به نقل از «مهر»

«علم»، «امید» و «بحران کرونا»

تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۴۵۹۲۰۷

به گزارش خبرگزاری مهر، متن زیر یادداشتی از یحیی شعبانی، دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که در ادامه می‌خوانید؛

شهری از کاغذ بنا کن بهرِ ما آوارگان
هر کجا بینی که پایین آب و بالا آتش است
(طالب آملی)

جعبه پاندورا

آدمی در مرز بین هستی و نیستی، جهان مرئی و نامرئی، واقعیت و رؤیا، هشیاری و ناهشیاری، خاطره و پیشگویی قرار دارد و هستی او همواره بین نومیدی و امید در نوسان است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حس فقدان مهم‌ترین سرچشمه امید به شمار می‌رود. جهانی را تصور کنید که کوچک‌ترین فقدانی در آن نباشد و همه چیز سر جای خود قرار داشته باشد، در این جهان به چه چیزی می‌توان امید بست؟ امید و فقدان مثل «بالا» و «پایین» هم‌بودِ یکدیگرند؛ هر جا فقدان و محرومیت است امید هم هست. اما خیر و شر چگونه می‌توانند هم‌بود هم باشند؟

پرومتئوس در اساطیر یونانی تیتانی بود که به خاطر عشق به انسان و دور از چشم زئوس آتش را به انسان‌ها هدیه داد تا مایه شادی و مسرت آن‌ها باشد و به عقوبتی سخت دچار شد. خدایان البته برای مجازات نوع بشر نیز تمهیدی اندیشیدند. هزیود در کتاب «کارها و روزها» از زنی زیبا به نام پاندورا سخن می‌گوید که خدایان او را از خاک ساختند و به او حیات بخشیدند؛ سپس زئوس او را با جعبه‌ای سربه‌مهر به سوی برادر پرمتئوس، اپیمتئوس، فرستاد تا نژاد بشر را مجازات کند. هشدار پرمتئوس به برادرش مبنی بر نپذیرفتن هرگونه هدیه‌ای از سوی زئوس بیهوده بود. جعبه سربه‌مهر گشوده شد و کل شرور انسانی (پیری، رنج، بیماری، جنون، فساد و…) از آن سرازیر گشت اما عجیب آنکه جعبه حاوی امید نیز بود! پس از سرریز شدن همه شرور تنها امید در جعبه پاندورا باقی ماند.

علم و امید

امید نفی واقعیتِ بالفعل جهان و تنها چیز خوبی است که برای انسان‌ها باقی می‌ماند. هر جا که امید وجود داشته باشد یعنی جهان می‌تواند بهتر از این باشد به همین دلیل امید نیروی محرک بشر و معطوف به آینده‌ای بهتر و نو است. از آنجایی که امید مشتاق امر آتی است با اکنون بالفعل در تقابل قرار می‌گیرد و چونان نیروی نفی در درون آن عمل می‌کند. آدمی در اکنون موضوع محرومیت، پریشانی و درد است، امید آرزو برای تعالی از این اکنون به آینده‌ای است که متفاوت، نو و هماره بهتر است. امید نه تنها قابل تقلیل و ترجمه به واقعیت نیست بلکه نفی واقعیت و گشودگی به امکانات بالقوه آتی است، از این‌رو امید همواره رو به آینده دارد. به همین دلیل است که امید بیشتر در فرآیندهایی استعاری نموده می‌شود که واقعیت‌گریزی ذاتیِ آنهاست مثل فرآیندهای اتوپیایی، دینی و هنری. پس امید همسو با نقد و ای‌بسا نفی جهانِ واقع است، برخلاف علم که توجیه، تبیین و پذیرش واقعیت مستقر و تثبیت شده است. واقع‌گریزی در کنه امید قرار دارد، پس فرد امیدوار همواره رو به جهان دیگری دارد و همین نکته به امید طعمی دینی می‌دهد چرا که دعوتی است به دیگرجهان. امید تعالی از جهان واقع و نفی واقعیتِ برقرار است، از این‌روست که اتوپیا بی ‌امید معنایی ندارد؛ امید رؤیادیدن با چشمان گشوده در روز است.

علی‌رغم دستاوردهای فراوان علم، «امیدوار» بودن و هم‌زمان دانشمند بودن کار دشواری است؛ علم جهان را به میهن بدل نمی‌کند. جنبه رهایی‌بخش و امیدوارِ هر پدیده جنبه دیگرسرایی (آن ‌جهانی) آن پدید است نه جنبه‌ای که به همین سرا و جهان اشاره و آن را توجیه می‌کند. از همین روست که علوم پوزیتیو علومی «امیدوار» [بخوانید معترض] نیستند. ارنست بلوخ زمانی گفته بود «تنها انسان ناراضی می‌تواند مؤمن باشد» اما شاید بتوان این را هم افزود که تنها انسان ناراضی می‌تواند امیدوار باشد. واژگون‌سازی جهان مستقر از عهده علم برنمی‌آید؛ علم مبتنی بر نارضایتی از بود و ماهیت جهان نیست. به تعبیر بلوخ، جدایی امید و علم مبتنی است بر جدایی ایمان به آفرینش و علم طبیعی، جدایی فرجام‌شناسی (آخرت‌شناسی) و انقلاب در عصر جدید که شقاقی در جامعه مدرن ایجاد کرده است. در واقع، این جدایی در عصر جدید همان جدایی جهان از خداست؛ چنان‌که بلوخ به ما می‌گوید، از یک سو برای حقیقت علمی جهان به جهانی بی‌خدا تبدیل شد و از سوی دیگر برای حقیقت دینی خدا بی ‌جهان شد. بین هر دو یک هم‌بودی صلح‌آمیز اما کاملاً بی‌حاصل ممکن شد.

چنان که آغاز کرده‌ای بر همان خواهی بود (هولدرلین)

تمام ظرفیت‌های علمی جهان برای نابودی یا کنترل ویروس کرونا و نجات جان میلیاردها انسان بسیج شده است. در بهترین حالت پیش‌بینی می‌شود که در تابستان سال آتی واکسن این ویروس به بازار عرضه شود. نکته مهم در این میان آن است که این «پیشرفت» علمی به طرز مضحکی قرار است جهان را به وضعیت پیشاکرونا بازگرداند. این وضعیت ارتجاعی و محافظه‌کارانه علم در واقع آن روی دیگرِ سکه پیشرفت علمی به حساب می‌آید. تناقض ماجرا آنجاست که قرار است علم آینده را خرج گذشته کند. یافتن درمان و نجات جان انسان‌ها البته سویه مثبت ماجراست اما جای پرسش است که آیا علم قرار است اساساً «وضع موجود» را بازتولید کند یا خیر. چنان‌که گفتیم سرشت و ماهیت علم توجیه و تبیین امر واقع است نه اعتراض و شوریدن بر آن. تبیین مهم‌ترین آغازگاه و کارویژه علم است و از این آغاز امرِ «نو» و «امید» نخواهد رویید.

کد خبر 4889794

منبع: مهر

کلیدواژه: ویروس کرونا شیوع کرونا بیماری کرونا ویروس کرونا کنفرانس بین المللی شیوع کرونا مبعث سال جهش تولید امام سجاد ع سازمان اوقاف و امور خیریه پیام تسلیت مسلمانان فضای مجازی معرفی کتاب تازه های نشر دعا و نیایش فلسفه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۵۹۲۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راز عجیب و غریب ‌چگونه تشکیل شدن ماه فاش شد

دانشمندان تاحدودی به اینکه چرا سطح ‌ماه با سنگ‌های عجیب و غریب پوشیده شده است، پی برده‌اند. به گزارش فیوچریسم، در دهه‌های گذشته دانشمندان تقریبا به این توافق رسیده بودند که سطح ‌ماه از زباله‌هایی تشکیل شده است که در حدود ۴.۵میلیارد سال، در برخورد با سیاره‌ای دیگر حاصل شده است.

محققان سیاره دانشگاه آریزونا در یک بیانیه مطبوعاتی نوشتند که لاشه‌های کیهانی سرد و منجمد شدند و به هم پیوستند تا ماه به شکلی که امروز می‌شناسیم تشکیل شود اما آنچه بعد اتفاق افتاد فراتر از این رویداد است.

به نقل از فیوچریسم، در مقاله جدیدی که در ژورنال Nature Geoscience منتشر شده است، محققان دانشگاه آریزونا دریافتند که غلظت بسیار زیاد تیتانیوم موجود در سنگ‌های ماه، مانند مواردی که در طول ماموریت آپولو در دهه ۱۹۷۰به زمین آورده شد، می‌تواند نتیجه مواد معدنی سنگینی مانند ایلمنیت باشد که غنی از تیتانیوم و آهن است. این مواد ابتدا به هسته فرو می‌رود و سپس به سطح می‌رسد.

جف اندروز هانا، دانشیار دانشگاه آریزونا و یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: «ماه به‌معنای واقعی کلمه لایه درونی خود را به لایه سطحی و بیرونی آورده است.‌ماه در نخستین روزهای خود، در اقیانوس وسیعی از ماگما پوشیده شده بود که ترکیب آن جهان جوان را ناپایدار می‌کرد.

ویگنگ لیانگ، رهبر این تحقیق و نویسنده اصلی توضیح داد: «از آنجا که این کانی‌های سنگین چگالی‌تر از گوشته زیرین هستند، یک ناپایداری گرانشی ایجاد می‌کنند. به این ترتیب، شما انتظار دارید که این لایه عمیق‌تر در داخل‌ ماه فرو برود. با این حال، بنا به دلایلی، به‌نظر می‌رسد که سنگ‌های غنی از تیتانیوم ابتدا با گوشته مخلوط شده، ذوب شده و سپس به سطح ‌ماه برگشتند.

مانند تمام توضیحات تئوریک زمین‌شناسی خارج از جهان، تحقیقات بیشتر و نمونه‌برداری از سنگ‌های ‌ماه بسیار بیشتر نیاز است تا به عمق سنگ‌های ‌ماه برسند. اما در حال حاضر، به‌نظر می‌رسد داده‌ها در یک راستا قرار دارند.

منبع: همشهری آنلاین

tags # ماه ، فضا سایر اخبار غذای ویژه انسان‌های اولیه چه بود و چه مزه‌ای داشت؟ | دستور پخت یک غذای مخصوص نئاندرتال‌ها! چه کسی لباس را اختراع کرد؛ آیا انسان‌های اولیه همیشه لخت بودند؟ اولین قتل در جهان چگونه اتفاق افتاد؟! انسان‌های نخستین چگونه صحبت می‌کردند؟