به نقل از «اتاق خبر»

ملت ایران در آزمون کرونا خوش درخشید

تاریخ انتشار: ۲۱ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۳۶۹۶۸

 

به گزارش اتاق خبر، به نقل از مهر، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب صبح امروز(پنجشنبه) به مناسبت فرا رسیدن نیمه شعبان سالروز ولادت حضرت ولی عصر(عج) در سخنرانی زنده تلویزیونی با ملت ایران سخن گفتند.

اهم فرمایشات رهبر معظم انقلاب به شرح زیر است:

-من توفیق دیدار نزدیک شما[ملت ایران] را ندارم و از دور با شما صحبت می‌کنم و این هم تجربه ای است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

-شاید در تاریخ بشر کمتر دوره ای اتفاق افتاده باشد که آحاد بشری در همه جای عالم، جامعه بشری، به قدر امروز احساس نیاز به یک منجی داشته باشند. چه نخبگان که آگاهانه این نیاز را احساس می‌کنند چه بسیاری از مردم که در ناخودآگاه احساس نیاز می‌کنند. احساس نیاز به مهدی، دست قدرت الهی، امامت معصوم، عصمت و هدایت الهی.

-کمتر در دوره‌ای از تاریخ این همه احساس نیاز به این حقیقت والا سراغ داریم. امروز بعد از آن که بشر مکاتب گوناگون و نحله های مختلف را تجریه کرده است، از کمونیسم تا دموکراسی غربی تا لیبرال دموکراسی رایج دنیا با این همه ادعایی که دارند، اما بشر احساس آسایش نمی‌کند. بشر با این همه پیشرفت‌های علمی که به کلی وضع زندگی را در جهان تغییر داده است، احساس خوشبختی نمی‌کند. بشر دچار بیماری و فحشا و گناه و بی عدالتی و نابرابری و شکاف طبقاتی بسیار وسیع است. بشر دچار سو استفاده قدرت ها از علم است.

-میلیادرها انسان در دنیا گرفتارند. برخی ممکن است آسایش داشته باشند اما آرامش ندارند. بشر دچار اضطراب است و این تحولات نتوانسته که به بشر خوشبختی بدهد. به عنوان مثال مساله بوسیله علم امروز قابل حل شدن نبوده و گره آن باز شدنی نیست و امروز بی عدالتی از علم تغذیه می‌کند و علم پیشرفته در خدمت جنگ افروزی و سلطه بر ملت ها است.

-مأموریت بزرگ حضرت بقیه‌الله، قسط و عدل است. این چیزی است که جز از دست قدرت الهی که از آستین حضرت بقیه‌الله بیرون می‌آید، امکانپذیر نیست.

-عدالتی که مد نظر امام زمان (عج) است، عدالت در همه شئون انسانی است، عدالت در قدرت، ثروت، سلامت، کرامت انسانی، منزلت اجتماعی، معنویت و امکان رشد.

-آحاد بشر چه آنهایی که نخبه هستند و می‌توانند حوادث را تشخیص دهند، همه این احساس نیاز را دارند. در همه ادیان هم وعده فرج و حرکت عظیم الهی داده شده است.

-برای اینکه این نیاز جهت پیدا کند و مفید فایده باشد، در اسلام از ما خواسته شده که انتظار داشته باشیم. انتظار فراتر از نیازمندی و احساس نیاز است. انتظار به معنای امید است. انتظار به معنای اعتقاد به اینکه آینده قطعی وجود دارد. انتظار سازنده است. در روایات ما، انتظار فرج جایگاه بسیار مهمی دارد.

-در انتظار فرج تحرک، امید و اقدام وجود دارد. انتظار فرج ناظر بر همه مشکلاتی است که در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد. مشکلات گوناگونی در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد که نباید مأیوس شود و باید انتظار فرج داشته باشد.

-انتظار فرج انسان را از حالت یأس و درماندگی که انسان را وادار به کارهای عجیب و غریبی می‌کند، نجات می‌دهد.

-انتظار به معنای فقط نشستن و دست روی دست گذاشتن و چشم به در دوختن نیست، انتظار به معنای آماده شدن و اقدام کردن است، به معنای آن است که انسان احساس کند عاقبتی وجود دارد که می‌شود به آن دست یافت و باید برای رسیدن به آن عاقبت تلاش کنیم. باید در راه ایجاد جامعه مهدوی تلاش کنیم؛ هم خودسازی کنیم و هم به قدر توان و امکاناتمان دگرسازی کنیم.

-جامعه مهدوی جامعه قسط، جامعه معنویت، جامعه معرفت، جامعه برادری و اخوت، جامعه علم و عزت است.

-انتظار فرج غیر از بی‌صبری و مدت معین کردن است که انسان یک تاریخی را در نظر بگیرد برای فرج حضرت ولیعصر (عج) و بی‌صبری کند؛ این به معنای انتظار فرج نیست. بی‌صبری کردن ممنوع است.

-انتظار فرج هم به معنای فرج ظهور حضرت و هم فرج نهایی و هم فرج بعد از حوادث دشوار است مثل همین حوادثی که در دنیا وجود دارد که خیلی‌ها را مأیوس کرده و وادار به خودکشی می‌کند. لکن وقتی انتظار فرج وجود دارد، انسان می‌داند که این حادثه تمام خواهد شد.

-آرامش واقعی ناشی از انتظار فرج و اطمینان نفس را می‌توان با دعا، استغاثه و مناجات افزایش داد. در ماه شعبان و رمضان، دعاها و مناجات فراوانی وجود دارد؛ مناجات با خدا و راز و نیاز کردن با ائمه اطهار به انسان آرامش می‌دهد. یاد خداوند به انسان بهجت و گشایش می‌دهد.

-دیشب میلیون‌ها نفر موفق شدند که دلهایشان را با خدا آشنا و متصل کنند و دست به دعا بردارند. بلاشک این امر آثار خوب خود را در خود آنها و کل جامعه نشان خواهد داد.

-حادثه کرونا یک ابتلای عمومی و یک آزمونی برای دولت‌ها و ملت‌ها است. ملت ایران در این آزمون کرونا و «وبای مدرن» خوش درخشید. اوج این افتخار ملی متعلق به مجموعه درمانی کشور است. عظمت کار و فداکاری پزشکان، پرستاران، متخصصان علوم آزمایشگاهی، بخش‌های خدمات و مدیریت‌ها جای تقدیر دارد.

-رنج دوری از خانواده را تحمل کردند حتی در نوروز و تعطیلات نوروزی هم به خانواده‌هایشان سر نزدند، دچار بی‌خوابی و مشکلات عصبی ناشی از بیمار بدحال شدند. این خاطره خوشی از مجموعه‌های درمانی کشور در ذهن ملت خواهد گذاشت. در این دوران جامعه پزشکی، پرستاری و درمانی کشور از خود خاطره خوشی را به جای گذاشت.

-در کنار این‌ها کسانی که داوطلبانه وارد میدان شدند، شامل طلاب جهادی، هزاران بسیجی پرتلاش و آحاد مردم خدمات باارزشی که از توصیف بالاتر است، انجام دادند. نیروهای مسلح از همه توان سازندگی و ابتکار خود استفاده کردند. در زمینه تولید امکانات بهداشتی و درمانی، ساخت نقاهتگاه‌ها، اقدامات مهمی از طرف نیروهای مسلح انجام شد.

-ظرفیت‌های جدیدی در داخل و خارج نیروهای مسلح کشف شد که ما این ظرفیت‌ها را نمی‌شناختیم. جوان‌هایی که در صدا و سیما اقدامات خود را توضیح می‌دهند را ما نمی‌شناختیم. مشارکت‌های مردمی نیز مشارکت‌های بسیار زیبا بود که صحنه‌های جالب و شگفت‌انگیزی را خلق کرد.

-به عنوان مثال در یزد مادر شهیدی با همکاری جمعی از بانوان خانه‌هایشان را تبدیل به خیاط‌خانه کردند که در آنجا ماسک تولید می‌کنند و به صورت رایگان در اختیار مردم می‌گذارند. در خوزستان، طلاب حوزه علمیه قرارگاه تشکیل دادند و حتی داخل خانه‌های مردم را ضدعفونی می‌کنند. در شیراز معتمدین محلی با صاحبان املاک، خانه‌ها و مغازه‌ها صحبت می‌کنند که اجاره نگیرند و مهلت بدهند. در تبریز رئیس حوزه علمیه ورود کرده و به شکل میدانی مشغول فعالیت است. در یکی از شهرها نامزد حزب‌اللهی که در انتخابات رأی نیاورده، ستاد خود را تعطیل نکرده و فعالان را در خدمت حرکت جهادی و مبارزه با کرونا سازماندهی کرده است.

-اینها نشان‌دهنده عمق فرهنگ اسلامی و رسوخ فرهنگ اسلامی در درون ماست. برخلاف خواسته و ادعای کسانی که در یک دهه اخیر تلاش کردند فرهنگ ایرانی و اسلامی را تحقیر کنند و مردم را متوجه فرهنگ و سبک زندگی غربی کنند، احساس فرهنگ و تفکر اسلامی و زنجیره ارزش‌های اسلامی در مردم بسیار احساس قوی و راسخی است.

-فرهنگ و تمدن غربی هم محصول خود را در این دوران نشان داد. آنچه در کشورهای غربی، اروپا و آمریکا اتفاق افتاد، محصول تربیت خود را نشان دادند.

-تخلیه فروشگاه‌ها در غرب در عرض یک تا دو ساعت، صف کشیدن برای خرید اسلحه یا عدم توجه به معالجه بیماران پیر و از کار افتاده از رفتارهای ملت‌های غربی است که نتیجه منطقی فلسفه حاکم بر تفکر غربی و فلسفه غرب‌گرایی و مادی‌گرایی، فلسفه‌های غالباً بی‌خدایی است.

-یکی از سناتورهای آمریکایی گفت غرب وحشی زنده شد. وقتی ما می‌گوییم غرب روح وحشی‌گری دارد، برخی تعجب و انکار می‌کنند.

-روز ۱۳ فروردین انسان باور نمی‌کرد مردم ۱۳ به‌در را تعطیل کنند. اما مردم به ۱۳ بدر نرفتند این نشان دهنده این است که مردم به معنای واقعی کلمه، نظم عمومی را پذیرفتند.

-کرونا یک مشکل و ابتلای بزرگ و خطرناکی است که به بشریت روی آورده است. لکن این مشکل در مقایسه با بسیاری از مشکلات، موضوع کوچکی به حساب می‌آید. مشکلات فراوانی در دنیا و کشور خودمان داشتیم که از این حادثه کمتر نبود از جمله درست در همین ایامی که کرونا به منطقه ما وارد شد، در ۳۲ سال قبل هواپیماهای صدام مواد شیمیایی را در بخش‌هایی از کشور ما می‌ریخت و از مردم ما و مردم خودشان هزاران نفر را با گاز خردل کشتند. کشورهای غربی سلاح‌های شیمیایی را در اختیار صدام قرار دادند.

-در دو جنگ جهانی بیش از ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. در جنگ ویتنام و حمله به عراق عده زیادی به وسیله آمریکایی‌ها کشته شدند. در حال حاضر نیز میلیون‌ها انسان زیر فشار ظلم و ستم دشمن و استکبار قرار دارند.

-مسئله کرونا ما را از توطئه دشمنان و استکبار غافل نکند. دشمنی استکبار با اصل نظام جمهوری اسلامی است. اینکه کسی خیال کند ما دشمنی نکنیم تا کسی با ما دشمنی نکند، این‌گونه نیست. اصل جمهوری اسلامی از نظر آنها قابل تحمل نیست.

-مسئولان در ستاد ملی به طور جدی مشغول کار هستند، برای برخی از قشرهای ضعیف نیز فکرهایی کردند که برنامه‌هایی که مسئولان دولتی برای قشرهای ضعیف در نظر گرفته‌اند، هر چه سریعتر و بهتر اجرایی نمایند.

-در کنار این، مردم هم وظیفه دارند. عده‌ای هستند که در این شرایط حقیقتاً زندگی‌شان به سختی قابل گذران است و نمی‌توانند زندگی معمولی و عادی داشته باشند. افرادی که توانایی دارند باید در این زمینه فعالیت وسیعی داشته باشند.

-ماه رمضان ماه ایثار و کمک به مستمندان است. چه خوب است که رزمایش گسترده‌ای در کشور برای کمک مؤمنانه به نیازمندان به وجود آید.

-برای آنکه ارادت ما به امام زمان ثابت شود، باید صحنه‌هایی از جامعه مهدوی را خودمان به وجود بیاوریم چراکه جامعه مهدوی جامعه عزت، علم، مواسات و برادری، قسط و عدل است.

-در غیاب جلسات عمومی از عبادت، تضرع، خشوع و خضوع در تنهایی غفلت نکنیم.

-توصیه به مسئولان و فعالان جوان در عرصه علم و فناوری دارم که دو چیز فراموش نشود، یکی مسئله جهش تولید که مسئله حیاتی برای کشور است. ما باید به هر قیمتی است، مسئله تولید را دنبال کنیم و به معنای واقعی جهش برای تولید ایجاد کنیم. دوم از طریق ساخت و ساز، کار آزمایشگاهی و تولید نیازهای کشور را دنبال کنیم.

انتهای پیام/

منبع: اتاق خبر

کلیدواژه: امام زمان حضرت مهدی عج نیمه شعبان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.otaghnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اتاق خبر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۳۶۹۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

 نامزدها چطور می‌پذیرند بیش از درآمد چهار سال نمایندگی برای انتخابات هزینه کنند؟

تابناک _ فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی در ایران همزمان و شاید پیش از برگزاری اولین انتخابات‌های تاریخ معاصر آغاز شد اما خبری از نهادینگی تحزب در کشور ما نیست.

پیامدهای ضعف تحزب بیش از هر زمانی خود را در مقاطع رقابت‌های انتخاباتی نشان می‌دهد که تشکل‌ها و فهرست‌های موسمی می‌کوشند تا این ضعف را پوشش دهند. از دید بسیاری از ناظران و تحلیلگران سیاسی، پانگرفتنِ فرایندهای حزبی علاوه بر ایام انتخابات آثار خود را در عرصه فعالیت‌ها و روندهای سیاسی کشور نیز به شکل‌های گوناگون می‌نمایاند.

 احزاب سیاسی به عنوان چرخ دنده های دموکراسی و عضو مهم جامعه مدنی، در کشورهای دموکراتیک نقش مهمی در تعامل بین دولت و جامعه ایفا می کنند. بر این اساس نظام های مبتنی بر مردمسالاری نمی توانند از احزاب و سیاست های حزبی خود را بی نیاز ببینند.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در ۲ اصل ۲۶ و ۲۷ به کلیات مربوط به آزادی احزاب و انجمن ها و شرایط و حدود فعالیت آنها پرداخته است. در اصل ۲۶ قانون اساسی آمده است: «احزاب، جمعیت ها، انجمـن های اسلامی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی شناخته شده آزادند، مشروط به اینکـه اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ کس را نمی توان از شرکت در آنها منع کرد و یا به شرکت در یکی از آنها مجبـور سـاخت» در اصـل ۲۷ نیـز آمده: «تشکیل اجتماعات و راهپیمائی ها، بدون حمل سلاح به شرط آنکه مخل مبانی اسلام نباشـد آزاد است»

بررسی‌های تاریخی نشان از «دولت‌ساخت» بودن احزاب سیاسی و نه «دولت‌ساز» بودن آن دارد و به همین خاطر موجب بی‌اعتمادی و بدبینی مردم شدند.

«سیمین حاجی‌پور ساردویی» جامعه‌شناس سیاسی و استاد دانشگاه در گفتگویی به آسیب شناسی این موضوع پرداخته است.

احزاب سیاسی پس از انحلال حزب جمهوری اسلامی روی شکاف‌های اقتصادی-اجتماعی یا سیاسی در داخل بلوک اسلامی شکل گرفتند

احزاب سیاسی چرخ‌دنده دموکراسی و از نهادهای جامعه مدنی هستند که در تعامل میان دولت (رأس هرم) و جامعه (قاعده هرم) می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.

پس از انقلاب اسلامی، برخی با حضور احزاب سیاسی در جامعه مخالف بودند. صاحبان این دیدگاه، احزاب سیاسی را منشاء کشمکش و تفرقه می‌دانستند. برخی نیز معتقد بودند حضور احزاب سیاسی به عنوان سازوکاری مهم و با کارویژه‌های نمایندگی مطالبات مردم ضروری است.

موج انقلاب با سرعتی غیرقابل باور تغییراتی را در ساختارهای قدرت ایجاد و بسیاری از نظم‌ها و سامان‌های سیاسی و اجتماعی کهن را دستخوش تغییر کرد که یکی از آنها نظام حزبی در ایران بود.

در اواخر دوره پهلوی دوم، نظام حزبی با شکل‌گیری حزب رستاخیز به صورت نظام تک‌حزبی درآمده بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل مطالبات فضای باز سیاسی در جریان انقلاب، احزاب و دسته‌های سیاسی متعددی در فضای سیاسی کشور ظاهر شدند که البته همگی بدون شناسنامه بودند زیرا با وجود اصل ۲۶ قانون اساسی که آزادی احزاب سیاسی را مشروط بر عدم نقض اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی می‌داند، هنوز قانون احزاب سیاسی شکل نگرفته بود.

اما حزب جمهوری اسلامی، در واقع، نوعی عکس‌العمل در برابر سایر تشکیلاتی بود که در آن زمان در جامعه حضور داشتند و از آنها احساس خطر می‌شد؛ یعنی اگر در اهداف و چرایی شکل‌گیری این حزب دقت کنیم متوجه می‌شویم که این حزب، تشکیلاتی برای مبارزه و خنثی کردن کارها و اهداف دیگر احزاب مخالف بود و پس از سال ۱۳۶۰ که رهبران آن پست‌های کلیدی را گرفتند و استقرار نظام جمهوری اسلامی به مرحله تثبیت رسید، این حزب نیز به فراموشی سپرده شد. بعدها با تصویب قانون، احزاب سیاسی شروع به شکل‌گیری کردند. اما دلایل متعددی در شکل‌گیری آنها تأثیر داشت.

فرهنگ سیاسی جامعه پیش از شکل‌گیری حزب باید غنی و مشارکتی باشد؛ به این معنا که از فرهنگ سیاسی تبعی باید به سوی فرهنگ سیاسی مشارکتی حرکت کرده باشد تا بتواند تکثرگرایی یا پلورالیسم و دموکراسی را برتابد

احزاب سیاسی پس از انحلال حزب جمهوری اسلامی روی شکاف‌های اقتصادی ـ اجتماعی یا سیاسی در داخل بلوک اسلامی شکل گرفتند، زیرا اگر احزاب سیاسی در داخل ابرگفتمان انقلاب اسلامی شکل نمی‌گرفتند، قاعدتاً باندهای قدرت شکل می‌گرفتند. از این رو، به نظرم، مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری احزاب سیاسی پس از تأسیس نظام جمهوری اسلامی، ایجاد مشروعیت و مقبولیت برای بلوک اسلامی، افزایش مشارکت سیاسی و نهایتاً دفاع از استقرار و تثبیت نظام جمهوری اسلامی بود.

احزاب سیاسی در درون سازمانی‌ترین حرکت‌های خود نیز اصول دموکراسی را بازنمایی نمی‌کنند

پیرامون علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران، باید گفت که در ایران احزاب سیاسی وجود دارند اما چون نهادینه نشده‌اند، ناکارآمد شدند. بنابراین، ما ابتدا باید دلایل ناکارآمدی احزاب سیاسی را بررسی می‌کنیم و سپس به ناکامی آنها می‌پردازیم.

اول اینکه، احزاب سیاسی موجود دولتی بودند و از دل دولت‌های در قدرت شکل می‌گرفتند. بررسی‌های تاریخی نشان از «دولت‌ساخت» بودن احزاب سیاسی و نه «دولت‌ساز» بودن آن دارد. لذا موجب بی‌اعتمادی و بدبینی مردم شدند.

دوم، فرهنگ سیاسی ایلی ـ عشیره‌ای بود که موجب تضعیف وحدت و یکپارچگی ملی و در نتیجه تخریب بستر لازم برای تداوم حرکت احزاب سیاسی شد. از سوی دیگر، فرهنگ سیاسی جامعه پیش از شکل‌گیری حزب باید غنی و مشارکتی باشد؛ به این معنا که از فرهنگ سیاسی تبعی باید به سوی فرهنگ سیاسی مشارکتی حرکت کرده باشد تا بتواند تکثرگرایی یا پلورالیسم و دموکراسی را برتابد.

اما در جامعه ما، احزاب سیاسی در درون سازمانی‌ترین حرکت‌های خود نیز اصول دموکراسی را بازنمایی نمی‌کنند. احزاب سیاسی در ایران بیشتر تمرکزگرا و رابطه‌مدار، حتی در شکل‌گیری شوراهای مرکزی، هستند و کمتر به ضوابط حزبی، انضباط سازمانی و تشکیلات توجه می‌کنند. به علاوه، احزاب سیاسی در ایران یا نخبه‌گرا یا توده‌گرا هستند و ریشه در طبقه اجتماعی خاصی ندارند.

شکاف میان احزاب سیاسی و مردم موجب شده احزاب سیاسی از مقبولیت و مشروعیت لازم برخوردار نباشند. برخی معتقدند روابط احزاب با هم آنتاگونیستی (ستیزه‌جویانه) است اما من معتقدم روابط افراد در داخل یک حزب هم آنتاگونیستی است؛ حتی در داخل احزاب سیاسی رقابت مدنی، اجماع فکری و .... شکل نمی‌گیرد.

احزاب سیاسی در ایران بیشتر تمرکزگرا و رابطه‌مدار، حتی در شکل‌گیری شوراهای مرکزی هستند و کمتر به ضوابط حزبی، انضباط سازمانی و تشکیلات توجه می‌کنند. به علاوه، احزاب سیاسی در ایران یا نخبه‌گرا یا توده‌گرا هستند و ریشه در طبقه اجتماعی خاصی ندارند

اتفاق جالب زمانی رخ می‌دهد که دبیرکل یک حزب سیاسی می‌گوید: «سازوکار تصمیم‌گیری بر مبنای اجماع فکری نیست». این یعنی تعریف حزب سیاسی را هم زیر پا نهاده، جمع بودن و اشتراک ذهنی و عقیدتی را تجربه نکرده و به قولی هر کس به سوی منافع خود حرکت کرده و در نهایت و زیرساخت در نفی یکدیگر معنا پیدا کرده‌اند. در نتیجه، نخبگان سیاسی ما هم درک درستی از حزب ندارند چه برسد به عامه مردم. بنابراین، یکی از دلایل ناکارآمدی احزاب سیاسی عدم درک صحیح نخبگان سیاسی و مردم از حزب سیاسی، ماهیت و کارویژه‌های آن است.

دیگر اینکه، ساختار و تشکیلات حزبی در ایران شکل نگرفت. احزاب ایران فردگرا و تمرکزگرا رشد کردند. به همین دلیل شما می‌بینید که در انتخابات‌ها حیثیت حزبی به معنای واقعی به صورت فردی از درون تهی می‌شود و نمی‌تواند به یک گفتمان واحد برسد. حتی در چارچوب حزب یک ایدئولوژِی بروز نمی‌کند و انسداد فکری وسیاسی و توسعه‌نیافتگی سیاسی اتفاقاً از همین احزاب سیاسی آغاز می‌شود.

افراد درون احزاب سیاسی وقتی با اختلاف، نه رقابت در کسب قدرت مواجه می‌شوند به راحتی و با توجیه سرطانی و سمی انشعاب می‌زنند. خرد جمعی در احزاب سیاسی شکل نمی‌گیرد و احزاب سیاسی در بازی قدرت و قدرت‌طلبی در خرد فردی گرفتار می‌شوند.

یکی دیگر از دلایل ناکارآمدی احزاب سیاسی این است که اجماع فکری و تشکیل ائتلاف‌ها برای آنها بیشتر تاکتیک است تا استراتژِی. به همین دلیل این ائتلاف‌های سست و زودگذر و انشعابات سریع کارآمد نیستند.

ساختار قدرت در این نهاد مدنی که باید مظهر دموکراسی باشد، غیردموکراتیک است. احزاب سیاسی در ایران نتوانستند شکلی اندام‌وار به خود بگیرند و در ساخت اجتماعی به انسجام اجتماعی دست یابند.

اگر احزاب سیاسی در ایران را بر اساس نظریه هانتینگتون مورد بررسی قرار دهیم، متوجه می‌شویم احزاب سیاسی در ایران از مرحله شکل‌گیری و تداوم حیات عبور کرده و در مرحله گسترش قرار دارند. اما به مرحله نهادمندی پا نگذاشته‌اند. از این رو، ناکارآمدی احزاب سیاسی را می‌توان از منظر نحوه شکل‌گیری، تداوم حیات، برآوردن و انجام کارویژه‌های حزب، ساختار قدرت و ضعف قانون احزاب سیاسی نیز بیان کرد.

بررسی تاریخی نشان می‌دهد احزاب سیاسی در دوره حیات خود نتوانسته‌اند به کارویژه‌های حزبی عمل کنند. قانوان احزاب سیاسی فاقد نظام نظارت و شفافیت مالی برای فعالیت‌های احزاب سیاسی است. احزاب سیاسی در ایران دچار سیاست‌زدگی شدید، قدرت‌طلبی تنگ‌نظرانه با قاعده «برد ـ باخت» بجای قاعده همکاری‌جویانه و رقابت مسالمت‌آمیز و عدم رعایت قواعد بازی دموکراتیک هستند که موجب ناکارآمدی آنها می‌شود. از سوی دیگر، در مانیفست تمام احزاب سیاسی بر اصول اخلاقی، مدنی و قانونمندی تأکید شده است، اما در عمل میان این اصول و آنچه رخ می‌دهد، فاصله و گسست وجود دارد.

برخی معتقدند روابط احزاب با هم آنتاگونیستی (ستیزه‌جویانه) است اما من معتقدم روابط افراد در داخل یک حزب هم آنتاگونیستی است؛ حتی در داخل احزاب سیاسی رقابت مدنی، اجماع فکری و .... شکل نمی‌گیرد

مردم به این باور رسیده‌اند که برای احزاب سیاسی به جای منبع قدرت تبدیل به ابزار قدرت شده‌اند

با وجود این که به نظر می‌رسد تمام مواردی که ذکر فرمودید در عدم توفیق یا «ناکامی» احزاب سیاسی مؤثر بوده‌اند، اما شاید مهم‌ترین دلیل عدم توفیق احزاب سیاسی عدم توافق آنها با مفسر قانون در «تفسیر قوانین موجود» و اختلاف نظر در «قدرت ساختار قدرت» باشد. البته توجه دارید که تمام عوامل مؤثر در «ناکارآمدی» احزاب سیاسی در «ناکامی» آنها مؤثر بوده‌اند.

احزاب سیاسی نتوانسته‌اند در طولانی مدت اعتماد عمومی را که می‌تواند سرمایه اجتماعی آنها باشد جلب و جذب کنند. مردم به این باور رسیده‌اند که احزاب تنها در پی تحقق منافع فردی، گروهی و جناحی خود هستند، احزاب سیاسی هیچ فایده و عملکرد مثبتی برای مردم ندارند، احزاب توجه کمی به خواسته‌ها و مطالبات مردم دارند، احزاب نمی‌توانند نقش میانجی خود را به عنوان جامعه مدنی و انتقال مطالبات مردم به طبقه حاکم انجام دهند و اینکه احزاب سیاسی فردای دسترسی به قدرت، مردم را به فراموشی سپرده‌اند. در نتیجه، مردم به این باور رسیده‌اند که بجای «منبع قدرت» برای احزاب سیاسی تبدیل به «ابزار قدرت» شده‌اند.

از سوی دیگر، مشارکت نهادمند مستلزم وجود فرصت‌های برابر و رعایت قواعد بازی دموکراتیک ۱) در داخل نهاد مدنی؛ ۲) در تعامل با حکومت و ۳) در تعامل با سایر نهادهای مدنی است. در صورتی که نهادهای مدنی مانند احزاب سیاسی نهادمند نشوند، به قول هانتینگتون بجای «جامعه مدنی» که مسئولیت انتقال مطالبات مردم و قاعده هرم را به رأس قدرت برعهده داشته و عرصه‌ای اخلاق‌مدار، قانونمند، حوزه آزادی و استقلال، کثرت‌گرایی، خودانگیختگی، رقابت سالم و قاعده‌مند و تعهد به مصالح جمعی است، «جامعه پروترین» ظهور و بروز می‌یابد که یک جامعه سیاست‌زده، با رقابت غیرقاعده‌مند، بر اساس مصالح شخصی و قدرت‌محور است که هدف مستقیم آن، کسب قدرت سیاسی خواهد بود. در نهایت، در جامعه مدنی میان مشارکت سیاسی نهادهای مدنی با نهادمندی آنها تناسب وجود دارد، در حالی که در جامعه پروترین/سیاست‌زده مشارکت سیاسی نهادهای مدنی بی‌ضابطه و غیرنهادمند است و این عوامل موجب ناکامی احزاب سیاسی می‌شود.

به علاوه، نخبه‌گرا بودن احزاب سیاسی موجب شده آنها از یک سو، توجه چندانی به عضوگیری از افراد عادی نداشته باشند و از سوی دیگر، به آموزش سیاسی و اجتماعی و ارتقای آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی توده‌ها بی‌توجه باشند. در نتیجه، نگرش منفی مردم نسبت به احزاب سیاسی و برج‌عاج‌نشینی روشنفکران حزبی و عدم تلاش جدی آنها برای جذب مردم موجب شکاف و فاصله معنادار میان مردم و احزاب شده، پایگاه اجتماعی آنها را تضعیف کرده است که چنین وضعیتی هنوز وجود دارد.

افراد درون احزاب سیاسی وقتی با اختلاف، نه رقابت در کسب قدرت مواجه می‌شوند به راحتی و با توجیه سرطانی و سمی انشعاب می‌زنند

پس از مشروطه هرگز و در هیچ دورانی فضای رقابتی مسالمت‌آمیز و منعطف در ایران شکل نگرفت. شکاف‌های متراکم و ایدئولوژیک انعطاف‌ناپذیر به بی‌ثباتی سیاسی و قطبی کردن شدید فضای سیاسی ـ اجتماعی جامعه منجر شد. این فضا موجب تقویت ساخت ناامن ذهنی مردم و حزب‌گریزی آنها شد.

در نهایت، مردم به دلایلی مانند نخبه‌گرایی (عدم انطباق با خواست‌ها و مطالبات مردم)، وابستگی به حکومت (عدم استقلال)، تعارضات ایدئولوژیک و قطبی کردن جامعه (عدم انسجام)، قدرت‌طلبی و فاصله‌گیری از اصول اخلاقی و مدنی، قائم بودن به شخص، عدم عمل به وعده‌های انتخاباتی و بازتولید فرهنگ سیاسی تبعی، نسبت به احزاب سیاسی رویکرد و نگرش مثبتی نداشته، تمام اینها ناکامی احزاب سیاسی را در نهادمندی آن شکل داده و رقم زده است.

در رأی‌دهی لیستی، یکی از بزرگ‌ترین معایب، عدم پیگیری درآمدهای انتخاباتی از طریق قانون احزاب سیاسی است

رأی‌دهی لیستی با هویت حزبی در ارتباط قرار می‌گیرد. وابستگی حزبی موجب هویت حزبی برای افراد می‌شود. حزب نامزدهای خود را معرفی می‌کند و طرفداران حزب به نامزدهای معرفی شده، حتی بدون شناخت، رأی خواهند داد. به نظر من، رأی‌دهی لیستی و نگاه لیستی به نامزدها یک آسیب بزرگ برای انتخابات است. در سال‌های اخیر به محض اینکه یک نفر در انتخابات کاندیدا می‌شود، اولین پرسش اطرافیان این است که «در لیست هستی یا نه؟» چون امکان پیروزی در انتخابات را در جاگیری در لیست می‌دانند.

شاید مهم‌ترین دلیل عدم توفیق احزاب سیاسی عدم توافق آنها با مفسر قانون در تفسیر قوانین موجود و اختلاف نظر در قدرتِ ساختار قدرت باشد

در رأی‌دهی لیستی، یکی از بزرگ‌ترین معایب عدم پیگیری درآمدهای انتخاباتی از طریق قانون احزاب سیاسی است. در واقع، یکی از بزرگ‌ترین خلاءهای قانونی را در قانون احزاب سیاسی می‌بینیم که هیچ اشاره‌ای به درآمدهای احزاب سیاسی نکرده است. در نتیجه، احزاب سیاسی با ترویج رأی‌دهی لیستی فرصت کسب درآمد یافته، برای ورود و شناسایی افراد شایسته اما بدون امکانات مالی گسترده تلاشی نمی‌کنند.

دوم، در رأی‌دهی لیستی، مشارکت‌کننده، در واقع، در مقام ابژه سیاسی ظهور پیدا می‌کند و باز هم به فرهنگ سیاسی تبعی برمی‌گردد. این به معنای آن است که تربیت سیاسی برای سوژه‌گی سیاسی انجام نگرفته است. رأی‌دهنده پای صندوق رأی می‌رود و بدون هیچ شناختی اقدام به رأی دادن می‌کند.

دیگر اینکه، انتخابات از رقابت نخبگانی خارج می‌شود و مفهوم اصلی انتخابات از بین می‌رود. احزاب به عنوان گروه‌های مرجع تهیه لیست‌های انتخاباتی شفافیت ندارند. افرادی با وجود تمام صلاحیت‌ها و شایستگی‌ها از سوی احزاب سیاسی شناسایی نمی‌شوند و در لیست قرار نمی‌گیرند. در نتیجه افراد شایسته ناامید و سرخورده شده و افراد ناشایست وارد مجلس می‌شوند. به آسانی می‌توان عملکرد و کارآمدی مجالس قانونگذاری را از مجلس اول تا یازدهم مورد بررسی قرار داد و به این ترتیب متوجه خواهید شد که کارآیی و کارآمدی مجلس از زمان لیستی شدن رفتار انتخاباتی کاهش یافته است.

از دیگر آسیب‌های رأی‌دهی لیستی، افزایش نقش پول در انتخابات و در واقع، در نتیجه انتخابات است. گاهی هزینه‌های اعلام شده از میزان درآمد یک نماینده در طول ۴ سال بیشتر است. با این وجود، افراد می پذیرند. چرا؟ از سوی دیگر، انتخابات در واقع، عرصه رقابت ایده‌ها و برنامه‌ها است اما ما در طول انتخابات لیستی هیچ برنامه‌ای از سوی لیست‌ها نمی‌بینیم.

نهایتاً، انتخابات به عنوان مظهر دموکراسی، به نوعی به رقابت بی‌صدای ثروت، سرمایه‌داری و توصیه‌ها و سهمیه‌های سیاسی تبدیل می‌شود و نهایتاً بسیاری از افراد شایسته و صاحب‌نظران دارای ایده و پای‌بند به اصول اخلاقی به دلیل اینکه سرمایه‌ای برای هزینه‌های هنگفت انتخابات لیستی احزاب ندارند، از امکان ورود به پارلمان و ارائه برنامه‌های خود به عنوان یک نیروی سیاسی محروم می‌شوند.

نخبه‌گرا بودن احزاب سیاسی موجب شده آنها از یک سو، توجه چندانی به عضوگیری از افراد عادی نداشته باشند و از سوی دیگر، به آموزش سیاسی و اجتماعی و ارتقای آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی توده‌ها بی‌توجه باشند

به علاوه، سازوکار تهیه لیست‌های انتخاباتی به نظر می‌رسد مبتنی بر سهم‌خواهی برخی افراد و مناسبات سیاسی است. به همین دلیل است که در یک لیست به عنوان مثال ۳۰ نفره حوزه انتخابیه تهران شما افرادی را در کنار هم می‌بینید که در حالت عادی در کنار هم قرار نمی‌گیرند. بخشی از این لیست‌ها را نمایندگان مجلس قبل تشکل می‌دهند بدون آنکه ارائه‌دهندگان لیست پیرامون عملکرد آنها در مجلس پیشین شفاف‌سازی کنند.

لذا به نظر می‌رسد، سلامت انتخابات که می‌تواند تضمین‌کننده سلامت سیاستگذاران و ورود قانونگذاران سالم و بسیج مردم پای صندوق‌های رأی بوده، به مخاطره افتاده، بحران مشروعیت و اعتماد را رقم بزند. شناسایی این نقاط ضعف و مهم‌تر از همه، اصلاح قانون احزاب سیاسی، نظارت مالی شدید بر انتخابات، گذار از «تجارت انتخاباتی» به «رقابت انتخاباتی»، نظارت هیأت امنایی از افراد صالح بر روند تهیه لیست‌ها، شفاف‌سازی روند تهیه لیست‌ها و آموزش عمومی به منظور پیشگیری از رأی‌دهی لیستی بدون شناخت از ضروریات بازبینی در انتخابات باشد.

با پذیرش گسترش تحزب، منتقدان مشروع شکل خواهند گرفت

احزاب سیاسی برای توسعه سیاسی طولانی مدت حیاتی هستند. جامعه به دموکراسی نمایندگی نیاز دارد تا بتواند عقاید متفاوت را پیرامون مسایل مختلف مطرح کند. مکانیزمی که می‌تواند این مسیر را تسهیل کند، حضور احزاب سیاسی است که با حمایت یا محدودسازی دولت/قوه مجریه، آن را پاسخگو، مسئولیت‌پذیر و شفاف می‌سازد و با ارائه طرح‌های مختلف به نمایندگان قوه مقننه، آنها را کارآمد می‌سازد و به مردم قدرت انتخاب می‌دهد. اما در کشور ما حضور احزاب سیاسی قوی، تشکیلاتی، نهادمند و به عنوان عضوی از جامعه مدنی نادیده گرفته شده است.

اغلب احزاب سیاسی از منزلت پایینی برخوردار هستند. افراد اداره‌کننده این احزاب بجای نمایندگی علایق و نیازهای مردم، پیگیر علایق خود هستند. با این وجود، معتقدم احزاب سیاسی معتبر و نظام حزبی مؤثر برای ساخت دموکراسی اساسی و ضروری است.

یکی دیگر از دلایل ناکارآمدی احزاب سیاسی این است که اجماع فکری و تشکیل ائتلاف‌ها برای آنها بیشتر تاکتیک است تا استراتژی

ایده اصلی پشت این دفاع از حزب این است که اگر ما کثرت‌گرایی را بپذیریم، نمی‌توانیم احزاب سیاسی را رد کنیم. گردش نخبگان از جمله سیاست‌هایی است که قاعدتاً می‌تواند با حضور احزاب سیاسی واقعی رقم بخورد. دفاع کثرت‌گرا از احزاب سیاسی به معنای آن است که نگاه کلی‌گرا و هر گونه توسل به یکسان‌سازی که به تازگی به خالص‌سازی معروف شده است، رد می‌کند.

با پذیرش گسترش تحزب، به این نقطه خواهیم رسید که به «دستور زبان مشترک» نیازی نیست و به این ترتیب، منتقدان مشروع شکل خواهند گرفت؛ منتقدانی که دشمن نباشند، اما رقیب باشند. گسترش تحزب قاعدتاً پیوند میان قاعده هرم جامعه (مردم و منافع مردم) با رأس هرم قدرت (نهادهای تصمیم‌گیری) را برقرار می‌کند. در این صورت، با کسب اعتماد سیاسی نسبت به احزاب سیاسی و با گسترش تحزب می‌توانیم نظام انتخاباتی کشور را بسوی نظام انتخاباتی تناسبی یا ترکیبی که مبتنی بر نظام حزبی هستند پیش ببریم. در نتیجه، مردم‌سالاری نمایندگی با انتخاب افراد شایسته‌تر وضعیت بهتری خواهد یافت.