به نقل از «همشهری آنلاین»

دنیای اصالت و تنوع در پوشش مردم سیستان‌وبلوچستان

تاریخ انتشار: ۲۸ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۵۴۸۹۸

همشهری‌آنلاین: با آن که در بسیاری از استان‌های کشورمان لباس‌های مدرن جایگزین لباس‌های محلی شده است، اما در سیستان‌وبلوچستان همچنان بسیاری از مردان و زنان پوشش بومی را به پوشش‌های جدید ترجیح می‌دهند و بر این باورند که پوشیدن لباس‌های سنتی نشانی از هویت آنهاست.

لباس محلی استان سیستان‌وبلوچستان در دو طرح سیستانی و بلوچی وجود دارد که هرکدام انواع مختلفی دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ادامه این مطلب می‌توانید با اصلی‌ترین انواع پوشش مردان و زنان این خطه آشنا شوید.

تفاوت لباس‌ها

گرمای هوا در استان سیستان و بلوچستان نوع خاصی از لباس را طلب می‌کند که همان لباس آزاد یا به اصطلاح گشاد است. این لباس معمولا در تابستان به رنگ سفید و در زمستان به رنگ تیره است.

همه لباس‌های این خطه یک قالب اصلی دارند که شلوار و پیراهنی بلند است، اما  طرح،  رنگ و  تزیینات روی آنها متنوع است.

شاید از دید یک فرد عادی همه این لباس‌ها یک شکل و یکسان دیده شوند، اما در واقعیت این‌گونه نیست و نوع پوشش اهالی مناطق مختلف به گونه‌ای است که با دیدن آن می‌توان پی برد آن فرد متعلق به کدام شهر، منطقه یا طایفه است.

 نقش جایگاه طبقاتی و آداب‌ و رسوم نیز در نوع پوشاک مردان و زنان کاملا محسوس است اما نه به آن معنا که طراحی و دوخت آن‌ها با یکدیگر تفاوت زیادی داشته باشد. این تفاوت‌ها بیش‌تر در جنس پارچه‌ها و تزیینات لباس به خصوص در سوزن دوزی‌هاست که در بعضی موارد تفاوت قیمت چشمگیری دارد.

پوشش مردان بلوچستان

لباس بلوچی مردانه به رنگ سفید پرچین است و شلواری گشاد به همراه پیراهنی بلند دارد. مردان در بلوچستان سعی می‌کنند تا برای داشتن پوشش کاملی از لباس بلوچی به همراه این نوع لباس لنگ یا دستار بلندی را به دور سر خود بپیچانند.

پوشش مردان بلوچ از چند بخش تشکیل شده است: پاک (عمامه)،  کلاه سوپی(عرق‌چین)،  پاجامک(شلوار گشاد)، سرین‌بند (کمربندی برای شلوار) و  کوش (کفش چرمی).

سرپوش‌ مردان  به شکل قایق است که از پوست بره دوخته می‌شود و مخصوص افراد مرفه و دامادهاست. نوع دیگر سرپوش، کلاه نخی است که از پارچه نخی دوخته می‌شود و روی آن را برای زیبایی با نقوش گوناگون سوزن‌دوزی می‌کنند.

تن‌پوش‌ مردان به شکل لنگ از پارچه مستطیل شکلی تشکیل شده که آن را بر روی دوش می‌اندازند. گاهی آن را مانند عمامه به سر می‌بندند.

قوم بلوچ شلوار مردانه را پاجامک می‌نامند. افراد مرفه آن را بسیار گشاد می‌دوختند به گونه‌ای که گاهی برای دوخت به ۳۵ متر پارچه نیاز بود.

پیراهن مردانه، کرته یا چارتکه نامیده می‌شود که آستین آن معمولا مچ دارد. قد پیراهن در گذشته تا سر زانو بود، اما بلندی آن اکنون به ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر زیر زانو می‌رسد. پیراهن را مردان از دو سالگی به تن می‌کنند و کودکان آن را بدون شلوار می‌پوشند.

  نیز به این شرح است:

کتوک نام یکی از پاپوش‌های مردان است که کف آن از چوب تشکیل شده و بندهایی از جنس پشم دارد.

نوک کفش‌ها به طرف بالا برگشته است و اهالی عقیده دارند که این کفش‌ها راه رفتن آن‌ها را راحت‌تر می‌کند.

پوشش زنان بلوچستان

طرح و دوخت اصلی لباس سنتی بلوچی زنانه تقریبا شبیه به لباس مردانه بلوچی است. اما بخش‌هایی مانند سرآستین‌ها، جلوی لباس و سر شلوارها با استفاده از طرح‌های روستایی و بومی تزیین و سوزن‌دوزی شده است.

آن‌ها هم همراه با پاجامک، تکو (چارقد) و سریگ (روسری) که بزرگ‌تر از چارقد است به سر می‌کنند.

زنان بلوچ لباس‌هایی با تنوع رنگی بالا می‌پوشند که حکایت از هنردوستی و زیبایی‌شناسی این قوم دارد:

-چادر: این چادر دو تکه گرد و تمام قد است و آن را بر سرمی‌اندازند، تکه کوچک‌تر از شانه چپ تا پایین کمر را می‌پوشاند و تکه بزرگ‌تر تمام قد را دربرمی‌گیرد.

-گشان چادر: چادر کوچک و مستطیل شکل و ابریشمی است که سر و پـشت را تـا کمر می‌پوشاند. این چادر در خانه استفاده می‌شود.

-چادر چهارگوش (سریک) : امروزه چادری با طرح جدید میان بانوان بلوچ رواج پیـدا کرده که در اصطلاح محلی سریک خوانده می‌شود. پارچه مستطیل شکلی است به طول دو متر و عرض یک متر که زنان آن را از درازا بر سرمی‌اندازند. پارچه آن معمولاً از حریر و به رنگ‌های روشن است. این سرپوش هم به جای چـادر در خانه استفاده می‌شود.

-پیراهن: در گذشته تمام پیراهن بانوان سوزندوزی می‌شد، اما امروزه بـه علـت سـختی و ظرافت طرح‌ها سه تکه در پیراهن زنان سوزندوزی می‌شود که شامل یقه، جیب و سر آستین است.

-شلوار: این شلوار به ۶ متر پارچه نیاز دارد. کمر آن به وسیله بند جمـع و بر روی ساق آن با نخ ابریشم سوزن‌دوزی می‌شود.

کفش زن‌ها شبیه به کفش مردها است، اما بیش‌تر آنها پای برهنه راه می‌روند و بعضی هم با جوراب رفت و آمد می‌کنند.

زنان اهل زیورآلات نیز هستند و گوشواره، پولک، پولوه، کیگ، پور (سینه ریز)، کید، سربند و مزبری از زیورآلاتی است که به همراه دارند.

در بلوچستان زنان سالخورده و مسن سعی دارند تا برای پوشش خود رنگ‌های تیره را انتخاب کنند، اما  زنان جوان تمایل زیادی به پارچه‌های رنگارنگ دارند.

یکی از نکات قابل تامل در پوشش زنان بلوچ، جیب لباس آنهاست. جیب بزرگ به عنوان نمادی برای شجاعت و دلاوری زنان بلوچ است تاجایی که اگر زنی مرتکب خطایی شد او را بی پندول یا بی‌جیب خطاب می‌کنند.

 
 پوشش مردان سیستان

-پیراهن چل تریز: پیراهن گشاد و پرچینی که قد آن تا میان ساق پا می‌رسد. آسـتین‌های آن ۲ تکه و و مچ‌دار است. برای دوخت این لباس هشت تا ۱۰ متـر پارچـه نیـاز است.

-پیراهن بر چاک: پیراهنی بلند و گشاد تا پایین زانو که در قسمت پایین گشادتر است و آستین بلند و بدون سردست دارد.  

-شلوار: این شلوار پرچین از دو ساق و یک میـان سـاق فـراخ تشکیل شده است. شلوار به وسیله بندهای بومی کـه توسـط خـود مـردم منطقـه بافتـه شده بر روی بدن ثابت می شود.

-پیراهن معمول: پیراهن مردان سیستانی  راسته و گـشاد دوخته می‌شود، در جلو فاقد سجاف و از سرشانه شـکافی مـورب تـا زیـر سـینه دارد.

-جلیقه یا باسکت: نیم‌تنه‌هایی که در اصطلاح محلی به آن باسکت مـی گوینـد،  یقه هفـت دارد و رنگ آن بیشتر مشکی است.

-کت: تن پوشی که بر روی پیراهن به تن می‌کنند و امروز نیز در همه مناطق شهری و روستایی رواج دارد.  

-قبا: تن پوش مردانه بلندی بود که در زمستان می‌پوشیدند. جلـو سـینه و سرآستین را برای زیبایی بیشتر یراق دوزی می‌کردند. ایـن لبـاس مخـصوص افـراد بسیار مرفه سیستان بود.

-کلاه: مردان در سیستان از همان دوران کودکی کلاه بر سرمی‌گذاشتند و آن را در زمستان و تابستان استفاده می‌کردند. کلاهی که در خانـه بـه هنگـام استراحت می‌پوشیدند عرقچین نام داشت که از جنس پارچه نخی بود.

-لُنگُته: مردان سیستان برای پوشش سر خـود از سـربندی بـه نـام لنگتـه اسـتفاده می کنند، این سربند مشابه عمامه است اما آن را به شکل عمامه روحانیون بـه سـرنمـی‌پیچند، بلکه یک سر آن را لای سربند و سر دیگر آن را رها می‌کنند.

-عرق چین: کلاه دست‌بافی است که معمولا سفید است و آنرا زیـر لنگتـه بـر سـر می‌کنند.

-لنگ: پارچه‌ای است به طول سه متر و عرض حدود یک و نیم متر کـه دور گـردن و شـانه آویخته می‌شود.

-پتو: پارچه‌ای است پشمی که آن را بـه دور کمر و گردن و شانه می‌اندازند. در حقیقت وسیله‌ای است گـرم‌کننـده کـه در زمـستان جای لنگ را می‌گیرد.

-پالتوی نمدی: دامداران و کشاورزان از بالا پوش نمدی استفاده می‌کردند که یقـه آن مثلثی شکل و آستین آن بلند و قد آن تا زیر زانو یا بالای زانو می‌رسید.

-کفش: کفش‌های متعددی در سیستان وجود دارد. تهیدستان معمـولا از انـواع کفش‌های چپت و کتوک که کف آن از لاستیک اتومبیل تهیه می‌شد، استفاده می‌کردند. افراد ثروتمند نیز بوت و کفش چرمی می‌پوشیدند.

-جوراب: پاپوشی است که در فصل زمستان از آن استفاده می‌کنند و در دو نوع پشمی و نمدی بافته می‌شود.

-دستکش: چوپانان دستکش پشمی و سفید رنگ و ثروتمندان دستکش چرمی به دست می کردند.

پوشش بانوان سیستان

-پیراهن تاجیک: قد این پیراهن یک وجب بالای زانوست و دارای یک برش راسته در دو طرف پهلوهاست. جلو این لباس تا زیر سینه باز است و سجافی مزین به گلدوزی با نخ سیاه (سیاه دوزی) دارد.

-تُنبون: دامن پرچین است که در منطقه به تنبون گشاد معروف است. زنان سیستانی به جای شلوار، دامنی را در زیر پیراهن تاجیک می‌پوشند که عرض دامن به ۱۰ متر می‌رسد.

-پیراهن پاچین: بانوان سیستانی از پیراهنی استفاده می‌کنند که بالا تنه کوتاه، دامنی با چین‌های ریز و آستین ساده و مچ‌دار دارد.

-شلوار: پیراهن پاچین زنان سیستانی با شلواری که در منطقه کوتَنَه نام دارد پوشیده می‌شود.

-پیراهن ۲ گریبانه: قد این پیراهن تا زیر زانوست و در یقه پشت و جلو آن چاک می‌خورد و به همین علت به آن دوگریبانه می‌گویند.  

-جلیقه: از پارچه ساده و تیره رنگ دوخته می‌شود، یقه آن هفت است و تا کمرگاه می رسد.

-کت: کت محلی کوتاه و آستین‌های آن بلند، راسته و یقه آن گرد است. برای این پوشش از رنگ‌های شاد استفاده می‌شود.

-لچک یا دستمال سر: آن را تا زده و در جلو سر گره می‌زنند و ۲ طرف لچک را لای دستمال می‌زنند و موها به شکل چتر از زیر دستمال نمایان می‌شود.

-سرپوش یا چار قد: پارچه چهارگوش رنگی یا سفید که آن را بر روی لچک می‌پوشند.

-روبند: بعضی از بانوان برای پوشاندن صورت خود از روبند استفاده می‌کنند که این روبند از پارچه‌های کتانی سفید تهیه می‌شود.

-کلاه: بعضی از بانوان سیستانی از کلاهکی به شکل عرق‌چین استفاده می‌کنند که روی آن نقش‌بندی شده است.

-چادر: طرح آن چهارگوش و جنس آن از پنبه است و توسط بومیان منطقه بافته می‌شود، این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط بر روی سر می‌اندازند و قد آن تا پایین زانوها می‌رسد.

-کفش: افراد معمولی از مدل تخت چوبی که رویه چرمی داشت استفاده می‌کردند و اُرسی های سرکج یا نوک برگشته مخصوص بانوان ثروتمند بود.

کد خبر 478164 برچسب‌ها استان سیستان و بلوچستان لباس و پوشاک مجله سفر به سيستان و بلوچستان

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: استان سیستان و بلوچستان لباس و پوشاک

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۵۴۸۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تداوم باران بهاری در سیستان وبلوچستان

به گزارش خبرگزاری صدا وسیمای مرکز سیستان وبلوچستان، بر اساس تحلیل آخرین نقشه‌ها و الگو‌های پیش‌یابی، آسمان استان نیمه ابری، بارش‌های بهاری تا جمعه در استان تداوم دارد، در زاهدان، نواحی شمالی و ارتفاعات مرکزی و جنوبی استان امروز و فردا در بعدازظهر و شب رگبار و رعد و برق برخی نقاط رگبارورعدوبرق شدید، تگرگ و وزش بادشدید موقتی پیش بینی شده است.

در این مدت احتمال آبگرفتگی معابر، سیلابی شدن مسیل‌ها و طغیان رودخانه‌های فصلی وجود دارد.

شمال استان از جمعه وزش باد برخی ساعات بادشدید و گردوخاک انتظار می‌رود. دریای عمان امروز مواج است.

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی