به نقل از «مهر»

شهیدصدر و نوآوری در روش اثبات عقاید/معرفی وتشریح کتاب «اعتقاد ما»

تاریخ انتشار: ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۰۹۰۹۸

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی از حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده استاد دانشگاه، مدرس دروس خارج حوزه علمیه قم و مترجم کتاب «اعتقاد ما» است. وی در این یادداشت به معرفی و تشریح کتاب «اعتقاد ما» پرداخته است.

کتاب «اعتقاد ما» برگردان فارسی «موجز فی اصول الدین» است که از رشحات اندیشه و قلم علامه مجاهد آیت‌آلله شهید سید محمدباقر صدر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این اندیشمند نابغه که در ایران و جهان معمولاً با دو نگاشته گران‌سنگ «اقتصادنا» و «فلسفتنا» شناخته می‌شود، بی‌تردید یکی از بزرگترین اندیشمندان معاصر دنیای اسلام است که با نگارش کتاب‌ها و طرح اندیشه‌هایی در زمینه‌های گوناگون علوم اسلامی مکتب علمی عظیمی را بنیاد نهاد و افق‌های علمی و معرفتی تازه‌ای را به روی عالمان جهان اسلام گشود و این همه در حالی است که او افزون بر عرصه اندیشه در ساحت جهاد و مبارزه نیز می‌کوشید و پس از عمری مبارزه با رژیم منحوس و جهنمی بعث و تحمل سخت‌ترین شکنجه‌ها در سن ۴۶ سالگی به شهادت رسید.

یکی از آثار نوآورانه علامه شهید «الفتاوی الواضحه» (فتواهای آشکار) است که او به‌عنوان رساله عملیه خود و در مقام یک مرجع تقلید در سن ۴۱ سالگی و در پاسخ به اصرار فراوان مقلدان و پیروان فقهی‌اش، منتشر کرد. «الفتاوی الواضحه» تبویبی تازه از فقه و هندسه‌ای جدید را از ابواب و مسائل فقهی ارائه کرده است. ساختار این کتاب به‌گونه‌ای در چهار جلد طراحی شده است که به‌وسع یک رساله عملیه، تمام ابعاد زندگی بشر یعنی ابعاد فردی، اجتماعی و حکومی را دربربگیرد. هرچند متأسفانه تنها یک جلد از آن منتشر شد، اما همین یک جلد غوغایی در سطح جهان اسلام به پا کرد، تا جایی که برخی فرهیختگان و تحصیل‌کردگان دانشگاهی اهل‌سنت در عین اینکه مذهب اعتقادی‌شان سنی بود، از این کتاب استقبال کرده و در فقه و احکام مقلد فقهی شهید صدر شدند.

اندکی بعد از نخستین چاپ «الفتاوی الواضحة» و استقبال گسترده و بی‌نظیر از آن، شهید صدر به درخواست گروهی از علمای نجف اشرف و البته به پیروی از روش علمای گذشته، متنی درباره اصول و عقاید اسلامی نگاشت و نام آن را «موجز فی اصول الدین» یعنی «مختصری درباره اصول دین» نهاد و این متن اعتقادی را به عنوان مقدمه کتاب «الفتاوی الواضحة» در نظر گرفت و در چاپ بعدی، این مقدمه را به رساله اضافه کرد.

بیان و استدلال بدیع، استوار و جذاب این مقدمه سبب شد که تنها همین بخش از کتاب بارها و به‌وسیله ناشران گوناگون در کشورهای مختلف به چاپ برسد و به زبان‌های مختلف نیز ترجمه شود. در فارسی هم چند بار این کتاب ترجمه شد که متأسفانه ترجمه‌ها کامل نبود و مثلاً در مواردی به دلیل ناتوانی در فهم مطلب، بخش‌هایی حذف یا خلاصه‌گیری شده بود. در مواردی نیز مترجم به صورت ترجمه آزاد، از کل نوشته شهید صدر برداشتی را به رشته تحریر در آورده بود که به همین دلیل ظرافت‌های اندیشه شهید صدر در ترجمه بازتاب نداشت. به این دلیل پژوهشگاه تخصصی شهید صدر ترجمه‌ای نو از این کتاب مهم را به بازار نشر فرستاد.

در «اعتقاد ما» افزون بر اثبات اصول اعتقادی به روش فلسفی، روش علمی یا همان دلیل استقرایی مبتنی بر حساب احتمالات هم به‌کار گرفته شده است که در نوع خود ابداعی چشمگیر و راهگشاست. البته شهید صدر در قسمت دلیل فلسفی بر اثبات وجود خدا نیز دست به نوآوری زده و در شیوه ارائه استدلال تا حدودی از شیوه‌های کلامی و فلسفی معمول فاصله گرفته است.

این کتاب سه بخش «المرسل؛ پیام ده»، «الرسول؛ پیامبر» و «الرساله؛ پیام» دارد. بخش نخست به اثبات وجود خداوند متعال و مهم‌ترین صفات او به‌عنوان آفریدگار و پروردگار هستی و فرستنده دین و ارسال‌کننده پیام به سوی بشر می‌پردازد.

شهید صدر در این بخش روش خود، یعنی دلیل علمی استقرایی مبتنی بر حساب احتمالات را تبیین، معرفی و ارزیابی می‌کند. همچنین وی پیش از ورود به اثبات وجود و صفات خداوند، به موضوعاتی چون منشأ ایمان دینی و چگونگی سوءاستفاده ماتریالیست‌ها از دستاوردهای علوم جدید برای توجیه افکار الحادی و مادی‌گرایانه، می‌پردازد و به اختصار بر پوزیتیویسم نیز نقدهایی را مطرح می‌کند.

بخش دوم «الرسول» به بررسی پدیده پیامبری به شکل عام و اثبات پیامبری آخرین فرستاده و پیام‌آور الهی حضرت محمد (ص) اختصاص پیدا کرده است.

در بخش سوم «الرساله»، درباره اصل پیام یعنی دین، قرآن و ویژگی‌های پیام اسلامی توضیحاتی ارائه می‌شود و الهی بودن آن با ادله محکمی اثبات می‌شود.

مهم‌ترین نوآوری شهید صدر در این کتاب بهره‌گیری از روش علمی است که بر حس و تجربه تکیه دارد. وی در این باره می‌نویسد «روشی که در دلیل علمی برای اثبات آفریدگار از آن پیروی می‌کنیم، روش استقرایی بر اساس حساب احتمالات است؛ به همین خاطر از دلیل علمی برای اثبات خدا با عنوان دلیل استقرایی یاد می‌کنیم». سپس مؤلف شهید با ذکر متعدد مثال‌های علمی و عادی، به معرفی دلیل علمی مبتنی بر روش استقرایی، تعیین مراحل، ارزیابی و ارزش‌گذاری آن می‌پردازد.

در روش شهید صدر مراحل و گام‌های دلیل علمی مبتنی بر روش استقرایی پنج مرحله است و آنچه کار شهید صدر را از دیگرانی که به این عرصه پرداخته‌اند متمایز می‌کند، گام پنجم است که در آن تلاش می‌کند به یقین استقرایی دست پیدا کند؛ این تلاش از راه بررسی تناسب معکوس میان میزان اثبات فرضیه به وسیله مشاهدات و نسبت برقرار شده در گام سوم است.

فهم عمیق این روش به مطالعه و درک کتاب «الاسس اللمنطقیه للاستقرا؛ مبانی منطقی استقرا» نیاز دارد که شهید صدر در آن کتاب از رهگذر پژوهشی علمی، فلسفی، ریاضیاتی و اصولی و با استفاده از حساب احتمالات، نظریه‌ای را جهت دستیابی به یقین از طریق استقراء ناقص ارائه می‌کند که ضمن نقد منطق ارسطویی می‌تواند استحکام بخش پایه‌های لرزان دانش جدید و به اصطلاح science باشد.

کتاب «الاسس المنطقیه للاستقراء» به گفته نویسنده کتاب تفرج صنع «حاوی آرای ابتکاری در فلسفه منطق است. به جرأت می‌توان گفت که این نخستین کتاب از یک عالم و فقیه مسلمان در تاریخ فرهنگ اسلامی است که در یکی از مسائل مهم و سرنوشت‌ساز فلسفه‌ی علم و روش‌شناسی علمی با بصیرت و احاطه‌ی کامل همراه با نقل و نقد آرای حکیمان مغرب و مشرق نوشته شده است… مرحوم صدر [در این کتاب] نظریه معرفت‌شناختی تازه‌ای را طرح می‌کند و به کمک آن نه تنها به حل استقراء بلکه به حل تودۀ انبوهی از مسائل منطقی و روش‌شناختی نوین همت می‌گمارد.» بسیار مایه شگفتی است که انسانی که ازلحاظ دروس نو فقط تا ششم ابتدایی درس خوانده و سپس وارد حوزه شده، جدیدترین و قوی‌ترین نظریات ریاضیاتی دنیا را خوانده، فهمیده، نقد و اصلاح کرده و در قوانین حساب احتمالات دست برده و قوانین تازه‌ای به قوانین حساب احتمالات اضافه کرده است.

شهید صدر در آن کتاب از این بحث علمی، بهره‌ای برای اثبات عقاید گرفته که چکیده آن را در مقدمه رساله خود می‌آورد. سال‌ها بعد از شهید صدر دانشمندان و به‌ویژه ریاضیدانان و فیزیکدانان بزرگی در مغرب زمین در مقام دفاع از این روش بهره گرفته‌اند تا نشان دهند که ظهور نظم از بی‌نظمی بسیار نامحتمل‌تر از آن چیزی است که هیوم یا امثال آن تصور کرده‌اند. برای نمونه اسلتون ریاضیدان آمریکایی با استفاده از حساب احتمالات بیان می‌کند «برای اینکه دو سطر از یک نمایش شکسپیر به صورت شانسی و تصادفی نوشته شود، باید ده به توان پانزده ضربه تصادفی روی یک ماشین تایپ پنجاه حرفی زده شود». یا هویل اختردان انگلیسی با بهره‌گیری از حساب احتمالات توضیح می‌دهد که احتمال اینکه هزار آنزیم متفاوت در طی چندین میلیون سال عمر زمین به صورتی هماهنگ به هم بپیوندند که یک سلول زنده تشکیل شود، یک در ده به توان چهل هزار است.

این افراد بعد از شهید صدر بوده‌اند و به فرض اینکه قبل از وی هم کسانی بوده باشند باز هم به حساب احتمالات اکتفا کرده‌اند و جلوتر نرفته‌اند؛ یعنی تنها به این نتیجه می‌رسند که خیلی خیلی بعید است، اما کاری که شهید صدر انجام می‌دهد این است که به لحاظ معرفت‌شناختی، فلسفی و منطقی ما به یقین می‌رسیم و این کار بسیار باشکوه است.

به هر حال شهید صدر از نتایج به دست آمده از کتاب «الاسس المنطقیه للاستقرا» در متن «موجز فی اصول الدین» استفاده می‌کند و با ارائه روش پنج مرحله‌ای، اثبات باورهای بنیادین اسلامی را به صورت یقینی به انجام می‌رساند؛ گذشته از عرضه استدلالی و اثبات اصول عقاید و باورهای بنیادین اسلامی به روشی ابتکاری، متقن و زیبا، اگر به کتاب اعتقاد ما تنها از منظر منطق استقرا هم نگریسته شود، می‌توان تا حدودی آن را به مثابه حلقه اولی و مقدمه‌ای برای فهم کتاب گران‌سنگ و سترگ «الاسس المنطقیه للاستقرا» به شمار آورد.

کد خبر 4892781

منبع: مهر

کلیدواژه: آیت الله محمد باقر صدر کتاب و کتابخوانی ویروس کرونا کنفرانس بین المللی شیوع کرونا مهدویت نیمه شعبان مسلمانان دعا و نیایش امام سجاد ع سیدهادی خسروشاهی فضای مجازی سازمان اوقاف و امور خیریه پیام تسلیت آلمان مناجات شعبانیه شهید صدر اعتقاد ما دلیل علمی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۰۹۰۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

این سه کتاب را بخوانید و خودتان را بیشتر دوست داشته باشید

این موضوع که در بیشتر مواقع رضایت دیگران را بر رضایت خود ترجیح دهید، علتی دارد که به این مسئله برمی‌گردد؛ شما خود را کم‌تر از چیزی که باید، دوست دارید. اگر از آن دسته از افرادی هستید که با انجام کاری برای خودتان حس خوشحالی ندارید، یا از شروع خیلی از فعالیت‌ها خودداری می‌کنید، باید این موضوع را بدانید که نیاز است بیشتر از قبل به خود اهمیت دهید. این‌که ارزش و جایگاه خود را در اجتماع، زندگی و عملکردها بدانید، یکی از ضروری‌ترین نکاتی است که شما را به‌سمت جلو هدایت می‌کند. در این راستا تصمیم داریم شما را با 3 کتاب برتر که با خواندن آن‌ها می‌توانید حس ارزشمندی را به خود برگردانید آشنا کنیم.

معرفی کتاب تکه هایی از یک کل منسجم

با خواندن این کتاب ممکن است بخش درونی احساس‌تان بیدار شود و به پیدا شدن قسمت‌های گمشده دیگر کمک کند. کتاب تکه هایی از یک کل منسجم خلاف دیگر کتاب‌های شفاف اندیشیدن یا ایجاد شادی که به‌شکلی نوعی مثبت اندیشیدن کاذب را به شما انتقال می‌دهند، در مسیری کاملا واقع‌بینانه سیر می‌کند. این کتاب داستانی نیست، اما قصه‌های بیشمار از بیمارانی که نویسنده با آن‌ها در ارتباط بوده را در خود جای داده است. در این کتاب با موضوع خودشناسی روبه‌رو می‌شوید که در 9 بخش طراحی شده است. هرکدام از این بخش‌ها خود به یک تا 3 صفحه تقسیم می‌شوند.

نکته اصلی که در این کتاب مطرح می‌شود، درباره افرادی است که با خودشناسی توانسته‌اند به صمیمیت و روابط پایدارتری دست پیدا کنند. این شناسایی از بالاترین سطح روابط انسانی شروع می‌شود، به تنهایی بشر می‌رسد. هدف کتاب و نویسنده این است که با واقع‌نگری، خودتان را بپذیرید و در آخر از آرامش حاصل شده لذت ببرید.

کمی درباره پونه مقیمی نویسنده کتاب تکه هایی از یک کل منسجم!

پونه مقیمی یک روانشناس است که در سال 61 متولد شده و در صفحات مجازی خود فعالیت گسترده‌ای دارد. در واقع بخش‌هایی از این کتاب را در صفحه خود به اشتراک گذاشته است. تاکید او همواره بر این بوده که شناخت، پذیرش، دوستی و آشتی با خود را اولویت قرار دهید. کتابی که مقیمی نوشته، با رویکردی روانشناسانه بیان نشده است. در واقع کتاب با زبانی ساده برای تمام عموم نوشته شده که این یکی از مزیت‌های آن محسوب می‌شود. گاهی اوقات لازم است تا در زندگی چیزی پیدا کنیم که به آن چنگ بزنیم. شاید باید زیبایی و معنای زندگی را در کمک کردن به دیگران ببینیم. کاستن از رنج دیگران، یکی از این راه‌ها است.

معرفی کتاب تصمیم گرفتم خودم باشم!

این کتاب سراسر از معیارهایی است که به شما کمک می‌کند از احساس پوچی رهایی پیدا کنید. کتاب تصمیم گرفتم خودم باشم نوشته کیم سوهیون از موفق‌ترین کتاب‌های کره جنوبی است. بیان این کتاب کاملا ساده و صمیمی بوده و با ارئه راهکارهایی سعی دارد تا کمک کند معیارهای خود را پیدا کنید. با خواندن این کتاب خواهید توانست تحت تاثیر تجویزها و نظرات غیرمنطقی دیگران قرار نگیرید و از گرفتن تصمیم‌های نادرست اجتناب کنید. شما حتما می‌توانید با وجود نقص‌ها یا کم‌وکاستی‌های خود از زندگی لذت ببرید.

قسمتی از کتاب تصمیم گرفتم خودم باشم!

نویسنده کیم سوهیون که اهل کره جنوبی است، همیشه درگیر حس پوچی و سردرگمی می‌شد. این شخص همواره با این حس که انگار خطایی بزرگ مرتکب شده، بار سنگین و مبهمی را با خود حمل می‌کرد. او همیشه در همه مراحل زندگی، چه به‌عنوان یک دانشجو و بعدها به‌عنوان یک شاغل، در مورد درست یا غلط بودن تصمیم‌هایش دررابطه‌با شغل یا تحصیلاتش مطمئن نبود.

احساس کمبود در داشتن اطلاعات درباره مهارت‌ها یا نداشتن مطالعه کافی، بی‌وقفه او را آزار می‌داد. با این تفکر هیچ تضمینی برای آینده خود نداشت و احساس می‌کرد که آدم بی‌ارزشی است. روزها و لحظه‌ها به همین منوال می‌گذشت و او در جست‌وجوی دلیلی برای احساساتش بود. بعدها به این نتیجه رسید که حتی اگر در نظر دیگر افراد جامعه فردی بی‌ارزش باشد، او موظف است که به خود احترام بگذارد و بدون دلیل، احساس مقصر بودن نسبت به خود نداشته باشد. تجربه‌های به‌دست آمده از این مراحل زندگی که به خودکاوی منجر می‌شود، سبب شد تا کیم سوهیون کتاب حاضر را بنویسد.

معرفی خودت را به فنا نده!

گاهی دنیا برای بیدار کردن‌مان با ایجاد وقایعی بزرگ، گویی به صورت‌مان سیلی می‌زند. قصد گری جان بیشاپ هم از نوشتن کتاب خودت را به فنا نده، کمتر فکر کن و دل به زندگی بده، در همین راستا بوده است. این کتاب که یکی از پرفروش‌ترین‌ها نمونه‌ها در نیویورک محسوب می‌شود، با زدن تلنگری به شما قصد دارد توانایی‌هایتان را بهتر کشف کنید.

با خودسازی و ایجاد تغییرهایی در سبک زندگی، به بهترین نسخه خود تبدیل شوید. اگر به این موضوع فکر کرده‌اید که مانند یک همستر روی یک چرخ همواره در حال دویدن هستید و این مسیر را همیشه با عصبانیت و آشفتگی در حال پیمودن بوده‌اید، کتاب خودت را به فنا نده اثر گری جان بیشاب به شما کمک می‌کند تا از این چرخه خارج شوید. تمام تنش‌ها و اضطراب‌های خود را فراموش کنید و با فراموش کردن آن‌ها، غرق در احساس آرامش شوید.

جوایزی که کتاب خودت را به فنا نده کسب کرده است!

این روزها کتاب‌های خودشناسی که به ارزش‌های مخاطب خود اضافه کنند و دستاوردهای بزرگی را برایشان رقم بزنند، لایق دریافت جوایز هستند که کتاب خودت را به فنا نده هم جزء همین منابع است:

راه‌یافته به فهرست کتاب‌هایی که زندگی‌تان را دگرگون خواهند کرد!

فروش بالغ بر 2 میلیون نسخه در سراسر جهان.

از پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز!

جمع‌بندی

اگر در طول فعالیت‌های روزمره خود دچار استرس یا خود کم‌بینی بسیاری هستید و به خود و توانایی‌هایتان اعتماد ندارید، احتمالا خواندن کتاب‌های معرفی‌شده می‌تواند نتایج قابل توجهی را در شما ایجاد کند. کتاب‌هایی که معرفی شد، نمونه‌هایی از بهترین‌های خود در حوزه خودباوری هستند که برای خیلی از افراد می‌توانند نقش حیاتی و موثری را بازی کنند. با خواندن و مطالعه درباره کلیت آن‌ها، درک خواهید کرد که کدام یک پاسخ‌گوی بهتری به نیازهای شما هستند. این نکته را در نظر بگیرید که برای داشتن جامعه‌ای پویاتر، نیاز به افراد بیشتری داریم تا به خود و توانایی‌هایشان باور دارند.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1897745