به نقل از «مهر»

مفهوم انتظار از دوگانۀ رئالیسم و رمانتیسم شکل می گیرد

تاریخ انتشار: ۲۱ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۳۶۱۷۰

به گزارش خبرگزاری مهر، متن زیر یادداشتی از محمد حسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم است که به مناسبت نیمه شعبان سالروز ولادت با سعادت منجی عالم بشریت امام زمان (عج) نگاشته شده است؛

در تبیین ساختار معنایی «انتظار» می‌توان به فلسفۀ تاریخی آن اشاره کرد؛ معرفتی که از مبدأ عاشورا تا مقصد ظهور حضرت حجت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) امتداد یافته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امام حسین (ع) در روز عاشورا، با هدف نجات امت اسلامی، در مقابل عرفان خشن و التقاطی خوارجی و عرفان اباحه گری اموی قیام نمود و اینچنین مسلمانان را از توطئه‌های دشمنان اسلام ناب نجات داد.

در آخر الزمان نیز این مهم محقق خواهد شد و مبارزه با سفیانی و مکاتب غیر غایت گرا و تکفیری و متحجر، همچون جریان وهابیت، خطوط اصلی مبارزه امام زمان (عج) را در بر خواهد گرفت، و اینچنین تجلی کامل پیوند امت و امامت از سیر تاریخی عاشورا تا عصر ظهور امتداد خواهد یافت.

بی جهت نیست که در سال‌های اخیر در جهان اسلام، داعش و جریانات تکفیری به دفعات حقد و کینه و دشمنی خود را نسبت به قیام حضرت مهدی (عج) در آخرالزمان آشکار نمودند.

از این رهگذر، ترسیم سیر زمانی (تاریخ) و مکانی (جغرافیا) مهدویت که در روایات ظهور به شدت مشهود است، معنازایی آن را دو چندان کرده است، چرا که پیوند تاریخ و جغرافیا در همۀ مؤلفه‌های معرفتی به ویژه اصل ظهور منجی موعود (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)، فرهنگ و هویت را تشخص می بخشد، و از نهیلیسم، پوچ گرایی و بی معنایی و بی تاریخی در زندگی جوامع انسانی جلوگیری می‌کند.

تحقق این مهم بر خلاف لیبرالیسم است که صرفاً بر ساحت آزادی بر مدار غریزه تأکید می ورزد؛ حال آنکه اصل انتظار مسأله ای به شدت معنا دار است و آزادگی و رهایی از درون را ندا می‌دهد.

لذا «عینیت معنا گرایانه» مفهوم حقیقی انتظار را شکل می‌دهد، به عبارت دیگر مفهوم انتظار از دوگانۀ رئالیسم و رمانتیسم شکل می‌گیرد؛ حال تبیین صحیح مفهوم انتظار در پیوند عینیت و ذهینت در معارف مهدوی به تولید معنا می‌انجامد.

از این رهگذر، توصیف غیبت امام زمان (عج) به خورشید پشت ابر؛ اوج تجلی عینیت ذهنیت گراست؛ چرا که آن حضرت به مثابۀ خورشید پشت ابری است که در ظاهر دیده نمی‌شود اما شعاع‌های نور آن حضرت پیداست و مردم از آنها منتفع می‌شوند. لذا آن حضرت عینیت دارد چرا که ما نورهای آن حضرت را می‌بینیم لیکن غایب است و این امر ذهنی است.

هم چنین ابعاد میان فرهنگی مفهوم انتظار، تلفیق ولایت پذیری؛ آینده نگری و احساس گرایی را رقم می‌زند؛ لذا مفهوم انتظار کاملاً فرهنگی است و در متن خود تعامل گرایی و ارتباطات میان فرهنگی را برای بسط و گسترش فرهنگ انتظار در جوامع بشری محقق می‌سازد؛ این دستاورد بزرگ معرفتی، مرهون صلح گرایی و اجتناب از جنگ طلبی در آینده پژوهی مهدوی است.

با این تفاسیر می‌توان دریافت «مفهوم انتظار» از جمله مهمترین شاخصه‌های معرفتی در علوم انسانی است که با طرح اصالت خانواده در ترسیم انتظار منجی موعود (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) اصالت فرد در لیبرالیسم و اصالت جامعه در سوسیالیسم را به قهقهرا سوق می‌دهد.

در نتیجه مفهوم انتظار، مکمل روح و جسم، فرهنگ و تمدن است؛ و از آنجا که از تلفیق احساس و عقلانیت و نقش آفرینی مرد و زن در تحقق ظهور حضرت حجت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) تشکیل می‌شود؛ از این جهت آرمان شهر مهدوی با چاشنی اثبات خانواده گرایی، و نفی تنازع و جنگ طلبی شکل می‌گیرد و اینگونه آیندۀ روشن جهان در عصر باشکوه مهدوی پدید می‌آید.

بدیهی است فقدان تبیین معارف ناب مهدوی و پرداختن سطحی به موضوع انتظار می‌تواند به انتظار منفعلانه و سکولار، متمایل به انجمن منحلۀ حجتیه؛ شهود گرایی عرفانی در بستر نفی عقلانیت دینی و اسلام منهای ولایت و تطبیق گرایی منجر گردد، لذا ضرورت نقش آفرینی نهاد حوزه و دانشگاه در راستای عمق بخشی و سیاستگذاری معارف دینی با رویکرد مطالعات میان رشته‌ای و در راستای تقویت ارتباطات میان فرهنگی در بازتولید معارف مهدوی و تولید علوم انسانی انکار ناپذیر است.

امید است سیاست گذاران فرهنگی کشور در راستای بازتولید گزاره‌های مرتبط با امر انتظار و انتقال فرهنگ مهدویت و حاکم کردن آن در نظام عقلانیت جهانی، و نیز ورود این معارف بی بدیل اسلامی در مقولۀ سبک زندگی اسلامی و به ویژه تمدن سازی نوین اسلامی اقدام نمایند.

کد خبر 4895789

منبع: مهر

کلیدواژه: مهدویت امام زمان حضرت مهدی عج ویروس کرونا نیمه شعبان کنفرانس بین المللی شیوع کرونا مهدویت امام زمان حضرت مهدی عج سیدهادی خسروشاهی امام سجاد ع معرفی کتاب مسلمانان سال جهش تولید فضای مجازی قاسم سلیمانی سازمان اوقاف و امور خیریه عج ل الله تعالی فرجه الشریف مفهوم انتظار آن حضرت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۳۶۱۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از شاخص‌های هنجاری علم تا ظهور اخلاق علمی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، اخلاق، مجموعه اصول و هنجارهای اعتقادی است که رفتار انسان‌ها براساس این رفتارها قضاوت می شود. 

محمد شاپوری (دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی و مدرس دانشگاه) در مقاله‌ای با عنوان «تقابل علم، اخلاق و اخلاق علمی» می‌نویسد؛ اخلاق مجموعه‌ای ازارزش‌ها و باورها؛ دستورالعمل‌ها؛ قواعد و قوانینی است که دستوراتی را برای نظم‌بخشی به جوامع و برای اطاعت فردی یا جمعی صادر می‌کند.

* تعریف انواع اخلاق

از نظر این پژوهشگر وقتی از اخلاق حرف می‌زنیم باید سه وجه را از یکدیگر تفکیک کنیم:

اخلاق مجموعه‌ای ازارزش‌ها و باورها؛ دستورالعمل‌ها؛ قواعد و قوانینی است که دستوراتی را برای نظم‌بخشی به جوامع و برای اطاعت فردی یا جمعی صادر می‌کند اخلاق اجتماعی اخلاق علمی اخلاق حرفه‌ای

وی می افزاید که اخلاق اجتماعی شامل معیار‌های عام اخلاقی در قلمرو جامعه است که از آن به Moral تعبیر می‌شود. ولی اخلاق علمی، Ethics، ناظر به رفتار‌ها و الزامات هنجاری در امر علمی است و اخلاق حرفه‌ای معیار‌های اخلاقی یک حرفه، صنف، شغل و نهاد و ... را شامل می‌شود.

* ویژگی‌ها و شاخص‌های هنجاری علم

به زعم این پژوهشگر می‌توان از این منظر برای علم ویژگی‌هایی قائل شد که یک عالم باید آن معیار‌های رفتاری مبتنی بر اخلاق را رعایت کند. این الزامات اخلاقی موجب رشد و گسترش علم می‌شود.

به عنوان مثال رابرت کی‌مرتن چنین شاخص‌های هنجاری برای علم بر می‌شمرد:

 اشتراک‌گرایی (یافته‌ها و اکتشافات علمی، ثروت یا حق فردی پژوهش‌گران نیست بلکه به جامعه تعلق دارد)  عام‌گرایی (دانشمند وطن دارد، ولی علم بی وطن است)  شک سازمان‌یافته (جزم اندیشی در علم جایی ندارد) اصالت (جعل، دستکاری، تقلب در علم ممنوع است) بی طرفی عاطفی (درعلم نباید جانب‌داری انجام گیرد) تواضع و فروتنی (احترام و قدردانی از میراث بشری، و اعتراف بر ضعف‌های شخصی خود)  به رسمیت شناختن عالم (باید شایستگی‌های دیگران را به رسمیت بشناسد)  شناخت یا معرفت یعنی فهمیدن، درک کردن یا دریافتن چیزی به صورت بی‌واسطه، یعنی شناخت از طریق خود شیء

* ظهور اخلاق علمی 

از نظر این پژوهشگر همواره در برابر رسوایی‌های اخلاقی در جوامع بشری و سازمان‌ها و فضا‌های کسب و کار راهکار‌های اخلاقی مطرح بوده‌ است که مرتبط با جایگاه‌های فلسفی و دینی بوده‌اند؛ اما به‌رغم این راهکارها، هم چنان مشکلات اخلاقی و رسوایی‌های اخلاقی در مسیر تاریخ رو به تزاید بوده است.

او در ادامه می‌نویسد در زمان‌های اخیر علاوه بر نسخه‌های اخلاقی حوزه‌های فلسفه و دین، اخلاق علمی نیز پا به منصه ظهور نهاده است. شناخت یا معرفت یعنی فهمیدن، ادراک کردن یا دریافتن چیزی به صورت بی‌واسطه، یعنی شناخت از طریق خود شیء. در این موقعیت شناخت، بی‌واسطه و به کمک تجربه و تقابل رخ داده است.

* انواع شناخت در حوزه علم

به زعم شاپوری این شناخت شامل انواعی است که در حوزه دانش می‌توان بدان اشاره نمود: شناخت فلسفی؛ شناخت دینی؛ شناخت علمی؛ شناخت هنری؛ شناخت عامیانه آن چه این گونه‌ها را از یکدیگر متمایز می‌نماید سطوح مطالعاتی پدیده‌های مورد نظر و روش بررسی آنها است.

او در ادامه می‌نویسد علم، فلسفه و دین عمدتاً به موضوع‌های اخلاقی پرداخته و راهکار‌هایی را در مورد مشکالت این حوزه مطرح می‌کنند. علم با اتکا بر تجربە تعمیمی، موضوع‌های مربوطه را در سطح جزء و وابسته به زمان و مکان خاص و به طور ویژه با روش‌های عینی، آزمون‌پذیر، خطاپذیر، محتمل و تکرار پذیر مورد بررسی قرار می‌دهد.

اصول اخلاقی اجتماعی وابسته به عوامل متعددی از جمله چگونگی تربیت، مذهب سنن و عقاید جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم

این نویسنده معتقد است که فلسفه با اتکا بر تجربە تفریدی موضوعات مربوطه را در سطح کلی و عام فارغ از زمان و مکان خاص روش‌های‌ بیشتر عقلانی یا بعضاً شهودی یا تجربی تفریدی، مورد بررسی قرار می‌دهد.

و او می‌نویسد دین نیز با اتکا بر تجربە تفریدی، موضوعات مربوطه را در سطوح کلی و مطلق، فارغ از زمان و مکان خاص با اتکا بر شهود فردی، عقل و تجربه فردی بررسی می‌نماید.

 بنابراین رویکرد علمی با ورود به دنیای اخلاق کسب وکار در سطوح سازمانی، به جای ورود به حیطه مفاهیم انتزاعی و مباحث فلسفی، می‌کوشد کارکنان را در فعالیت‌های سازمانی و اخلاقیشان کمک نماید.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اصول اخلاقی اجتماعی وابسته به عوامل متعددی از جمله چگونگی تربیت، مذهب، سنن و عقاید جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم. این اصول در طول زندگی ساخته می‌شوند و مبنای فرهنگی، فلسفی و مذهبی دارند که با توجه به آن مبانی رفتار خوب یا بد مورد قضاوت قرار می‌گیرد که دارای منابع متعددی هستند از جمله: دوستان؛ خانواده؛ پیشینه قومی مذهب؛ مدرسه؛ رسانه: تلویزیون، رادیو، روزنامه، مجله، اینترنت؛ مربیان یا الگو‌های فردی نقش.

انتهای پیام/