Web Analytics Made Easy - Statcounter

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- دوازدهم فروردین به مناسبت اعلام نتیجۀ همه‌پرسی «جمهوری اسلامی، آری یا نه» به عنوان «روز جمهوری اسلامی ایران» نام‌گذاری و تعطیل اعلام شده است.

امام خمینی رهبر فقید انقلاب اسلامی و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی همچنین 12 فروردین را به عنوان روز جشن و عید اعلام کردند.

با این حال سال‌هاست که این روز تنها تعطیل است و مراسم خاصی در آن برگزار نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امسال البته به خاطر شیوع ویروس کرونا نظم روزهای عادی و تعطیل بر هم خورده اما 12 فروردین تنها تعطیل است و چون به 13 فروردین یا سیزده به در پیوند می‌خورد یکی از ایام تعطیلات نوروز به حساب می‌آید.

اهمیت این روز اما به خاطر آن است که برای اولین بار در تاریخ ایران نوع حکومت را مردم تعیین کردند و نظام حکومتی از سلطنت مشروطه و در عمل مطلقه به جمهوری با محتوای اسلامی بدل شد.

در آن روز البته هنوز قانون اساسی تدوین نشده و در برگۀ رأی هم آمده بود که قانون اساسی بعداً از تصویب ملت خواهد گذشت.

علت تعطیل کردن یک مناسبت در تقویم کشورها این است که آیین‌های ویژه‌ای در آن روز برگزار می‌شود و مردم به خاطر شرکت در آن مراسم نمی‌توانند سر کار بروند.

کما این که در دو عید رسمی اسلامی و نه اعیاد خاص شیعی (قربان و فطر) نماز عید برگزار می‌شود و روز جمعه را هم برخی به خاطر برگزاری نماز جمعه عید می‌دانند.

تعطیلات بدون مراسم خاصه این که به مناسبت دیگری نزدیک و مرتبط باشد عملا بازتاب چندانی نمی‌یابد و در سطح رسمی باقی می‌ماند و 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت ایران و 12 فروردین روز جمهوری اسلامی ایران این گونه‌اند.

همه‌پرسی البته روزهای 10 و 11 فروردین 1358برگزار شد و نتیجه را 12 فروردین اعلام کردند و به همین خاطر این روز در تقویم رسمی ثبت شد.

با این حال در دهۀ 60 در این روز در یکی از میدان ها تجمعی برگزار می‌شد و در دهۀ 70 نیز مراسم را به حرم امام خمینی منتقل کردند اما سال‌هاست که 12 فروردین به اشارتی می گذرد و چند پیام.

از دورانی که مراسم 12 فروردین برگزار می‌شد می توان به 12 فروردین سال 64 اشاره کرد که حجت‌الاسلام علی اکبر محتشمی‌پور در سخنان خود به تندی به نهضت آزادی ایران تاخت که چرا مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت و دبیر کل خود را به عنوان کاندیدای ریاست جمهور‌ی معرفی کرده است و عین تعبیر او این بود :« حالا کار به جایی رسیده که اینها می خواهند رییس جمهور شوند» و طرفه این که این را در روز جمهوریت نظام می گفت و دربارۀ کسی که قدرت را از حکومت سلطنتی به جمهوری اسلامی انتقال داده بود.

در آن زمان البته هنوز شورای نگهبان اکسیر نظارت استصوابی را کشف نکرده بود و آیت‌الله جنتی هم میدان دارنبود اما آیت‌الله خزعلی از طریقی دیگر و از کانال وزارت کشور و به شرحی که در خاطرات حجت الاسلام ناطق نوری آمده مانع نامزدی او شد و همان آقای محتشمی هم البته بعد تر وزیر کشور شد.

دربارۀ رفراندوم جمهوری اسلامی 20 نکته را می توان در 41 مین سالروز یادآور شد:

1. اولین بار؛ صرف برگزاری رفراندوم و رجوع به آرای مردم برای تعیین حکومت امری بی سابقه بود. کافی است به یادآوریم که مخالفت مراجع و علما با رفراندوم انحلال مجلس در دورۀ دکتر مصدق،به خاطر مخالفت با خود رفراندوم هم بود. 10 سال بعد وقتی محمد رضا شاه قصد داشت برای اصلاحات ارضی یا آنچه انقلاب سفید می خواند، رفراندوم برگزار کند آیت‌الله گلپایگانی از مراجع قم در تلگرافی به او خاطر نشان کرد:

«مراجعه به آرای عمومی به طور آزاد و تحت نظر مردم و دور از اعمال نفوذ و دخالت بعضی مصادر امور و بدون سانسور مطبوعات و محدودیت های دیگر اگر انجام شود مسلماً نتیجۀ آن مثبت نخواهد بود و موجب توهین به مقام سلطنت است و اگر با اعمال نفوذ و دخالت باشد فایده ای جز نارضایتی ندارد.»

در بخش دیگری هم آورده بودند: «مراجعه به آرای عمومی ظاهراً جز در یک مورد آن هم در آن شکل کذایی (طعنه به دکتر مصدق) در مملکت ما سابقه ندارد و خلاف دین و مملکت و مقام سلطنت است.» -[فصلنامۀ یادآور، شمارۀ 4و 5، صفحه 135]

امام خمینی اما برای امری بس خطیرتر رفراندوم برگزار کرد و نه تنها هیچ یک از مراجع مخالفت نکردند که هم خود رأی دادند و هم بعضاً دیگران را تشویق و مقلدین را مکلف کردند. البته می دانیم که ماهیتا متفاوت بود و این برآمده از انقلابی بزرگ بود اما از حیث فرم و مراجعه به آرای عمومی و پذیرش قاعدۀ اکثریت – اقلیت شباهت داشت.

2. واژۀ «همه پُرسی»؛ نگاهی به مطبوعات آن دوران نشان می دهد همه از کلمۀ «رفراندوم» استفاده می کنند. واژۀ روان و همه کس فهم «همه پرسی» را «داریوش آشوری» ابداع کرده بود اما هنوز کاملاً رایج نشده بود.

3. جمهوری دموکراتیک اسلامی؛ پیشنهاد مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت «جمهوری دموکراتیک اسلامی» بود که رسماً هم اعلام کرد وبا حروف درشت تیتر صفحۀ اول روزنامه کیهان شد.

برخی هم به دنبال حکومت اسلامی بودند. امام خمینی اما گفتند «جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد» و بدین ترتیب انواعی چون «جمهوری دموکراتیک اسلامی»، «جمهوری»، « حکومت اسلامی» و مانند آن را رد کردند. محمد توسلی دبیر کل کنونی نهضت آزادی البته در مصاحبه ای گفته است « جمهوری دموکراتیک اسلامی مصوبۀ شورای انقلاب بود نه نظر شخص مهندس بازرگان.»

با این حال می توان گفت تصور مهندس بازرگان که اضافه کردن واژۀ «دموکراتیک» تضمین کنندۀ دموکراتیک بودن حکومت خواهد بود خام‌دستانه بود چون همان زمان حکومت های غیر دموکراتیک اروپای شرقی همه در نام، جمهوری دموکراتیک بودند و همین حالا عنوان حکومت کرۀ شمالی که کمترین نسبتی با دموکراسی ندارد و از پدربزرگ به پدر و از پدر به پسر منتقل شده جمهور‌ی دموکراتیک خلق کره است!

4. واجدین شرایط و شرکت گنندگان؛ تعداد کل ایرانیان واجد شرایط رأی دادن در 10 و 11 فروردین آن سال، 22 میلیون و 800 هزار نفر بود و 20 میلیون و 288 هزار و 21 نفر در همه پرسی شرکت کردند. از این تعداد 20 میلیون و 147 هزار و 55 نفر رأی «آری» به صندوق انداختند و تنها 140 هزار و 966 نفر رأی «نه».



5. حزب توده؛  نویسندۀ این سطور در آن زمان واجد شرایط رأی دادن نبود اما در مدرسۀ مفید شاهد رأی «آری» نورالدین کیانوری دبیر کل حزب توده به جمهوری اسلامی بودم.

در حالی که برخی از نیروهای چپ رأی ندادند. انتخابات خبرگان قانون اساسی و مجلس اول البته نشان داد بیشتر سر و صدا و نشریه دارند تا پایگاه اجتماعی زیرا از رقابت با نیروهای مذهبی که هنوز چند پاره نشده بودند در چند انتخابات آزاد طرفی نبستند.

6. رأی سران رژیم سابق؛ امیر عباس هویدا نخست وزیر سال های 43 تا 56، عبدالله ریاضی رییس مجلس شورای ملی تقریبا در همین مدت و عباس علی خلعت بری وزیر امور خارجه در بخشی از این دوران و غلامرضا نیک پی شهردار تهران در دهۀ 50 در زمره مقامات ارشد رژیم سابق بودند که به جمهوری اسلامی رأی دادند.

فروردین هنوز تمام نشده بود که هر چهار نفر با حکم شیخ صادق خلخالی اعدام شدند. دربارۀ هویدا این هم گفته می شود که رأی را مخفیانه انداخت و حدس این بود که در آن فضا آری انداخته است.

آیندگان نوشت: « رأی را با دقت تا کرد و در پاسخ به این پرسش که آری بود یا نه، گفت: رأی باید مخفی باشد.» نیک پی شهردار پیشین تهران اما رأی آری خود را اعلام کرد و گفت: «ان شاء الله مبارک است.»

7. فضل تقدم؛ مهندس بازرگان به رغم اصرار بر جمهوری دموکراتیک اسلامی پس از اعلام نظر صریح امام دیگر پی گیری نکرد و به جمهوری اسلامی رأی داد.

هم چنان که قرار بود مجلس مؤسسان تشکیل شود اما با نظر شورای انقلاب به جای آن و با جمع محدودتر مجلس خبرگان قانون اساسی شکل گرفت و انتخابات آن را هم دولت موقت برگزار کرد.

از این نظر می توان گفت که بازرگان در سال 58 بر خاتمی و روحانی فضل تقدم دارد که به رغم موافق نبودن با کیفیت برگزاری انتخابات مجلس هفتم و یازدهم در سال های 82 و 98 به آن تن دادند.

8نظر مراجع؛  تکثر مراجع شیعه را می توان با پیام های آنان دربارۀ رفراندوم دریافت.آیت الله مرعشی نجفی تکیف نکرد بلکه گفت :« مؤمنین آزادند اما امیدوارم آرا به جمهوری اسلامی باشد».

آیت الله منتظری هر چند هنوز به عنوان مرجع رسمی شناخته نمی شد اما پیام او به سبب جایگاه فقهی در کنار مراجع قرائت شد و تنها رأی خود را اعلام کرد و افزود: « ایمان دارم برادران و خواهران متعهد همچون رهبر انقلاب امام خمینی رأی خواهند داد.»

آیت الله سید کاظم شریعتمداری به جای پیام مکتوب از طریق رادیو وتلویزیون صحبت کرد و گفت: « از راه خیر خواهی و بدون جبار و اکراه می گویم خوب است به جمهوری اسلامی رأی بدهید.»

او البته آشنایی بیشتر با محتوا را به تدوین قانون اساسی موکول کرد و پس از اضافه شدن اصل ولایت فقیه در همه پرسی آذرماه قانون اساسی شرکت نکرد. تحریم نکرد اما رفتار متفاوتی به نسبت رفراندوم جمهوری اسلامی داشت.

9. تعبیر ولایت فقها؛ هر چند اول بارآیت الله منتظری موضوع ولایت فقیه را در مجلس خبرگان قانون اساسی پیش کشید و در سخنان امام در قبل از آن و در ایران و نه نجف اشاره ای نیست اما این نکته جالب است که در پیام آیت الله گلپایگانی به اصطلاح « ولایت فقها» اشاره شده و آورده است: « محتوا و مفهوم این نظام که بر نظام مستمر و جاودانۀ امامت، اتکا و اعتماد دارد ولایت فقهای عادل و مجتهدین عامل است.»

10. روز ملی؛ هر چند مقامات کشورهای دیگر روز 22 بهمن را به عنوان روز ملی تبریک می گویند اما 22 بهمن جنبۀ سلبی دارد و رژیم سابق را برانداخته و 12 فروردین است که تأسیسی و ایجابی است.

ایران به خاطر قدمت طولانی و پیشینۀ چند هزار ساله بر خلاف بسیاری از کشورها «روز استقلال» ندارد و از این رو روزملی آن به درستی مشخص نیست. هر چند عملا 22 بهمن که همراه با مراسم و آیین های ویژه است بر 12 فروردین ترجیح داده شده است.

11. انتخاباتِ رفراندوم؛ متن برگۀ همه پرسی جالب است: « بسمه تعالی، دولت موقت انقلاب اسلامی/ وزارت کشور/ تعرفۀ انتخاباتِ رفراندوم/ تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی/ که قانون اساسی آن از تصویب ملت خواهد گذشت.»



   آن قدر انتخابات و رفراندوم آزاد در ایران برگزار نشده بود که حتی وزارت کشور که حقوق دان برجسته ای چون دکتر احمد صدر حاج سید جوادی در رأس آن قرار داشت دقت نکرد «انتخابات رفراندوم» بی معنی است و یا انتخابات است و یا همه پرسی با دو گزینۀ آری یا نه.

با این حال تعبیر «تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی» نشان می داد اگر همه هم رأی منفی می دادند «رژیم سابق» برنمی گشت چون با انقلاب رفته بود و بحث تنها بر سر نوع جایگزین بود.

جالب این که مرحوم صدر حاج سید جوادی در سال 92 و روز 11 فروردین درگذشت درست در سالروز رفراندومی که برگزار کرد مثل حسن حبیبی که در 12 بهمن 91 در سالروز بازگشت خود به ایران درگذشت.

12. فرم حکومت دیگر؛ یکی از اعضای شورای انقلاب به امام گفت ممکن است کسی با جمهوری اسلامی موافق نباشد و «نه» به منزله موافقت با رژیم سابق تلقی شود در حالی که خواستار سلطنت نیست اما جمهوری از نوع دیگر را مد نظر دارد. چه باید کرد؟ گفتند: در همان ورقۀ «نه» هر فرم حکومتی را که می خواهند بنویسند.

13. نفی چهار گزینه؛ عباس امیر انتظام سخنگوی دولت موقت پیشنهاد دکتر مفتح دربارۀ چهار گزینه ای بودن را غیر قابل اجرا دانست و گفت: « هیچ جا چهار جوابی نیست ( کلمۀ گزینه هنوز باب نشده بود). آری یا نه است.»

14. موکول به قانون اساسی؛ برخی از روشنفکران خواستار تعویق رفراندوم تا تدوین قانون اساسی شدند. چون معتقد بودند جمهوری اسلامی یک ظرف و فرم است و مظروف و محتوا را قانون اساسی مشخص می کند و از این رو پیشنهاد دادند اصل نظام و قانون اساسی جدید باهم به رأی گذاشته شود. این پیشنهاد البته پذیرفته نشد با این استدلال که هر چه زودتر نظام سیاسی جدید باید مستقرشود و مشخص نیست تدوین قانون اساسی جدید تا کی طول می کشد. ضمن آن که مجلس مؤسسان باید ذیل نظام سیاسی جدید فعالیت کند.

15. نسل جدید؛  نرخ رشد جمعیت در دهۀ 60 به گونه‌ای بود که اکثریت جمعیت امروز ایران خاطره ای از آن روز ندارد و شخص اکنون باید بالای 57 سال داشته باشد تا رأی داده باشد و بالای 50 سال تا به یاد آورد.

 16. دو درصدی ها؛ رأی 98 درصدی مردم به جمهوری اسلامی اصطلاح «دو درصدی‌ها» را دربارۀ مخالفان جمهوری اسلامی رایج کرد. درست یک ماه بعد که آیت الله مرتضی مطهری ترور شد هاشمی رفسنجانی ترور را کار جماعت دو درصدی دانست و منظور او کمونیست ها و فداییان نبود.

دو روز بعد آیت الله شریعتمداری در گفت و گو با خبرنگار خارجی این تحلیل را رد کرد و گفت: به نظرم کار افراطیون مذهبی است. اطلاعیۀ گروه فرقان و بازداشت اعضای آنان و رهبرشان که یک طلبۀ اخراجی بود نشان داد ربطی به چپی‌ها نداشته است.

17. سرود جدید؛ در پی تأسیس جمهوری اسلامی نیاز به سرودی تازه بود. اولین سرود بر اساس شعر ابوالقاسم حالت و با موسیقی محمد بیگلری‌پور ساخته شد:

شد جمهوری اسلامی به پا/ که هم دین دهد هم دنیا به ما/ از انقلاب ایران، دگر/ کاخ ستم گشته زیر و زبَر/ تصویر آیندۀ ما/ نقش مراد ماست/ نیروی پایندۀ ما/ ایمان و اتحاد ماست ... آیین جمهوری ما/ پشت و پناه ماست/ سود سلحشوری ما/آزادی و رفاه ماست.»

این سرود اما باب میل انقلابیون نبود و با اکراه پذیرفتند. یکی به خاطر شاعر آن که چهره ای ملی بود تا انقلابی . دیگری پرهیز از آوردن تعبیر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی و سوم نوع موسیقی که می گفتند به سرود شاهنشاهی شبیه است.

اما به این دلایل سرود دیگر جایگزین نشد. علت تغییر این بود که بیش از یک دقیقه بود و در جایی فرود داشت و شنونده می پنداشت تمام شده حال آن که ادامه می یافت.

با این حال بیت اول به عنوان خواست اصلی از برپایی انقلاب و جمهوری اسلامی در خاطره ها ماند: شد جمهوری اسلامی به پا/ که هم دین دهد هم دنیا به ما

18. سرود دوم؛ سرود بعدی سرودۀ ساعد باقری است با آهنگ حسن ریاحی:

سر زد از افق/ مهر خاوران/ فروغ دیدۀ حق باوران/ بهمن فرّ ایمان ماست....

با این حال برخی چون علیرضا قزوه معتقدند این سرود حماسی نیست و سرود جمهوری اسلامی باید حماسی باشد. ساعد باقری اما در واکنش گفت: آقایان با نام من به عنوان سُراینده مشکل دارند.

با این که ساعد باقری از شاعران مذهبی و انقلابی است اما بعد از سال 88 در تلویزیون و مجامع رسمی کمتر دیده شده است و شاید همین باعث شد عده ای به صرافت سرود سوم بیفتند!

19. آرم جدید؛ با تأسیس جمهوری اسلامی بر سر آرم هم بحث درگرفت. برخی حذف تاج را کافی می‌دانستند اما این نظر پذیرفته نشد و آرم شیر و خورشید جای خود را به آرم اختصاصی جمهوری اسلامی ایران داد که در آن «الله» به گونه ای نوشته شده که «لا اله الا الله» هم در آن مستتر است.

20. تفاوت با دیگران؛ با این که ایران اولین کشوری نیست که نظام آن جمهوری اسلامی شد اما ساختار جمهوری اسلامی ایران با پاکستان که قبل تر جمهوری اسلامی بود و افغانستان که بعدتر جمهوری اسلامی شد متفاوت است و این به خاطر نقش رهبری در رأس آن است.

هر چند که در قانون اساسی از رییس جمهوری به عنوان «عالی ترین مقام رسمی کشور پس از مقام رهبری» یاد شده تا پروتکل های همتایان خارجی رعایت شود و سفیران استوارنامه ها را تسلیم رییس جمهوری می کنند و در اجلاس سران سازمان ملل هم رییس جمهوری به عنوان رییس «جمهوری» شرکت می کند.

لینک کوتاه: asriran.com/0031em

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: روز جمهوری اسلامی جمهوری دموکراتیک اسلامی جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلامی قانون اساسی امام خمینی رژیم سابق دولت موقت همه پرسی آیت الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۳۷۹۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دانش آموزان خراسان شمالی، نماینده جمهوری اسلامی ایران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان شمالی؛ در ادامه حضور تیم دانش آموزی ریاضی خراسان شمالی در کشور ترکمنستان با هدف رقابت در مسابقات بین المللی آرکاداغ، از صبح امروز هشتم فروردین، اعضای ۱۳ تیم شرکت کننده با حضور در محل رسمی برپایی این پیکار علمی و مهارتی، رقابت خود را آغاز کردند.
همچنین با هماهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، گروه اعزامی از خراسان شمالی به این کشور، عصر دیروز (۷ فروردین) در حمایت از ملی پوشان فوتبال کشورمان در ورزشگاه شهر عشق‌آباد حضور یافتند و تیم ملی ایران را در دیدار مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۶ مقابل ترکمنستان حمایت و تشویق کردند. این دیدار با تک گل مهدی قائدی به سود تیم ملی کشورمان به پایان رسید.

دیگر خبرها

  • آیین اهتزاز پرچم جمهوری اسلامی ایران در کرمان + تصویر
  • موزه‌ها و اماکن تاریخی-فرهنگی گیلان در ۱۳ فروردین تعطیل است
  • ۱۲ فروردین تکمیل کننده نهضت و انقلاب امام‌ خمینی راحل می باشد
  • آیین اهتزار پرچم جمهوری اسلامی ایران درپایتخت مقاومت
  • روز جمهوری اسلامی یک مقطع تاریخی بی‌نظیری در تاریخ کشور ماست
  • پرچم جمهوری اسلامی ایران در کرمان به اهتزاز درآمد
  • موزه‌ها، اماکن تاریخی و فرهنگی گیلان در ۱۳ فروردین تعطیل است
  • دانش آموزان خراسان شمالی، نماینده جمهوری اسلامی ایران
  • پرواز فوق العاده هما به فرودگاه رامسر
  • آقای مطهری! نوروز تعطیل‌بردار نیست نه به خاطر جنگ ۸ ساله نه غزه