«فلسفه دین افلاطونی»؛ دانیل ا. دامبروفسکی؛ ترجمه علیرضا حسن‌پور و طیبه حجت‌زاده؛ نشر ققنوس افلاطون درباره خدا چه می‌گوید؟
تاریخ انتشار: ۱۰ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۷۱۶۲۲۴
«فلسفه دین افلاطونی»
(از منظر پویشی)
نویسنده: دانیل ا. دامبروفسکی
مترجمان: علیرضا حسن‌پور و طیبه حجت‌زاده
ناشر: ققنوس، چاپ اول 1397
216 صفحه، 21000 تومان
****
دین و تفکر عقلانی و فلسفی در مورد آن، قدمتی به اندازه قدمت تاریخ بشریت دارد. بشرِ متفکر همواره، هم در مقام فهم دینی که به آن تعلق دارد و هم در مقام مقایسه دین خود با دیگر ادیان، از عقل خود بهره گرفته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در دوران معاصر هم شاخه «فلسفه دین» در فلسفه، شاخه‌ای است که توجه خود را بر بررسی عقلانی دین و مسائل دینی متمرکز کرده است. گرچه عصر ما، عصرِ تکثر بسیار زیاد رویکردهای فلسفی است ولی می‌توان ادعا کرد که عنوان فلسفه دین این توانایی را دارد تا نماینده آن گرایش‌های مختلف فلسفی باشد که به دین و مسائل دینی فکر می‌کنند. بر همین اساس، در دوران کنونی می‌توان از رویکردهای مختلف در فلسفه دین سخن گفت. کتاب پیش‌رو هم کتابی است که در حوزه فلسفه دین تالیف شده است، اما با رویکردی افلاطونی-پویشی.
افلاطون را می‌توان پدر و حتی مهمترین فیلسوف تاریخ دانست. این گفته از وایتهد، فیلسوف و ریاضی‌دان قرن بیستمی، که در این کتاب هم توجه خاصی به او شده است، بسیار معروف است که «... سنت فلسفی اروپایی از مجموعه‌ای از پاورقی‌ها بر افلاطون تشکیل شده است...». این کتاب هم تلاش کرده است تا رویکردی افلاطونی به فلسفه دین اتخاذ کند، اما بنا به ادعای مولف خوانشی نو از رویکرد افلاطونی. این کتاب ادعا می‌کند که آنچه به نام افلاطون در فلسفه دین معروف شده است در واقع دیدگاهی ارسطویی است. در‌حالی‌که، برعکس، افلاطون دیدگاهی پویشی در فلسفه دین دارد. منظور از دیدگاه پویشی، در واقع فلسفه‌ای است که در قرن بیستم توسط چهره‌هایی از جمله آلفرد نورث وایتهد (1861-1947) (فیلسوف، ریاضی‌دان و دانشمند قرن بیستم و مهمترین متفکر پویشی در دوران جدید)، چارلز هارتس‌هورن (1897-2000) (مهمترین و برجسته‌ترین نماینده الهیات پویشی در فلسفه پویشی) و حتی هانری برگسون (1859-1941) (فیلسوف فرانسوی) ارائه شد. این فلسفه در واقع نوعی متافیزیکِ ضدِ ماتریالیسم است که واقعیت (یا همان چیزی که در سنت ارسطویی به آن «وجود» می‌گویند) را امری آلی (ارگانیک) و در حال صیرورت و نه ایستا و ثابت، می‌داند. این رویکرد در فلسفه دینِ خود نیز بر اساس همان «جهان‌شناسی آلی» که توضیحش رفت، معتقد است که رابطه خدا و جهان هم آلی و در جهت گسترش خلاقانه جهان است. به عبارت دیگر الهیات پویشی، بازگشتی است به افلاطون متاخر (افلاطون در محاورات متاخر) که نفس جهان، محرکِ متحرکِ بالذاتِ الهی و نفس آگاه از همه اشیاء و امور است و نه محرکی نامتحرک. این کتاب هم که رویکردی افلاطونی-پویشی دارد، در واقع ادعا می‌کند که فلسفه پویشی ابزار مناسبی جهت فهم بهتر فلسفه دین افلاطون در اختیار ما می‌گذارد و باعث می‌شود که بتوانیم رویکرد افلاطون به دین را غیرارسطویی و بهتر بفهمیم.
کتابِ « فلسفه دین افلاطونی از منظری پویشی» نوشته دانیل ا. دومبروفسکی، استاد آمریکایی فلسفه دانشگاه سیاتل است که در حوزه تاریخ فلسفه، فلسفه دین و... کار می-کند. این کتاب از دو پیشگفتار (نویسنده و مترجمان)، یک مقدمه و شش فصل تشکیل شده است. پیشگفتار نویسنده بر ترجمه فارسی، بسیار مختصر است ولی پیشگفتار مترجمان مفصل، اطلاع‌بخش و مفید است و خواننده را برای مواجهه با کتاب آماده می‌کند. نویسنده در مقدمه کتاب تلاش دارد تا با بحث‌هایی در باب افلاطون‌پژوهی و فلسفه دین خواننده را آماده ورود به کتاب و فهم ایده اصلی کتاب بکند.
چهار فصل اول کتاب، در واقع تلاشی است برای بررسی صفات خدا با خوانشی پویشی از افلاطون. بر این اساس چهار فصل اول را می‌توان بحث از تصور و مفهوم خدا دانست. در فصل اول با عنوان «جدی گرفتن نفس جهانی»، صفت حضور (خیرخواهی) توضیح داده می‌شود. خدا، عقل یا نفس است برای جسمِ کلِ عالمِ طبیعت. به این دلیل که خدا عقلِ جهانی یا نفس جهانی است لذا به منزله نفس برای جسم جهان حضور فراگیر دارد. فصل دوم با عنوان «هستی قدرت است» به صفت قدرت می‌پردازد. بر اساس این رویکرد، صفت الهیِ قدرت مطلق به معنای انحصاری بودن قدرت خداوندی، نامعقول است. در این فصل تلاش می‌شود تا با بررسی متون افلاطون به تصور دیگر (و پویشی) از قدرت برسیم، یعنی وجود به مثابه قدرت، چنان‌که بر این اساس دیگر نمی‌توان از مطلق بودن قدرت الهی به معنای سنتی آن سخن گفت. فصل سوم با عنوان «مُثُل به مثابه اموری در پویش نفسانی الهی» به صفت علم می‌پردازد. این فصل به بررسی نسبت مثل و خدا می‌پردازد و بیان می‌کند که مثل، تصوراتی در علم الهی هستند. فصل چهارم با عنوان «خداباوری دو قطبی» پایانِ بحث از مفهوم خدا در این کتاب است. نویسنده در این فصل علیه این اتهام که خداباوری افلاطونی نوعی پرستش هستی مقابل صیرورت است، استدلال می‌کند. نویسنده معتقد است که در بحث صفات خدا، آنچه متقابلان یا متناقضان تصور می‌شود، در واقع امور متضایف و لازم و ملزوم یکدیگر هستند. به عبارت دیگر صفاتی که در بحث صفات خدا متقابل یا متناقض تلقی می‌شوند (مانند واحد و کثیر یا مجرد و مادی)، دو قطب متناقض نیستند بلکه باید فضایل هر دو سویِ دو قطب به خدا نسبت داده شوند.
فصل پنجم و ششم به دو مساله دیگر در فلسفه دین افلاطونی با رویکرد پویشی می‌پردازد. فصل پنجم با عنوان «براهین اثبات وجود خدا» به استدلال‌های افلاطون بر اثبات وجود خدا می‌پردازد و دو برهان که در فلسفه دین به برهان وجودی و برهان جهان‌شناختی، مشهور شده است، از دیدگاه افلاطون بررسی می‌شود. فصل ششم با عنوان «تشبه به خدا»، عرفان افلاطونی را مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده معتقد است که رویکرد افلاطونی بیان‌کننده این نکته است که هدف زندگی انسان شبیه خدا شدن تا حد امکان است. نقطه قوت این رویکرد این است که بیش از اندازه مانند رویکرد ارسطویی (خدای محرک نامتحرک) عقلانی نیست و خداباوری افلاطون برای تعامل میان انسان و خدا مجال کافی را فراهم می‌کند.
این ترجمه اولین ترجمه خانم حجت‌زاده است ولی آقای حسن‌پور ترجمه‌های دیگری نیز در شاخه‌های مختلف فلسفه تا پیش از این منتشر کرده است. ترجمه این کتاب قابل قبول است و تالیف آن نیز استانداردهای یک اثر آکادمیک را دارد. این کتاب را می‌توان تالیفی در حوزه افلاطون‌پژوهی و فلسفه دین به حساب آورد. به همین دلیل نویسنده در کتاب به آراء افلاطون‌پژوهان و فیلسوفان دین (یعنی همکارانش) کاملا توجه دارد و آنها را لحاظ می‌کند. بر این اساس، این کتاب به همه علاقه‌مندان فلسفه دین و افلاطون‌پژوهی پیشنهاد می‌شود.
*کارشناس ارشد فلسفه
منبع: الف
کلیدواژه: فلسفه دین افلاطون فلسفه دین کتاب هم بر این اساس صفات خدا نفس جهان حجت زاده مهم ترین فصل اول دانیل ا حسن پور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۷۱۶۲۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هوش مصنوعی محل دفن افلاطون را کشف کرد
به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ «گرازیانو رانچیا»، این محقق ایتالیایی، با کمک هوش مصنوعی طومارهای هرکولانیوم را که شامل پاپیروس ذغالی است که توسط فوران کوه «وزوویوس» در سال 79 پس از میلاد دفن شده بود، متن جدیدی را کشف کند که به مکان دقیقی در آتن اشاره می‌کند. هرکولانیوم شهر رومی کوچک اما ثروتمندی بر کناره خلیج ناپل در کامپانیای امروزی در جنوب ایتالیا بود که به‌هنگام فوران آتشفشان وزوو در سال ۷۹ میلادی همراه با پمپئی، توره آنونزیاتا و استابیا نابود شد. امروزه شهر ارکولانو بر بخشی از بقایای شهر باستانی هرکولانیوم بنا شده است.
تجزیه و تحلیل نشان داد که افلاطون در «آکادمی»، مدرسه معروفی که توسط فیلسوف در سال 387 قبل از میلاد تأسیس شد، در نزدیکی به اصطلاح Museion - یک ساختمان کوچک مقدس برای موزه‌ها که دیگر در میان خرابه‌ها وجود ندارد، به خاک سپرده شد.
رانچیا و تیمش با استفاده از «چشم بیونیک» هزار کلمه را کشف کردند که مربوط به 30 درصد متن است و معتقدند تا سال 2026 پاپیروس را به طور کامل تجزیه و تحلیل خواهند کرد.
رانچیا در بیانیه‌ای گفت: در مقایسه با نسخه‌های قبلی، اکنون متنی تقریباً تغییر یافته در دست داریم که حاکی از تعدادی حقایق جدید و ملموس در مورد فیلسوفان دانشگاهی مختلف است. از مهمترین اخبار، می‌خوانیم که افلاطون در باغی که برای او در نظر گرفته شده بود (منطقه‌ای خصوصی که برای مدرسه افلاطونی در نظر گرفته شده) آکادمی آتن، در نزدیکی به اصطلاح Museion یا sacellum مقدس موزها به خاک سپرده شد. تاکنون فقط می‌دانستند که او به طور کلی در آکادمی به خاک سپرده شده است. آکادمی زمانی در حومه آتن در ملکی که افلاطون در سال 387 قبل از میلاد به دست آورد، قرار داشت و به عنوان اولین موسسه آموزش عالی شناخته می‌شود.
افلاطون، که در حدود 347 قبل از میلاد درگذشته، مسلماً بزرگ‌ترین فیلسوف یونانی به شمار می‌رود. او با مرشد خود سقراط و شاگرد ارسطو، پایه‌های فیلسوف و علم غربی را پی‌ریزی کرد.
رانچیا و تیم او 30 درصد بیشتر متن پاپیروس هرکولانیوم را نسبت به نسخه قبلی 1991 کشف کرده‌اند. تحلیل جدید همچنین نشان داد که افلاطون ممکن است در سال 399 قبل از میلاد و پس از مرگ سقراط یا در سال 404 قبل از میلاد در طی فتح اگینا توسط اسپارت‌ها به بردگی فروخته شده باشد.
رانچیا می‌گوید: تاکنون تصور می‌شد که افلاطون در سال 387 قبل از میلاد در حین اقامتش در سیسیل در دربار دیونیسیوس اول سیراکوز به بردگی فروخته شده باشد. افلاطون در بخشی دیگر، در گفت‌وگوی بین شخصیت‌ها، خود را تحقیرآمیز در مورد توانایی‌های موسیقیایی و ریتمیک یک موسیقی‌دان بربر که اصالتاً از تراکیه دارد بیان می‌کند.
او و تیمش سال‌ها پیش آزمایشگاهی را در کتابخانه ملی ایتالیا در ناپل راه‌اندازی کردند که امکان دسترسی آسان‌تر به طومارهای هرکولانیوم ذخیره شده در این مرکز را فراهم می‌کرد. آنها با استفاده از یک دوربین، صدها عکس از سند سوخته گرفتند که توسط یک الگوریتم تجزیه و تحلیل شدند. آنها از تصویربرداری مادون قرمز استفاده کردند که به آنها اجازه می‌داد از طریق قسمت جلویی پاپیروس تا نوشته پشت آن را ببینند.
طومارهای سوخته در سال 1752 در ویلایی در نزدیکی خلیج ناپل که زمانی گمان می‌رفت متعلق به پدرزن جولیوس سزار است، دوباره ظاهر شدند، اما محتویات آنها همچنان یک رمز و راز باقی مانده است، زیرا دانشمندان آنها را شکننده‌تر از آن می‌دانند که نمی‌توان آنها را باز کرد.
انتهای پیام/
کد خبر: 1228300 برچسب‌ها فلسفه اساطیر یونانی هوش مصنوعی
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت