روایتی خاص از سوژه ای عام
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۷۹۰۳۵۷
ساعت 24-«عامه‌پسند» سهیل بیرقی به چند دلیل ساده نه تنها فیلمی مورد پسند عامه نیست که در شمار علاقه‌مندی و دغدغه‌های مخاطب خاص سینما است. هرچند شاید در این چند سال واژه «خواص» مثل خیلی دیگر از واژه‌های فرهنگ لغت فارسی کارکرد و بار معنایی خود را از دست داده و چوب حراج به اعتبار آن خورده باشد اما عبارت خاص وقتی به مخاطب اضافه می‌شود نوعی تعریف به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
(خاص پسند: کاری یا چیزی که عامه تمایلی به آن نشان نمی‌دهند - مورد پسند خاص- متضاد عامه پسند)
از آنجایی که قصد دارم در این دوره از جشنواره فیلم‌ها را از منظر برخورداری یا عدم برخورداری از اقبال مخاطبین مورد بررسی قرار دهم با مَتنی مُبتنی بر همین تحلیل روبه‌رو هستیم.
اول) سهیل بیرقی در «عامه‌پسند» سوژه‌ای عام را به‌شکلی خاص روایت کرده است برای اینکه بدانیم چرا «عامه پسند» فیلمی برای مخاطب عام نیست از همین شکل روایت داستان شروع کنیم؛ از جایی که در دو دقیقه طلایی نخست فیلم بخوبی با مخاطب ارتباط برقرار نمی‌کند. انگار یک سخنران به محض قرارگرفتن روی سن سالن کنفرانس به‌جای سلام و احوالپرسی به یک سرتکان دادن خشک و خالی بسنده کند. همینقدر سرد و بی‌تفاوت؛ تو بگو از سر شکم‌سیری. هرچند این شروع متفاوت دلیل اصلی برای بی‌علاقگی مخاطب عام نیست ولی وقتی سردی اولیه در برقراری ارتباط را با شیوه روایت غیرخطی (لوله‌ای) فیلم کنار هم بگذاریم مخاطب عام دچار نوعی سرگیجه محتوایی می‌شود؛ اتفاقی که خیلی خوشایند این دسته از مخاطبان سینما نیست. خیلی ساده است روایت وقتی از شکل ساده و خطی یا حتی سیال ذهن ولی با نشانه‌گذاری محسوس و قابل فهم به‌نوعی پیچیدگی می‌رسد برای درک و فهم موضوع مخاطب را به محاسبه و تفکر وا می‌دارد. تفکر و درگیری ذهنی هنگام تماشای فیلم هیچ قرابتی با سینمای عامه‌پسند نداشته است.
دوم) فیلم مورد علاقه عام در شخصیت‌پردازی دچار لکنت نیست و موضوع مهمی مثل ویژگی‌های بارز مخاطب را در لفافه نمی‌پیچد. در عامه پسند سهیل بیرقی اما باوجود توری و پشه‌بند شفاف خیلی ضروریات در لفافه ضخیمی پیچیده بود تا حس کنجکاوی را تحریک و قدرت داستان‌خوانی مخاطب را محک بزند. اینکه میلاد بداغی تمایلات همجنسگرایانه داشت را مخاطب باید با انبردست از لابه‌لای خنده و بلاک کردن و غیب شدن یکباره می‌فهمید یا درباره افسانه شیرخدایی دست به حدس و گمان می‌زد! فهیمه میربُد هم که واویلا!! چاه ویلی از نادانسته‌ها داشت که هیچ؛ اصلاً خوش نداشت کسی سؤالی در اینباره بپرسد. این کشف و شهود عقلی برای مخاطب عام که برای سرگرمی یا خنده بلیت سینما را می‌خرد جذابیتی ندارد.
سوم) بیرقی در نشان دادن چهره شخصیت‌های فرعی فیلم خِساسَت عجیبی به خرج داده است تا جایی که شاید با کم‌بازیگرترین فیلم در این دوره یا شاید تمام دوره‌های قبلی جشنواره فیلم فجر مواجه باشیم. این تکنیک عامدانه در نشان ندادن هیچ چهره‌ای جز سه بازیگر اصلی که در برخی پلان‌ها حتی توی ذوق می‌زند به مذاق مخاطب عام خوش نمی‌آید. فیلم عامه پسند سرشار از نور، بازیگر و رنگ است. مرکز عالم قرار دادن شخصیت‌های اصلی برای کمک به پرداخت درست داستان در کتِ مخاطب عام نمی‌رود و از یک‌جایی به بعد اگر به هر دلیلی داخل سالن باشد ادامه فیلم را به کتف‌اش می‌گیرد. (به کتف گرفتن برگرفته از یکی از دیالوگ‌های فیلم بود)
چهارم) قصه زن مطلقه تنها که حتی در سن رو به پیری هم با انگ اخلاقی روبه‌روست و هزار دست‌اندازِ کوچک و بزرگ برای زمین زدن او و جلوگیری از رسیدن‌اش به استقلال مالی و رفتاری در بطن جامعه طراحی شده است، بارها و به شیوه‌های روایی خاص یا عام تعریف شده است اما عامه‌پسند نه در برگیرنده یک بیانیه اجتماعی است نه معضل جدیدی را طرح می‌کند و نه حتی یک راهکار برای چندین سؤالی که در ذهنِ مخاطب شکل می‌گیرد ارائه می‌دهد. فیلم بیرقی یک کشیده آبدار به‌صورت جامعه مردسالار است که با هر سکانس و پلان به بار بدهی تاریخی‌اش به جنسیت زن که برای اثبات خود مدام به‌طرف سنگی و سفت جامعه خورده است؛ بیشتر و بیشتر می‌شود. البته که منظور از طرف بدهکار و خشن جامعه فقط مردان نیستند که خود زنان هم در لگد زدن به همجنس خود در شرایط اینچنینی از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند انگار نمی‌خواهند یکی مثل خودشان با سرنوشتی متفاوت جلوی چشم‌شان رژه برود برای همین از راه‌حل ساده و تاریخی پاک‌کردن صورت‌مساله استفاده میکنند.
اینها برداشت شخصی درباره سرنوشت احتمالی فیلم عامه‌پسند در گیشه بود و طبق این تحلیل اگر اتفاق خاصی در تدوین دوباره فیلم رخ ندهد؛ «عامه پسند» بر خلاف «عرق سرد» که با اقبال خوبی مواجه شد، شانس بالایی برای جذب مخاطب عام در سالن‌های سینما نخواهد داشت.
منبع: ساعت24
کلیدواژه: سهیل بیرقی عامه پسند مخاطب عام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۷۹۰۳۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پژواک سوم به گوش می‌رسد
مراسم افتتاحیه سومین دوره جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک سه‌شنبه، چهارم اردیبهشت‌ماه و در سالروز ۸۴سالگی رادیو در استودیوی شماره یک ساختمان شهدای رادیو برگزار می‌شود. همین موضوع بهانه‌ای شد تا ما سراغ برخی داوران، برگزیدگان و نامزدهای بخش‌های برنامه‌ها و مستندهای مستمر و مشاغل برویم که گفت‌وگو با آنان در ادامه آمده است.ساخت مستند با عجله سازگاری ندارد
سعید معدن‌کن، داور بخش اصلی سومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک با اشاره به فضای این جشنواره بیان می‌کند: در این دوره از برگزاری جشنواره شرکت‌کننده‌ها از مولفه‌های آموزشی و داوری شناخت کافی داشتند و کتاب‌هایی که در این حوزه منتشر شد، در اختیارشان قرار گرفت. دسترسی به منابع مختلف داخلی و خارجی برای علاقه‌مندان مهیا شد و مهم‌تر از همه، برنامه‌سازان تجربه دو دوره گذشته را پیش رو داشتند و می‌توانستند از آثار برگزیده بهترین بهره را ببرند.وی در پاسخ به این سؤال که جشنواره چه میزان در دیده‌شدن آثار تأثیر داشته؟ می‌افزاید: جشنواره ویترینی برای دیده‌شدن مستندسازی در رادیوست. بی‌تردید برنامه‌سازان بهترین آثار خود را در جشنواره شرکت می‌دهند. مسلما افرادی که شرکت میکنند برای دیده‌شدن آثارشان آمده‌اند و می‌خواهند بگویند که وجه تمایز اثر من این است؛ بنابراین هر فردی توانمندی‌هایی دارد که می‌تواند در این جشنواره به منصه ظهور بگذارد. جشنواره فرصتی فراهم می‌کند تا برنامه‌سازان نسبت به برنامه‌سازی در سبک مدرن شناخت پیدا کنند، به همین دلیل برگزاری جشنواره به کشف استعدادهای جدید منجر خواهد شد.داور بخش اصلی جشنواره در پایان ضمن توصیه به علاقه‌مندان برای ساخت مستند می‌گوید: علاقه‌مندان به چنین آثاری باید و مطالعه زیادی داشته باشند. زیاد مستند بشنوند و زیاد هم مستند ببینند، چه مستندهای داخلی و چه مستندهای خارجی. از سوی دیگر مستندسازان در تولید مستند باید صبور باشند. ساخت مستند با عجله سازگاری ندارد و اثر از لحاظ محتوا، پژوهش، سوژه، دیدگاه و پرداخت باید از انسجام مناسب برخوردار باشد. مستندساز باید به قدری فرصت داشته باشد تا بهترین سوژه و پرداخت را انتخاب کند و این امر با صبوری و پژوهش به دست خواهد آمد.
تجربه ساختارهای متفاوت
بهروز رضوی‌نژاد، داور بخش مستمر سومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک در قالب توصیه‌ای به برنامه‌سازان می‌گوید: مستند از لحاظ ساختار بسیار متنوع است و برنامه‌سازان و علاقه‌مندان می‌توانند روی یک روش متمرکز نباشند و ساختارهای دیگر و تدوین‌های مختلف را تجربه کنند تا از کلیشه‌شدن اجتناب ورزند. مدیران شبکه‌ها هم می‌توانند با آماده‌سازی بستر آموزش آنها را برای فراگیری تشویق کنند.
افزودن برنامه‌های مستمر یک اتفاق جدید
فاطمه قاسم‌آبادی، تهیه‌کننده رادیو قرآن و برگزیده دومین دوره از جشنواره رادیویی پژواک درباره این موضوع که تا چه میزان جشنواره توانسته به تقویت مستندسازی کمک کند؟ توضیح می‌دهد: هر مسابقه و جشنواره‌ای در افراد شوری ایجاد می‌کند که سبب تلاش مضاعف می‌شود. جشنواره پژواک هم از این قاعده مستثنا نیست و برای خود من هم این شور و هیجان را ایجاد کرده تا بیشتر تلاش کنم. برگزاری چنین جشنواره‌هایی به تلاش و پویایی منجر می‌شود. زمانی که مسابقه‌ای برگزار می‌شود، افراد تلاش دارند خودشان را ارتقا دهند و به سطح مطلوب برسانند.برگزیده دومین جشنواره پژواک خاطرنشان می‌کند: یکی از اتفاقات مثبت جشنواره پژواک، برگزاری کارگاه‌های آموزشی است و من هم در این دوره‌ها شرکت کردم که تأثیر زیادی در ساخت برنامه‌هایم داشته است.برگزیده دومین دوره از جشنواره مستند رادیویی پژواک می‌افزاید: باید از مسئولانی که مسئولیت برگزاری جشنواره را دارند، قدردانی کنم. اگر غنای جشنواره را از لحاظ محتوایی بیشتر کنند، بسیار خوب است. از دیگر اقدامات ارزشمند در جشنواره پژواک، افزوده‌شدن برنامه‌های مستمر است. همچنین با توجه به اتفاقات اخیر غزه موضوع «طوفان‌الاقصی» به جشنواره اضافه شد که بسیار خوب بود.
به‌روزرسانی اطلاعات در برنامه‌سازی
سیدمحمدمهدی رکنی حسینی، تهیه‌کننده رادیو معارف و برگزیده دو دوره از جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک با بیان ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که در برگزیده‌شدن آثارش نقش داشته، می‌گوید: سوژه مستندهای «نگین کوهستان» و «مردی که قرار نبود رئیس‌جمهور شود» ویژه بود و داستان هم به شکلی پیش رفت که شنونده را با خود همراه می‌کرد.تهیه‌کننده رادیو معارف در پاسخ به این پرسش که آیا آثار برگزیده دوره‌های قبل را شنیده‌اید، عنوان می‌کند: بیشتر آثاری را که به مرحله نهایی راه یافته، شنیده‌ام. معتقدم ما هنوز در زمینه آموزش به اقدام جدی نیاز داریم و تا وقتی من برنامه‌ساز خودم را از یادگیری بی‌نیاز ببینم، چندان پیشرفتی در من حاصل نخواهد شد. ما برنامه‌سازان باید به فکر به‌روزرسانی اطلاعات‌مان باشیم و نکته دوم، انتخاب سوژه است که باید بیشتر روی آن متمرکز باشیم.وی تاکید می‌کند: مستندساز در طول سال باید به‌دنبال سوژه‌اش باشد، نه اینکه وقتی فراخوان اعلام شد، تازه به‌دنبال انتخاب موضوع باشد. به‌عنوان مثال من حدود ۳۰۰ سوژه در سطح‌های مختلف دارم که همه آنها جذابیت‌های لازم را دارند؛ سوژه‌هایی با موضوعات دفاع مقدس، محیط زیست و... .رکنی‌حسینی یادآور می‌شود: در هر لحظه می‌توان سوژه‌یابی کرد. برنامه‌ساز و مستندساز چشمانش باید در پی شکار سوژه‌ها باشد و از هر آنچه دیده و شنیده می‌شود، سوژه انتخاب کند.
دورهمی میان اهالی رادیو
سهیلا باقری، تهیه‌کننده رادیو سلامت و برگزیده دومین دوره از جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک معتقد است: باید مستندسازان برای تولید آثارشان به منابع علمی و موثق رجوع کنند.برگزیده دومین دوره از جشنواره پژواک درباره مولفه‌ها و ویژگی‌های یک مستند موفق می‌گوید: طبق آنچه در کارگاه‌های آموزشی از استادان آموخته‌ام، روایت صحیح، پژوهش، اشراف بر سوژه و... حرف اول را در موفقیت یک اثر مستند می‌زنند. باقری در ادامه عنوان می‌کند: جشنواره پژواک بیش از آن‌که فقط یک جشنواره باشد، یک دورهمی میان اهالی رادیوست. آنها سال‌هاست با عشق کار میکنند و به همین دلیل حضور و دعوت از استادان و پیشکسوتان باید مورد توجه ویژه برگزارکنندگان قرار بگیرد.
بهره‌بردن از سوژه‌های ناب
مجتبی حسنی، برگزیده مقام اول در دوره اول جشنواره پژواک و تهیه‌کننده برتر با اشاره به مولفه‌هایی که در ساخت مستندش از آنها بهره می‌برد، می‌گوید: سعی می‌کنم در مستندسازی خیلی پیچیده فکر نکنم. معتقدم سوژه هر چقدر ناب‌تر باشد، می‌تواند سوژه مناسب‌تری برای برنامه‌سازی باشد.به نظرم جنس نگاه وتفکر یک برنامه‌سازمهم است. در غیر این صورت سوژه‌های برنامه‌سازی در گونه‌های دیگر همیشه ثابت هستند و این ظرف‌ها هستند که تغییر میکنند. من به ساده‌ساختن علاقه‌مندم؛ چراکه برای همه مخاطبان قابل فهم خواهد بود.
تمایز میان آثار
نوید جولایی، نامزد بخش برنامه‌های مستمر مسابقه از رادیو صبا می‌گوید: برای ساخت یک اثر رادیویی باید از مولفه‌های صوتی مانند کلام، موسیقی، افکت و... استفاده شود و همین موضوع کار را برای برنامه‌ساز نسبت به یک اثر تصویری سخت‌تر می‌کند، چون تنها ابزار تهیه‌کننده صداست. در ساخت مستند، اصول و قوانین برنامه‌سازی بخشی از کار است و در نهایت ذوق، هنر و سلیقه تهیه‌کننده است که آن اثر را متفاوت می‌کند، در واقع این ظرافت‌ها و تفاوت‌هاست که باعث متمایز شدن و انتخاب اثر می‌شود.
مهم‌ترین ویژگی؛ پژوهش و روایت سوژه
فاطمه ربانی مهموئی، تهیه‌کننده رادیو تهران و نامزد در بخش مستندهای مستمر سومین جشنواره رادیویی پژواک درباره مهم‌ترین ویژگی‌های مستند رادیویی توضیح می‌دهد: معتقدم مهم‌ترین ویژگی اثری که به مرحله نهایی راه می‌یابد، پژوهش و روایت سوژه است. با توجه به فضای رقابتی ایجادشده در این جشنواره عملا شاهد ارتقای کیفیت مستندهای تهیه‌شده نسبت به گذشته هستیم. بی‌شک تعداد مستندسازان نیز افزایش یافتند و شاهد توسعه برنامه‌ها هستیم.تهیه‌کننده رادیو تهران در پایان تصریح می‌کند به نظرم از دو منظر می‌توان برنامه‌هایی را که برگزیده شدند و توانستند به مرحله نهایی راه یابند، ارزیابی کرد؛ ابتدا موضوع پژوهش و انتخاب نام آن است و دوم، روایت سوژه و اینکه شنونده توانسته تا انتهای مستند شنونده باشد.
دومین جلسه رسیدگی به اتهامات تتلو برگزار شد