به نقل از «مهر»

اخلاق مردم غنا از مذهب سرچشمه می گیرد/تأملی بر مذهب واخلاق در غنا

تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۹۳۹۸۴

به گزارش خبرنگار مهر، مطلب پیش رو مقاله ای با عنوان «تأملی بر مذهب و اخلاق در غنا» نوشته جورج اندرسون جونر  استاد دانشکده دین و ارزش های انسانی، دانشگاه کیپ کاست غناست که 

عبداله عباسی کارشناس توسعه روابط فرهنگی آفریقا و عربی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آن را ترجمه کرده است.

تاکنون چندین محقق به طور گسترده در مورد دین و اخلاق نوشته اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این نوشته ها عموماً تلاش می کنند به این سؤال پاسخ دهند که چه چیزی اخلاق را تعیین می کند؟ برخی از محققان به شدت معتقدند که مذهب تعیین کننده اخلاق است، برخی تردید دارند و برخی دیگر چنین نظری را نمی پذیرند. چنین گفتمانی راه خود را در حوزه اخلاق آفریقا با دیدگاه های غربی و برخی افراد آفریقایی یافته است که معتقدند اخلاق آفریقایی ها پایه مذهبی دارد. با وجود این بحث، برخی محققان غنایی استدلال کرده اند که آیا مذهب ​​اخلاق آفریقایی ها را تعیین می کند یا خیر؟ با این حال در غنا و در میان قبیله " آکان " باور عمومی اینست که این جامعه و سنت است که اخلاق اعضای خود را تعیین می کند و نه مذهب. این مقاله اینگونه استدلال می کند که عموماً این " جامعه و سنت " نیست که اخلاق قبیله آکان و مردم غنا را تعیین می کند، بلکه قبیله آکان و جامعه غنایی بر پایه مذهب رشد نموده و تقریباً همه سنت های موجود در این کشور از مذهب سرچشمه می گیرند. با این استدلال؛ این مقاله نتیجه می گیرد که مذهب تعیین کننده اخلاق جامعه غنایی و از جمله قبیله آکان است، نه جامعه و سنت.

تاکنون محققین بسیاری درخصوص عامل تعیین کننده اخلاق مردم بحث نموده اند. در حالی که برخی از محققین براین باورند که مذهب عامل تعیین کننده اخلاق است، برخی دیگر معتقدند که عامل تعیین کننده اخلاق، جامعه و سنت های مردم است. در غنا برخی از محققین بر این باورند که مذهب نقش تعیین کننده اخلاق در قبیله آکان غنا را دارد، اما به عکس مردم قبیله آکان معتقدند که این نقش را جامعه و سنت های مردم ایفا می کنند. بهرحال عقیده من اینست که اولاً تا حدودی همه قبایل سنتی غنا از جمله قبیله آکان در محیط مذهبی رشد می کنند. ثانیاً تا حدودی تمام سنت های موجود در فرهنگ غنا، ریشه در مذهب دارند. طی این مقاله به مرور برخی از بحث ها در مورد عامل تعیین کننده اخلاق را بررسی و نتیجه گیری لازم را بیان خواهم نمود.

مذهب چیست؟

کلمه " مذهب " از واژه لاتین " Religio" گرفته شده است که به معنای "پیوند با یکدیگر" است. در طول قرن ها، متفکران برجسته تعاریف خود را درباره اصطلاح " مذهب " ارائه نموده اند. با این حال عملاَ تعاریف بسیاری به وجود آمده است. در برخی موارد تعاریف بسیار محدود و یا بسیار وسیع بوده و در موارد دیگر تعاریف بسیار مبهم و فراگیر هستند، بطوری که این تعاریف به اندازه سایر حوزه های اندیشه انسانی مانند: روانشناسی، حقوق، اقتصاد، فیزیک و ... محدود به مذهب نمی شوند. در این مقاله من تنها چند مورد از تعاریف را بیان خواهم نمود.

بطور کلی تلاش میکنم برای توضیح چیستی مذهب، تعاریف کلیفورد گیرتز (Clifford Geertz)، امیل دورکهیم (Emile Durkheim)، هستینگز جیمز (Hestings James) و کارل مارکس (Karl Marx) را بیان نمایم. کلیفورد گیرتز (Clifford Geertz) مذهب را به عنوان " نظامی از نمادها " تعریف می کند که برای ایجاد حالات و انگیزه های قدرتمند، فراگیر و ماندگار در مردان با فرموله کردن مفاهیم نظم عمومی حیات و پوشاندن این مفاهیم با هاله ای از واقعیت، عمل می کند. این حالات و انگیزه ها بطور منحصر به فردی واقع بینانه به نظر می رسند. علاوه بر کلیفورد گیرتز (Clifford Geertz) ، امیل دورکهیم (Emile Durkheim) مذهب را به عنوان " نظام متحد عقاید و دوری از منکرات ( یعنی خودداری از چیزهایی که ممنوع بوده و کنار گذاشته شده اند) " تعریف می کند و از نظر وی همه کسانی که به آن پایبند هستند، در یک جامعه اخلاقی واحد بنام کلیسا گرد هم جمع می شوند. هستینگز جیمز (Hestings James) می گوید: " واژه مذهب بطور واضح به انواع خاصی از داده ها، باورها، اعمال، احساسات، حالات، نگرش ها و ... اشاره دارد. " مذهب در نگاه کارل مارکس (Karl Marx) ؛ آه موجودی مظلوم، قلب دنیایی عاری از عاطفه، روح موجودی بی روح و افیون توده هاست.

با این حال، مذهب از نظر من تجسم باورها، اعمال‌ و وابستگی به ارزش هایی است که فرد در زندگی دارد. این باورها و اعمال ممکن است به ترتیب شامل اعتقاد به نیروهای ماوراء طبیعی ( یعنی خدای متعال، خدایان، خدایان کوچکتر، فرشتگان و ... )، تقدیم شراب به حضور خدایان، خواندن نماز، سوزاندن عود و ... باشند. منظور من از وابستگی فرد به ارزش ها، آن چیزهایی است که فرد در زندگی از آنها لذت برده و وقت و توجه زیادی را صرف آنها می‌کند. به عنوان مثال می توانم تصور کنم که مذهب فرد می تواند بازی‌ فوتبال، خوردن یا نخوردن بعضی غذاهای خاص، بازدید از یک مکان مقدس در زمان مخصوص و انجام تکراری بعضی کارها باشد.

اخلاق چیست؟

اخلاق واژه پیچیده دیگری است که معنی لاتین آن " moralis " ؛ یعنی آداب و رسوم یا رفتار می باشد. واژه  "اخلاق" را می توان بصورت توصیفی یا هنجاری به کار برد. به گفته برنارد گرت (Bernard Gert) ؛ وقتی که " اخلاق " به سادگی از سوی هر اجتماع واقعی از جمله یک جامعه برای اشاره به یک رفتار بکار می رود ( خواه متمایز از آداب معاشرت، قانون و مذهب باشد )، به معنای توصیفی آن به کار رفته است. اخلاق در مفهوم توصیفی زمانی استفاده می‌شود که به نگرش‌های مهم افراد اشاره دارد. همانطور که انسان می‌تواند به اصول اخلاقی یونانیان اشاره کند، می‌تواند به اخلاق فردی خاص نیز اشاره نمود. معنای هنجاری " اخلاق " به یک راهنمای جهانی رفتار اشاره دارد که در شرایط مشخص و معقول، افراد منطقی برای نظارت بر همه عوامل اخلاقی رفتار مطرح می کنند.

باید ثابت نمود که اخلاق در ابعاد بسیاری می‌تواند اعمال شود. برخی از ابعاد؛ مذهب، اخلاق و طبیعت، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی می باشند.  اخلاق مذهبی به رعایت  انسانیت در ارتباط با موجود یا موجودات غیرطبیعی اشاره دارد. برای مثال در آداب و رسوم یهودی و مسیحی، سه فرمان اول از ده فرمان، مربوط به این نوع از اخلاق می باشند. اخلاق و طبیعت به رعایت انسانیت در ارتباط با طبیعت اشاره می‌کند. اخلاق فردی به ارتباط افراد با خود و مقررات اخلاقی فردی اشاره می‌کند که ممکن است در هر جامعه یا مذهبی مجاز یا غیرمجاز محسوب شوند. اخلاق اجتماعی مربوط به رعایت انسانیت در ارتباط با انسان‌های دیگر است.

برخی تعاریف اخلاق

برای واژه اخلاق تعاریف بسیاری وجود دارد. ولی من تعاریف کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) ، کوامی جیکی (Kwame Gyekye) و آستین فاگوتی (Austin Fagothey) را بیان می کنم. از نظر کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) اخلاق از هر جهت مفهومی جهانی است و برای فرهنگ انسانی ضروری می باشد. از نظر او اخلاق صرفاً رعایت قوانینی است برای سازگاری هماهنگ منافع فرد با منافع دیگران در جامعه. وی می افزاید: اخلاق فقط به تطبیق با الزامات هماهنگ منافع اشاره ندارد، بلکه به تطبیق با آن الزاماتی اشاره دارد که از شناسایی خلاقانه و دلسوزانه منافع دیگران ( حتی با هزینه تحدید احتمالی منافع شخصی فرد ) الهام‌گرفته است.

بنظر میرسد کوامی جیکی (Kwame Gyekye) نیز دیدگاهی مشابه کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) داشته باشد. از نظر کوامی جیکی (Kwame Gyekye) اصول اخلاقی؛ مجموعه‌ای از قواعد و هنجارهای اجتماعی برای هدایت رفتار افراد در یک جامعه می باشد. او توضیح می‌دهد که قوانین و هنجارها از اصول اخلاقی خارج می شوند و با موضوع اعتقادات مردم درباره رفتارهای درست و نادرست، و شخصیت خوب و بد شکل می‌گیرند. از نظر او اخلاق، اجتماعی بوده و ناشی از روابط بین افراد می باشد. اگر چیزی به عنوان جامعه انسانی وجود نداشته باشد، اخلاق نیز وجود نخواهد داشت. به همین علت است که کوامی جیکی (Kwame Gyekye) ادعا می‌کند : اساساً چون اخلاق یک پدیده اجتماعی است، تنها می‌تواند در جامعه ای انسانی ظاهر شود که در آن نگرانی عمده ای برای توجه به زندگی هماهنگ و هماهنگی برای منافع دیگران وجود دارد. در نتیجه احساس وظیفه نسبت به دیگران، ذاتاً به معنی عمل به اخلاق است.

آستین فاگوتی (Austin Fagothey) اخلاق را به عنوان " کیفیت اعمال انسانی " تعریف می کند که ما آنها را درست یا نادرست، و خوب یا بد می‌نامیم. به عبارت دیگر از نظر آستین فاگوتی (Austin Fagothey) اخلاق به معنی درستی یا نادرستی اعمال انسانی است. وی همچنین توضیح می دهد که اخلاق ذاتاً یا عینی است و یا ذهنی. زیرا به ویژگی‌های شخصی فرد می پردازد و یا آنها را در نظر می‌گیرد. این امر طبیعی یا قراردادی است. ( همانگونه که در ذات قانون یا در تعیین قانون مثبت، درست و نادرست یافت می شود ) از نظر آستین فاگوتی (Austin Fagothey) عوامل تعیین‌کننده اخلاق؛ " خود عمل "، " انگیزه " و " شرایط " هستند. آستین فاگوتی (Austin Fagothey) معتقد است که " خود عمل " تنها چیزی است که عامل با در نظر گرفتن آن، نه در قوانین فیزیکی بلکه در قوانین اخلاقی، اراده می کند. وی با اشاره به اینکه منظور او از " انگیزه " چیست، اظهار می دارد که انگیزه یا قصد، همان چیزی است که عامل شخصاً بخواهد با عمل ( بیش از آنچه که این عمل بطور طبیعی تمایل دارد)، به آن برسد. در نهایت آنچه که او به عنوان " شرایط " از آن یاد می کند، به این حقیقت اشاره دارد که شرایط محیط این عمل، تصادفی هستند. به هر حال از نظر من اخلاق؛ عمل انسان و کیفیت آن است که می‌تواند بطور درست یا غلط در روشنای مجموعه ای از قوانین استاندارد شده، مورد قضاوت قرار گیرد.

غنایی کیست؟

بطور کلی غنایی به شخصی گفته می شود که ریشه خود را از غنا دارد. منظور من در اصل مکان (کشور غنا) است که شخص می تواند در آنجا اجداد و حقوق فردی خود که تحت حمایت قانون اساسی غناست را دنبال نماید. با این حال قانون شهروندی ۲۰۰۰ جمهوری غنا ( قانون ۵۹۱ ) صراحتاً غنایی را اینگونه تعریف می‌کند: شخصی که قبل از ششم مارس ۱۹۵۷ به دنیا آمده است، یک شهروند غنا محسوب می شود. در صورتی که : الف) او و حداقل یکی از والدین یا جدش در غنا متولد شده باشند، یا : ب) او در خارج از غنا و یکی از والدینش در غنا متولد شده باشند.

همانطور که قبلاً اشاره نمودم؛ بسیاری از محققان استدلال کرده اند که جامعه و سنت های مردم، اخلاق جمعی را تعیین می‌کنند. از دید مردم غنا ؛ کوامی جیکی (Kwame Gyekye) و کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) از جمله محققان برجسته ای هستند که در راستای این نظر استدلال نموده‌اند. در اینجا من بحث خود را طرح نموده و بررسی می‌ نمایم.

کوامی جیکی (Kwame Gyekye) نقش مذهب را در شکل دادن اخلاق قبیله آکان غنا انکار نمی‌کند، ولی از نظر آنها (قبیله آکان غنا) اخلاق توسط خود جامعه تشکیل می شود، نه توسط مذهب. وی با طرح این ادعا توضیح می دهد که در نظام اخلاقی قبیله آکان ( یا بطور کلی نظام اخلاقی آفریقا )، ارزش خوب یا اخلاق بر اساس نتایج آن برای بشریت و جامعه بشری تعیین می‌شود. یکی از مواردی که می توان از نظرات کوامی جیکی (Kwame Gyekye) برداشت نمود، این است که اخلاق آفریقایی از ملاحظات مربوط به رفاه و منافع انسان سرچشمه می گیرد، نه از بیانات الهی. وی می افزاید : اقداماتی که به رفاه یا منافع انسان منجر می شوند خوب و اقداماتی که مانع رفاه انسان می شوند، بد هستند.

به هر حال از نظر من اگر کوامی جیکی (Kwame Gyekye) این بحث را مطرح می کند، این بدان معناست که وی به " جامعه عاری از مذهب " اشاره دارد که می دانم چنین جامعه ای در غنا وجود ندارد. اما سؤال این است که آیا دنیای مردم غنا و قبیله آکان مشمول این گفته کوامی جیکی (Kwame Gyekye) می شوند که : " ارزش خوب یا اخلاق بر اساس نتایج آن برای بشریت و جامعه بشری تعیین می‌شود " ؟ پیرو نظر کوامی جیکی (Kwame Gyekye) ؛ به نظر می‌رسد که او فراموش نموده که مذهب در همه ابعاد زندگی مردم غنا (که اشاره به قبیله آکان دارد) از جمله غذایی که می‌خورند، لباسی که می‌پوشند، سخنرانی‌های آنها، حکومت و ... وجود داشته و از این قاعده مستثنی نیست.

کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) که به نظر می رسد با کوامی جیکی (Kwame Gyekye) هم عقیده باشد، این موضوع را اینگونه تأیید می کند: اگرچه ترس از مجازات خدایان ممکن است فکر مردم را بر دوری از گناه متمرکز کند، ولی " این به معنای تعهد اخلاقی " نیست. ترس از دستگیری می‌تواند دزد را بترساند، اما اگر دزد از ابتدا به احساس اخلاقی اعتقاد داشته باشد، به فکر دزدی نمی افتد. ضمن اشاره به گفته کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) که : " اگر دزد از ابتدا به احساس اخلاقی اعتقاد داشته باشد ... "، سؤالی که از خود می‌ پرسم این است که کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) با طرح " احساس اخلاقی " می خواهد به چه چیزی اشاره نماید؟ آیا این " احساس اخلاقی " که دزد بایستی از ابتدا به آن اعتقاد داشته باشد، ناشی از اعتقاد او به پادشاه، ملکه مادر، جامعه یا سنت است و یا این اعتقاد مربوط به مذهب اوست؟

مذهب ؛ تعیین کننده اخلاق

آفریقایی‌ها به معنای واقعی کلمه؛ حقیقتاً و عمیقاً مذهبی هستند. بطوریکه می‌توان گفت آنها مذهبی می خورند، مذهبی می نوشند، مذهبی حمام می کنند، مذهبی لباس می پوشند و مذهبی گناه می کنند.

شماری از محققان معتقدند که آفریقایی‌ها " بسیار مشهور " ، " غیرقابل انکار " و حتی " در همه چیز " مردم مذهبی هستند. محققان می افزایند که مذهب همه ابعاد زندگی آنها ( آفریقایی ها ) را آنقدر بطور عمیق فرا گرفته است که نمی توان آن را از ابعاد غیرمذهبی زندگی آنها متمایز نمود. به همین دلیل در زندگی سنتی آفریقایی، هیچ فرد کافری وجود ندارد و میراث فرهنگی آفریقایی به شدت و بطور گسترده ای مذهبی می باشد. اگرچه این نسبت مذهبی بودن به مردم آفریقا کلی است، ولی ممکن است گفته شود که درخصوص مردم غنا صدق می کند. به این ترتیب اوپوکو (Opoku) معتقد است:

پدیده مذهب آنچنان در زندگی قبیله آکان گسترده بوده و آنقدر بطور جدایی ناپذیری با فرهنگ آنها پیوند خورده است که تفکیک بعد مذهبی از ابعاد دیگر زندگی آنها آسان نیست. به دور از مبالغه شاید بتوان گفت که در دنیای قبیله آکان؛ زندگی، دین است و دین، زندگی است.

با نگاه به نظر اوپوکو (Opoku) می توان اینطور نتیجه گرفت که او از قبیله آکان بعنوان سکوی پرشی استفاده می کند تا بتواند سرچشمه اخلاق را ببیند. بهرحال از آنجایی که بیشتر جمعیت غنا از مردم قبیله آکان تشکیل شده اند، بطور منطقی می توان نتیجه گرفت که اخلاق مردم غنا از مذهب سرچشمه گرفته است. اوپوکو (Opoku) در آثار دیگر خود، درخصوص اخلاق قبیله آکان اینگونه می‌نویسد:

" عموماً اخلاق از ملاحظات مذهبی سرچشمه می‌گیرد و آنقدر در فرهنگ آفریقایی گسترده است که نمی توان این دو را از یکدیگر جدا نمود ... بنابراین اخلاق از دل مذهب بیرون می آید و رفتار افراد بوسیله نظم و قانون تنظیم می گردد، و هرگونه نقض قوانین اخلاقی بعنوان شرارت در نظر گرفته شده و قابل مجازات می باشد ... و این سیستم دارای یک هماهنگی ایده‌آل اجتماعی و صلح به نفع انسان و جامعه می باشد. "

در ادامه؛ اوپوکو (Opoku) دیدگاه خود را با استناد به یک ضرب المثل قبیله آکان غنا توصیف می کند تا اثبات کند که اخلاق بخاطر خداوند و از مذهب سرچشمه می گیرد. " Onyame mpɛ bɔne " که از نظر ادبی به معنای آن است که خداوند در نقطه مقابل گناه یا بدی قرار دارد.

به گفته اوپوکو (Opoku) ؛ این ضرب‌المثل نشانه روشنی است مبنی بر این که اخلاق از خداوند سرچشمه می‌گیرد و ذات خداوند مخلوقات خود را در این خصوص بازخواست خواهد نمود. علاوه بر اوپوکو (Opoku) ، هریس (Harris) و ساویر (Sawyerr) نیز به افسانه   "Mende " اشاره می‌کنند که منشأ قربانی کردن پرندگان را توضیح می‌دهد و زمانی استفاده می شود که کسی دیگری را رنجانده باشد تا نگرش خداوند نسبت به اخلاق را نشان دهد. میبیتی (Mbiti) معتقد است که اخلاق از مذهب سرچشمه می گیرد. وی با طرح این ادعا، استدلال می‌کند که فرد باید اخلاق را به عنوان یک قانون معتبر رفتاری تلقی نماید که بطور مستقیم توسط موجودی مافوق بشر ( خداوند، خدایان و حتی اجداد ) تأیید می شود. بنابراین قانون اخلاقی که میبیتی (Mbiti) به آن اشاره دارد، مستقل نبوده و استقلال خود را از خداوند خالق گرفته است. بر این اساس؛ هرگونه نقض قانون اخلاقی، برخلاف خداوند و تعالیم او خواهد بود. میبیتی (Mbiti) اشاره می نماید که در جوامع آفریقایی تابوها و ممنوعیت های بسیاری وجود دارد که غنا نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تابوها و ممنوعیت‌ها [که مطابق نظر میبیتی (Mbiti)] از مذهب سرچشمه گرفته اند، برای شکل دادن زندگی معنوی مردم جامعه تشکیل شده‌ اند. تابوها و ممنوعیت هایی از قبیل: سرقت، رابطه جنسی قبل از ازدواج، قتل، زنای با محارم، داشتن رابطه جنسی در ملأ عام، زنای محصنه و خودکشی که با نگرانی های جدی مواجه بوده و مجرمین با جدیت توسط خدایان و ارواح اجدادی ( و نه توسط انسان ) مجازات می شدند. با این حال، خدایان ( خدایان و اجداد ) خشکسالی، ناباروری و بیماری را به زندگی مجرم و نیز کل جامعه تحمیل می کنند. از این رو، ترس از مجازات توسط خدایان، همه بومیان آفریقا را تحت کنترل قرار داده و همه تلاش می کردند تا زندگی اخلاقی خوبی داشته باشند.

ماگسا (Magesa) که با نظر اخیر میبیتی (Mbiti) هم عقیده می باشد، استدلال می کند که : " اخلاق از خداوند سرچشمه گرفته و به اجداد ما سرایت می کند. خداوند حیات بخش بوده و قدرتش مافوق همه چیز است. شیوه زندگی بشر ( یعنی سنت ها ) از خداوند سرچشمه می‌گیرد. سنت ها شامل قوانین اخلاقی و نسخه هایی  برای یک زندگی اخلاقی است. " ایدوو (Idowu) نیز با به اشتراک گذاشتن نظرات مشابه میبیتی (Mbiti) و ماگاسا (Magesa) ، به بحث اخیر می‌پیوندد.

چه چیزی اخلاق مردم غنا را تعیین می کند : مذهب یا جامعه و سنت ها ؟

در وهله اول نظر کوامی جیکی (Kwame Gyekye) و کواسی ویردو (Kwasi Wiredu) اینست که اخلاق قبیله آکان از جامعه سرچشمه می گیرد که من با نظر آنها موافق نیستم. علت این امر تا حدی اینست که دقیقاً تشکیل دهنده پایه های اخلاقی هر جامعه سنتی به طول و وسعت غنا ( که قبیله آکان نیز از این قاعده مستثنی نیست ) مذهب است. سنت ‌ها و قوانین بر پایه اصول مذهبی استوار هستند.  در این راستا هر عضو ( اعم از مسیحی، مسلمان یا هر مذهب دیگر ) موظف است به دستوراتی که خدایان یا روح موجودات به جامعه داده اند، پایبند باشد. در وهله دوم باید بگویم که در همه جوامع مذهب تأثیرات بی نهایتی بر زندگی مردم می گذارد ( که جامعه غنا نیز از آن مستثنی نیست ). در غنا مذهب بر آداب و رسوم، اعتقادات، سیاست، غذا، ضرب المثل ها، رقص، چاپ، نوشتارها، نقاشی ها، نمادها و خیلی چیزهای دیگر تأثیر می گذارد.

باید اضافه کنم که تقریباً هر غنایی متعلق به یک مذهب می باشد. همانطور که می دانیم مذاهب دارای قوانین و شیوه های رفتاری هستند که از موجودات عالی مربوطه خود سرچشمه می گیرند. این قوانین و مقررات در کتاب های مقدس آنها گنجانده شده اند. برای مثال انجیل مقدس برای مسیحیان و قرآن، حدیث، سنت، فقه و ... برای مسلمانان. با این حال مطابق نظر میبیتی (Mbiti) و با اشاره به مذهب سنتی آفریقایی؛ چنین قوانین و مقرراتی " بر روی کاغذ نوشته نشده‌اند، بلکه در قلوب، اذهان، تاریخ شفاهی، آیین‌های مردم و شخصیت‌ های مذهبی مانند کشیشان، دعا نویسان، ریش سفیدان و حتی پادشاهان وجود دارند. " این قوانین و مقررات نهادینه شده و آموزش داده می شوند تا مردم بتوانند پایبند اخلاق بوده و از خواسته های متعالی خود آگاهی یابند.

به ما اجازه دهید قافیه و ضرب المثل های غنایی را بیان کنیم که گویای این حقیقت هستند که اخلاق مردم غنا از مذهب سرچشمه گرفته شده است. قافیه زیر نشان می دهد که مردم غنا چگونه نسبت به خدا یا " Onyame " و خواسته های او آگاهی دارند :

" Onyame wɔhɔ " ، خدا وجود دارد.

" Onyame wɔhɔ " ، خدا وجود دارد.

" Onyame wɔ mbea nyinaa " ، خدا همه جا هست.

" Woyɛ bɔne a ɔbɛhu, ɔbɛte, ɔbɛtwerɛ " ، اگر گناه کنی، او می بیند، می شنود و می نویسد.

" Woyɛ bɔne ɔrenhyira wo " ، اگر گناه کنی، او به تو برکت نخواهد داد.

ضرب المثل ها

" Onyame mpɛ bɔne " ، خداوند از گناه نفرت دارد.

این ضرب‌المثل، نارضایتی خداوند از گناه را نشان می‌دهد. این ضرب المثل به همه مردم غنا توصیه می کند که از انجام گناه خودداری نموده و به انسان های دیگر آسیبی نرسانند. این ضرب‌المثل تا حدودی توضیح می‌دهد که چرا در اکثر موارد یک غنایی ناراضی که به هر دلیلی آمادگی دارد که به رقیب خود صدمه بزند، این کار را نخواهد کرد. به این دلیل که می‌داند خداوند یا "Onyame  " از گناه نفرت دارد.

" Onyame hyira onipa papa " ، خداوند به انسان با کردار خوب، برکت خواهد داد.

این ضرب‌المثل نیاز افراد به انجام کارهای خوب را نشان می‌دهد تا آنها بتوانند نعمت‌های خداوند را بدست آورند. این ضرب‌المثل تا حدودی توضیح می‌دهد که چرا مردم غنا در دنیا به عنوان افراد خوب، مهمان‌نواز، مهربان و دوست‌داشتنی توصیف می‌شوند ؟

مذهب به همه ابعاد زندگی مردم غنا نفوذ دارد

همانطور که قبلاً در جای دیگری از این مقاله توضیح دادم؛ اعتقاد من اینست که اخلاق مردم غنا از مذهب سرچشمه می گیرد و دلیل آن اینست که مذهب به همه ابعاد زندگی مردم غنا نفوذ دارد. بنابراین این مذهب است که مشخص می کند مردم غنا چگونه فکر کنند، رفتار کنند، صحبت کنند، نسبت به مسائل روزمره زندگی واکنش نشان دهند و اینکه چگونه باید با همنوعان خود ارتباط برقرار کنند. تقریباً در هر جامعه سنتی غنایی، کسی تمایل ندارد در روز ممنوعه برای ماهیگیری به رودخانه یا برای کار به مزرعه برود، زیرا هیچ کس نمی‌خواهد قبح شکنی نموده و نفرین خدایان را تحمل کند، ولی واکنش آنها درخصوص جامعه و سنت ها اینگونه نیست. قوانین یا مقرراتی که جوامع سنتی غنا برای شکل گیری اخلاق انسان‌ها وضع می کنند، از خدای متعال، خدایان پایین تر و روح موجودات سرچشمه می گیرند.

این خدایان هستند که از جامعه می‌خواهند چه بایدها و نبایدهایی را انجام دهند تا به ترتیب : یا از نعمت های خدایان بهره مند شوند و یا از نفرین آنها در امان بمانند. علت اینکه مسیحیان و مسلمانان غنا می خواهند کارهای خیر انجام داده و کارهای بد را کنار بگذارند، این نیست که جامعه یا سنت ها چنین گفته اند، بلکه به این دلیل است که مذهب آنها ( خداوند یا الله ) چنین گفته است. به هر حال باید تصدیق کنم که این مذهب است که اخلاق مردم غنا را به هر جا که می‌رود، تعیین می‌کند. دلیل این امر آنست که آنچه در ذهن و قلب آنها وجود دارد مذهب است، نه جامعه یا سنت های آنها. بنابراین تصور اینکه این جامعه و سنت های مردم غناست که اخلاق آنها را تعیین می کند، صحیح نیست.

کد خبر 4830709

منبع: مهر

کلیدواژه: غنا دین و مذهب اخلاق قاسم سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کنفرانس بین المللی معرفی کتاب فعالیت های قرآنی نشست علمی آیت الله جوادی آملی سردار سلیمانی قرآن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات انقلاب اسلامی ایران مجمع عالی حکمت اسلامی مهدویت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۹۳۹۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روحانیت باید توجه به آخرت را به جامعه تزریق کند

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید محمد علی معصومی استاد اخلاق حوزه علمیه هرمزگان عصر سه شنبه در جلسه درس اخلاق مدرسه النبی (ص) بندرعباس، اظهار داشت: انسان مؤمن باید سه خصوصیت داشته باشد که خصوصیت اول این است که وقتی او را نگاه می‌کنیم به یاد خداوند متعال بیافتیم.

وی افزود: زمانی که انسان ارتباط خود را با خداوند سبحان تقویت کند از صفات، علم، قدرت و نور خداوند بهره‌مند خواهد شد و این امر موجب می‌شود هر کس او را ببیند به یاد خداوند متعال بیافتد.

استاد اخلاق حوزه علمیه هرمزگان با تاکید بر لزوم ورود به وادی انس با خداوند به واسطه عمل به دستورات الهی، بیان‌کرد: ما همه به دنبال هدایت‌گری جامعه با علم و عمل هستیم اما باید توجه شود که عمل میزان تأثیرگذاری بیشتری نسبت به علم دارد و اگر قدرت عمل ما از علم و کلام فراتر رود نفوذ آن در دل‌ها افزایش خواهد یافت.

آیت الله معصومی، با اشاره به جایگاه انسان در بین مخلوقات، عنوان‌کرد: ما انسان‌ها می‌توانیم از جبرئیل امین نیز قرب بیشتری در درگاه الهی پیدا کنیم و این مهم زمانی محقق خواهد شد که ارتباط صادقانه، خاضعانه و خاشعانه را با خداوند در شبانه‌روز تقویت کنیم.

وی با اشاره به فرمایشی از امام صادق علیه‌السلام، اظهار داشت: علت نورانیت افراد نماز شب خوان طبق بیان معصوم (ع) این است که خداوند کسانی را که برای نماز شب بیدار می‌شوند از نور خودش پوشش می‌دهد و نمازگزار علاوه بر نورانیت به منبعی برای یاد خدا تبدیل می‌شود.

تولیت مدرسه علمیه مالک اشتر بندرعباس، در معرفی دومین ویژگی مؤمنین به حکمرانی عقلانیت در مؤمنین اشاره کرد و گفت: مؤمن از عقلانیتی پویا برخوردار است و عقلانیت او موجب به تقویت قوه عقل در دیگران می‌شود اما اگر تابع خرافات، خواب یا داستان‌های غیر مستند باشد بقیه مردم را نیز به همین سمت و سو خواهد کشید و در نتیجه جعلیات در جامعه افزایش خواهد یافت.

وی افزود: عقلانیت یعنی رفتار خود را طبق قوانین و قواعدی که خداوند در نظر گرفته است تنظیم کنیم و از قواعد الهی تجاوز نکنیم بنابراین برای تأثیرگذاری معنوی در جامعه قوه عقلانیت در مؤمنین و طلاب تقویت شود.

آیت الله سید محمد علی معصومی، تاکید کرد: شاخص همه ما در عقلانیت کلام خداوند و قرآن است و هر سخنی را که به پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه هدی (ع) نسبت دادند را باید با قرآن مورد سنجش قرار دهیم و قرآن نیز ما را به تعقل و تدبر دعوت کرده است.

وی در معرفی سومین ویژگی مؤمنین بیان کرد: عمل مؤمن باید مردم را به معاد و قیامت متوجه کند، تا قیامت و آخرت همیشه برای مردم زنده بماند و به فراموشی سپرده نشود.

استاد اخلاق حوزه علمیه هرمزگان در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه طلاب و روحانیون بایستی این ویژگی‌ها را در خود پرورش دهند، عنوان‌کرد: با تقویت این سه شاخصه روحانیت همیشه در دل مردم جایگاه خود را حفظ خواهد کرد و هیچ‌گاه نقش خود را از دست نخواهد داد.

وی خاطرنشان‌کرد: روحانیت باید عقلانیت و توجه به آخرت را در رگ‌های جامعه تزریق کند و مردم با دیدن آن‌ها به یاد خداوند بیافتند.

آیت الله معصومی، خاطرنشان‌کرد: ارتباط قوی با خداوند، خود منشأ همه خیرات است و می‌تواند عقلانیت را نیز در ما افزایش دهد.

کد خبر 6086823