به نقل از «ایرنا»

شگفتی و حسرت، ماحصل فَرنگ‌گَردی شاه قاجار

تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۶۳۶۹۰۴

چون سفر فرنگستان کار عمده‌ای بود، برای تسلی خاطر لازم شد استخاره به قرآن بشود که اگر خوب آمد، به جد تمام مشغول بشویم، اگر بد آمد که از صرافت بیفتیم. امروز به آقاسید صادق نوشتم، بدون اینکه مطلب را بفهمد، نیت را استخاره کرد. اول آیه میانه مایل به بد آمد. برای رفع تردید دوباره استخاره شد. بسیار بد آمد. آیه مبارکه را فرستادم ببینید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حال که خدا مصلحت ندانست باید کلیتاً از این صراف افتاد. با شارژدافر روس، دیگر مذاکره نشود. از اطریش هم دعوتی نشود؛ این متن نامه ای است که ناصرالدین شاه قاجار به میرزا حسین خان سپهسالار می نویسد تا او را مجاب کند که نمی تواند به فرنگ سفر کند.

نامه سپهسالار به ناصرالدین شاه

سپهسالار که می‌خواست شاه را از چگونگی اداره دولت‌های اروپا و همدستی پادشاهان با توده و اندازه پیشرفت آنها آگاه و او را با اندیشه‌های خود درباره ایران همداستان گرداند، بر خواسته خود اصرار می کند تا اینکه موفق شود، ترتیب نخستین سفر ناصرالدین شاه به خارج از کشور بدهد. به همین دلیل نامه ای به ناصرالدین شاه می نویسد و در آن می گوید: این عزم ملوکانه محض سیاحت نیست؛ این یک شاهراه بزرگی است که از برای ترقیات ایران گشوده می‌شود. در این سفر تنها پادشاه ایران به فرنگستان نمی‌رود، در حقیقت تمام دولت ایران به جهت نجات این ملک به تفحص اوضاع دنیا می‌رود. هرگاه مقصودات عالیه... درست به عمل آید، نتایج آن بلاشک معظم‌تر از آن فواید خواهد بود که نادر به واسطه فتوحات خود در سفر هند تحصیل نمود. پس از مراجعت... جمیع خیالات باطل و کل غفلت‌های کهنه تغییر خواهد یافت و آن اشخاص که تا به حال بی‌آنکه ملتفت بشوند، مانع ترقی بوده‌اند و گاهی هم عمداً اصول تمدن را خلاف شریعت محمدی شمرده‌اند، بیش از همه‌کس مقوی منظورات عالیه... خواهند بود. علاوه بر هزار نوع فواید دیگر، مراودات شخص اعلیحضرت... با سلاطین فرنگ، میان ایران و سایر دول ارتباط و مصالح تازه به میدان خواهد آورد... دولت ایران آن وقت تازه داخل سلک دول متمدنه خواهد بود. خلاصه امروز سرمایه امید ایران این سفر فرنگستان است و یقیناً این سفر را می‌توان منشاء هزار نتایج بزرگ بلکه اسباب نجات این ملک قرار داد.

بنابراین اینگونه که سپهسالار گفته بود، این سفر اسباب ترقیات ایران را فراهم می کرد و باعث نجات کشور می شد به همین دلیل هم دنیا حق داشت که با چهار چشم منتظر نتایج و ترقیات حاصله از آن سفر باشد.

سفر شاه به فرنگ

سفر ناصرالدین شاه به اروپا در واپسین روزهای فروردین ۱۲۵۲ خورشیدی، نخستین مسافرت یکی از سلاطین ایران به اروپا بود. ناصرالدین شاه که به جای پدرش محمدشاه بر تخت سلطنت جلوس کرده بود، قبل از آغاز سفر به اروپا ۲۵ سال سلطنت کرد و در آن موقع ۴۳ سال داشت.

ناصرالدین شاه با همراهان و ملتزمین بسیار تهران را به مقصد اروپا ترک کرد. تعداد افرادی که در بندر انزلی با شاه سوار کشتی شدند در حدود ۱۰۰ تن و مجموعه غریبی از اشخاص بودند که بسیاری از آنها برای نخستین بار به سفر خارج می رفتند. در میان مسافران، سوگلی شاه و سه ندیمه او هم بودند که تنها زنان گروه همراه شاه به شمار می آمدند.

ملتزمین اصلی شاه در این سفر عبارت بودند از میرزاحسین خان مشیرالدوله نخست وزیر یا صدراعظم شاه و ۱۰ تا ۱۲ وزیر و شاهزاده که بعضی از آنها هم مقام وزارت داشتند و در میان آنها از عموی شاه تا یکی از برادر خوانده هایش دیده می شد. به علاوه هفت امیر (ژنرال) که ۶ تای آنها ایرانی و یکی اتریشی بود، وظیفه تعلیم نظامیان ایرانی را به عهده داشتند. همچنین خدمه ها، یک عکاس و قهوه چی نیز برای چاق کردن قلیان جواهرنشان و … شاه را همراهی می کردند.

علاوه بر ژنرال اتریشی چهار اروپایی در جمع همراهان شاه بودند که از آن جمله ۲ فرانسوی؛ یعنی ملولوزان طبیب مخصوص شاه و مسیو ژول ریشار معلم و مترجم شاه، جوزف دیکسون پزشک سفارت انگلیس و رونالد تامسون یکی از دبیران سفارت که مدت ها در تهران اقامت داشت، بودند.

شاه در فرنگستان

ناصرالدین شاه و هیات همراه او در سفر خود به فرنگ از روسیه، آلمان، بلژیک، انگلیس، فرانسه، سوئیس، ایتالیا و اتریش دیدار کردند. در سن پترزبورگ استقبال شایانی از پادشاه ایران به عمل آمد و تزار آلکساندر دوم نشان سنتاندره را که عالی‌ترین نشان روسیه تزاری به شمار می‌رفت به وی اعطا کرد اما در عین‌حال تزار و گوچاکف صدراعظم به شدت از سیاست خارجی ایران و اعطای امتیاز رویتر اظهار عدم رضایت کردند.

در آلمان نیز ویلهلم اول و پرنس فن‌بیسمارک صدراعظم تجلیل زیادی از پادشاه ایران کردند. سپس در لندن از پادشاه قاجار استقبال گرمی به عمل آمد و پرنس آف ویلز ولیعهد انگلیس به مهمانداری وی تعیین شد. ناصرالدین‌شاه در قصر ویندسور با ملکه ویکتوریا دیدار کرد و وی با دست خود نشان و حمایل زانوبند را که عالی‌ترین نشان انگلیس به شمار می‌رود به پیکر پادشاه ایران استوار کرد.

ناصرالدین‌شاه در بازگشت از فرانسه، سوییس، اتریش، ایتالیا و عثمانی هم بازدید کرد و در همه جا مورد استقبال پادشاهان و روسای جمهوری قرار گرفت تا اینکه سرانجام پس از چند ماه به ایران بازگشت و پنج روز بعد به میرزا حسین‌خان سپهسالار نوشت: چیزی که مایه ترقی دولت ایران است و پولش باید خرج شود و منافع برد و منافع مملکت در آن باشد. رشته‌های بسیار است که همه عاطل و باطل مانده است. دولت از ترس اینکه پولش را می‌خورند نمی‌تواند خرج کند و آنچه هم باید بشود، مجرا نشده و از پیش نمی‌برند و این یک رشته عمده درازی است در دولت که من خود می‌دانم و بس.

تشریح سفر شاه از دید تاریخ‌نگاران

با این همه این پرسش مطرح می شود که آیا نخستین سفر پادشاه قاجار به فرنگ تاثیری بر دیدگاه او و دیگر همراهانش گذاشت که بتوان نتیجه عینی آن را بعد از ورود به ایران در نوع مملکت داری آنها مشاهده کرد. عباس امانت تاریخ نگار و نویسنده کتاب قبله عالم که به روایت و تحلیل زندگی ناصرالدین شاه می پردازد در تشریح سفرهای ‌شاه می‌نویسد: این سفرهای ناصرالدین‌شاه به فرنگ جزیی از فراگرد بزرگ‌تری در جهت‌یابیِ فکری وی بود. علاقه اولیه شاه به چیزهای فرنگی -‌آلات و ابزار، لباس و پوشاک، نقاشی و معماری، اسلحه و کالسکه-‌ رفته‌رفته به صورت جدی‌تری درآمد که نمونه آن نه ‌تنها اشتیاق وی به ایجاد خط تلگرافی مستقل از خط هند- اروپای انگلستان بلکه میل شدید به احداث یک شبکه راه‌آهن بود. با وجود همه شیفتگی‌اش به غرب و باوجود آن همه خودآموزی حاصل از ساعت‌های متوالی خواندن سفرنامه‌ها و متون ملال‌آور جغرافی، گویی سنت‌پرستی باطنی‌اش مردم ایران را صرفاً پیشه‌ور و کاسب‌کار می‌دید، افرادی که فقط می‌توانند به حرفه پدران‌شان اشتغال ورزند و نمی‌توانند از ضوابط قدیمی جامعه تبری جویند.

امانت در ادامه می نویسد: ناصرالدین‌شاه هم مانند بسیاری از سلاطین دیگر شرق، اگرچه با نوعی حس تسلیم، غایتاً مزایایی در نظم اقتصادی موجود بین‌المللی می‌دید. تامین مواد خام ماشین صنعتی غول‌پیکر اروپا اقتصاد داخلی ایران را رونق داد و موجب تمکن پاره‌ای از تجار شد... تا پایان سلطنت ناصرالدین‌شاه نیز، از میان آن همه ابداعات فرنگی ... حتی یکی هم برای نمونه به عرصه استعمال عمومی راه پیدا نکرد. چراغ گازی (و بعداً چراغ برق)، کالسکه و سایر این قبیل تسهیلات، اسباب‌بازی‌های گران‌قیمت ملوکانه باقی ماند. در عین‌حال کارگاه‌های نخ‌ریسی، کارخانه‌های پارچه‌بافی، شیشه‌سازی، ذوب فلزات، اسلحه و مهمات، هنگامی که از روی نقشه و کاغذ پا فراتر می‌گذاشت، سرنوشتی اسفناک می‌یافت که نشان از تکنیک‌هراسی شاه داشت. بدین قرار، دلباختگی شاه به فرنگ فنون فرنگی را اصلاً دربر نگرفت. علاقه او به تاریخ اروپا، جغرافی جهان و کشفیات جدید هیچ‌کدام کاربرد عملی مشخصی نیافت و تنها امور جاری دنیا و خاندان‌های مختلف سلطنتی و شایعات خصوصی و رسوایی‌های آنها و حتی کنجکاوی‌های پیش‌افتاده مندرج در جراید اروپا را شامل می‌شد، ناصرالدین‌شاه ترجمه تعداد زیادی کتب تاریخی و جغرافیایی را سفارش داد که تقریباً همه دربست برای مصرف شخصی او و دور از دسترس عموم باقی ماند.

 یرواند آبراهامیان تاریخ نگار دوره قاجار و پهلوی، تعبیری نسبتاً مشابه از ناصرالدین‌شاه ارایه می دهد و می نویسد: ناصرالدین‌شاه هنگامی که بر تخت سلطنت نشست، مشوق ارتباط با اروپا بود اما در پایان سلطنتش آنقدر نسبت به ایده‌های خارجی نگران بود که شایع بود، ترجیح می‌دهد، وزرایش ندانند بروکسل نام یک شهر است یا نوعی کلم.

فریدون آدمیت دیگر مورخ ایرانی این گونه از بی‌حاصلی سفر اول ناصرالدین‌شاه می‌گوید: سفر فرنگستان هیچ‌کدام از انتظارات میرزاحسین‌خان را برنیاورد. نه در افق فکری آن کاروانیان تحولی پدیدار گشت، نه آنان را به ترقی ممکلت مومن گردانید، نه در اخلاق سیاسی ایشان اثری نهاد. حاصل آنی آن برانداختن صدارت خود او بود و ایجاد بحران اصلاحات.

برچسب‌ها بندرانزلی سفارت انگلیس فرانسه روسیه ایتالیا ناصرالدین شاه قاجار آلمان تاریخ ایران اتریش هند لندن بلژیک دوره قاجار سوئیس

منبع: ایرنا

کلیدواژه: بندرانزلی سفارت انگلیس فرانسه روسیه ایتالیا ناصرالدین شاه قاجار آلمان تاریخ ایران اتریش هند لندن بلژیک دوره قاجار سوئیس بندرانزلی سفارت انگلیس فرانسه روسیه ایتالیا ناصرالدین شاه قاجار آلمان تاریخ ایران اتریش هند لندن بلژیک دوره قاجار سوئیس ناصرالدین شاه پادشاه ایران شاه قاجار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۶۳۶۹۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سگ های راهنما در متروی کشور همسایه و حسرت ما در مترو تهران

تین نیوز

توسعه و تغییرات مترو مسکو خبر از تلاش های فراگیر کارکنان این مرکز برای ایجاد دسترسی بهتر و آسودگی خیال برای مسافران دارد. در این اقدام مرکز جابجایی مسافران برای کمک به نابینایان به فعالیت پرداخته است؛ همچنین سیستم راهنمای کودکان گمشده با کمک سگ های راهنما و یابنده راه اندازی شده.

به گزارش تین نیوز، تلاش ها برای ایجاد یک سیستم حمل ونقل شهری فراگیرتر، با تطبیق های زیرساختی برای جابه جایی افراد کم توان ادامه دارد در این راستا مرکز جابجایی مسافران (PMC)، در اکتبر 2013 تاسیس شده است که هدف آن کمک به مسافرانی است که ناتوانی جسمی دارند، شامل افراد با اختلالات شنوایی یا بینایی، محدودیت های حرکتی، سالمندان، خانواده های پرجمعیت و والدین با کالسکه هستند، می باشد و بر اساس داده های اخیر، این مرکز  (PMC) در مجموع به 17 هزار مسافر کمک کرده اند که نسبت به سال قبل 18 درصد افزایش داشته است.

با رشد شبکه مترو، کارکنان PMC به مسافران کمک می کنند تا مسیرهای جدید را پیدا کنند. از سال 2013، بیش از 300 مسیر و ایستگاه برای مسافران کم توان توسعه داده شده است و پشتیبانی از سیستم تراموا را در سراسر شهر افزایش داده است.

مرکز تحرک مسافر در مترو مسکو بیش از یک دهه است که آموزش سگ های راهنما را انجام می دهد. ماکسیم لیکسوتوف معاون شهردار حمل و نقل گفت: امسال 50 حیوان دیگر تحت آموزش تخصصی قرار خواهند گرفت.

این مرکز از سال 2014، 350 سگ راهنما را آموزش داده است. در طول جلسات آموزشی، این سگ ها یاد می گیرند که با چرخ گردان ها حرکت کنند، پله های برقی را نشان دهند، و وسایل افتاده را بازیابی کنند. آنها به سرعت به محیط شلوغ مترو عادت می کنند و در مدیریت سر و صدا و شلوغی ماهر می شوند. پس از آموزش، این همراهان با اطمینان در مترو حرکت می کنند و در موقعیت های مختلف خونسرد باقی می مانند.

نژادهایی که برای سگ های راهنمای مترو مناسب هستند عبارتند از: گلدن رتریور، لابرادور رتریور، ژرمن شپرد و شپرد اروپای شرقی.

علاوه بر این، متروی مسکو امنیت مسافران جوان (کودکان) را به عنوان اولویت اصلی خود تضمین می کند. از طریق "گمشده؟ اینجا بمان!" این شبکه به خانواده  هایی که فرزندانشان در حین استفاده از وسایل نقلیه گم شده اند، کمک کرده است.

اگر یک مسافر جوان خود را تنها می بیند، باید کنار برچسب "اگر گم شدی، اینجا بمان" بایستد و کارکنان به سرعت به کمک آنها می آیند. این پروژه با همکاری بنیاد جستجوی کودکان گمشده انجام شده است. برچسب هایی با شخصیت های کارتونی به کودکان و والدین کمک می کنند تا مکان یکدیگر را سریعاً شناسایی کنند و در تمام ایستگاه های مترو و MCC نصب می شوند.

علاوه بر PMC و سگ های راهنما، حمل و نقل مسکو ویژگی های زیر را برای مسافران کم توان ارائه می دهد:

• 99 درصد اتوبوس ها، اتوبوس های برقی و تراموا مجهز به رمپ های تاشو در ورودیها، پایه های صندلی چرخدار و دکمه های تماس با راننده هستند و سالن ها دارای سکوهای گسترده هستند.

• قطارهای مدرن Ivolga که بر روی MCD حرکت می کنند، دارای پایه ویلچر نیز هستند.

• حداقل 10 درصد از فضاهای پارک در خیابان های مسکو به افراد دارای معلولیت و کسانی که آنها را حمل می کنند اختصاص داده شده است.

• بیش از 99 درصد از علائم راهنمایی و رانندگی عابر پیاده در شهر علائم شنیداری ساطع می کنند که به افراد دارای اختلالات بینایی در بیش از 3.8 هزار تقاطع کمک می کند.

• خدمات تاکسی اجتماعی شهری به افراد کم توان کمک می کند تا به امکانات اجتماعی، ورزشی و فرهنگی، فرودگاه ها و ایستگاه های قطار برسند.

• ساکنان مسکو می توانند به وسایل نقلیه مشترک خودرو و تاکسی های مخصوص استفاده کنندگان از ویلچر دسترسی داشته باشند.

تمام ایستگاه ها و ایستگاه های راه آهن شهری جدید با توجه به نیازهای مسافران و الزامات ویژه طراحی شده اند و نصب رمپ ها، بالابرها و سکوها و پایین تر کردن پنجره های فروش بلیط ادامه دارد.

همچنین خودروهای تاکسی مجهزی در شهر وجود دارد و خدمات اشتراک خودروی فراگیر در دسترس است. ماکسیم لیکسوتوف، معاون حمل و نقل شهردار مسکو گفت: ما حمل و نقل را برای همه راحت می کنیم.

 

آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید