به نقل از «مشرق»

عبور از نئولیبرالیسم در جهان کنونی

تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۳۳۳۰۳

نئولیبرالیسم با تجمیع ظرفیت‌های گفتمانی خود، به منظور حذف یا کاهش امتیازاتی که سرمایه‌داری به‌ویژه بعد ازجنگ جهانی دوم در قالب نظریه دولت رفاه مجبور شده بود به مردم بدهد.

به گزارش مشرق، دکتر یاسر برخورداری، معاون علمی پژوهشی پژوهشکده تحقیقات راهبردی در کانال تلگرامی رویداد استراتژیک نوشت:

نئولیبرالیسم به عنوان گفتمان مسلط بر نظام جهانی سرمایه‌داری، در سال‌های اخیر دچار چالش‌ها و بحران‌های گوناگونی گردیده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

لیبرالیسم نو بنا داشت با ایجاد توازن میان حریم خصوصی با عمومی و رهایی از اقتدار بیرونی با مشارکت فعال سیاسی، بشر را به حداکثر رفاه برساند اما با به حاشیه راندن مفهوم عدالت اجتماعی به نفع اقلیتی که غارتگر منافع اکثریت هستند، به شکاف‌های طبقاتی دامن زده و اکنون سه دهه پس از فروپاشی شوروی و ضربه مهلکی که بر پیکره اندیشه چپ وارد گشت، اینان نیز در مقام رفع تعارض، دچار ناکامی و ناکارآمدی شده‌اند.

نئولیبرالیسم با تجمیع ظرفیت‌های گفتمانی خود، به منظور حذف یا کاهش امتیازاتی که سرمایه‌داری به‌ویژه بعد ازجنگ جهانی دوم در قالب نظریه دولت رفاه مجبور شده بود به مردم بدهد، مجموعه‌ای از سیاست‌ها و روش‌ها را طراحی و اجرا نمود که اکنون تبعات آن را در اعتراضات جهانی همانند جنبش جلیقه زردها در فرانسه شاهد هستیم.

شیوع ویروس کرونا و ناکارآمدی نظام سرمایه‌داری با پرچمداری ایدئولوژیک لیبرالیسم نو، به‌مثابه شتاب‌دهنده‌ای برای عیان شدن چالش‌های اساسی این نظام فکری و سیاسی عمل نمود. پرسش مردم کشورهای اروپایی و آمریکا از ناتوانی دولت‌هایشان برای دفاع از آنها در مقابل کرونا، مسئله‌ای نیست که با قدرت رسانه‌ای بتوان به راحتی از آن عبور کرد. نئولیبرالیسمی که تا به امروز سقوط اخلاقی خود را در پس نقاب کارآمدی و تخصص‌گرایی پنهان ساخته بود و به مدد نمودارها و شاخص‌ها، خود را آخرین مرحله از تکامل ایدئولوژیک بشر برای بهروزی و آسایش انسان و جامعه قلمداد می‌کرد، با انبوه اجساد قربانیانی روبه‌روست که مع‌الاسف روزبه روز بر شمار آنها افزده می‌شود.

به نظر می‌رسد جهان در دوران پساکرونا در مورد چیستی نظام جایگزین سرمایه‌د‌اری و اندیشه لیبرالیسم، گام‌های جدی و جدیدی برمی‌دارد. این مکتب فکری که داعیه داشت سه‌گانه اساسی حق حیات، حق مالکیت و حق آزادی را ضمانت می‌بخشد، با بحران کرونا حق حیات شهروندانش را هم نمی‌تواند تضمین کند. از این پس، مفاهیمی مانند ملی‌گرایی، جهانی شدن، دموکراسی، مدل‌های توسعه، اقتدار حکومت‌ها و رابطه دولت و جامعه که غالباً در درون پارادایم مسلط نئولیبرال توضیح داده می‌شد، متناسب با واقعیات جدید نیاز به بازاندیشی دارند.

تجربه تاریخی به ما می‌آموزد که تمدن‌های جهانی با پشت سر گذاشتن مراحل نضج، ظهور، بلوغ و درخشش، در صورتی که به مسائل و اشکالات خود نپردازند وارد مرحله افول خواهد شد. زیرا همچنان که اقبال به آنها در راستای پاسخگویی به حل مشکل و نیاز روی داده است، افول هم در پی ناکارآمدی رخ خواهد داد. جهان پساکرونا با عبور از تقدیس دموکراسی به مفهوم حکمرانی مطلوب، به دنبال جایگزین شایسته برای لیبرالیسم و نظام سرمایه‌داری است تا در آن جهان، مفاهیمی همچون عدالت و آزادی بازتعریف شده و طبقات فرودست و متوسط بتوانند به حداقلی از مؤلفه‌های زیست آبرومندانه دست یابند. این تعلیق، نقطه عطف در تاریخ تمدن‌هاست و باید بشریت مجال یابد تا در ذیل اندیشه‌ای الهی که کرامت انسان را پاس می‌دارد، به مناسبات عادلانه در روابط فردی و اجتماعی دست یابد.

در این میان ضرورت دارد تا در داخل کشور در سطح اندیشه سیاسی تلاش برای ساماندهی به چارچوب مفهومی گفتمان پساکرونا آغاز شود و در ادامه در سطح جامعه‌شناسی سیاسی، این مساعی فکری در قالب رویدادها و کنش‌های علمی و دانشگاهی در میان نخبگان و خبرگان، اجتماعی‌سازی شود. اینکه آثار کرونا بر مفروضات ذهنی و عینی ما چیست و با فرصت‌ها و تهدیدهایش در سطح ملی و جهانی چه افق‌هایی پیش روی ما می‌گشاید.

یقین دارم انقلاب اسلامی ظرفیت ورود به این مرحله از تمدن‌سازی را داراست و این مهم با الهام از مفاد بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و شرایط جهان پساکرونا و اندیشه‌ورزی اساتید متعهد و جوانان انقلابی، به سرانجام مطلوب رهنمون خواهد شد.

منبع: مشرق

کلیدواژه: کرونا مدافعان سلامت سال جهش تولید سرمایه داری استراتژیک جهان سرمایه داری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۳۳۳۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تقی زاده از برلین کاندیدای مجلس ایران و توسط مردم انتخاب شد / نجات ایران و جهان اندیشه روشنفکران تبعیدی عصر مشروطه

گروه اندیشه: دکتر علی میرسپاسی استاد جامعه‌شناسی و مطالعات خاورمیانه در دپارتمان گالاتین دانشگاه نیویورک و و رئیس مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه نیویورک است. زمینه پژوهش میرسپاسی، نظریه‌های اجتماعی مدرنیته، جامعه‌شناسی تاریخی، تطبیقی، جامعه‌شناسی دین، مطالعه فرهنگ و جوامع خاورمیانه، و اسلام و تغییرات اجتماعی است. او در حوزه تخصصی خود آثار و تالیفات مهمی را منتشر کرده است. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین تألیفات میرسپاسی به زبان انگلیسی عبارتند از: «اسلام سیاسی، ایران و روشنگری: نظریات امید و یاس» در سال ۲۰۱۱ توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده؛ «دموکراسی در ایران مدرن: اسلام، فرهنگ، و دگرگونی سیاسی» در سال ۲۰۱۰ و توسط انتشارات دانشگاه نیویورک انتشار یافته ؛ «تأملی در مدرنیته ایرانی: بحثی دربارهٔ گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران» توسط انتشارات کمبریج و در سال ۲۰۰۰ به چاپ رسیده است. این کتاب توسط جلال توکلیان به فارسی برگردانده شده است. میرسپاسی اخیراً در حال کار بر روی پروژه اخیر خویش با عنوان «سنت، جهان وطنی و دموکراسی» است. کتاب «اسلام پس از اسلام: زندگی و فکر احمد فردید» او تلاشی است برای بررسی ریشه‌ای برآمدن اسلام سیاسی در ایران مدرن از منظر تأثیری که احمد فردید در فضای روشنفکری عمومی ایران داشته است. تألیفات میرسپاسی به زبان فارسی عبارتند از: «دموکراسی یا حقیقت: رساله‌ای جامعه شناختی در باب روشنفکری ایرانی» که توسط انتشارات طرح نو به چاپ رسیده؛ «اخلاق در حوزه عمومی: تاملاتی در باب ارزش‌ها و نهادهای دموکراتیک» که توسط نشر ثالث منتشر شده است و همچنین «روشنفکران ایرانی و مدرنیته» که انتشارات باز آن را به چاپ رسانده است. او در سخنرانی خود که در کانال جرعه فایل صوتی و تصویری آن منتشر شده، در خصوص روشنفکران تبعیدی دز عصر مشروطه به مهمترین دیدگاه های آنان شامل نجات ایران ، نجات جهان و صلح جهانی می پردازد. این سخنان از نظرتان می گذرد:

***

دو عامل باعث می شد روشنفکران عصر مشروطه که به غرب تبعید شده و در آن جا جمع شده بودند، با تلاش خستگی ناپذیری کار کنند. عامل نخست اشغال ایران و احتمال حذف فیزیکی ایران بود. و عامل دوم آگاهی اعجاب انگیزی است که روشنفکران تا آن لحظه به ذهنشان خطور نکرده بود که باید پای به میدان بگذارند تا اثبات کنند ایرانی هم وجود دارد.

در این زمان بحث های مهمی مطرح می شود که در کتابم، به بحث های ارانی اشاره کرده ام. نوشته های کاظم زاده ایرانشهر به ویژه نوشته های بعد از دوره گرایشش به ناسیونالیسم را اگر بررسی کنیم بسیار حائز اهمیت است.

همچنین ایرانی هایی که در برلین بودند دغدغه های بسیار برجسته ای در باره ایران دارند و باید گفت به همین دلیل ارتباط بسیار تنگاتنگی با ایران داشتند. این ارتباط باعث می شد که متفکران ایرانی داخل کشور، افکار و اندیشه های خود را در قالب مقاله برای انتشار در نشریات ایرانیان خارج از کشور، ارسال کنند. برای مثال مشاهده می کنید افراد برجسته ای مثل آقای شفق که در ایران بودند، برای این نشریات در خارج از کشور مطلب می نوشتند. ارتباطات داخل و خارج از طریق تلگراف و نامه نگاری میان ایرانیان همواره برقرار بوده است. ایرانیان مقیم خارج نیز تمام تلاششان را می کردند تا نشریاتشان در سراسر ایران توزیع شود.

این ارتباط گاه ابعاد سیاسی نیز پیدا می کرد. برای مثال خیلی جالب است که برای مثال تقی زاده زمانی که در برلین است، برای مجلس در انتخابات ایران کاندیدا می شود، نکته آن است که در آن زمان که وسایل ارتباطی بسیار ابتدایی بوده است، این ارتباط میان ایرانیان درون کشور و ایرانیان بیرون کشور آن اندازه بوده که تقی زاده کاندیدای انتخابات مجلس می شود و در نهایت رای می آورد و انتخاب می شود.

اگر دقت بکنیم، هر یک از این افراد نظرات مختلف و متفاوتی با یکدیگر داشته اند. ولی آثار بسیار بسیار مهمی را از خود به جای گذاشته اند. این گروه تبعیدی، پس از آماده شدن فضا، به ایران برگشتند، و اکثرشان منتهی به ایجاد جریانات روشنفکری جدید در ایران شدند. کسانی مانند کسروی، هدایت، بزرگ علوی و ... . به طور خلاصه فهرست پرشماری از بزرگان ایران، از متفکران و ادبای حتی بعد از ۲۰، ریشه در این جریان دارد. البته نباید فراموش کنیم که در عرصه هنر نیز وضعیت به همین شکل است.

بنابراین دلمشغولی اکثر متفکران در دوره مشروطه ارائه تصویری از ایران جدید است. برای مثال ارانی در عنفوان جوانی یعنی زمانی که ۲۵ سال سن دارد، حدودا در طی ۵ سال در نشر کاویانی تا ۵ متن کلاسیک ادبیات ایرانی شامل سعدی، خیام، عطار و ... را با کمک دیگران از جمله فردریک روزن، قاسم غنی، قزوینی تصحیح می کند. ارانی این آثار را زمانی از خود به جای می گذارد که به مارکسیسم گرایش پیدا کرده و دارد مارکسیست می شود. بعد هم که به طور کامل مارکسیست شد بعد از بازگشت به ایران، کار علمی روی خیام را ادامه می دهد. این متفکران زمانی که در اروپا بودند، با اندیشمندان مهم آن ادیار ارتباط داشتند.

ولی ضمن آن که دارای چنین ارتباط هایی بودند، در ارتباط با فرهنگ، ادب، و فکر ایرانی نیز قرار داشتند، که یک نمونه بسیار مهم در این زمینه، کاظم زاده ایرانشهر است. کاظم زاده ایرانشهر جزو معدود اشخاصی از این گروه از متفکران بود، که به ایران برنگشت. فضای ایران که تا اندازه ای تغییر یافت، کاظم زاده ایرانشهر از برلن به سوئیس رفت. افکار ناسیونالیستی ابتدایی را کنار زد و نظریه های جدید جهانی را در آن زمان مطرح کرد. به این معنا که مساله اصلی اش صلح جهانی بود.

کاظم زاده ایرانشهر گروهی را درست کرده بود و هزاران آدم به این گروه پیوسته بودند، سالی یک بار این اشخاص در سوئیس جمع می شدند. از این جمع و متینگ هایی که برگزار می کردند تصاویری وجود دارد که آن ها را دیده ام. در این گردهمایی ها هزاران نفر از آمریکا، آفریقای جنوبی، آسیا، خاورمیانه شرکت می کردند. این تصاویر نشان می دهد که روشنفکران ایرانی در آن زمان از یک سو می خواستند ایران را نجات، و از سوی دیگر می خواستند دنیا را نجات بدهند. مطالعه آثار و نوشته های کاظم زاده ایرانشهر راجع به ایران نشان می دهد، یک سری از دیدگاه هایش هنوز تازه و بدیع است.

بیشتر بخوانید:

هیچ حکومتی داوطلبانه به جامعه آزادی نمی‌دهد / آزادی نتیجه یک ساختار است / ایرانیان قاعده پذیر نیستند
با یک دوره ۱۵ ساله chaos مواجه ایم / ایرانیان در تاریخ ۱۶۴۰ میلادی به سر می برند/ در خلقیات، خیلی تفاوتی میان جامعه و حاکمیت نیست
تاثیر موسیقی بر شعر فارسی / شرایط تحول پذیری شعر فارسی از سلیقه جامعه / تلاشی بزرگ برای حفظ اصالت و توجه به تحول

216216

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1898214