به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

تغییر چهره یک خانقاه در اردبیل؛ بقعه «شیخ صفی» در مسیر توسعه

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۶۰۴۷۱۵

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل، در سال ۷۳۵ هجری قمری زمانی که صدرالدین موسی در کنار منزل و خانقاه پدر خود شیخ صفی الدین اردبیلی عارف نامدار زمان، مرقدی برای وی احداث کرد گمان نمی‌رفت که این بنای تاریخی بتواند به یکی از آثار موثر فرهنگی و تاریخی تبدیل شده و حتی اقتصاد یک استان را تحت الشعاع قرار دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، بخش‌های مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به ویژه در دوره شاه‌عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی‌الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزئین این اثر، کار‌های فراوانی صورت گرفت.

در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که همچنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.

این بنای تاریخی در طول سال‌ها به ویژه در دوره قاجار و پهلوی رونق کمتری داشته و بخش‌هایی از آن تخریب شده و آثاری از آن سرقت شده و یا انتقال یافته است.

با این وجود بعد از طرح این موضوع که گردشگری باید به عنوان محور نخست توسعه استان قلمداد شود، توجه ویژه‌ای به این بنا شد و بخش‌های مختلفی در آن دایر شده است.

احیای دروازه تاریخی عالی قاپو

این مجموعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی‌کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میرعماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و...) منبت‌های ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و ... اشاره کرد.

بقعه شیخ‌صفی الدین اردبیلی تنها اثر ثبت جهانی استان اردبیل است که در سال ۱۳۸۹ توجه کارشناسان یونسکو را به خود جلب کرد و به عنوان اثر فاخر معماری و موثر در فرهنگ، تاریخ، سیاست و حتی اقتصاد اردبیل و منطقه آذربایجان به ثبت جهانی رسید.

این بنای تاریخی که تبلور اندیشه عرفانی شیخ صفی الدین است چنانکه ذکر آن رفت در طول تاریخ شاهد تخریب بخش‌هایی از بنای خود شده است.

از جمله دروازه تاریخی عالی قاپو که منجر به شکل گیری محله‌ای به همین نام در مرکز شهر اردبیل شد.

این دروازه که هشتمین در تا مرقد شیخ صفی محسوب می‌شود، نمادی از هشت مرحله عرفان است و با همت باستان شناسان پی‌های اصلی آن مطالعه و بنای جدیدی بر روی پی‌های تاریخی دایر شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل با بیان اینکه این پروژه در ۴۰۰ متر مربع اجرا شده است، گفت: ۵ میلیارد تومان برای اجرای این پروژه هزینه شد.

نادر فلاحی با اشاره به بهره‌برداری از این پروژه در سفر رئیس جمهور به اردبیل تصریح کرد: احیای این دروازه از مطالبات چندین ساله مردم اردبیل بود که با همت کارشناسان و مهندسان بومی استان عملیات احداث دروازه به پایان رسید و من بعد نیز کاشی کاری‌های آن باید برنامه ریزی شود.

او با اشاره به استفاده از کاشی‌های قدیمی بقعه به صورت نمادین در بخشی از این سازه، اظهار کرد: با توجه به اهمیت این بنا در معرفی اندیشه عرفانی شیخ صفی الدین اجرای این پروژه توانسته در افزایش بازدید از این بنای تاریخی موثر باشد.

راه اندازی پاتوق فرهنگی در صحن قزل باشلار

علاوه بر احیای دروازه عالی قاپو یکی از اقدامات ماندگار، ساماندهی صحن قزل باشلار است. این محوطه در ۲۵۰۰ متر مربع مساحت از سوی میراث فرهنگی استان به عنوان پاتوق فرهنگی معرفی شده است.

فلاحی در این خصوص گفت: در آجر فرش این بخش از بنا بیش از ۵۴ هزار آجر استفاده شده و ۵ ردیف سکو و ۱۲ غرفه فرهنگی برای برگزاری رویداد‌های فرهنگی احداث شده است.

او با بیان اینکه این پروژه در دهه فجر به بهره‌برداری می‌رسد، تصریح کرد: جای خالی برنامه‌های فرهنگی در محوطه بقعه شیخ صفی الدین به شدت احساس می‌شد و با تعریف این پاتوق فرهنگی قرار است از ظرفیت بسیج هنرمندان استان برای اجرای برنامه‌های فرهنگی استفاده شود.

بازگشایی مسیر شربت خانه و بهبود مسیر بازدید

بقعه شیخ صفی اثری فاخر و حاصل سده‌ها تلاش پادشاهان صفوی است و حول محور شخصیت جد سلاطین صفوی یعنی شیخ‌صفی الدین اردبیلی عارف نامدار قرن هشتم هجری قمری احداث شده است. فردی که اقتدار معنوی‌اش عامل پایه‌گذاری بنای تاریخی بود که از آن به عنوان یکی از آثار فاخر حکومت ۲۰۰ ساله صفویان در کشور یاد می‌شود.

با بازگشایی مسیر شربت خانه که از بخش‌های کاوش و مطالعه شده این بنا در دهه‌های گذشته است، این بنای تاریخی با رونق بازدید مواجه بوده است.

مطابق اظهارات مسئول موزه‌های استان اردبیل این بازگشایی موجب شده تا بازدید کننده در یک حلقه کاملا منسجم موزه و بازارچه صنایع دستی، حیاط بقعه شیخ صفی، چله خانه، صحن قزل باشلار مرقد شیخ صفی الدین و شاه اسماعیل، موزه چینی خانه، قندیل خانه، مسجد جنت سرا، محوطه شهیدگاه، موزه باستان شناسی و موزه دائمی جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل در محل نگارخانه شاه اسماعیل صفوی را یکجا بازدید کند.

فردین عینی گفت: این مهم نه تنها شور و نشاط بازدید را افزایش داده بلکه به مراتب بیشتر از گذشته مسیر فرهنگی مناسبی تعریف شده تا هویت و میراث تاریخی و فرهنگی استان برای بازدیدکننده معرفی شود.

راه اندازی موزه‌های متعدد در جوار بقعه

استاندار اردبیل در بازدید اخیر از این بنای تاریخی، مجموعه اقدامات انجام شده را نمونه موفقی از توجه به پیوست فرهنگی پروژه‌های عمرانی عنوان کرد.

اکبر بهنام جو که خود در جلسات مختلف به ضرورت تعریف برنامه‌های متنوع فرهنگی در بنا‌های تاریخی و توسط دستگاه‌های اجرایی تاکید داشته است، معتقد است هر پروژه عمرانی باید پیوست فرهنگی خود را رعایت کند و در غیر این صورت توسعه محور نخواهد بود.

در عین حال که عملیات مرمت بخش‌های مختلف این بنای تاریخی با دقت بیشتری انجام شده است، به منظور معرفی هرچه بیشتر غنای تاریخی منطقه، موزه‌هایی نیز شکل گرفته است.

از جمله موزه دائمی جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل و بازگشایی مسیر دستیابی به موزه صنایع دستی با استقرار هنرمندان در مجاورت این بنا است.

درعین حال مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به مرمت و بهسازی مدرسه پورسینا در مجاور بنای تاریخی اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی موزه‌های اسناد تاریخی اردبیل، صفویه شناسی و موزه آوا‌ها و نوا‌ها در دستور کار است.

مجموعه جهانی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی شاخص‌ترین بنای تاریخی این استان است که نه تنها رقم گردشگران داخلی بلکه گردشگران خارجی بازدید کننده آن مطابق آمار و ارقام فروش بلیط با افزایش همراه است.

این بنای تاریخی همواره محور بسیاری از رویداد‌ها به ویژه عزاداری‌های ماه محرم و آیین‌های سنتی عزاداری بوده و در پی انسجام ایران زیر بیرق شیعه توسط شاه اسماعیل صفوی وجود این بنا موجب شده از اردبیل به عنوان پایتخت معنوی دوره صفوی یاد شود.

انتهای پیام/ع

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: میراث فرهنگی گردشگری صنایع دستی بقعه شیخ صفی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۶۰۴۷۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هویت ملی در هر حوزه‌ای ثبت جهانی شود

صمد ابراهیمی نژاد، امروز در نخستین کنفرانس بین المللی موزه‌ها در دانشگاه محقق اردبیلی گفت: سه وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت کشور در برگزاری این کنفرانس ایفای نقش می‌کنند و این، اهمیت موضوع را نشان می‌دهد و دانشگاه محقق اردبیلی همواره در برگزاری این قبیل رویدادها پیشرو بوده است.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری افزود: ما در وزارت علوم، وظیفه داریم در کنار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای حفظ و انتقال میراث فرهنگی به آیندگان تلاش کنیم و موزه‌ها فقط محل بازدید اشیاء تاریخی نیستند بلکه مکانی برای تحقیق، ترویج و آموزش هویت پیشینیان ما به شمار می‌روند.

او ادامه داد: در دانشگاه‌ها نیز گنجینه‌هایی به شکل موزه داریم که باید حفظ و معرفی شوند و اگر به دنبال اشاعه تمدن ایرانی اسلامی هستیم باید ابتدا آگاهی کاملی نسبت به هویت و پیشینه خودمان داشته باشیم و آنها را به نسل‌های جدید منتقل کنیم.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: با عنایت به انقلاب تکنولوژی باید نگران ناآگاهی فرزندان از گذشته خود باشیم و لازم است برای حفظ و اشاعه موزه‌ها از هیچ کوششی دریغ نکنیم.

چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیل قدیمی‌ترین موزه ایران است

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل هم در این کنفرانس گفت: قدمت موزه به تاریخ تمدن بشر بر می‌گردد و موزه‌ها در واقع موسسه ای غیرانتفاعی برای نشان دادن سیر توسعه یافتگی هستند و ریشه بسیاری از علوم، صنایع و هنرها همچون ابداع چرخ ارابه، تیر و کمان و کشف آتش که منشاء توسعه بوده، از تمدن‌های شرقی نشات گرفته و سپس به غرب راه یافته است.

حسن محمدی ادیب افزود: نخستین شکل از موزه در هزاره اول قبل از میلاد در بین النهرین متجلی شده در دو سده آخر قرن بیستم مکان‌هایی متاثر از اسطوره‌های رومی و یونانی و به عنوان موزه وجود داشته است و همزمان با قرن ۱۶ و بروز عصر صفویه در ایران، موزه تجلی بیشتری یافته است و احداث مکان‌هایی برای نشان دادن اشیاء تاریخی و نفیس در فرانسه رایج بوده است.

او با بیان اینکه از دوره قاجاریه و پهلوی واژه موزه در ایران رواج یافته است، گفت: بررسی سابقه موزه در ایران، ما را به عصر صفوی بر می‌گرداند و در دوره شاه عباس، نسخ خطی و تاریخی در موزه ای در اصفهان به نمایش گذاشته شده و شاه عباس با علاقه به اردبیل به عنوان پایتخت فکری و عقیدتی صفویان و زادگاه اجدادش، تصمیم گرفت عمارتی بی نظیر در جوار مرقد نیاکانش به دست مهندسی سرشناس بسازد که همان چینی خانه امروز بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی است.

 مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل تصریح کرد: صحبت از موزه در ایران، بدون اشاره به اردبیل حق مطلب را ادا نمی‌کند و موزه چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی از قدیم محل نمایش هدایای امپراطوران چین بوده است و آن را به عنوان موزه فرهنگی هنری و قدیمی ترین موزه ایران معرفی می‌کنیم و امیدواریم امانتداری امین برای هویت و میراث فرهنگی کشور باشیم.

اردبیل جزو ۱۰ استان برتر گردشگری است

معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استاندار اردبیل نیز در این کنفرانس اظهار کرد: موزه‌ها برای جمع آوری و نشان دادن هویت فرهنگی جوامع مهم هستند و حماسه‌ها و کارکردهای حماسی و باورها و سنت‌های اجداد ما را نشان می‌دهند و در حوزه‌های سیاسی و امنیتی نیز کارکرد دارند.

کاظم دبیر افزود: موزه‌ها در انسان‌ها احساس خوش دقت در گذشته‌ها، خودباوری و تقویت اراده قومی و میهنی را خلق می‌کنند و این کنفرانس نیز در حقیقت، باز تولید همین ارزشهاست و استان اردبیل با تاریخ فاخر و قابل تامل، جزو ۱۰ استان برتر از حیث مقاصد اصلی گردشگران است.

ورود ۱۲۰ مقاله به دبیرخانه کنفرانس

رئیس کنفرانس بین المللی موزه‌ها نیز در این رخداد علمی و فرهنگی با اشاره به لغو پرواز برخی مهمانان خارجی و داخلی این کنفرانس گفت: به دبیرخانه این کنفرانس حدود ۱۲۰ مقاله ارسال شده که در بخش‌های مختلف به آن پرداخته می‌شود و جایگاه موزه‌ها در توسعه کشورها منحصر به فرد است و ما انسان‌ها گذشته ای داریم و امروز که زمان حال زندگی می‌کنیم، فرزندان ما و حتی خودمان از سیر تحول گذشته خود آگاهی کاملی نداریم.

جبرائیل رزمجو افزود: یکی از وظایف ما شناساندن آن سیر تحول است و این از کارکردهای موزه‌هاست و از همین رو در کشورهای توسعه یافته و مدرن، بیش از سایر ممالک به موزه‌ها ارزش و بها می‌دهند و از اینرو موزه‌ها در آن کشورها به عنوان یکی از مقاصد اصلی بازدید گردشگران داخلی و خارجی به شمار می‌آیند.

 

باشگاه خبرنگاران جوان اردبیل اردبیل