به نقل از «آنا»

از بومی‌سازی صنعت هسته‌ای تا پیشرفت در شرایط تحریم

تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۸۴۰۲۸۳

یکی از مهمترین و اثرگذارترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، دستیابی و توسعه فناوری هسته ای است. در این گزارش به فعالیت هسته‌ای ایران پرداخته‌ایم.

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، جمهوری اسلامی ایران با تکیه به دانشمندان و نخبگان خود امروزه به یکی از کشورهای فعال در زمینه فناوری و دانش هسته‌ای تبدیل شده است که این دستاورد یکی از بزرگ ترین افتخارات نظام جمهوری اسلامی می‌باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گاه‌شمار (TimeLine) ایران هسته‌ای

فعالیت هسته‌ای ایران از سال ۱۳۲۹ آغاز شد.

ایران در سال ۱۳۳۷، به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درآمد.

در سال ۱۳۴۷ پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را امضاء و دو سال بعد آن را در مجلس شورای ملی تصویب کرد.

درسال ۱۳۵۳ با تأسیس سازمان انرژی اتمی ایران و امضای قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر به‌طور جدی تر دنبال شد.

در۲۰ بهمن ۱۳۸۱ رئیس‌جمهور وقت ایران، خبر تهیه سوخت هسته‌ای توسط متخصصین داخلی را برای نیروگاه‌های هسته‌ای اعلام کرد.

در فروردین ۱۳۸۵ محمود احمدی‌نژاد، اعلام کرد ایران موفق شده است اورانیوم را به میزان ۳٫۵ درصد غنی‌سازی کند.

در ۲۶ بهمن ۱۳۹۰ ایران از ساخت میله سوخت هسته‌ای ۲۰ درصد غنی شده و بارگذاری آن در رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی تهران خبر داد.

بنابراین با انتشار اخبار پیاپی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران و پس از افزایش اختلافات میان ایران و نهادهای بین‌المللی نظیر شورای امنیت سازمان ملل متحد، منجر به صدور چندین قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای ایران و غنی‌سازی شد، و تحریم‌های وسیعی علیه ایران از طرف سازمان ملل، آمریکا، اتحادیه اروپا و سایر کشورها علیه ایران وضع گردید.

قطعنامه شماره ۱۶۹۶ شورای امنیت ۹ مرداد ۱۳۸۵

قطعنامه شماره ۱۷۳۷ شورای امنیت ۲ دی ۱۳۸۵

قطعنامه شماره  ۱۷۴۷ شورای امنیت 4 فروردین ۱۳۸۶

قطعنامه شماره ۱۸۰۳ شورای امنیت ۱۳ اسفند ۱۳۸۶

قطعنامه شماره ۱۸۳۵ شورای امنیت 6 مهر ۱۳۸۷

قطعنامه شماره ۱۸۸۷ شورای امنیت 2 مهر 1388

قطعنامه شماره ۱۹۲۹ شورای امنیت ۱۹ خرداد ۱۳۸۹ (کارشناسان داخلی و خارجی معتقدند قطعنامه 1929 بدترین قطعنامه در طول تاریخ شورای امنیت علیه یک کشور بود که براساس آن، تحریم‌های شدیدی علیه ایران وضع شد.)

نهایتاً در سال‌های آغازین ریاست جمهوری حسن روحانی، پس از ۱۲ سال گفتگو در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران با اعضای گروه ۱+۵ در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴، با انعقاد معاهده، پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت بسته شد.

شهدای هسته‌ای

سلسله ترورهای هدفمند علیه شخصیت‌های علمی و دانشگاهی هسته‌ای ایران در طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰، باعث شد دانشمندانی همچون مسعود علی‌محمدی در سال ۱۳۸۸، مجید شهریاری در سال ۱۳۸۹، داریوش رضایی‌نژاد و مصطفی احمدی روشن در سال 1390 توسط یک تیم تروریستی زیر نظر آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی، به شهادت برسند.

بخشی از دستاوردهای انقلاب اسلامی در صنعت هسته‌ای

1.نیروگاه انرژی هسته‌ای

همان‌گونه که اکثر نیروگاه‌های حرارتی با مهار انرژی حرارتی آزاد شده از سوخت‌های فسیلی، برق تولید می‌کنند، نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای نیز انرژی آزاد شده از هستهٔ اتم‌ها در فرایند شکافت هسته‌ای درون رآکتور هسته‌ای را مورد استفاده قرار می‌دهند. گرمای هستهٔ رآکتور، به وسیلهٔ یک سیستم سرمایشی دفع می‌شود و با استفاده از این گرما، توربین بخار متصل به ژنراتور، به منظور تولید الکتریسیته به حرکت در می‌آید.

2.کیک زرد

سنگ معدن پس از استخراج با دستگاه‌های مخصوصی خرد و آسیاب می‌شود و پس از آن، برای جداسازی اورانیوم و بالا بردن خلوص خاک سنگ، آن را در حمامی از اسید سولفوریک، آلکالاین و یا پراکسید، می‌خوابانند. این عمل، برای به دست آوردن اورانیوم خالص‌تر صورت می‌گیرد؛ سپس محصول به دست آمده را خشک و فیلتر می‌کنند و نتیجه آن، چیزی خواهد شد که به «کیک زرد» معروف است.

کیک زرد عموماً برای تهیه سوخت رآکتورهای هسته‌ای به کار برده می‌شود و در واقع، این ماده است که پس از پردازش‌هایی به UO2 تبدیل شده و برای استفاده در میله‌های سوختی به کار برده می‌شود.

کیک زرد جامد است، ولی برای برای استفاده در مرحلهٔ بعد یعنی غنی‌سازی، از فناوری ویژه‌ای استفاده می‌شود تا بتوان آن را تبدیل به گاز UF6 یا همان هگزا فلورید تبدیل کنیم. uf6 در دمای اتاق جامد است اما در دمایی نه چندان بالا به صورت مایع در می‌آید.

3.غنی‌سازی اورانیم

برای آن که گاز uf6 به‌دست آمده از مرحلهٔ تبدیل، به عنوان سوخت هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد، باید ایزوتوپ قابل شکاف آن را غنی کرد. غنی‌سازی يعنی در يك نمونه از سنگ معدن اورانيوم، غلظت اورانيوم 235 (كه قابل شكافت و توليد انرژی است) را افزايش دهيم. هر كشور بنابر امكانات و تجهيزات خود از روش‌های مختلفی برای غنی‌سازی اورانيوم استفاده می‌كند.

اگر در اورانيوم طبيعی، به وسيله غنی‌سازی غلظت اورانيوم 235 را تا 5 درصد برسانيم می‌تواند به عنوان سوخت در رآكتورهای هسته‌ای آب سبك استفاده شود. اما اگر غنای اورانيوم 235 تا 90 درصد بالا رود از آن برای ساخت تسليحات هسته‌ای استفاده می‌شود.

در حال حاضر دو روش برای غنی‌سازی اورانیم وجود دارد : 1.انتشار گاز (فیزیکی) 2.استفاده از نیروی گریز از مرکز (سانتریفیوژ)

در روش جدا کردن به وسیلهٔ سانتریفیوژ، گاز uf6 طبیعی را به مخزن‌هایی استوانه‌ای تزریق می‌کنند و گاز را با سرعت زیادی می‌چرخانند، نیروی گریز از مرکز باعث می‌شود مولکول‌های سنگین‌تر گاز uf6 از سبک‌تر جدا شود. امروزه فناوری غنی‌سازی جدید‌تری نیز نیز توسعه یافته‌است که با استفاده از کاربردهای لیزر غنی‌سازی را انجام می‌دهد.

4.رآکتور هسته‌ای

رآکتور دستگاهی برای انجام واکنش‌های هسته‌ای به صورت تنظیم شده و تحت کنترل است. این دستگاه در اندازه‌های آزمایشگاهی، برای تولید ایزوتوپ‌های ویژه مواد پرتوزا (رادیواکتیو) و همین‌طور پرتوداروها برای مصارف پزشکی و آزمایشگاهی، و در اندازه‌های صنعتی برای تولید برق ساخته می‌شوند.

رآکتورهای آب سبک با آب معمولی کار می‌کنند و به اورانیوم غنی‌شده نیاز داریم، اما در رآکتور آب‌سنگین از اورانیوم معمولی می‌شود استفاده کرد.

رآکتورها می‌توانند رآکتورهای آب تحت فشار (PWR) و یا رآکتورهای آب در حال جوش (BWR)  باشند.

در رآکتور آب جوش، آب به جوش می‌آید و بخار می‌شود و سپس از میان یک توربین فرستاده می‌شود تا برای تولید برق مورد استفاده قرار گیرد.

در رآکتورهای آب تحت فشار، آب قلب رآکتور تحت فشار نگه داشته می‌شود و از جوشش آن جلوگیری می‌شود. گرما با یک مبدل حرارتی به آب خارج قلب منتقل می‌شود، آب را می‌جوشاند، تولید بخار می‌کند و انرژی یک توربین را تأمین می‌کند.

5.زباله‌های هسته‌ای

در هر هشت مگاوات ساعت، انرژی الکتریکی تولید شده در نیروگاه هسته‌ای ۳۰ گرم زبالهٔ رادیو‌اکتیوی به وجود می‌آید. اگر چه مقدار آن بسیار کم است اما بسیار مادهٔ خطرناکی است و دفع آن نیز به شیوهٔ صحیح و درست، به مراتب از سوخت‌های دیگر پر هزینه‌تر می‌باشد.

تأسیسات هسته‌ای ایران

به طور کلی تأسیسات هسته‌ای موجود در ایران شامل موارد زیر می‌باشد:

1.نیروگاه هسته‌ای بوشهر

نیروگاه هسته‌ای بوشهر اولین نیروگاه هسته‌ای ایران از نوع رآکتور آب فشرده مدل وی وی ای آر (VVER) با ظرفیت تولید ۱۰۰۰ مگاوات برق است. ساخت این نیروگاه پس از انقلاب اسلامی در سال 1374 آغاز شد. در سال 1388 راه‌اندازی و در سال 1390 به شبکه برق سراسری متصل شد.

 نیروگاه بوشهر نخستین و تنها نیروگاه هسته‌ای غیرنظامی تولید انرژی در خاورمیانه است و ایران سی‌و‌یكمین كشوری محسوب می‌شود كه از برق نیروگاه هسته‌ای استفاده می‌كند.

2.تأسیسات آب سنگین اراک

کار ساخت مجتمع آب سنگین اراک از سال ۱۳۷۷ آغاز و تمامی مراحل طراحی و اجرای آن توسط متخصصان ایرانی انجام شد و در سال 1385 از آن بهره‌برداری شد.

این مجتمع شامل یک نیروگاه ۴۰ مگاواتی و رآکتور تحقیقاتی است.

تولیدات نیروگاه شامل آب سنگین و آب سبک می‌باشد. آب سنگین جهت درمان و پیشگیری از سرطان کاربرد دارد. آب سنگین تولیدی این نیروگاه در حوزه‌های مختلف از جمله زیست‌شناسی، پزشکی و فیزیک کاربرد دارد. همچنین از آن به عنوان مادهٔ خنک‌کننده برای نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید رادیودارو استفاده می‌شود.

3.تأسیسات هسته‌ای نطنز

تأسیسات هسته‌ای نطنز با نام رسمی «مرکز هسته‌ای شهید احمدی روشن» به منظور غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی نطنز در استان اصفهان احداث شده است.

 

به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، درماه‌های گذشته در سالن تحقیقاتی شهید قشقایی نیروگاه هسته‌ای نطنز، ۱۵ نوع ماشین سانتریفیوژ جدید در ظرف دو ماه ساخته و به کار گرفته شد؛ IR۹، IR۷، IR۲m و IR modular و IRS نمونه‌هایی از این ماشین‌ها هستند.

 تعداد ماشین‌های IR۶ نیز اکنون به ۶۰ ماشین رسیده که هر کدام ۱۰ سو و در مجموع ۶۰۰ سو به ظرفیت موجود اضافه کردند.

4.تأسیسات هسته‌ای فردو

تأسیسات هسته‌ای فُردو با نام رسمی «مرکز هسته‌ای شهید علی‌محمدی» تاسیساتی است که به منظور غنی‌سازی اورانیوم در کیلومتر ۲۵ مسیر قم به تهران ساخته شده‌است.

در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو تعداد ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱  قرار دارد.

به گفته سخنگوی سازمان انرژی هسته‌ای، با گازدهی به سانتریفیوژ‌ها در فردو، غنی‌سازی ۴.۵ درصدی به صورت مستمر انجام می‌شود و در حال حاضر حدود ۹۵۰۰ سو ظرفیت تولید داریم.

5.تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان

تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان معروف به صنایع UCF اصفهان که در سال 1379 رسماٌ شروع به کار کرد، یکی از تأسیسات زیر نظر معاونت تولید تولید سوخت هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران است.

این تأسیسات، شامل ۶۰ واحد تولیدی ساختمان‌های فرآیندی و غیر فرآیندی است که کلیه تجهیزات آن حدود ۱۵۰۰۰ دستگاه است.

پس از استخراج اورانیوم از معدن، با اسید آن را می‌شویند و محصول بدست آمده که کیک زرد (U۳O۸) نام دارد را به کارخانه UCF اصفهان می‌آورند تا آن را برای غنی‌سازی آماده کنند.

تبدیل کیک زرد (U۳O۸) به ترکیبات دیگر اورانیوم یعنی UO۲ و UF۴ و UF۶ مهم‌ترین فعالیتی است که در این کارخانه انجام می‌شود. سپس UF۶ را به تأسیسات هسته‌ای نطنز می‌برند و در آن‌جا با عمل سانتریفیوژ غنی‌سازی اورانیوم آن را غنی می‌کنند. اورانیوم غنی‌شده را نیز به بخش دیگری از تأسیسات اصفهان می‌آورند و برای استفاده در رآکتور برای تولید انرژی آماده می‌کنند.

بومی‌سازی صنعت هسته‌ای

علی‌رغم همه مشکلات و کارشکنی هایی که از سوی کشورهای غربی و به طور مختلف بر کشور ما تحمیل شد؛ ولی دانشمندان و متخصصان کشورمان توانستند به موفقیت و پیشرفت های قابل توجهی در حوزه فناوری هسته ای دست یابند که درصورت تداوم ایران می‌تواند در این حوزه به مقام اول منطقه دست پیدا کند.

آنچه امروز برای همه مسلم است، این است که با وجود فشارهای خارجی، جمهوری اسلامی ایران توانست با اتکا به مقاومت و همچنین اتکا به دانشمندان و متخصصان خود صنعت هسته‌ای را به پیش برده و این فناوری را بومی سازی کند تا از خدمات آن استفاده کنیم و به دیگر کشورها محتاج نباشیم.

بومی‌سازی صنعت هسته‌ای گام بلندی بود که در عرصه‌های علمی و فناوری برداشته شد و اکنون حتی این آماداگی وجود دارد تا آن را به دیگر کشورها انتقال دهیم.

جالب‌است بدانید ایران در دنیا جزو 13 كشوری است که چرخه كامل سوخت هسته‌ای را دارند، یعنی اكتشاف اورانیوم، استخراج، تولید كیك زرد و تبدیل آن به گاز UF6 در حوزه تولید سوخت و مجتمع‌های سوخت در آن صورت می‌گیرد.

رآکتور‌های هسته‌ای تولید نیرو، تولید سوخت هسته‌ای، غنی‌سازی اورانیوم، نیروگاه های اتمی و تحقیقاتی، ساخت سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته، کاربرد‌های هسته‌ای در پزشکی مانند رادیوایزوتوپ‌ها و رادیو داروهای تولید شده، همگی نتیجه تلاش نخبگان و متخصصان ایرانی، و صبر و استقامت ملت ایران و رهنمودهای مقتدرانه رهبر معظم انقلاب بوده است، و دیدیم که در طول حیات انقلاب اسلامی، تحریم‌های بی‌رحمانه نتوانست جلوی این پیشرفت‌ها را بگیرد.

یکی از مهمترین موارد استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، تولید برق از طریق نیروگاه‌های اتمی است. کارشناسان با توجه به پایان‌پذیر بودن منابع فسیلی و روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی، استفاده از انرژی هسته‌ای برای تولید برق را امری ضروری و لازم می‌دانند و ساخت چند نیروگاه اتمی را دنبال می‌کنند. ایران هر ساله حدود هفت هزار مگاوات برق نیاز دارد. برای تولید این میزان برق، حدود 190 میلیون بشکه نفت خام مصرف می‌شود که در صورت تأمین از راه انرژی هسته‌ای، سالانه پنج میلیارد دلار صرفه‌جویی خواهد شد.

در کشورهای پیشرفته صنعتی، از انرژی هسته‌ای به صورت گسترده در پزشکی استفاده می‌کنند. با توجه به شیوع برخی بیماری‌ها، از جمله سرطان، ضرورت تقویت طب هسته‌ای در کشورهای در حال توسعه، هر روز بیشتر می‌شود. موارد زیر از مصادیق تکنیک‌های هسته‌ای در علم پزشکی است:

- تهیه و تولید کیت‌های رادیو دارویی، برای مراکز پزشکی هسته‌ای

- تهیه و تولید رادیو دارویی، جهت تشخیص بیماری تیرویید و درمان آنها

- تهیه و تولید کیت‌های هورمونی

- تشخیص و درمان سرطان پروستات

- تشخیص سرطان کولون، روده کوچک و برخی سرطان‌های سینه

- تصویربرداری بیماری‌های قلبی، تشخیص عفونت‌ها و التهاب مفصلی

همچنین تکنیک‌های هسته‌ای برای شناسایی حوزه‌های آب زیرزمینی و هدایت آب‌های سطحی و زیرزمینی و کشف و کنترل نشت و ایمنی سدها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شیرین کردن آب‌های شور نیز انرژی هسته‌ای کاربرد دارد.

شیرین‌سازی آب شور دریا از دیگر مزایای فناوری هسته‌ای است. می‌توان به هر واحد نیروگاه اتمی هزار مگاواتی، یک واحد شیرین‌سازی آب شور به ظرفیت صد هزار متر مکعب در روز متصل کرد و آب شور از دریا به وسیله پمپ به واحد شیرین‌سازی آب شور هدایت کرد. در این واحد، از حرارت تولید شده به وسیله راکتور برای تقطیر کردن آب استفاده می‌شود. آب تقطیر شده پس از طی مراحلی به آب آشامیدنی تبدیل می‌شود.

انرژی هسته‌ای در بخش صنایع غذایی و کشاورزی هم کاربردهای بسیاری دارد. موارد عمده استفاده در این بخش عبارت است از: جلوگیری از جوانه‌زدن محصولات غذایی، کنترل و از بین بردن حشرات، به تأخیر انداختن زمان رسیدن محصولات، افزایش زمان نگهداری، کاهش میزان آلودگی میکروبی، از بین بردن ویروس‌های گیاهی و غذایی، طرح باردهی و جهش گیاهانی چون گندم و برنج و پنبه.

تکنیک‌های هسته‌ای در حوزه دام پزشکی موارد مصرفی‌ چون تشخیص و درمان بیماری‌های دامی، تولیدمثل دام، اصلاح نژاد و دام، تغذیه، بهداشت و ایمن‌سازی محصولات دامی و خوراک دام دارد. هر روز بر دامنه استفاده از فناوری هسته‌ای و به ویژه انرژی هسته‌ای افزوده می‌شود.

انتهای پیام/4112/

منبع: آنا

کلیدواژه: سانتریفیوژ انرژی هسته ای قطعنامه شورای امنیت تاسیسات آب سنگین اراک مصطفی احمدی روشن تاسیسات هسته ای ایران ایران هسته ای اورانیوم رآکتور هسته ای شهدای هسته ای فناوری هسته ای سوخت هسته ای نیروگاه هسته ای بوشهر تاسیسات فردو داریوش رضایی نژاد کیک زرد مجید شهریاری دانش هسته ای فجر پیشرفت تاسیسات نطنز مسعود علی محمدی گاز UF6 غنی سازی اورانیم رآکتور آب سنگین زباله های هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران تأسیسات هسته ای نطنز غنی سازی اورانیوم مورد استفاده قرار شیرین سازی آب شور انرژی هسته ای برای استفاده نیروگاه هسته ای برای تولید برق فناوری هسته ای استفاده می شود قطعنامه شماره جمهوری اسلامی انقلاب اسلامی هسته ای هسته ای ایران رآکتورهای آب نیروگاه اتمی تهیه و تولید تولید برق سوخت هسته ای شورای امنیت هسته ای اورانیوم 235 تولید سوخت علیه ایران بیماری ها تولید شده رآکتور آب دست آمده تحت فشار آب سنگین غنی شده کیک زرد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۸۴۰۲۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیشرفت چشمگیر ایران در کنترل بیماری مالاریا / پیشتازی در گسترش نظام تشخیص آزمایشگاهی

با اقدامات مؤثر وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم‌های متعدد، طی بازه زمانی چهار ساله از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ هیچ مورد بومی بیماری مالاریا در کشور شناسایی نشده و شناسایی نشدن مورد بومی ابتلاء به مالاریا طی این سال‌ها، نشان دهنده پیشرفت چشمگیر و قابل توجه برنامه کنترل مالاریا است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، به گفته متخصصان، بیماری مالاریا یک بیماری انگلی است که توسط پشه آنوفل به انسان منتقل می‌شود، انواع و گونه‌های مختلفی دارد که سه گونه ویواکس، فالسیپاروم و مالاریه موجود در ایران هستند که از بین آن‌ها پلاسمودیوم ویواکس شایع‌ترین گونه انگل مالاریا است و خطرناک‌ترین نوع آن هم پلاسمودیوم فالسیپاروم است که خطر مرگ را به دنبال دارد.

مسئولان امر معتقدند؛ این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیری شیوع پیدا می‌کند و در ایران بیشتر در نواحی گرمسیری کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان دیده می‌شود؛ از علائم شایع این بیماری می‌توان به تب و لرز، تعریق، احساس سرما و سردرد و حالت تهوع اشاره کرد.

بر اساس آخرین گزارشات ارائه شده، در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۴۱ میلیون مورد ابتلاء به مالاریا گزارش و از این تعداد، بیش از ۶۲ هزار مورد منجر به مرگ شده است. بیماری مالاریا در مناطق دارای آب و هوای معتدل شایع نیست، اما در نواحی گرمسیر و نیمه گرمسیر رایج است و کودکان خردسال (با سن کمتر از پنج سال) ساکن در آفریقا، بیشترین قربانیان این بیماری را به خود اختصاص می‌دهند.

رضا فدایی، مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان نیز پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرده بود: در حال حاضر به صورت سالانه در سراسر جهان بیش از ۲۲۰ میلیون نفر به بیماری مالاریا مبتلا می‌شوند و حدود ۶۰۰ هزار نفر در سال، در پی ابتلاء به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و در دستور کار داشتن برنامه‌های کنترل مالاریا در ایران منجر شده است که خطر ابتلاء به این بیماری در کشور به حداقل برسد.

اکنون ایران در منطقه در زمینه مبارزه با بیماری مالاریا، پیشتاز است و با توجه به اهمیت این بیماری و لزوم آگاه‌سازی افراد، تشخیص به موقع بیماری و کنترل مالاریا در کشور با احمد رئیسی، رئیس اداره کنترل بیماری‌های منتقله توسط ناقلین وزارت بهداشت (مالاریا و بیماری‌های منتقله از آئدس)، گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

ایمنا: چند مورد بومی مالاریا طی سال‌های اخیر در کشور گزارش شده است؟

رئیسی: در راستای اقدامات انجام شده در سراسر جهان به منظور مبارزه جهانی با بیماری مالاریا، با اقدامات مؤثر وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران، طی بازه زمانی چهار ساله از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ هیچ مورد بومی بیماری مالاریا در کشور شناسایی نشده است.

شناسایی نشدن مورد بومی ابتلاء به مالاریا طی این سال‌ها، نشان دهنده پیشرفت چشمگیر و قابل توجه برنامه کنترل مالاریا بعد از شش دهه در کشور است و روز جهانی بیماری مالاریا نیز فرصتی به منظور ارائه دستاورد کشورها در مهار این بیماری و مشکلات مرتبط با آن در سطح جهان به شمار می‌رود.

در دو سال گذشته بعد از نزدیک به ۱۰ سال کاهش موارد مالاریا، شاهد افزایش موارد ابتلاء بوده‌ایم که تمام موارد شناسایی شده، موارد وارد شده از مرزهای جنوب و جنوب شرقی کشور و به ویژه از کشور پاکستان بوده است و نگرانی از این بابت وجود دارد که موارد وارده از کشورهای افغانستان و پاکستان، تبعاتی برای برنامه ایران در مهار و حذف مالاریا به همراه داشته باشد.

با وجود گزارش نشدن موارد مالاریا طی سال‌های متمادی، در دو سال گذشته برای اولین بار مواردی از مالاریا در استان‌های همدان، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، محدوده دانشگاه علوم پزشکی سبزوار و بعضی دیگر از مناطق پاک کشور ثبت شده است که تمام این موارد، مالاریای وارده و غیربومی بوده‌اند.

تمام افراد مبتلا به این بیماری، مسافرت‌های مرزی به مناطق سیستان بلوچستان به ویژه شهرهای سرباز، چابهار و سراوان داشته‌اند و بیشتر آنها از نیروهای نظامی و انتظامی شاغل در منطقه مذکور و افرادی که در امر جابه‌جایی سوخت بین مناطق مرزی ایران و پاکستان اشتغال داشته‌اند، هستند.

ایمنا: چند مورد بیماری مالاریا در سال گذشته به ثبت رسیده است؟

رئیسی: سال گذشته پرونده موارد مالاریای کشور با ۱۰ هزار و ۲۶۴ مورد مالاریا بسته شد که تمام این موارد اعم از داشتن ملیت ایرانی، افغان یا پاکستانی وارده از خارج از کشور بوده است؛ به طور کلی باید توجه داشت که ایرانی‌هایی که از موارد وارده به این بیماری مبتلا شده‌اند به دلیل شغل حمل سوخت قاچاق در مرزهای جنوب شرقی یا حسب ضرورت‌های شغلی دیگر در مناطق صفر مرزی مشغول به خدمت بوده‌اند یا به مرزهای شرقی کشور تردد داشته‌اند.

ایمنا: جمهوری اسلامی ایران با چه شرایطی موفق به کنترل این بیماری در سطح کشور شده است؟

رئیسی: در شرایطی شاهد پیشرفت‌های کشور در حوزه کنترل بیماری مالاریا هستیم که تحریم‌های سخت و شدید و محدودیت‌های دسترسی به اقلام مورد نیاز بهداشتی بین‌المللی وجود داشته و طی بازه زمانی اخیر نیز با همه‌گیری بیماری کرونا، بار سنگینی به کشور متحمل شده است، از همین رو حمایت‌های سازمان بهداشت جهانی در راستای دستیابی به این موفقیت حائز اهمیت است.

ایمنا: با توجه به همسایگی با کشورهای آلوده مانند پاکستان، کدام استان‌های کشور در معرض خطر به شمار می‌رود؟

رئیسی: در کشور پاکستان، بروز سالانه بیش از دو میلیون مورد بیماری مالاریا تخمین زده می‌شود و با این وجود، با تلاش‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی جنوب و جنوب شرقی کشور در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بخش جنوبی استان کرمان که محدوده تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جیرفت به شمار می‌رود، هیچ مورد بومی بیماری مالاریا ثبت نشده است و این موضوع دستاوردی مهم به شمار می‌رود.

با وجود ثبت موارد به نسبت زیادی از بیماری مالاریا طی سال گذشته که به‌رغم کارشناسان وزارت متبوع همه غیربومی بوده است، کشور ایران در بین ۲۲ کشور منطقه مدیترانه شرقی هنوز هم یک کشور موفق شناخته می‌شود.

ایمنا: با وجود اقدامات انجام شده، ریسک بروز بیماری مالاریا در کشور همچنان وجود دارد؟

رئیسی: ثبت نشدن مورد بومی مالاریا طی چهار سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ در کشور، پیشتازی ایران در منطقه در زمینه مبارزه با مالاریا را نشان می‌دهد؛ به دلیل افزایش بار بیماری در سال ۱۴۰۱ در کشورهای همسایه شرقی، نه تنها افزایش بیش از حد تصور موارد وارده مالاریا از پاکستان و افغانستان و به دنبال آن افزایش ریسک برقراری مجدد چرخه انتقال مالاریا در داخل شهرستان‌های مرزی استان سیستان بلوچستان را به شکل قابل توجهی افزایش داده است، بلکه به‌رغم مشاهده نشدن شواهد اثبات شده مبنی بر برقراری چرخه انتقال محلی مالاریا، سازمان جهانی بهداشت بر موارد اندکی از انتقال بیماری در داخل مرزهای کشور، نظر دارد.

باید به این نکته مهم توجه داشت که ایران، کشوری پهناور و بزرگ است و قابل قیاس با کشورهایی مانند امارات و مراکش که در سال‌های گذشته و دو کشور آذربایجان و تاجیکستان که سال پیش گواهی حذف مالاریا را دریافت کرده‌اند، نیست؛ کشور ایران دارای بیش از ۸۰ میلیون جمعیت است و در جوار کشورهایی مانند پاکستان و افغانستان قرار دارد که آمار بیماری مالاریا در آنها بیش از بسیاری از کشورهای منطقه است.

ایمنا: در زمینه تشخیص بیماری مالاریا چه پیشرفت‌هایی حاصل شده است؟

رئیسی: یکی از دستاوردهای خوب کشو به‌رغم فشار سختی‌های همه‌گیری بیماری کرونا، گسترش نظام تشخیص آزمایشگاهی مالاریا به ویژه سطح تشخیص میکروسکوپی بوده است، به گونه‌ای که در مدیترانه شرقی به‌رغم تمام کارشناسان بین‌ المللی، ایران در این زمینه پیشتاز است.

در پایان نیز امید است بتوانیم با مشارکت نیروهای نظامی و انتظامی، حمایت مسئولان سیاسی و تلاش پزشکان و کارکنان بخش سلامت، با حساسیت هر چه بیشتر در راستای شناسایی به موقع و درمان فوری و کامل بیماران هشیارانه عمل و افقی روشن برای برنامه مبارزه با مالاریا ترسیم کنیم.

کد خبر 747807