طراحان تحریم چه برنامهای برای اقتصاد ایران چیدند؟
تاریخ انتشار: ۴ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۰۰۵۷۶۵
به گزارش اقتصادآنلاین، مرضیه امیری در شرق نوشت: ریچارد نفیو، مسئول تیم طراحی تحریمها علیه ایران در دوره دوم اوباما، در کتاب «هنر تحریمها» با آوردن مصادیق و مثالهایی توضیح میدهد فشارهای اقتصادی حاصل از تحریم بهصورت خاص جمعیت هدف جوان را تحت تأثیر قرار میدهد. این تحریمها با بیکاری گستردهای در بخشهای صنعتی و تولید همراه است، در مقابل بخش فناوری را بهصورت بخشی نامولد و وابسته به اقتصاد جهانی تقویت میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مهندسی اقتصاد ایران با تحریم
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی پنج دور تحـریم علیـه ایران وضـع شـده اسـت. دور نخست مربوط به سالهای 59ـ1357 است که در آن ضـمن مصـادره دارایـی دولـت ایـران نزد بانکهای آمریکایی، صادرات هرگونه غذا و دارو به ایران ممنوع شـد. عـلاوهبـرایـن، آمریکاییان از هرگونه معامله مالی با ایرانیان منع شده و آمریکا هر نوع واردات از ایـران و تمامی سفرها به ایران یا از ایران را ممنوع کرد. همچنین، تمامی تجهیزات نظامی خریداریشده یا سفارش دادهشده از سوی دولت ایران توقیـف شـد. دور دوم همزمـان بـا حمله نظامی عراق به ایران بود که این دور از تحریمهـا عمـدتا در دوره زمـانی 74ــ1362 اعمـال شـد. کنتـرلهـای شـدید و سختگیرانهتر از دوره اول تحـریمهـا در خصوص صـادرات تجهیــزات نظــامی بــا اســتفاده دوگانــه بــه ایــران، تصــویب ممنوعیــت صــدور کالاهــا و فراوردههای آمریکایی به ایران توسط کنگـره آمریکـا، ممنوعیـت هرگونـه معاملـه بـرای توسعه صنعت نفت در ایران، ممنوعیت واردات، صـادرات و سـرمایهگـذاری متقابـل بـین عمدهترین تحریمهای دور دوم بودهانـد. دور سـوم ایران و آمریکا، تصویب قانون «داماتو» و قـراردادن تحریمها از سال 1375 شروع شد. تصویب قانون «تحـریمهـای ایـران و لیبـی» اسامی بانکهای ایرانی و تعدادی از نهادها و شرکتهای وابسته به سـپاه پاسـداران انقـلاب اسلامی در لیست تحریمهـا، مهمترین اقـدامات ایـن دور از تحـریمهـا تـا سـال 1383 بـود. دور آخر تحریمها نیز درحالحاضر در جریان است. تحریمهایی که شدیدترین تحریم در تاریخ جمهوری اسلامی است و تمامی بخشهای اقتصادی را دربر میگیرد، تمامی صنایع نفت، بانکی، پتروشیمی، فولاد، مس و خودرو در دایره این تحریمها قرار گرفتهاند.
در دور چهارم تحریمها که از آذرماه 1389 با هـدف کاسـتن از سـرعت رشـد تـوان هستهای، تحریم صادرات نفت ایران، تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تحریم شدیدتر واردات کالاهای ضروری و اساسی اعمال شد، مهمترین تحریمها به شمار میروند. هرچند مجاری اثرگذاری تحریم بر بخـشهـای اقتصـادی فقط فرایند اثرگـذاری ایـن سیاست را مشخص میکند اما در خصوص کـموکیـف آن توضـیحی را ارائه نمـیکنـد؛ چراکه ادبیات موجود در حوزه تحریم عمدتا بر پیروزی یا شکست تحریم بهعنوان گزینـههای صفر و صد اعمال تحریم، تأکید دارد. تحریمها صرفنظر از موفقیت و شکست در دستیابی به هدف غایی، بـر بخـشهـای مختلف اقتصـادی مانند تجـارت، سـرمایهگـذاری، اشـتغال و رشـد اقتصـادی تأثیرگـذار هسـتند و مختصات و ماهیت ساختار اقتصادی ایران را دگرگون میکند.
اکرم زینالیان کارشناس ارشد اقتصاد با استناد به تحقیقات و پژوهشهای معاونت پژوهشهای اقتصادی اتاق بازرگانی مشهد توضیح میدهد که چگونه قدرتمندان جهانی اقتصاد با تحریم ساختار اقتصادی کشور تحریمشده را دگرگون میکنند. او سه هدف اصلی تحریمکنندگان ایران را جمعیت جوان، بخش تولید و مصرفزدگی جامعه میداند.
به نظر شما آثار تحریم بر بخش تولید چه بوده است؟
قبل از بحث درباره آثار تحریم بر بخش تولید، بهتر است ابتدا تصویری از اقتصاد کشور در مقایسه با دیگر کشورهایی که توسعه اقتصادی را حداقل در نیم قرن اخیر تجربه کردهاند، ارائه دهم. شواهد موجود از رشد اقتصادی ایران در مقایسه با چین، کره جنوبی و سنگاپور نشان میدهد که پس از افزایش درآمدهای نفتی، شاهد رشدهای اقتصادی «پایین، ناپایدار و بیثبات» بودهایم اما رشد اقتصادی در کشورهای یادشده «بالا، باثبات و پایدار» بوده است. بهعبارتدیگر وضعیت تولید ناخالص داخلی کشور در حداقل پنج دهه اخیر از یک وضعیت قابل دفاع و رو به توسعهای برخوردار نبوده است.امروز آثار تحریمها بر کل اقتصاد بهویژه بخش تولید، تنها بخشی از مشکلات اقتصاد ما را تشکیل میدهد، در حالی که سهم عظیمی از مشکلات اقتصادی و بخش تولیدی ما مرتبط با تحریمها نیست و به قول مهندس بحرینیان پژوهشگر توسعه، نتیجه سیاستهایی است که در یک ساختار «عدم اهلیت تصمیمگیری» همراه با «نفوذ ذینفعان توسعهناخواه» در بیش از یک سده گذشته به جز سه دوره محدود در کشور اعمال شده است. اگر بخواهیم امروز تمام مشکلات بخش تولید و اقتصاد را به تحریمها نسبت دهیم، باید گفت که آدرس غلط به کارشناسان و تصمیمگیران فعلی دادهایم. سالهاست که تولید کشور از مشکلاتی مانند کوتولهپروری و نداشتن مقیاس اقتصادی، رقابت مخرب داخلی به واسطه تعدد واحدها در هر رشته فعالیت تولیدی، مونتاژکاری و ارزبری بالا، خامفروشی و عدم حرکت به سوی تولید با فناوری بالا رنج میبرد. این موارد مشکلات چند دههای تولید است که تحریمها صرفا چهره آن را آشکارتر در چشم همگان به نمایش گذاشت. بنابراین اگر تمام تحریمها از اقتصاد کشور رخت بربندد، ما همچنان با مشکلات ساختاری در بخش تولید مواجه هستیم که برای آن چارهای اساسی نیندیشیدهایم.
رویکرد آمریکا در این دوره از تحریمها چه بلایی بر سر تولید و اشتغال آورده و سیاستهای داخلی چقدر این فشار را تشدید کرده است؟
با نگاه به کتاب «هنر تحریمها» نوشته ریچارد نفیو، مسئول تیم طراحی تحریمها علیه ایران در دوره دوم اوباما درمییابیم که نقاط استراتژیک برای تحریمها چه حوزههایی بوده است: «برخی از انواع فشارهای اقتصادی به صورت خاص میتوانند جمعیت هدف جوان را بیشتر از جمعیت پیر تحت تأثیر قرار دهند، نظیر تحریمهایی که به بیکاری جامعه هدف منجر میشوند و شغلهای بخش صنعتی و تولید را تحت تأثیر قرار میدهند... اجراکنندگان تحریم به این نتیجه رسیدند که نرخ بیکاری یا کمکاری حساسیتهایی را در این اقتصاد بهوجود میآورد و به همین دلیل آنها تلاش کردند این مشکل را تشدید کنند. سیاستهای مشابهی نیز در مورد ضعف پول ملی ایران به کار گرفته شد. آمریکا تلاش کرد رسیدن به این اصلاحات اقتصادی را تا آنجایی که میتواند به تعویق بیندازد و دشوار کند. از آنجا که مردم ایران عملا میتوانستند چنین کالاهایی را خریداری کنند و واردات نیز جریان داشت، پایینآمدن ارزش پول ملی و بالارفتن نرخ ارزهای خارجی عملا امکان خرید این کالاها را از بسیاری از ایرانیها گرفت و تنها افراد ثروتمند و کسانی که در موضع قدرت بودند، میتوانستند همچنان از منافع مرتبطبودن ایران با شبکههای بینالمللی سود ببرند. به این ترتیب، ارز بهصورت مداوم از ایران خارج و کالاهای تجملاتی وارد این کشور میشد و بحث نابرابری درآمدی و تورم روزبهروز در ایران قوت بیشتری میگرفت. بحران ارز در اکتبر 2012 نمود بیشتری پیدا کرد و مردم ایران به خیابانها ریختند تا نسبت به درآمد کاهشیافته خود اعتراض کنند. آمریکا و متحدانش از دانش خود در مورد انقلاب ایران و احتمال بهوجودآمدن ناهماهنگی اقتصادی بهعنوان راهی عامدانه برای جداکردن حاکمیت از مردم استفاده کردند... آمریکا در رویکرد تحریمهای جراحیگونه خود علیه ایران یک گام فراتر رفت و در ژوئن 2013 مجموعهای سازمانیافته از تحریمها را بر صنعت خودروسازی ایران اعمال کرد تا این کشور توانایی اخذ کمک خارجی در زمینه تولید را نداشته باشد. فراموش نکنیم این تحریمها بههیچوجه بر قطعات جانبی برای خودروهای موجود و کل مجموعه ماشینها در ایران اثری نداشت. هدف اصلی این تحریمها، مشاغل حوزه تولید و درآمدهای ناشی از صادرات از این بخش بود به نحوی که بتواند تلاش دولت ایران برای کاهش اتکا به صادرات نفت و ایجاد اشتغال برای حدود 500 هزار نفر در بخشهای غیرنفتی را محدود کند».
میبینیم که جمعیت هدف جوان، بیکاری، اشتغال در بخشهای تولیدی و صنعتی، ضعف پول ملی، خروج گسترده ارز با واردات کالاهای لوکس و تجملاتی برای اقشار ثروتمند، ایجاد ناهماهنگی اقتصادی و صنعت خودروسازی، بخشی از حوزههایی است که تحریمها بر آنها سایه انداخته و هدف اصلی ترسیمشده «مشاغل حوزه تولید و درآمدهای ناشی از صادرات از این بخش»، راهی عامدانه برای جداکردن حاکمیت از مردم است.
بحث تحریم صنعت خودروسازی نیز بدون هیچگونه اثری بر واردات قطعات جانبی برای خودروهای موجود و کل مجموعه خودروها، بهمنظور خالیکردن خزانه ارزی و ازدستندادن بازار مصرف ایران برای فروش کالاهای تولیدی کشورهای صنعتی است. اما میبینیم با سهلانگاریها و عدم مدیریت ارزی مناسب، خودروهای خارجی تحت نفوذ ذینفعان در چند سال گذشته در داخل ثبت سفارش و وارد شدهاند و بالاترین سرانه واردات کالاهای مصرفی نیز متعلق به سال 96 است.
آیا چرخشی از بخش صنعت به بخش فناوری اتفاق افتاده؟ راهکار عملیاتی در سطح اقتصادی و سیاسی چیست که بتواند از بخش تولید محافظت کند؟
سهم اقتصاد ما در حوزه تولید و صنعت فناورانه سالهاست که از کشورهای توسعهیافته عقب افتاده و نتوانستهایم سهم قابلقبولی را کسب کنیم. البته سهم قابل ملاحظهای از صنایع تولیدی ما در حوزه صنایع با فناوری پایین و متوسط رو به پایین قرار دارند. نگاهی واقعبینانه به مشکلات امروز اقتصاد و تولید کشور، بازگوکننده عدم اهلیت تصمیمگیران اقتصادی در بیش از یک سده گذشته و برتری فعالیتهای نامولد، واردات و خامفروشی بر فعالیتهای مولد است و بیم آن میرود که تصمیمگیران اقتصای ما حداقل در همین یک سده یا تحت تأثیر ذینفعان بوده اند یا خودشان بخشی از ذینفعان شدهاند. تا زمانی که نامولدان در اقتصاد دست برتری را در فعالیتهای اقتصادی داشته باشند و تولید نیز بسامان نشود و نخبگان علمی و فعالان اقتصادی که باید پاکدستی و اعتقاد به تولید واقعی دو مشخصه اصلی آنها باشد، در تصمیمسازیها مشارکت داده نشوند و یک مرکز فرماندهی مستقل از ذینفعان نامولد در جهت تصمیمهای اقتصادی شکل نگیرد، نمیتوان امیدی به حل مشکلات داشت.
منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: اقتصاد ایران بیکاری تحریم اقتصادی رشد اقتصادی صادرات نفت نقدینگی تحریم اقتصاد ایران اقتصاد جهاني حوزه تولید تحریم ها تحریم ها تحریم ها علیه ایران بخش تولید ذی نفعان هدف اصلی بی کاری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۰۰۵۷۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا دردی دوا نمیشود؟
الزامات تحقق شعار سال را نه تنها برای دولت و مجلس بلکه برای بسته واحد حاکمیتی اعم از قوای سه گانه و نهادهای فراقوهای از یک طرف و از طرف دیگر برای آن طبقه از جامعه که میتوانند به عرصه تولید وارد شوند و همچنین طبقهای که درفضای پسا تولید به عنوان تجار و بازرگانان، وعمده فروشان و خرده فروشان برشمرد که اگر به درستی ایفای نقش کنند قطعاً به رونق تولید وبه تولیدکنندگان برای جهش تولید کمک شایانی خواهندکرد،زیرا تولید کنندگان در پشت جبهه اقتصاد و توزیع کنندگان درخط مقدم جبهه اقتصاد ایفای نقش می کنند وهردولازم وملزوم یکدیگرند.
رهبر فرزانه انقلاب عمیقاً به جهش تولید اعتقاد دارند و حتی سال ۹۹ را هم سال جهش تولید نامگذاری کردند و طی شش هفت سال گذشته کلید واژه تولید را همواره در نامگذاری سال ها به کار برده اند ولی متاسفانه هیچگاه نگاه مسئولان در حد لزوم عملاً به این مهم معطوف نشده که امیدواریم امسال با توجه به مشارکت مردم این امر محقق شود.
آنچه مسلم است هیچ رونق، جهش وهیچ اتفاق مبارکی در هیچ عرصهای منهای حضور مردم شکل نمیگیرد و جبهه اقتصاد هم از این قاعده مستثنی نیست ،لذا تا مردم در عرصه تولید وارد نشوند ما جهشی هم در تولید نخواهیم داشت.
درقدم اول بایدمسئولین به این باوربرسند که خودشان را ازعرصه تولید انحصارگرا کناربکشند وگوی ومیدان رابه مردم بسپارند. نمایندگان باید با رویکرد ترجیح منافع ملی برمنافع شخصی وباندی احساس وظیفه کنند وبا تصویب یک"الگوی جامع ومانع مشارکتی- نظارتی" دولت رامکلف به ایجاد بسترمناسب برای ورود مردم به عرصه تولید ونظارت برامرتولید توسط مردم کنند تا مردم بتوانند در یک بسترامن وفضای اطمینان بخش به امرتولید براساس یک"الگو ی مشارکتی-عملیاتی قابل فهم وامیدافرین "بپردازند.
الگویی که قراراست توسط متخصصین وصاحب نظران بخش خصوصی تهیه وازطریق دولت درقالب یک لایحه به مجلس برای تصویب وابلاغ به دولت وازآنجا جهت اجرا دراختیار بخش خصوصی قرارگیرد تا جهش تولید اتفاق بیفتد ،دراین طرح دولت صرفا نقش نظارت براجرا و مجلس نیزنقش نظارت بردولت را خواهد داشت تا دولت از وظیفه "مشارکتی-نظارتی" بر اساس الگوی مصوب پا فراترنگذارد و صرفا امرتولید به مردم سپرده شود.
اگربخواهیم جهش تولید اتفاق بیفتد، دولت باید منابع و امکانات خود را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد ،چون تولید و جهش تولید نیاز به ابزار دارد و امکانات و منابع از ابزار تولید است. دولت باید در به فعلیت در آوردن ظرفیتها و قابلیتهای اقتصادی مردمی و به طور کلی مردم سپاری اقتصاد به کمک و هدایت و نظارت بخش خصوصی به این حوزه وارد و کاری کند که منبعد رهبری نیازی به نامگذاری سالها به نام تولید و رونق تولید و جهش تولید و مردمسازی اقتصاد و اجرایی کردن اصل ۴۴ قانون اساسی نبیند.
درخانه اگر کس است یک حرف بس است، مسئولین باید از خواب بیدار شوند و واضحتر اینکه برخی هم باید خودشا ن را به خواب نزنند. به نظر من باید برای مسئولینی که در ارتباط با تحقق این رهنمودها و توصیههای رهبری کوتاهی می کنند یک عوامل تنبیهی و تعزیری در نظر گرفت.
فراموش نکنیم قرار بود طبق سند چشم انداز توسعه در سال ۱۴۰۴قدرت اول اقتصاد منطقه باشیم ،خُب چه شد که اقتصاد ما امروزکه یک سال به وعده نمانده به این روزافتاده؟مسئولین باید پاسخگو باشند در همه ادوار، چرا مبارزه جدی و بازدارنده با فساد و مفسدان اداری ،اقتصادی و بانکی صورت نمیگیر؟ چرا روز به روز فساد بیشتر شده و کمترنمی شود؟ ابرفساد مالی ۴/۳ میلیارد دلاری چای د بش که نطفه منحوس آن در دولت روحانی منعقد شد و در این دولت فربه شد به ارزش ۲۰۰ هزار میلیارد تومان چرابایداتفاق بیفتد؟این محصول عدم نظارت دقیق مجلس به خصوص مجلس فعلی بر عملکرد دولت فعلیست .
چرامجلس نظارت نکرد که کار به اینجا برسد ؟ چه ضرورتی دارداین همه مسئولین رده بالای کشوری حرف از فسادبزنند؟
در هر نطقی در هر صحبتی در هر محفلی و به هر مناسبتی روئسای جمهوراز فساد حرف می زنند، اینکه دردی دوا نمی کند وتمامی هم ندارد.بفرموده رهبری مسئولان که روزنامه نیستند که این همه در مورد فساد حرف بزنند.به تعبیرایشان بادزد دزدگفتن که دزدازدزدی دست برنمیدارد.بافسادفسادگفتن هم مفسدین ازفساد دست نمی کشند.
اگرمسئولان اقتصادی کارامد باشند و درک درستی ازاقتصادداشته باشنداین همه متوسل به گفتاردرمانی نمیشوند.در حکمرانی اقتصادی مردم باید محور باشند نه دولت .درهیچ حلقه حاکمیتی بدون مشارکت مردم اتفاق خوبی نیفتاده به طریق اولی در حلقه اقتصاد حاکمیتی هم اگر مردم نباشندتوفیقی حاصل نخواهدشد.مردم باید محور باشند.
دولت و مجلس باید قبل از هر چیز ساختار اقتصادی را اصلاح کنند .سالم سازی ساختار اقتصادی هم در بخش ساخت حقوقی که به بخش تعاون برمیگردد وهم سالم سازی ساخت بخش حقیقی که مردم هستند و باید شرایط تخصصی شدن رابرای تولید کنندگان مردمی فراهم آورد.
فراهم آوردن زمینه آشنایی با کسب و کار حرفهای برای بخش توزیع کنندگان در داخل و صادر کنندگان کالاها و خدمات به خارج از الزامات است، می بایست برای صادر کنندگان برنامه ریزی شود ، ما در کشورمان حدود هزار محصول قابل تولید و صادرات داریم که میتوانیم به همه کشورهای جهان غیر از رژیم غاصب صهیونیستی صادر کنیم. تعامل با ۲۰۰ کشور ظرفیت بسیار بالایی است که اگر دولت بامشارکت مردم برنامه ریزی کند قطعا اقتصاد ما ازاین نابسامانی نجات پیداخواهدکرد.
دبیر کل حزب اسلامی ایران زمین
212
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1888650