نقد بخشی از جامعه فلسطین که نمی‌جنگند
تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۹۵۷۰۵۰
نویسنده مصیبت و فلاکت شخصیت‌هایی را نشان می‌دهد که به جای ماندن و اعتراض کردن و فریاد کشیدن و دست به کار شدن، در پی تغییر وضعیت خویش از راه تغییر مختصات خود هستند.
به گزارش مشرق، غسان کنفانی، نویسنده فلسطینی است که در ایران او را با دو کتاب می‌شناسیم. یکی «مردانی در آفتاب» با ترجمه احسان موسوی خلخالی و دیگری قصه‌ها به ترجمه غلامرضا امامی.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کنفانی هم نویسنده است و هم روزنامه‌نگار که در سرزمینی اشغال‌شده به دنیا می‌آید و خیلی زود بدل می‌شود به یکی از اعضای رهبری جبهه مردمی برای آزادی فلسطین. از یک طرف مبارزه می‌کند و از طرف دیگر می‌نویسد. چهار رمان و دو رمان ناتمام و سه نمایشنامه و پنج مجموعه داستان از او منتشر شده که شماری از آنها داستان کودک است. او همچنین آثاری پژوهشی در حوزه تاریخ ادبیات فلسطین و نیز اثری مهم درباره ادبیات صهیونیستی نوشته است. غسان کنفانی نقاش هم بود و برخی تابلوهای او را در اینترنت و به طور خاص در صفحه رسمی بنیادی به نام او می‌توان دید.
مردانی در آفتاب را می‌توان مهم‌ترین اثر کنفانی دانست. رمان کوتاهی که در سال ۲۰۰۱ در فهرست صد رمان برتر جهان عرب قرار می‌گیرد و جایگاه پنجم را به خود اختصاص می‌دهد. کتاب تاکنون به حدود ۲۰ زبان ترجمه شده و کنفانی را در میان نویسندگان فلسطینی در جایگاه خاصی قرار می‌دهد، تاحدی که برخی منتقدان او را بنیانگذار رمان مدرن فلسطین می‌دانند.
به دلیل جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ غسان به‌همراه خانواده مجبور به مهاجرت شد و پس از اقامت کوتاهی در لبنان، به سوریه رفتند و در دمشق به عنوان پناهنده فلسطینی سکنی گزیدند. دوره متوسطه را در آنجا سپری کرد. در سال ۱۹۵۲ در رشته ادبیات عرب دانشگاه دمشق ثبت‌نام کرد.
او پس از سال‌ها مبارزه و تلاش هشتم جولای ۱۹۷۲ درحالی که بسیار جوان بود و سی و شش سال داشت، در یک حادثه تروریستی موساد، در بیروت، با انفجاری بمبی که در ماشین‌اش قرار داده بودند، به همراه خواهرزاده‌اش ترور شد و به شهادت رسید.
سه‌گانه‌ای برای فلسطین
«مردانی در آفتاب» شاخص‌ترین اثر کنفانی و از مهم‌ترین آثار داستانی درباره مساله فلسطین است. دو رمان دیگر کنفانی، یعنی «آنچه برایتان ماند» (ما تبقّی لکم) و «بازگشته به حیفا» (عائد الی حیفا)، با این رمان ارتباط تنگاتنگ دارند و با هم یک سه‌گانه را تشکیل می‌دهند.
مردانی در آفتاب داستانی جذاب و وحشی است: شخصیت‌های داستان در فکر فرارند، رهایی از سرزمین اشغالی. سه مرد فلسطینی، از سه نسل مختلف، قصد مهاجرت قاچاقی به کویت (که آن روزها به نظر سوییس خاورمیانه می‌آمد) را دارند. آنچه آنها را دچار سرنوشتی مشترک می‌کند پشت سر گذاشتن جهنم زندگی در مملکتی اشغال شده و شوق یافتن حیاتی نو در سرزمینی موعود است تا علاوه بر اینکه خود را نجات دهند دستی برای یاری به خانواده‌هایشان باشند. هر سه مرد برای رسیدن به کویت همراه راننده‌ای می‌شوند که به نظر می‌رسد از قاچاقچی‌های حرفه‌ای قابل اعتمادتر باشد. سرنوشت آنها را اما نگوییم و در کتاب تعقیبش کنید، هر چند قبل‌تر هم گفتیم که سرنوشت تلخی خواهند داشت.
مردانی در آفتاب، نثر و زبانی سرراست و گزنده دارد. نویسنده مصیبت و فلاکت شخصیت‌هایی را نشان می‌دهد که به جای ماندن و اعتراض کردن و فریاد کشیدن و دست به کار شدن، در پی تغییر وضعیت خویش از راه تغییر مختصات خود هستند. پایان تراژیک ماجرا از آغاز داستان شاید مشخص نباشد و همین به نیمه دوم داستان که با بخش «راه» آغاز می‌شود ضرباهنگی تند و هیجانی می‌بخشد ـ اما نویسنده در لابه‌لای روایت خود از هر کدام از شخصیت‌ها نشان می‌دهد که با تصمیمی که گرفته‌اند، همدل نیست.
غسان را متاثر از رئالیسم سوسیالیستی می‌دانند که سردمدار اصلی آن ماکسیم گورکی است. این چیزی است که همه منتقدان به آن اشاره کرده‌اند. البته الیاس خوری، رمان‌نویس و منتقد لبنانی، در مقاله‌ای تاکید می‌کند که ترجمه «خشم و هیاهو» اثر فاکنر، که به همت شخصیت بسیار تاثیرگذار فلسطینی دیگری به نام جیرا ابراهیم جیرا انجام شد، تاثیر بسیاری بر داستان‌نویسی عربی نهاد و اساسا داستان «آنچه برایتان ماند» را بازنویسی فاکنری مردانی در آفتاب می‌خواند.
این رمان با آنکه واقعگراست اما از وجهی نمادین نیز برخوردار است. عبدالرزاق عید، منتقد سوریه‌ای مردانی در آفتاب را اثری درباره کنش انسانی در برابر سیطره دهشتناک واقعیت می‌داند.
او می‌گوید آنچه قهرمان‌های داستان را به این وضعیت اسفناک کشانده ابوالخیزران نیست، بلکه چیز دیگر است که می‌توان آن را احساس شکست و سرخوردگی ملتی دانست که در پی رهایی جمعی بر نمی‌آیند و فرار را ترجیح می‌دهند. همه این بحث‌ها درباره این که چه کسی در داستان نماد چه چیزی است، نشان‌دهنده توفیق نویسنده در استفاده از نمادها در داستان است.
کنفانی در این رمان نقد خود را متوجه فردی فلسطینی کرده که تن به تقدیر سپرده و برای رهایی به بیرون از خاک خود روی برده، غافل از آن که بیرون جز «صحرا» هیچ نیست و این صحرا جز مرگی ذلیلانه چیزی در خود ندارد.
*ویژه نامه قفسه / روزنامه جام جم
منبع: مشرق
کلیدواژه: انتخابات98 لیگ قهرمانان آسیا کتاب فلسطین نشان می دهد شخصیت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۹۵۷۰۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سفری تصویری به «سرزمین مقدس»
کمیک استریپ همواره گونه‌ای پرطرفدار در ادبیات داستانی بوده است. البته در ابتدا اکثراً این برداشت را داشتند که آثار کمیک استریپ تنها مختص کودکان است چرا که تصاویر کارتونی، همراهی متن و تصویر، طنز و پلان‌بندی‌های کوتاه و متعدد باعث می‌شد این گونه جزو آثار مورد پسند کودکان قلمداد شود اما به مرور داستان‌های مصور در میان بزرگسالان نیز طرفداران خود را یافت. داستان‌های مصور یا همان گرافیک ناول‌ها، گونه‌ای خاص نیز در ژاپن دارند که با عنوان مانگا شناخته می‌شود. مانگاها امروزه در بین جوانان و نوجوانان بسیار پرطرفدارند و در ایران با ترجمه‌های مختلفی منتشر می‌شوند.
داستان‌های مصور امروزی چون گذشته تنها به مطالب طنز با درون‌مایه‌های سیاسی، اجتماعی و انتقادی خلاصه نمی‌شود بلکه آثاری جدی، فانتزی، تبلیغاتی، ترسناک و.. نیز در میان این آثار به چشم می‌خورد که هر کدام اهداف مختلف را دنبال می کنند. گاه ممکن است یک داستان مصور چندین لایه داشته باشد که هر مخاطب بسته به میزان درک و توانایی‌اش لایه‌ای از آن را درمی‌یابد. «کمیک استریپ یک متن چند لایه است. ممکن است در هر بار خواندن یک لایه از خود را به مخاطب نشان دهد. کشف رابطه‌ی بین این لایه‌های متعدد و همپوشانی آنها در موارد متعدد همچون همپوشانی متن و تصویر، بسته به شرایط مختلف متفاوت است. در روش‌های آموزشی معاصر از این خاصیت برای رمزگذاری و معماگونه کردن کمیک استریپ استفاده می‌کنند.» (بیرانوند، 1389: 83).
داستان‌های مصور با داشتن رگه‌های طنز بستر خوبی برای بیان مطالب انتقادی با زبانی طنز و کنایه‌آمیز است. سرزمین مقدس، اثر «گی دولیل» را از این جمله آثار می‌توان برشمرد. گی دولیل با سفرنامه‌های مصورش درباره‌ی زندگی در کشورهایی که فضای سیاسی خاصی دارند، شناخته می‌شود. از کره شمالی و برمه و چین گرفته تا فلسطین. سرزمین مقدس، نام رمان مصور او درباره‌ی سفرش به فلسطین است. او در این اثر سعی کرده به زیبایی جزئیات دقیقی از زندگی روزمره‌ی مردم فلسطین ارائه دهد. از فقر و اسارت این مردم گرفته تا تبعیض، نابرابری و تحقیری که از سوی سربازان اسرائیلی و شهرک‌نشین‌ها متوجه آنها می‌شود. «کلمه‌ی «هماهنگی» از توافق اسلو (1992) می‌آید. هدف توافق این بود که سرویس‌های امنیتی فلسطینی و اسرائیلی برای کنترل رفت و آمدها در مناطق با هم همکاری کنند. اما این هدف هرگز درست اجرایی نشد و حالا اسرائیلی‌ها فقط با خودشان هماهنگ می‌کنند که چه کسی می‌تواند رد شود و چه کسی نمی‌تواند» (ص196). همچنین نویسنده در این اثر به خوبی سعی کرده شناخت خوبی از منطقه از لحاظ جغرافیایی و تاریخی به مخاطب بدهد و تنوع نژادی و مذهبی این بخش از جهان را به خوبی به تصویر بکشد. گاه نیز با زبان طنز و نگاه نقادانه باورها و عادات غلط دینی را به سخره گرفته و از آنها انتقاد می‌کند. گی دولیل که مدت یک سال در بخش عرب نشین فلسطین اشغالی سکونت داشته، به زیبایی و با حفظ بی‌طرفی تلاش کرده جزئیات مختلف زندگی در این سرزمین مقدس را به قلم و تصویر در آورد و درد و رنج مردم مظلوم فلسطین را نشان داده است. هر چند انتقاداتی نیز از جامعه فلسطینی و عادات متفاوت آنها که برایش غیر متعارف است، دارد. اگر چه این اثر برای مخاطب بزرگسال نوشته شده، اما نوجوانان نیز به راحتی می‌توانند از اثر لذت ببرند چرا که همراهی متن و تصویر کمک می‌کند مخاطب بهتر و راحت‌تر مفاهیم مورد نظر نویسنده را درک کند.
مخاطب نوجوان با خوانش این اثر ضمن آموختن جزئیات دقیق از جغرافیا و تاریخ فلسطین و آشنایی با تنوع فرهنگی و مذهبی این سرزمین، به خوبی و از نگاهی بی‌طرف درد و مشکلات مردم سرزمین‌های اشغالی را درک می‌کند و می‌تواند در این باره قضاوت کند. «شاید یهودی‌های اسرائیل هم دارن مثل بچه‌های کتک خورده، رنج‌هایی که چندین نسل تحمل کردن رو به یه گروه دیگه از آدما تحمیل می‌کنن. اما اگه آدم‌هایی که امروز دارن آزار می‌بینن هم بخوان فردا آدم‌های دیگه رو آزار و اذیت کنن، اون وقت این مشکل حالا حالاها حل نمی‌شه.» (ص69).
منابع:
-بیرانوند، شیوا (1389). نقش کمیک استریپ در رشد و خلاقیت کودکان. کتاب ماه کودک و نوجوان، مرداد 89، ص80-85.
-خلیفی، عادله (1394). همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی. شهریور94. دانشگاه محقق اردبیلی.
-دولیل، گی (1400) سرزمین مقدس. عاطفه، احمدی. چاپ چهارم. تهران: اطراف.
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام