در صورتی که اروپا به تعهدات خود عمل کند، ایران نیز آماده اجرای کامل تعهدات خود ذیل برجام خواهد بود. اما اروپا برای اینکه بداند ایران در عمل تا چه حد تعهدات خود در حوزه غنی سازی را نقض کرده است، باید منتظر گزارش آژانس بماند. آنچه مهم است این که این اقدام سه کشور اروپایی را نمی‌توان و نباید حداقل در این مرحله پایان کار برجام به‌شمار آورد.

سه کشور در بیانیه خود همچنان تاکید دارند که برجام دارای «نقشی کلیدی» در «منافع امنیتی مشترک بنیادی» آن‌ها است. آن‌ها همچنان از برجام به عنوان «یک دستاورد کلیدی» در دیپلماسی چند‌جانبه اسم می‌برند، همچنان، ضمن رد درخواست ترامپ برای خروج از برجام، «تاسف و نگرانی» خود را از خروج امریکا از برجام ابراز می‌نمایند و همچنان تاکید می‌کنند که به‌رغم خروج امریکا از برجام، اروپا همچنان به تعهدات خود در مورد لغو تحریم‌های اتحادیه متعهد است و به‌رغم تحریم‌های ثانویه امریکا تلاش‌هایی نیز برای تامین منافع اقتصادی ایران انجام داده است.

در بیانیه اضافه شده که هدف اقدام سه کشور همچنان «تلاش برای حفظ برجام و شکستن بن‌بست از طریق مذاکرات سازنده است» و لذا سه کشور به راهبرد فشار حداکثری امریکا علیه ایران نمی‌پیوندند. می‌توان اضافه کرد که عدم پیوستن اروپای قاره‌ای به ائتلاف دریایی امریکا در خلیج فارس نیز نشانه‌ای حاکی از بی‌میلی اروپا به همراهی با امریکا است. (البته شرایط انگلیس به ویژه در دوره نخست‌وزیری بوریس جانسون از جهاتی متفاوت است و سخنان سه‌شنبه او مبنی بر حمایت از «معامله ترامپ» به جای «معامله اوباما» را باید نقطه اوج جدیدی در سیاست‌های تاسف‌بار و غیردوستانه لندن در قبال ایران و در جهت دوری از اروپای قاره‌ای در این مورد دانست.)

واقعیت این است که با توجه به مفاد بیانیه و سیاست‌های اروپای قاره‌ای به‌طور کلی در این مرحله می‌توان فرض را بر این گذاشت که هدف سه کشور اروپایی از فعال کردن سازوکار حل اختلافات فعلا ایجاد یک اهرم فشار علیه ایران است. روند حل اختلاف ذیل بند ۳۶ برجام و بند‌های ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱، از شروع روند تا بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران و بدون تمدید ۶۵ روز به طول خواهد انجامید. این در صورتی است که اجماعی برای تمدید مهلت در کمیسیون مشترک حاصل نشود.

اما می‌دانیم که جمله بندی بند ۳۶ به گونه‌ای است که ورای مهلت ۱۵ روز اولیه برای بررسی شکایت توسط کمیسیون در سطح مدیران سیاسی، در صورت اجماع امکان تمدید مهلت به‌طور نامحدود وجود دارد. به همین منوال، تمدید نامحدود مهلت ۱۵ روزه برای بررسی موضوع در سطح وزرا نیز ممکن است. البته یک «هیات مشورتی» نیز می‌تواند به موازات یا به جای بررسی موضوع در دو سطح مورد اشاره شکل گیرد و زمانی نیز (۵ روز) صرف بررسی گزارش غیرالزام‌آور آن شود. به این ترتیب، می‌توان امید داشت که به موازات بررسی شکایت در کمیسیون مشترک یا به جای آن، مذاکرات دیپلماتیک بین ایران و سه کشور اروپایی شکل گیرد و تلاش‌هایی برای رسیدن به راه‌حلی بینابینی انجام شود.

باید توجه داشت که صرفنظر از دستاورد‌های اقتصادی، مهم‌ترین دستاورد برجام شکستن اجماع سیاسی – امنیتی علیه ایران و تلاش امریکا برای انزوای ایران در دوره قبل از اجرایی شدن برجام بود. اساسا برجام قبل از اینکه یک توافق اقتصادی باشد، یک توافق سیاسی – امنیتی است و تمرکز آن بر توقف سیاست امنیتی سازی ایران قرار داشته است.

با خروج امریکا از برجام اگر چه به منافع اقتصادی ایران و روند عادی شدن روابط اقتصادی ایران با دنیای خارج لطمه سختی وارد شد، اما همچنان سیاست امریکا مبنی بر امنیتی سازی مجدد ایران در محاق باقی مانده و تلاش‌های دولت ترامپ برای منزوی کردن ایران با مخالفت جامعه بین‌المللی مواجه شده است. اکنون امریکای ترامپ امیدوار است که با نهایی شدن سازوکار حل اختلاف برجام هم تحریم‌های قبلی اروپا و هم تحریم‌های سازمان ملل مجددا برقرار شوند و از این رهگذر نه تنها دورنمای لغو کامل تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر امسال و تحریم‌های موشکی ایران سه سال بعد منتفی شود، بلکه یک مبنای مشروعیت ساز به لحاظ حقوقی برای تحریم‌های غیرقانونی امریکا نیز فراهم آید.

منبع: فرارو

کلیدواژه: برجام مکانیزم ماشه اتحادیه اروپا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۳۷۶۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران با ساخت بمب اتم "چند هفته، نه چند ماه" فاصله دارد

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی با اشاره به این که قصد دارد به زودی به ایران سفر کند، خواستار همکاری بیشتر ایران با آژانس شد.

به گزارش ایسنا، "رافائل گروسی" مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی مدعی شد که غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و نبود دسترسی بازرسان بین‌المللی به تاسیسات اتمی آن، به نگرانی‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای آن دامن می‌زند.

با این وجود، گروسی گفت که نسبت به حفظ گفتگو‌ها در این باره متعهد است.

خبرگزاری آلمانی دویچه وله گزارش داد که گروسی در گفت‌وگویی با این خبرگزاری مدعی شد ایران "چند هفته، نه چند ماه" با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساختن یک بمب اتمی فاصله دارد.

او افزود:، اما به معنای این نیست که ایران سلاح اتمی دارد یا در این بازه در اختیار خواهد داشت.

مدیرکل آژانس توضیح داد، در حالی که غنی‌سازی اورانیوم در سطح نظامی نگران‌کننده است، نمی‌توان بر اساس این نتیجه گرفت که ایران در حال حاضر یک سلاح اتمی دارد.

گروسی گفت که اهداف ایران در این زمینه مشخص نیست و تنها می‌توان درباره آن گمانه‌زنی کرد.

ابراز نگرانی مدیرکل آژانس در حالی درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌شود که ایران یک سال و نیم پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) در سال ۲۰۱۸، متحمل شدن تحریم‌های بازگردانی‌شده واشنگتن و بدعهدی شرکای اروپایی در کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا، اعلام کرد که در پنج گام تعیین‌شده و طبق بند ۳۶ برجام از انجام دادن برخی تعهدات داوطلبانه خود در توافق فاصله می‌گیرد.

محدود کردن امکانات نظارتی آژانس در تاسیسات ایران نیز اقدام متقابل تهران در واکنش به قطعنامه تنبیهی آمریکا و شرکای اروپایی برجام در دو سال گذشته انجام شد. اما مذاکرات میان ایران و آژانس برای حل‌وفصل مسائل پادمانی باقی‌مانده ادامه دارد و ایران تا کنون به تعهدات خود در بیانیه‌های مشترک با آژانس عمل کرده است.

اگرچه، مقامات ایران تاکید کرده‌اند در صورت بازگشت تمامی طرفین توافق به اجرای تعهدات خود، اقدامات انجام‌شده را به حالت اولیه بازمی‌گرداند.

در این میان، مذاکرات میان ایران و طرفین اصلی برجام به منظور احیای این توافق که در مارس ۲۰۲۱ آغاز شد، به بن‌بست رسیده است. ایران طی توافق هسته‌ای متعهد شده بود که در ازای لغو کلیه تحریم‌های آن، فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کند.

دویچه وله در ادامه نوشت که گروسی مدعی شد، آژانس از سطح دسترسی مورد نیازش در ایران برخوردار نیست که گمانه‌زنی‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای آن را تشدید می‌کند.

او همچنین به حل‌وفصل نشدن مسئله برخی یافته‌های آژانس، از جمله ذرات اورانیوم در محل‌های پیش‌بینی‌نشده اشاره کرده و گفت که این موضوع به تردید‌ها درباره شفافیت ایران دامن می‌زند.

گروسی گفت: این موضوع محور اصلی گفت‌وگویی بوده است که تلاش کرده‌ام با ایران برقرار کنم.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه، با اشاره به افزایش تنش‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی در پی اقدامات متجاوزانه این رژیم و پاسخ قاطعانه ایران، هرگونه ایده حمله به تاسیسات هسته‌ای را محکوم کرد.

او بیان کرد:حمله به تاسیسات هسته‌ای امری، مطلقا، ممنوع است.

گروسی همچنین درباره تهدید حملات هسته‌ای نیز گفت: به نظرم عادی‌سازی صحبت کردن از تسلیحات اتمی، استفاده از تسلیحات اتمی، کسب تسلیحات اتمی واقعا اسفناک است.

او همچنین گفت که آژانس همواره از گفتگو‌ها میان ایران و آمریکا حمایت می‌کند.

مدیرکل آژانس همچنین درباره مذاکرات میان ایران و آژانس گفت: آنچه واقعا به آن تمایل دارم، مذاکرات میان ما، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران است، چون چیز‌های زیادی وجود دارد که باید درباره آن شفاف‌سازی شود و به همین دلیل است که قصد داریم به زودی به ایران سفر کنیم.

او گفت که پیامش به ایران این است که باید بیشتر با آژانس همکاری کند.